LLU-4101-04-02/2012 P/12/149 Lublin, dnia 11 września 2012 r. Pan Tomasz Piecak Wojewódzki Komendant Lubelskiej Wojewódzkiej Komendy Ochotniczych Hufców Pracy w Lublinie WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli 1 zwanej dalej ustawą o NIK, Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Lublinie skontrolowała działalność Lubelskiej Wojewódzkiej Komendy Ochotniczych Hufców Pracy w Lublinie (zwanej dalej LWK OHP ) w latach 2009-2012 (I kw.) w zakresie wykonywania nadzoru nad prawidłowością realizacji zadań OHP przez podległe jednostki oraz realizacji zadań w zakresie kształcenia i wychowania młodzieży i przeciwdziałania marginalizacji społecznej. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 16 sierpnia 2012 r., Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK w brzmieniu obowiązującym do 1 czerwca 2012 r. w związku z art. 2 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli 2, przekazuje Panu Komendantowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. Zawarta w nim ocena uwzględnia także wyniki kontroli wykonania zadań OHP w jednostkach podległych Komendantowi, tj. w Ośrodku Szkolenia i Wychowania w Zamościu (OSiW), Środowiskowym Hufcu Pracy w Łukowie (ŚHP), Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży w Lublinie (CEiPM). Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie pomimo stwierdzonych nieprawidłowości działalność LWK OHP w zakresie objętym kontrolą. Pozytywną ocenę uzasadnia: prawidłowe przygotowanie Komendy do realizacji zadań OHP przewidzianych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy 3, w zakresie kształcenia i wychowania młodzieży, w zakresie zatrudnienia oraz przeciwdziałania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu, umożliwienie uczestnikom uzupełnienia wykształcenia podstawowego, gimnazjalnego lub 1 Dz.U. z 2012 r. poz. 82 ze zm. 2 Dz.U. nr 227, poz. 1482 ze zm., zwana dalej Ustawą nowelizującą. 3 Dz. U z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.
ponadgimnazjalnego oraz zdobycia kwalifikacji zawodowych poprzez praktyczną naukę zawodu u pracodawców zewnętrznych i we własnych warsztatach szkoleniowo-produkcyjnych, promowanie działalności opiekuńczo-wychowawczej i nauki zawodu w ramach OHP w środowiskach zagrożonych marginalizacją społeczną, umożliwienie absolwentom OHP przystępowanie do egzaminów potwierdzających zdobycie kwalifikacji zawodowych, podejmowanie działań w celu poprawy frekwencji na zajęciach oraz zmniejszenie wskaźnika fluktuacji 4 uczestników OHP, sprawowanie bieżącego nadzoru nad działalnością opiekuńczo-wychowawczą prowadzoną w podległych jednostkach. Stwierdzone nieprawidłowości polegały na: zatrudnianiu w dwóch jednostkach na stanowiskach instruktorów praktycznej nauki zawodu osób nieposiadających wymaganych kwalifikacji, niezapewnieniu w trzech jednostkach o charakterze stacjonarnym pełnej opieki psychologicznopedagogicznej i pielęgniarskiej, niezapewnieniu wymaganej liczby kadry wychowawczej zgodnej z wytycznymi Komendanta Głównego OHP, niedostosowaniu kierunków i planów kształcenia zawodowego do potrzeb lokalnego rynku pracy województwa lubelskiego; niewystarczającym badaniu efektywności działań opiekuńczo-wychowawczych wobec uczestników OHP, niepełnej realizacji zaplanowanych działań z zakresu poradnictwa i informacji zawodowej na rzecz uczestników OHP, bezpodstawnym zrefundowaniu wynagrodzeń pięciu młodocianych pracowników zatrudnionych w OSiW w Radzyniu Podlaskim i Zamościu w łącznej kwocie 6,2 tys. zł, niedostatecznym nadzorze nad podległymi jednostkami w zakresie: kształtowania oferty nauki zawodów dostosowanych do potrzeb rynku pracy, przestrzegania wytycznych Komendanta Głównego OHP przy powoływaniu przez kierowników podległych jednostek komisji rekrutacyjnych, realizacji obowiązków w zakresie ochrony przeciwpożarowej. 1. W kontrolowanym okresie Wojewódzki Komendant OHP był przygotowany do realizacji zadań nałożonych ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz wymienionych w przepisach 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowych zadań i organizacji Ochotniczych Hufców Pracy 5 oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lipca 2011 r. o tym samym tytule 6. Koordynował oraz nadzorował działalności podległych jednostek organizacyjnych, tj. hufców pracy (dalej HP ), środowiskowych hufców pracy (dalej ŚHP ), ośrodków szkolenia i wychowania (dalej OSiW ), centrów edukacji i pracy młodzieży (dalej CEIPM ) oraz utworzonych z dniem 4 sierpnia 2011 r. rejonowych ośrodków szkolenia zawodowego młodzieży. Zadania przypisane tym jednostkom w Regulaminie Organizacyjnym LWK OHP odpowiadały przepisom ww. rozporządzeń. Zatrudnienie w jednostkach LWK OHP wzrosło z 135,82 etatu w 2009 r. do 175,25 w I kw. 2012 r. (w tym 10,2 etatu sfinansowano ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego), przy czym z dniem 1 stycznia 2011 r. w związku z likwidacją dwóch gospodarstw pomocniczych LWK OHP przejęła 30 pracowników. 4 Wskaźnik mierzony odsetkiem uczestników, którzy przerwali naukę w OHP. 5 Dz. U. z 2005 r. Nr 6, poz. 41 ze zm. 6 Dz. U. Nr 155, poz. 920. 2
Kadra wychowawcza podległych jednostek opiekuńczo-wychowawczych spełniała wymagania określone w przepisach rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w niektórych jednostkach państwowej sfery budżetowej 7. W niektórych jednostkach opiekuńczo-wychowawczych podległych LWK OHP nie zapewniono jednak liczby wychowawców zgodnej z wytycznymi Komendanta Głównego OHP, tj. jednego wychowawcy na 30 uczestników dochodzących i jednego wychowawcy na 15 uczestników stacjonarnych. Według stanu na dzień 1 października 2009 r. niedobór przekraczający jeden etat wystąpił w pięciu 8 z 11 jednostek, podobnie jak na dzień 1 października 2010 r. 9, natomiast na dzień 1 października 2011 r. w czterech jednostkach 10. Najwyższy niedobór występował w ŚHP w Lublinie (od 6,08 etatu w 2009 r. do 2,58 etatu w 2011 r.). Z kolei liczba etatów wychowawczych w OSiW w Zamościu według stanu na 1 października 2010 r. i 1 października 2011 r. była wyższa o 1,67 od określonej w wytycznych Komendanta Głównego OHP. Uwagi NIK dotyczą również niezapewnienia pełnej opieki psychologiczno-pedagogicznej i pielęgniarskiej w jednostkach o charakterze stacjonarnym. Do dnia zakończenia kontroli NIK, Wojewódzki Komendant nie zrealizował zalecenia pokontrolnego Komendanta Głównego OHP, dotyczącego zapewnienia uczestnikom OSiW w Zamościu opieki psychologa i pielęgniarki 11. Brak pracowników na tych stanowiskach naruszał postanowienia zarządzenia Komendanta Głównego OHP Nr 12/BOA z dnia 24 kwietnia 2008 r. w sprawie wprowadzenia Ramowych zasad organizacji i funkcjonowania OSiW OHP. Opieki psychologa nie zapewniono też w ŚHP we Włodawie, czym nie spełniono wymogów zawartych w dokumencie Organizacja i zasady funkcjonowania ŚHP nowego typu, wprowadzonym zarządzeniem Komendanta Głównego OHP z dnia 17 listopada 2002 r. Z kolei, w OSiW w Radzyniu Podlaskim brakowało pedagoga i pielęgniarki. Zdaniem NIK zapewnienie pełnej opieki psychologiczno-pedagogicznej jest szczególnie istotne w odniesieniu do działań opiekuńczo-wychowawczych podejmowanych wobec docelowej grupy młodzieży 12. Ponadto, niepełna opieka w tym zakresie nad uczestnikami stale przebywającymi w jednostkach stacjonarnych może utrudniać ograniczanie ich fluktuacji oraz poziomu nieusprawiedliwionych absencji na zajęciach teoretycznych i praktycznych. Zastrzeżenia NIK dotyczą też zatrudniania na stanowiskach instruktorów praktycznej nauki zawodów: technolog robót wykończeniowych w budownictwie i cukiernik w OSiW w Radzyniu Podlaskim oraz dekarz i murarz w OSiW w Zamościu, osób nieposiadających kwalifikacji wymaganych przepisami 10 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu 13. Kontrola w OSiW w Zamościu wykazała, że kierownik tej jednostki wyraził zgodę na świadczenie przez ośmiu zatrudnionych w tej jednostce pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych na rzecz podmiotów zewnętrznych. Ustalono, że praca ta była w większości przypadków wykonywana w godzinach pracy obowiązujących w OHP. Wprawdzie absencje z tym związane były odpracowywane w godzinach uzgodnionych 7 Dz. U. Nr 82, poz. 495. 8 W HP w Łukowie niedobór wyniósł 1,33 etatu, w HP w Biłgoraju 1,67 etatu, w ŚHP w Kraśniku 1,10 etatu, w OSiW w Zamościu 1,83 etatu i w ŚHP w Lublinie 6,08 etatu. Ww. wyliczenia uwzględniają dodatkowo etaty Komendantów HP w Biłgoraju i ŚHP w Lublinie, którzy posiadali przypisane grupy wychowawcze. 9 w HP w Tomaszowie Lubelskim (1,27 etatu), w HP w Łukowie (1,33 etatu), w HP w Biłgoraju (1,33 etatu), OSiW w Radzyniu Podlaskim (1,67 etatu) i w ŚHP w Lublinie (3,18 etatu). 10 w HP w Tomaszowie Lubelskim (1,13 etatu), w HP w Łukowie (1,33 etatu), w HP w Biłgoraju (1,27 etatu) i w ŚHP w Lublinie (2,58 etatu). 11 Pismo z dnia 22.04.2009 r. Nr BKG-ZKW-0921/2-5/2009. 12 Zgodnie z dokumentami Ramowe zasady organizacji i funkcjonowania OSiW OHP oraz Organizacja i zasady funkcjonowania ŚHP nowego typu w kręgu zainteresowania jednostek OHP jest przede wszystkim młodzież o zmniejszonych szansach życiowych, pochodząca z rodzin dysfunkcyjnych, patologicznych, niewydolnych materialnie, niedostosowana społecznie, wymagająca i poszukująca opieki. 13 Dz. U. Nr 244, poz. 1626. 3
z Kierownikiem OSiW, jednak podejmowania dodatkowych zajęć zarobkowych w czasie pracy OHP nie przewiduje Regulamin Pracy ani inne regulacje wewnętrzne LWK OHP. Zastępca Wojewódzkiego Komendanta OHP w trakcie kontroli NIK wyjaśnił, że nie była udzielana zgoda na podejmowanie tego typu zajęć w godzinach pracy OSiW. 2. Zadania w zakresie koordynacji, nadzoru, wykonywania analiz oraz sprawozdawczości w poszczególnych obszarach funkcjonowania LWK OHP przypisano w zakresach czynności pracowników Biura LWK OHP zatrudnionych m.in. na stanowiskach ds. koordynacji rynku pracy, rozwoju zawodowego, programów edukacyjnych, kierownika zespołu ds. programów i projektów oraz na stanowisku ds. refundacji. Wojewódzki Komendant ustalił również zasady, formy i metody przeprowadzania kontroli w podległych jednostkach organizacyjnych Komendy 14, które były zgodne z wytycznymi Komendanta Głównego OHP 15. Bieżący nadzór nad jednostkami w poszczególnych obszarach działalności, polegał na analizie planów i sprawozdań przekazywanych do LWK OHP przez jednostki podległe, a także weryfikowaniu ich działalności w toku kontroli wewnętrznych. Realizacja zaplanowanych i wykonanych zadań była omawiana na cyklicznych naradach kadry kierowniczej LWK OHP, w wyniku których m.in. wydawano wytyczne kierownikom jednostek podległych Wojewódzkiemu Komendantowi. Zrealizowano zaplanowane działania w zakresie kontroli w jednostkach podległych. W 2009 r. przeprowadzono 31 kontroli, w 2010 r. 30 kontroli, w 2011 r. 31 kontroli, a w I kw. 2012 r. 11 kontroli. Formułowane przez Wojewódzkiego Komendanta zalecenia dotyczyły w szczególności uzupełnienia dokumentacji uczestników i jednostek, podejmowania działań w celu wyeliminowania odejść uczestników i zwiększenia frekwencji, prowadzenia naboru do uzyskania 100% ilości uczestników. Stwierdzono, że kontrolami obejmowano zagadnienia, o których mowa w zarządzeniu Komendanta Głównego OHP Nr 20/BK z dnia 31 sierpnia 2006 r. i zarządzeniu Wojewódzkiego Komendanta Nr 12 z dnia 15 czerwca 2006 r. w sprawie nadzoru oraz zasad, form i metod przeprowadzania kontroli w podległych jednostkach organizacyjnych. Wykonanie zaleceń pokontrolnych było weryfikowane w formie kontroli sprawdzających, a także stanowiło jeden z obszarów w ramach kolejnych kontroli kompleksowych oraz większości kontroli problemowych. Uwagi NIK dotyczą zalecenia wydanego w 2011 r. Komendantowi ŚHP we Włodawie, w zakresie zwiększenia naboru do grupy szkoleniowej w zawodzie kucharz małej gastronomii, w celu prawidłowego funkcjonowania kuchni i stołówki w ŚHP. Było ono sprzeczne z przepisami 3 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie sposobu organizacji uzupełnienia wykształcenia ogólnego młodzieży w OHP oraz zdobywania przez nią kwalifikacji zawodowych 16, które nakazują dobierać formę, kierunek i poziom kształcenia uczestników z uwzględnieniem wieku, wykształcenia, cech psychofizycznych i zainteresowań uczestników, dostępnej oferty kształcenia oraz szans na uzyskanie zatrudnienia. 3. Roczne plany rzeczowo-finansowe sporządzano na zasadach zgodnych z zarządzeniami Komendanta Głównego OHP w sprawie planowania rzeczowego 17. Sprawozdania z ich realizacji przedkładano Komendantowi Głównemu OHP zgodnie z zasadami określonymi w zarządzeniu nr 18/POR z dnia 9 czerwca 2003 r. w sprawie sprawozdawczości w OHP. Do 2011 r. LWK OHP nie prowadziła badań efektywności działań opiekuńczo-wychowawczych, w szczególności poprzez zbieranie informacji o losach wychowanków, w sposób przewidziany w 1 ust. 1 pkt 7 powołanych powyżej, kolejno obowiązujących rozporządzeń w sprawie szczegółowych zadań i organizacji OHP. Brak przedmiotowych badań uniemożliwiał prawidłową realizację zadań ustalonych w dokumencie System 14 Zarządzenie Wojewódzkiego Komendanta OHP Nr 12 z dnia 15.06.2006 r. w sprawie nadzoru oraz zasad, form i metod przeprowadzania kontroli w podległych jednostkach organizacyjnych Komendy. 15 Zarządzenie Komendanta Głównego OHP Nr 20/BK z dnia 31.08.2006 r. 16 Dz. U. Nr 262, poz. 2604. 17 Zarządzenie Nr 29/BOA z dnia 26.11.2009 r., Nr 20/BOA z dnia 31.08.2010 r. i Nr 25/BOA z dnia 14.07.2011 r. 4
kształcenia i szkolenia zawodowego w OHP, wprowadzonym zarządzeniem nr 22/BKW Komendanta Głównego OHP z dnia 20 listopada 2002 r., w myśl których jednostki OHP powinny analizować przyczyny trudności łączących się z przejściem absolwentów OHP do pracy, a także muszą dokonywać analizy, czy przygotowały ich do poruszania się na rynku pracy oraz czy są oni dość mobilni i przedsiębiorczy, a także monitorować ich rozwój zawodowy i społeczny. Na brak monitorowania losów absolwentów zwracała uwagę Komenda Główna OHP w ramach rocznych ocen działalności za 2009 i 2010 r., uznając realizację zadań w tym zakresie za słabą stronę LWK OHP. Dopiero w ramach oceny za 2011 r. Komendant Główny OHP stwierdził, że kluby absolwenta funkcjonują w 100% jednostek podległych LWK OHP. Po wydaniu przez Komendanta Głównego OHP Wytycznych do organizacji i nadzoru kształcenia i wychowania w roku szkolnym 2011/2012 w OHP, regulujących tryb działań na rzecz absolwentów OHP oraz po kontroli NIK przeprowadzonej w LWK OHP w 2011 r., Wojewódzki Komendant zobowiązał kierowników podległych jednostek do wyznaczenia pracowników odpowiedzialnych za monitorowanie losów absolwentów OHP oraz przekazywania informacji o ich losach do działu kształcenia i wychowania w LWK OHP. 4. Jednostki podległe Wojewódzkiemu Komendantowi OHP, wykonując zadania, o których mowa w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, organizowały swoim uczestnikom naukę w zawodach, z których prawie wszystkie należały do tzw. zawodów nadwyżkowych według raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za lata 2009-2011, sporządzanych przez Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie w trybie art. 8 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy. Spośród 1.644 absolwentów w latach szkolnych 2008/2009 2010/2011, aż 1.607 (97,7%) ukończyło naukę w zawodach sklasyfikowanych w województwie lubelskim, jako zawody nadwyżkowe. W świetle przedmiotowych raportów, najkorzystniejsza sytuacja w odniesieniu do zawodów oferowanych przez jednostki OHP występowała w zawodach lakiernik, glazurnik, elektryk, mechanik monter maszyn i urządzeń, dekarz oraz brukarz. Wprawdzie, zgodnie z wyjaśnieniem Wojewódzkiego Komendanta OHP uczestnicy muszą kształcić się w zawodach zawartych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego 18, a zawody oferowane w szkołach zawodowych są zaliczane w większości do zawodów nadwyżkowych, to kontrola NIK wykazała, że w badanym okresie LWK OHP nie posiadała udokumentowanych analiz i podejmowanych działań w zakresie dostosowania oferty kształcenia do potrzeb rynku pracy, jak również dotyczących wykorzystania przez jednostki podległe oferty kształcenia szkół zawodowych, funkcjonujących na terenie podległych Wojewódzkiemu Komendantowi OHP jednostek opiekuńczo-wychowawczych (opartych o dane dotyczące lokalnych rynków pracy). W dokumentacji LWK OHP nie stwierdzono również pisemnych wytycznych w tym zakresie do jednostek podległych, a protokoły z narad kadry kierowniczej LWK OHP nie potwierdzają, by zagadnienia te były omawiane z kierownikami jednostek podległych. Dopiero w trakcie kontroli NIK, LWK OHP sporządziła analizę wykorzystania oferty kształcenia szkół zawodowych przez jednostki OHP z terenu województwa lubelskiego, z której wynika, że oferta ta wykorzystywana jest jedynie w części 19. Tymczasem, zgodnie z opracowaniem System kształcenia i szkolenia w OHP, wprowadzonym zarządzeniem Komendanta Głównego OHP nr 22/BKW z dnia 20 listopada 2002 r. miarą efektywności organizowanego procesu kształcenia powinno być m.in. uzyskanie przez absolwenta OHP określonego zawodu potrzebnego na lokalnym rynku pracy lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy, co 18 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26.06.2007 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. Nr 124, poz. 860 ze zm.). 19 Liczba zawodów, w jakich kształcą się w szkołach zawodowych uczestnicy OHP w porównaniu do liczby pozostałych zawodów oferowanych przez te szkoły kształtowała się następująco: OSiW w Radzyniu Podlaskim odpowiednio 3 i 6, OSiW w Zamościu 7 i 17, ŚHP we Włodawie 4 i 5, ŚHP w Puławach 13 i 22, ŚHP w Chełmie 9 i 17, ŚHP w Kraśniku 8 i 13, ŚHP w Lublinie 19 i 9, HP w Tomaszowie Lubelskim 8 i 12, HP w Świdniku 7 i 9, HP w Łukowie 11 i 4, HP w Biłgoraju 6 i 27. 5
ma stanowić podstawę przyszłego zatrudnienia. W tym celu niezbędne jest także sukcesywne dokonywanie wyborów i weryfikowanie zawodów, w których kształcą się uczestnicy, stosownie do potrzeb rynku pracy. 5. NIK pozytywnie ocenia nadzór Wojewódzkiego Komendanta OHP nad działalnością wychowawczą prowadzoną przez jednostki opiekuńczo-wychowawcze. Wszystkie jednostki, przed rozpoczęciem roku szkolnego przedkładały plany pracy, o których mowa w zarządzeniu Wojewódzkiego Komendanta OHP Nr 3 z dnia 29 stycznia 2007 r. w sprawie ujednolicenia sprawozdawczości z realizowanej działalności wychowawczej, które następnie podlegały weryfikacji w LWK OHP. Działalność wychowawcza była omawiana na wszystkich naradach kadry kierowniczej LWK OHP, a także stanowiła jeden z przedmiotów kontroli wewnętrznych, w toku których analizowano m.in. opracowane plany, ich realizację, dokumentację działalności wychowawczej oraz weryfikowano realizację sformułowanych wcześniej wniosków pokontrolnych. LWK OHP dokonywała bieżących analiz poziomu fluktuacji uczestników LWK OHP, a także poziomu nieusprawiedliwionych absencji na zajęciach teoretycznych i praktycznych. W kontrolowanym okresie Wojewódzki Komendant zobowiązywał również kierowników jednostek podległych do dokonywania analiz frekwencji i fluktuacji i przedstawienia wniosków zmierzających do ich poprawy. Zagadnienia te omawiano na naradach kadry kierowniczej oraz obejmowano zakresem kontroli wewnętrznych, w wyniku których formułowano zalecenia dotyczące podejmowania działań zmierzających do ograniczenia liczby rezygnacji z uczestnictwa w OHP oraz zwiększenia frekwencji na zajęciach. W poszczególnych kwartałach lat szkolnych 2009/2010 2011/2012 (do końca I kw. 2012 r.) odsetek uczestników, którzy przerwali naukę kształtował się na poziomie od 1,1% do 5,9%, przy czym w dwóch ostatnich kwartałach kontrolowanego okresu (IV kw. 2011 r. i I kw. 2012 r.) wyniósł odpowiednio 2,6% i 3,6%. Analiza frekwencji uczestników na zajęciach z zakresu kształcenia ogólnego i praktycznego w pierwszych semestrach roku szkolnego 2009/2010, 2010/2011 i 2011/2012 wykazała, że nieznacznej poprawie uległa frekwencja na zajęciach, tj.: liczba nieobecności w ramach kształcenia ogólnego zmniejszyła się z 24,61% do 23,21%, w tym nieusprawiedliwionych z 14,35% do 14,08%, liczba nieobecności w ramach kształcenia praktycznego zmniejszyła się z 14,53% do 12,29%, w tym nieusprawiedliwionych z 7,84% do 6,99%. Szczególnie wysoki poziom nieusprawiedliwionych absencji wystąpił w przypadku jednostek mających uczestników stacjonarnych (OSiW w Radzyniu Podlaskim, OSiW w Zamościu oraz ŚHP we Włodawie) 20. 6. W latach szkolnych 2008/2009 2010/2011 łączna liczba absolwentów OHP na terenie woj. Lubelskiego pobierających naukę w formie nauki zawodu i przyuczanych do zawodu wyniosła 1.644, przy czym w roku szkolnym 2008/2009 wynosiła 443, w roku szkolnym 2009/2010 617, a w roku szkolnym 2010/2011-584. W roku szkolnym 2011/2012 (wg stanu na 1 kwietnia 2012 r.) naukę nadal pobierało 1.591 osób. Zdawalność egzaminów potwierdzających przyuczenie do wykonywania określonej pracy w zawodzie przez absolwentów OHP (dotyczy uczniów gimnazjum), przed wewnętrzną komisją egzaminacyjną powołaną przez pracodawcę w latach szkolnych 2008/2009 2010/2011 wynosiła 100%. Pogorszeniu uległa natomiast 20 W OSiW w Zamościu udział nieobecności nieusprawiedliwionych w ramach kształcenia ogólnego na poziomie gimnazjum w I sem. roku szkolnego 2011/2012 wyniósł 30,3%, a na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej 14,2%, natomiast w ramach szkolenia praktycznego odpowiednio 28,6% i 6%. W OSiW w Radzyniu Podlaskim udział nieobecności nieusprawiedliwionych w ramach kształcenia ogólnego w ww. okresie na poziomie gimnazjum wyniósł 19,9%, a na poziomie ZSZ 21,6%, natomiast w ramach szkolenia praktycznego odpowiednio 29,7% i 22,6%. W ŚHP we Włodawie udział nieobecności nieusprawiedliwionych w ramach kształcenia ogólnego w ww. okresie na poziomie gimnazjum wyniósł 24,0%, a na poziomie ZSZ 13,5%, natomiast w ramach szkolenia praktycznego odpowiednio 9,0% i 5%. 6
zdawalność egzaminów na tytuły kwalifikacyjne (potwierdzające kwalifikacje zawodowe), która w roku 2008/2009 wynosiła 96%, w roku 2009/2010 97%, a w roku 2010/2011 tylko 87%. 7. Nadzór Wojewódzkiego Komendanta OHP w zakresie prawidłowości prowadzenia rekrutacji przez jednostki opiekuńczo-wychowawcze był niewystarczający. W szczególności brak było działań w związku z powoływaniem przez kierowników jednostek podległych komisji rekrutacyjnych w składzie nieodpowiadającym wytycznym Komendanta Głównego OHP 21. Analiza składów przedmiotowych komisji powołanych na potrzeby rekrutacji na rok szkolny 2011/2012 wykazała, że żaden z kierowników podległych jednostek nie powołał komisji rekrutacyjnej w prawidłowym składzie, tj. spośród 11 jednostek tylko w skład jednej komisji wchodził doradca zawodowy, w pięciu jednostkach nie uwzględniono udziału przedstawicieli władz samorządowych, w żadnej jednostce przedstawiciela ośrodka pomocy społecznej, a w sześciu jednostkach nauczycieli ze szkół, do których mają uczęszczać uczestnicy. Brak w komisjach doradców zawodowych, którzy mieli badać predyspozycje i preferencje zawodowe rekrutowanej młodzieży, ograniczał zdaniem NIK rzetelną realizację 3 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie sposobu organizacji uzupełniania wykształcenia ogólnego młodzieży w OHP oraz zdobywania przez nią kwalifikacji zawodowych. Przepis ten stanowi, że dobór formy, kierunku i poziomu kształcenia uczestników OHP odbywa się z uwzględnieniem wieku, wykształcenia, cech psychofizycznych i zainteresowań uczestników OHP. Nie wykonano też zaleceń dotyczących akcji rekrutacyjnej, formułowanych corocznie przez Komendanta Głównego OHP w wytycznych w sprawie rekrutacji, w przedmiocie maksymalnego wykorzystywania możliwości w zakresie diagnozowania i poradnictwa zawodowego dla młodzieży, jakie stwarza zatrudnienie w jednostkach OHP psychologów i doradców zawodowych. Waga odpowiedniego doboru zawodu i form kształcenia była także podkreślana w wytycznych Komendanta Głównego OHP w sprawie organizacji kształcenia i wychowania, a także w dokumencie System kształcenia i szkolenia w OHP. 8. LWK OHP nawiązywała współpracę z rzemieślnikami w sprawie stworzenia warunków dla zatrudniania młodocianych uczestników OHP poprzez zawieranie stosownych porozumień z organizacjami rzemieślników, jak również poprzez zawieranie porozumień w sprawie warunków zatrudnienia młodocianych uczestników. Skutkowało to tym, że w latach szkolnych 2008/2009, 2009/2010, 2010/2011 i 2011/2012 przygotowanie zawodowe w zakładach prowadzonych przez rzemieślników zdobywało odpowiednio 929 uczestników (57,2%), 850 uczestników (45,2%), 874 uczestników (49,9%) i 760 uczestników (50,1%). 9. W kontrolowanym okresie zadania w zakresie przygotowania młodzieży do aktywnego zachowania się na rynku pracy były realizowane w szczególności poprzez podległe Wojewódzkiemu Komendantowi OHP centra edukacji i pracy młodzieży (w zakresie poradnictwa i informacji zawodowej) oraz kluby pracy. Zastrzeżenia NIK dotyczą braku realizacji w latach 2009-2011 większości zaplanowanych zadań 22 na rzecz uczestników OHP przez mobilne centra informacji zawodowej (dalej MCIZ ) oraz młodzieżowe centra kariery (dalej MCK ), w szczególności w zakresie udzielania indywidualnych porad zawodowych, warsztatów 21 Wytyczne w sprawie rekrutacji młodzieży do jednostek opiekuńczo-wychowawczych OHP na lata szkolne 2008/2009, 2009/2010, 2010/2011 i 2011/2012. 22 Zgodnie ze Standardami funkcjonowania MCK w OHP, wprowadzonych zarządzeniem Komendanta Głównego OHP Nr 23.BRP z dnia 19 sierpnia 2005 r. usługi oferowane przez kadrę MCK skierowane są w szczególności do młodzieży będącej pod opieką jednostek OHP, natomiast zgodnie z Zasadami organizacji i działalności MCIZ w OHP wprowadzonych zarządzeniem Komendanta Głównego OHP Nr 26/BRP z dnia 27 sierpnia 2004 r. jednostki te utworzono w celu realizacji zadań z zakresu aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu oraz w zakresie świadczenia usług edukacyjnych w szczególności dla młodzieży na lokalnym rynku pracy, merytorycznego wsparcia innych jednostek OHP w zakresie problematyki rynku pracy. 7
z zakresu poradnictwa zawodowego, udzielanie indywidualnych informacji zawodowych, prowadzenia grupowej informacji zawodowej, a także w przypadku MCK prowadzenia zajęć z zakresu przedsiębiorczości 23. 10. Kwota refundacji wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne pracowników młodocianych, wypłacona przez LWK OHP pracodawcom wyniosła w okresie 2009 2012 (I kw.) 21.658 tys. zł, w tym w 2009 r. 5.850 tys. zł, w 2010 r. 6.750 tys. zł, w 2011 r. 7.751 tys. zł, a w I kw. 2012 r. 1.307 tys. zł. Umowy dotyczące refundacji zawierały postanowienia wymagane przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie refundowania ze środków Funduszu Pracy wynagrodzeń młodocianym pracownikom 24. Kontrola terminowości realizacji wypłat refundacji wynikających z 10 wybranych umów zawartych w II półroczu 2011 r. i I kw. 2012 r. nie wykazała przekroczenia 30-dniowego terminu na wypłatę refundacji. Uwagi NIK dotyczą kontynuowania refundacji wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne pięciu pracowników młodocianych zatrudnionych w OSiW w Radzyniu Podlaskim i w OSiW w Zamościu, w odniesieniu do których kontrola wewnętrzna przeprowadzona w 2011 r. przez pracowników Biura LWK OHP wykazała, że przekroczono dopuszczalny okres wypłaty refundacji o okres przyuczenia do wykonywania określonej pracy. Mimo, że Zastępca Wojewódzkiego Komendanta OHP w dniu 31 marca 2011 r. zalecił kierownikom Ośrodków stosowanie się do obowiązujących przepisów i poinformował o wstrzymaniu refundacji wynagrodzeń dla młodocianych, refundowanie ich wynagrodzeń było jednak kontynuowane, a kwota refundacji w 2011 r. i w I kw. 2012 r. wyniosła łącznie 6,2 tys. zł. 11. Niewystarczający był nadzór Wojewódzkiego Komendanta OHP nad prawidłowością realizacji obowiązków w zakresie ochrony przeciwpożarowej obiektów, w których cyklicznie zmienia się jednocześnie grupa powyżej 50 użytkowników, wynikających z 17 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów 25. Kierownik OSiW w Zamościu, przeprowadzając w roku 2011 praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji z budynków, w których przebywają uczestnicy OHP nie powiadomił o terminie przeprowadzenia tych działań komendanta powiatowego Państwowej Straży Pożarnej ( 17 ust. 4 rozporządzenia), a powiadomienie przez kierownika OSiW w Radzyniu Podlaskim nastąpiło dopiero w dniu przeprowadzenia działań. 12. Kontrolą objęto także sprawdzenie prawidłowości wykonania wniosków pokontrolnych sformułowanych przez NIK w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 15 września 2011 r. Nr LLU-4101-05-01/2011 26 i stwierdzono, że Wojewódzki Komendant podjął działania zmierzające do ich wykonania. Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, Najwyższa Izba Kontroli wnosi o: 1) zapewnienie uczestnikom OHP w Zamościu i Radzyniu Podlaskim praktycznej nauki zawodów przez instruktorów posiadających wymagane kwalifikacje, 23 Np. w 2011 r., grupowym poradnictwem zawodowym MCIZ zaplanowano objęcie 280 uczestników OHP, a objęto 218, natomiast poradnictwem MCK zaplanowano 100 uczestników, a objęto 25. Planowano udzielenie przez MCIZ indywidualnych informacji zawodowych 100 uczestnikom OHP, a udzielono 46 uczestnikom, natomiast w przypadku MCK planowano 20 uczestników, a zrealizowano 13. Grupową informacją zawodową MCK planowano objąć 80 uczestników OHP, a objęto 30. Zajęcia z zakresu przedsiębiorczości zaplanowano dla 60 uczestników OHP, a zrealizowano dla 14 uczestników. 24 Dz. U. Nr 77, poz. 518 ze zm. 25 Dz. U. Nr 109, poz. 719 ze zm. 26 Kontrola P/11/145 p.t. Gospodarowanie Gospodarowanie przez Ochotnicze Hufce Pracy publicznymi środkami finansowymi i mieniem Skarbu Państwa w województwie lubelskim. 8
2) zapewnienie pełniej opieki psychologiczno-pedagogicznej i pielęgniarskiej w jednostkach o charakterze stacjonarnym, 3) dostosowanie liczby wychowawców w jednostkach opiekuńczo-wychowawczych zgodnie z obowiązującymi procedurami w tym zakresie, 4) podjęcie działań w celu poprawy wskaźnika zdawalności egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe przez absolwentów szkół zawodowych, 5) zwiększenie nadzoru w zakresie: weryfikowania zawodów, w których kształcą się uczestnicy OHP w jednostkach podległych z uwzględnieniem szans na znalezienie zatrudnienia po ukończeniu nauki, zapewnienia prawidłowych składów komisji rekrutacyjnych w jednostkach podległych, zgodnych z obowiązującymi procedurami, realizacji w pełnym zakresie zaplanowanych zadań z zakresu aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu oraz w zakresie świadczenia usług edukacyjnych przez centra edukacji i pracy młodzieży, prawidłowej realizacji obowiązków w zakresie ochrony przeciwpożarowej w obiektach LWK OHP, wywiązywania się z obowiązków pracowniczych w OSiW w Zamościu. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Lublinie, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK w brzmieniu obowiązującym do 1 czerwca 2012 r. w związku z art. 2 Ustawy nowelizującej, oczekuje przedstawienia przez Pana Komendanta, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK w brzmieniu obowiązującym do 1 czerwca 2012 r. w związku z art. 2 Ustawy nowelizującej, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Komendantowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK w Lublinie umotywowanych zastrzeżeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK w brzmieniu obowiązującym do 1 czerwca 2012 r. w związku z art. 2 Ustawy nowelizującej, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyżej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 9