Wstęp do neuroanatomii Kacper Łukasiewicz
Płaszczyzny przekrojów czołowa poprzeczna strzałkowa
Rozwój Źródło: Anatomia Ośrodkowego Układu Nerwowego dla Studentów H. Dobaczewska Neurulacja: ektoderma, czyli zewnętrzna warstwa zarodka dzieli się na ektodermę powierzchowną i neuroektodermę. Z neuroektodermy powstaje płytka nerwowa (ok. 18 dnia rozwoju) Płytka nerwowa przekształca się w rynienkę nerwową. Po zrośnięciu brzegów rynienki nerwowej powstaje cewa nerwowa.
Rozwój Źródło: Anatomia Ośrodkowego Układu Nerwowego dla Studentów H. Dobaczewska Z głowowej części cewy nerwowej powstają trzy pierwotne pęcherzyki mózgowe (stadium trzech pęcherzyków): przodomózgowie śródmózgowie tyłomózgowie Stadium pięciu pęcherzyków. Powstają pęcherzyki mózgowe wtórne: kresomózgowie i międzymózgowie z przodomózgowia tyłomózgowie wtórne i rdzeniomózgowie z tyłomózgowia
Ogólny podział mózgowia
Podział mózgowia Źródło: Anatomia Ośrodkowego Układu Nerwowego dla Studentów H. Dobaczewska Ontogenetyczny (rozwojowy) podział mózgowia (zaznaczony na schemacie na zielono) Kliniczny podział mózgowia (zaznaczony na schemacie kółkami)
Opony mózgowo-rdzeniowe Łącznotkankowe błony otaczające mózg i rdzeń kręgowy Pomiędzy nimi krąży płyn mózgowo-rdzeniowy Amortyzują wstrząsy i przeciążenia, zmniejszają ciężar efektywny mózgu Są to (od mózgu w stronę czaszki): opona miękka pajęczynówka opona twarda Pomiędzy blaszkami opony twardej tworzą się zatoki opony twardej
Opony mózgowo-rdzeniowe
Układ komorowy W skład układu komorowego mózgu wchodzą: komory boczne lewa i prawa komora trzecia komora czwarta W komorach krąży płyn mózgowo-rdzeniowy Komory połączone są z zatokami opony twardej Źródło: www.wikipedia.pl
Układ komorowy Źródło: www. molfar.pl
Unaczynienie Dwie tętnice kręgowe i dwie tętnice szyjne wewnętrzne. Zespalają się tworząc koło tętnicze mózgu, tzw. koło Willisa Z koła tętniczego mózgu odchodzą duże naczynia: tętnica przednia mózgu, tętnica środkowa mózgu, tętnica tylna mózgu, oraz tętnice móżdżku.
Płaty mózgu Korę mózgu dzielimy na cztery płaty: płat czołowy płat ciemieniowy płat skroniowy płat potyliczny Źródło: www.fizyka.umk.pl (zmodyfikowany)
Płaty mózgu Płaty ograniczają trzy głębokie bruzdy: bruzda środkowa (Rolanda) bruzda boczna (Sylwiusza) bruzda obręczy (na powierzchni przyśrodkowej półkul) Źródło: www.fizyka.umk.pl (zmodyfikowany)
Wyspa W trakcie rozwoju część centralna półkuli rozrasta się wolniej. Prowadzi to do zagłębienia się tej części i utworzenia wyspy W procesie operkularyzacji powstają trzy wieczka wyspy Jest położona na dnie dołu bocznego (w głąb bruzdy bocznej) Źródło: Anatomia Ośrodkowego Układu Nerwowego dla Studentów H. Dobaczewska Źródło: www.sapmed.ac.jp
Hipokamp (hippocampus) Część płaszcza wpuklona do rogu dolnego komory bocznej Wchodzi w skład układu rąbkowego (limbicznego) Układ limbiczny składa się z wielu pętli neuronalnych Pierwszą opisaną pętlą jest obwód (krąg) Papeza zawierający hipokampa Hipokamp przechodzi w odnogę sklepienia Źródło: macalester.edu Źródło: psycheducation.org
Jądra podstawne Jądra podstawne są to skupienia istoty szarej w obrębie półkul. Są to: ciało prążkowane przedmurze ciało migdałowate
Ciało prążkowane Dzieli się na jądro ogoniaste i jądro soczewkowate Jądro soczewkowate dzieli się na skorupę i gałkę bladą Źródło: medicaldictionary.thefreedictio nary.com
Ciało migdałowate Corpus amygdaloideum W płacie skroniowym między biegunem skroniowym a rogiem dolnym komory bocznej Owalny kształt Wg Gołąba: reakcje autonomiczne i emocjonalne o charakterze obronnym. Źródło: www.fizyka.umk.pl
Wzgórze Parzysta struktura położona bocznie w stosunku do komory trzeciej Wzgórze ściśle współpracuje z korą mózgową przy wysyłaniu i odbieraniu informacji (jest przez niektórych nazywane stacją przekaźnikową )
Most Leży na dolnej powierzchni mózgowia Do tyłu i poniżej od niego zaczyna się rdzeń przedłużony W okolicach mostu wychodzi z mózgowia większość nerwów czaszkowych Na moście leży tętnica podstawna Przechodzi bocznie w konary środkowe móżdżku Źródło: braininjury.com
Móżdżek Powierzchnią górną przylega do płatów potylicznych, zaś dolną do rdzenia przedłużonego Składa się z robaka i parzystych półkul móżdżku Źródło: anatomy.dal.ca Źródło: dic.academic.ru
Móżdżek Według podziału filogenetyczno-czynnościowego możemy wyróżnić: pramóżdżek (równowaga ciała, kontrola ruchów gałek ocznych) móżdżek stary (napięcie mięśniowe, współpraca z ośrodkami ruchowymi i czuciowymi kory i rdzenia) móżdżek nowy (koordynacja ruchów dowolnych, półautomatycznych)
Ciało modzelowate, Spoidło wielkie mózgu Łączy obie półkule ze sobą Wyróżniamy w nim części: dziób, kolano, pień, płat Zabieg przecięcia ciała modzelowatego nazywany jest komisurotomią
Szyszynka Źródło: www.mlahanas.de Element układu dokrewnego Produkuje melatoninę (reguluje dobowy cykl snu i czuwania) Reguluje wydzielanie hormonów gonadotropowych (wpływa na dojrzewanie płciowe)
Przysadka Leży w kostnym zagłębieniu, tzw. siodle tureckim (dole przysadki) Składa się z części nerwowej i części gruczołowej Część gruczołowa wydziela wiele ważnych hormonów (GH, PRL, ACTH, TSH, FSH, LH) Część nerwowa magazynuje i uwalnia hormony produkowane w podwzgórzu (oksytocyna, ADH) Źródło: www.uniduesseldorf.de
Nerwy czaszkowe Źródło: www.mp.umk.pl
Nerwy czaszkowe
Bibliografia Anatomia Człowieka A. Bochenek M. Reicher T IV PZWL Anatomia Ośrodkowego Układu Nerwowego dla Studentów H. Dobaczewska Wydawnictwo AM 1997 Anatomia Czynnościowa Ośrodkowego Układu Nerwowego B. Gołąb PZWL 1990 Kiss Atlas Anatomii PZWL Atlas Anatomii Vajda PZWL Sadler T. W. Embriologia lekarska, Med Tour Press International, 1993 Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, PZWL 2008
Dziękuję za uwagę Kacper Łukasiewicz