Kodeks karny wykonawczy

Transkrypt

1 Stefan Lelental Kodeks karny wykonawczy Komentarz 3. wydanie Wydawnictwo C. H. Beck

2 Kodeks karny wykonawczy

3

4 Kodeks karny wykonawczy Komentarz Prof. zw. dr hab. Stefan Lelental 3. wydanie WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2010

5 Propozycja cytowania: S. Lelental, KKW. Komentarz, wyd. 3, art. 95 Nb 1, Warszawa 2010 Redakcja: Urszula Danilczuk Wydawnictwo C. H. Beck 2010 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne S.A., Białystok ISBN

6 Spis treści Wykazskrótów... IX Kodeks karny wykonawczy Wprowadzenie... 3 Część ogólna RozdziałI.Zakresobowiązywania Wprowadzenie Art Rozdział II. Organy postępowania wykonawczego Wprowadzenie Art Rozdział III. Skazany Wprowadzenie Art RozdziałIV.Postępowaniewykonawcze Wprowadzenie Oddział 1. Wykonywanie orzeczeń Art Oddział2.Postępowanieprzedsądem Art Oddział 3. Postępowanie egzekucyjne Wprowadzenie Art RozdziałV.Nadzórpenitencjarny Wprowadzenie Art Rozdział VI. Zatarcie skazania Wprowadzenie Art Rozdział VII. Uczestnictwo społeczeństwa w wykonywaniu orzeczeń oraz pomoc w społecznej readaptacji skazanych Wprowadzenie Art V

7 Spis treści Część szczególna Rozdział VIII. Grzywna Wprowadzenie Art a Rozdział IX. Kara ograniczenia wolności Wprowadzenie Art RozdziałX.Karapozbawieniawolności Wprowadzenie Oddział 1. Cele wykonywania kary Wprowadzenie Art Oddział2.Zakładykarne Wprowadzenie Art Oddział 3. Wykonywanie kary i jej indywidualizacja Wprowadzenie Art Oddział 4. Prawa i obowiązki skazanego Wprowadzenie Art Oddział 5. Zatrudnienie Wprowadzenie Art Oddział 6. Nauczanie Wprowadzenie Art Oddział 7. Działalność kulturalno-oświatowa, społeczna, kultura fizycznaizajęciasportowe Wprowadzenie Art a Oddział8.Nagrodyiulgi Wprowadzenie Art a Oddział9.Karydyscyplinarne Wprowadzenie Art Oddział 10. Odroczenie i przerwa wykonania kary pozbawienia wolności Wprowadzenie Art VI

8 Spis treści Oddział 11. Warunkowe przedterminowe zwolnienie Wprowadzenie Art Oddział 12. Zwalnianie skazanych z zakładów karnych i warunki udzielaniaimpomocy Wprowadzenie Art Oddział 13. Informowanie pokrzywdzonego o opuszczeniu przez skazanego zakładu karnego Art. 168a Rozdział XI. Wykonywanie dozoru, warunkowego umorzenia postępowania i warunkowego zawieszenia wykonania kary Oddział1.Dozór Wprowadzenie Art Oddział 2. Warunkowe umorzenie postępowania karnego Wprowadzenie Art Oddział 3. Warunkowe zawieszenie wykonania kary Wprowadzenie Art Rozdział XII. Środki karne Wprowadzenie Oddział1.Pozbawienieprawpublicznych Art Oddział 2. Zakazy i obowiązek Art Oddział3.Przepadek Art b Oddział 4. Naprawienie szkody, zadośćuczynienie, nawiązka i świadczenie pieniężne Art a Oddział 5. Podanie wyroku do publicznej wiadomości Art Rozdział XIII. Środki zabezpieczające Wprowadzenie Art RozdziałXIV.Należnościsądowe Art Rozdział XV. Tymczasowe aresztowanie Wprowadzenie Art a VII

9 Spis treści Rozdział XVa. Umieszczanie tymczasowo aresztowanych i skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w wydzielonych pomieszczeniach lub pomieszczeniach dla osób zatrzymanych. 908 Wprowadzenie Art. 223b 223e Część wojskowa Wprowadzenie RozdziałXVI.Przepisyogólne Art Rozdział XVII. Kara ograniczenia wolności Wprowadzenie Art Rozdział XVIII. Kara pozbawienia wolności i kara aresztu wojskowego Wprowadzenie Art Rozdział XIX. Środki karne Wprowadzenie Art Rozdział XX. Tymczasowe aresztowanie Wprowadzenie Art Część końcowa Rozdział XXI. Objaśnienie wyrażeń ustawowych Wprowadzenie Art RozdziałXXII.Przepisyprzejścioweikońcowe Art Wykaz aktów wykonawczych wydanych na podstawie KKW od r. oraz wybrane orzecznictwo TK Indeks nazwisk Indeks rzeczowy VIII

10 1. Źródła prawa Wykaz skrótów DziałAdmRzU.. ustawa z r. o działach administracji rządowej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437 ze zm.) EKPCz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) ERW Rekomendacja Nr Rec(2006)2 Komitetu Ministrów dla Państw Członkowskich w sprawie Europejskich Reguł Więziennych przyjęta przez Komitet Ministrów r. na 952. posiedzeniu Zastępców Ministrów FPPR Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej (Dz.U. Nr 69, poz. 618) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS ustawa z r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KKW ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy KKW z 1969 r... (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 13, poz. 98 ze zm.) KK z 1969 r.... ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.) Konstytucja RP. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.) KP ustawa z r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA KPC... ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) IX

11 Wykaz skrótów KPK ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KPK z 1969 r... ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 96 ze zm.) KPW ustawa z r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.) KPW z 1971 r... ustawa z r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 12, poz. 116 ze zm.) KRO... ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KRKU... ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Karnym (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 292 ze zm.) KRSU... ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz ze zm.) KuratorzyU.... ustawa z r. o kuratorach sądowych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) KW... ustawa z r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 ze zm.) MPPOiP Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) OpłKarU ustawa z r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz.U z 1983 r. Nr 49, poz. 223 ze zm.) PolU ustawa z r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2007 r., Nr 43, poz. 277 ze zm.) PomSpołU..... ustawa z r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz ze zm.) ProkU ustawa z r. o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) PrUSP ustawa z r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) PrUSW ustawa z Prawo o ustroju sądów wojskowych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 226, poz ze zm.) PWKK ustawa z r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 554 ze zm.) PWKPK ustwa z r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr Nr 89, poz. 556 ze zm.) RegUProkR.... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. Nr 169, poz ze zm.) X

12 Wykaz skrótów RegUSądR..... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249 ze zm.) RegWykKAW... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu wykonywania kary aresztu wojskowego (Dz.U. Nr 111, poz. 703) RegWykKPW.. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. Nr 152, poz. 1493) RegWykKPW z 1989 r.... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. Nr 31, poz. 166 ze zm.) RegWykKPW z 1998 r.... rozporządzenie Ministra Sprawidliwości z r. w sprawie regulaminu wykonywania karu pozbawienia wolności (Dz.U. Nr 111, poz. 699) RegWykTA.... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz.U. Nr 152, poz. 1494) RegWykTA z 1998 r.... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz.U. Nr 111, poz. 700) SWU... ustawa z r. o Służbie Więziennej (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 207, poz ze zm.) ZatrOPWU... ustawa z r. o zatrudnieniu osób pozbawionych wolności (Dz.U. Nr 123, poz. 777 ze zm.) 2. Organy orzekające ETPCz... Europejski Trybunał Praw Człowieka MTK... Międzynarodowy Trybunał Karny SA... Sąd Apelacyny SN... Sąd Najwyższy SN(7)... Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów SN(IK)... Sąd Najwyższy w składzie pełnej Izby Karnej SO... Sąd Okręgowy TK... Trybunał Konstytucyjny XI

13 Wykaz skrótów 3. Czasopisma Annales UMCS. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Apel. Lub.... Apelacja Lublin Arch. Krym.... Archiwum Kryminalne AUL... Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica AUW Acta Universitatis Wratislaviensis Biul.RPO... Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich Biul.PTK... Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. Stanisława Batawii BSP... Białostockie Studia Prawnicze CzPKNP... Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Dz.U.... DziennikUstaw Dz.Urz. MS.... Dziennik Urzędowy Ministra Sprawidliwości FP... Forum Penitencjarne GP... Gazeta Prawna GS... Gazeta Sądowa GSP Gdańskie Studia Prawnicze IP... Inspektor Pracy KSP... KrakowskieStudiaPrawnicze KZS... Krakowskie Zeszyty Sądowe M.P.... Monitor Polski NP... Nowe Prawo Orz. Prok. i Pr.. Prokuratura i Prawo, dodatek: Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Sądów Apelacyjnych, Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSAŁ... Orzecznictwo Sądów Apelacji Łódzkiej OSAG Orzecznictwo Sądów Apelacji Gdańskiej OSNC... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNKW... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa OSNPG Orzecznictwo Sądu Najwyższego, wydawnictwo Prokuratury Generalnej OSNwSK Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Pal.... Palestra PiP... Państwo i Prawo XII

14 Wykaz skrótów PPen.... Przegląd Penitencjarny PPiK Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny PPK... Przegląd Prawa Karnego Prok.iPr.... Prokuratura i Prawo PPol.... PrzeglądPolicyjny Pr.Pracy... Prawo Pracy PS... Przegląd Sądowy PSejm.... PrzeglądSejmowy PWP... Przegląd Więziennictwa Polskiego RPEiS... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny R.Pr.... RadcaPrawny Rz.... Rzeczpospolita SI... Studia Iuridica SIL... StudiaIuridicaLublinensia SKKP... Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne SP... Studia Prawnicze SPE Studia Prawno-Ekonomicze Wok.... Wokanda WPP... Wojskowy Przegląd Prawniczy ZNIBPS Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego ZNUŁ... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego 4. Literatura Hołda, Postulski, Komentarz 1998 Hołda, Postulski, Komentarz 2005 Lelental, Komentarz 1999 Lelental, Komentarz 2001 Z. Hołda, K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 1998 Z. Hołda, K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 2005 S. Lelental, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 1999 S. Lelental, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2001 Pawela, Praktyczny komentarz... S. Pawela, Kodeks karny wykonawczy. Praktyczny komentarz, Warszawa 1999 Siemaszko, Atlas A. Siemaszko, B. Gruszyńska, M. Marczewski, Atlas przestępczości w Polsce 3, Warszawa 2003 XIII

15 Wykaz skrótów Szymanowski, Komentarz... T. Szymanowski, Z. Świda, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz. Ustawy dodatkowe, akty wykonawcze, Warszawa 1998 UProjKKW Uzasadnienie rządowego projektu nowego Kodeksu karnego wykonawczego, Nowe Kodeksy Karne. Kodeks postępowania karnego. Kodeks karny wykonawczy, Warszawa 1997 UProjKKW Uzasadnienie projektu ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw z r., zgłoszonego przez Prezydenta RP (druk sejmowy Nr 183 Sejmu IV kadencji) UProjKKS..... Uzasadnienie projektu rządowego Kodeksu karnego skarbowego, Kodeks karny skarbowy z uzasadnieniem, Katowice Inne skróty art.... artykuł CPT Europejski Komitet Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu CZSW Centralny Zarząd Służby Więziennej dot.... dotyczy ds.... dospraw em.... emerytowany/-a ew.... ewentualnie IBPS Instytut Badania Prawa Sądowego Inf. RPO Informacja o pracy Rzecznika Praw Obywatelskich IWS Instytut Wymiaru Sprawiedliwości MS Minister Sprawiedliwości Nr... numer ob.... obecnie post.... postanowienie poz.... pozycja rec recenzja rozp.... rozporządzenie RPO Rzecznik Praw Obywatelskich spr.... sprawa t.j tekst jednolity uchw.... uchwała uw.... uwaga/-i XIV

16 Wykaz skrótów uz.... uzupełnienie wydz.... wydział wyr.... wyrok ze zm ze zmianą/-ami XV

17

18 Kodeks karny wykonawczy z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 90, poz. 557) (zm.: Dz.U. 1997, Nr 160, poz. 1083; 1999, Nr 83, poz. 931; 2000, Nr 60, poz. 701, Nr 120, poz. 1268; 2001, Nr 98, poz. 1071, Nr 111, poz. 1194; 2002, Nr 74, poz. 676, Nr 200, poz. 1679; 2003, Nr 111, poz. 1061, Nr 142, poz. 1380, Nr 179, poz. 1750; 2004, Nr 93, poz. 889, Nr 210, poz. 2135, Nr 243, poz. 2426, Nr 273, poz. 2703; 2005, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479; 2006, Nr 104, poz. 708, Nr 226, poz. 1648; 2007, Nr 123, poz. 849; 2008, Nr 96, poz. 620, Nr 214, poz. 1344; 2009, Nr 8, poz. 39, Nr 22, poz. 119, Nr 62, poz. 504, Nr 98, poz. 817, Nr 108, poz. 911, Nr 115, poz. 963, Nr 190, poz. 1475)

19

20 Wprowadzenie 1. Ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, 1 poz. 557 ze zm.) zastąpiła obowiązującą od r. ustawę z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 13, poz. 98 ze zm.). Uchwalenie tej ostatniej było urzeczywistnieniem idei wyodrębnienia przepisów dotyczących wykonywania kar i innych środków prawnokarnej reakcji na przestępstwo w postaci samodzielnego aktu ustawodawczego pod nazwą kodeks. Idea ta była bardzo ściśle związana z nauką polskiego prawa karnego. Jeszcze w okresie międzywojennym, w toku prac kodyfikacyjnych nad Kodeksem karnym, ówczesny Sekretarz Generalny Komisji Kodyfikacyjnej RP, późniejszy profesor Uniwersytetu Łódzkiego Emil Stanisław Rappaport ( ), wystąpił z odpowiednim wnioskiem, proponując wyodrębnienie przepisów i uchwalenie ich w postaci samodzielnego kodeksu karnego wykonawczego (E. S. Rappaport, Nowy system kodyfikacji ustawodawstwa kryminalnego. Kodeks karny wykonawczy, Warszawa 1930, s. 34). W okresie powojennym E. S. Rappaport myśl tę jeszcze wielokrotnie podnosił i uzasadniał (E. S. Rappaport, Wybrane zagadnienia nowoczesnej polityki kryminalnej, Łódź 1960). Nie znalazła ona jednak uznania w okresie międzywojennym, jak również nie nawiązano do niej w toku prac kodyfikacyjnych podjętych w latach pięćdziesiątych i kontynuowanych później. W odniesieniu do prawa karnego wykonawczego prace te zintensyfikowane zostały po przejściu więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości, co nastąpiło na mocy ustawy z r. o przejściu więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości (Dz.U. Nr 41, poz. 188). Prace te nie zmierzały jeszcze wówczas do uchwalenia kodeksu karnego wykonawczego. Zamierzenia były znacznie skromniejsze, a celem, jaki im przyświecał, było przygotowanie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności, a z czasem również o wykonywaniu tymczasowego aresztowania (por. S. Lelental, Prawo karne wykonawcze, Warszawa 1990, s oraz tenże, Wykład prawa karnego wykonawczego z elementami polityki kryminalnej, Łódź 1996, s ). Taki kierunek prac ustawodawczych w pierwszym okresie po ich podjęciu determinowany był z jednej strony ówczesnymi tendencjami w polityce karnej, preferującymi wyraźnie karę pozbawienia wolności, jako 3