ANALIZA TYGODNIA Rozwój portu lotniczego Kraków-Balice IS Porty lotnicze w Polsce System cywilnych portów lotniczych w Polsce składa się z 11 portów lotniczych. W 2010 roku obsłużono w nich łącznie ponad 20,7 mln pasażerów i ponad 82 tys. ton ładunków. Łącznie zostało zabezpieczonych 286 tys. operacji startów i lądowań samolotów komunikacyjnych (Tab. 1.). W stosunku do roku 2009 ruch pasażerski wzrósł o 8%, a ruch towarowy o 20%. Głównym i największym portem lotniczym jest Warszawa- Okęcie, w 2010 roku obsłużono na nim 42% ogółu pasażerów. Na pozostałe portach, regionalnych, obsłużono razem 58% ogółu pasażerów, a liderem było lotnisko Kraków- Balice (13,8% pasażerów). Tuż za Balicami plasuje się port Katowice-Pyrzowice (11,6% pasażerów). Tab. 1. Pasażerowie, ładunki i komunikacyjne operacje lotnicze w polskich portach lotniczych w 2010 roku Lp Liczba Ładunki Liczba operacji Port lotniczy. pasażerów [tys.] [tony] [szt.] 1. Warszawa Okęcie 8712,4 57115 124426 2. Kraków Balice 2864,0 4465 32878 3. Katowice Pyrzowice 2403,2 11195 26770 4. Gdańsk Rębiechowo 2214,9 4487 30738 5. Wrocław Starachowice 1654,4 946 23627 6. Poznań Ławica 1419,1 2533 23601 7. Rzeszów Jasionka 454,2 466 10919 8. Łódź Lublinek 413,5 0,2 3267 9. Szczecin Goleniów 282,5 729 3235 10. Bydgoszcz Szwederowo 278,1 181 5799 11. Zielona Góra Babimost 4,6 5 673 RAZEM: 20700,9 82122 285933 Źródło: Liwiński J., 2011, Działalność polskich portów lotniczych w 2010 roku, Urząd Lotnictwa Cywilnego Port lotniczy Kraków-Balice Port lotniczy Kraków-Balice, czyli Kraków Airport im. Jana Pawła II jest międzynarodowym portem lotniczym, położonym w odległości 11 km od centrum Krakowa, we wsi Balice w gminie Zabierzów. Zarządza nim Międzynarodowy Port Lotniczym im. Jana Pawła II Kraków-Balice Spółka z o.o. Najwięksi udziałowcy to PP Porty Lotnicze (79,19% udziałów), Województwo Małopolskie (22,73% udziałów), Gmina m. Kraków (1,04% udziałów) i Gmina Zabierzów (0,04% udziałów) (www.krakowairport.pl). Lotnisko obejmuje zasięgiem swojego bezpośredniego oddziaływania około 7,9 mln mieszkańców w promieniu 100 km od Krakowa, co odpowiada czasowi dojazdu do lotniska równemu około 90 minut (Strategia rozwoju 2011).
Rozwój portu lotniczego w Balicach jest istotny dla regonu. W Strategii Województwa Małopolskiego 2010 2020 jako jeden z celów strategicznych przyjęto wysoką zewnętrzną i wewnętrzną dostępność komunikacyjną regionu dla konkurencyjności gospodarczej i spójności przestrzennej. Autorzy Strategii chcą wzmocnić rolę Krakowa jako nowoczesnego węzła międzynarodowej sieci transportowej. W związku z tym jednym z kluczowych działań dla Małopolski ma być kontynuacja rozwoju Międzynarodowego Portu Lotniczego Kraków-Balice wraz z poprawą jego dostępności transportowej (Strategia rozwoju 2011). Ruch pasażerski w porcie Kraków-Balice Liczba obsługiwanych pasażerów na lotnisku w Balicach zaczęła znacznie wzrastać od roku 2004. Z poziomu około 840 tys. osób, liczba ta wzrosła do ponad 3 mln w 2007 roku (Ryc. 1.). Było to w dużej mierze związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej i koniecznością liberalizacji przepisów związanych z dostępem do polskiego rynku oraz otwarcia się na przewoźników wspólnotowych. Pojawiło się także więcej przewoźników linii niskokosztowych (Analiza rynku 2009). W tym okresie w Krakowie zaczęły działać m.in. tanie linie lotnicze Ryanair i easyjet. W latach 2008 i 2009 liczba pasażerów obsłużonych na lotnisku w Balicach zmalała i w 2009 roku wyniosła około 2,7 mln osób. Spadek ten był związany z ogólnym kryzysem gospodarczym, obniżeniem zainteresowania turystów miastem Krakowem, a także zmniejszeniem oferty przewoźników. W okresie tym z oferty podkrakowskiego lotniska zniknęły linie Centralwings i Sky Europe. Mimo tych zmian port lotniczy Kraków Balice nadal pozostawał liderem wśród polskich portów regionalnych (Liwiński 2009, 2010). W 2010 roku sytuacja zaczęła się poprawiać i liczba obsłużonych pasażerów wzrosła do ponad 2,8 mln osób. Ryc.1. Zmiany w ruchu pasażerskim w porcie lotniczym Kraków-Balice w latach 2000-2010 Źródło: www.krakowairport.pl
Destynacje i przewoźnicy portu lotniczego Kraków-Balice Obecnie w porcie lotniczym Kraków-Balice loty rozkładowe realizuje 18 przewoźników. Linie tradycyjne reprezentuje 5 przewoźników, a linie niskokosztowe 13 przewoźników. Oprócz tego port realizuje loty czarterowe. W 2010 roku największy udział w realizacji lotów ruchu pasażerskiego miały tanie linie lotnicze. Linie Ryanair przewiozły 35,0% pasażerów, a linie easyjet 18,5% pasażerów, czyli łącznie obsłużyły 53,5% podróżnych. Na trzecim i czwartym miejscu uplasowały się tradycyjne linie lotnicze: PLL LOT i Lufthansa (łącznie 21,7% pasażerów). Duży udział w przewozie pasażerów miały również loty czarterowe. Z lotniska w Balicach odbywają się loty międzynarodowe i krajowe (Ryc. 2.). Poza granice Polski, zgodnie z regularnym rozkładem lotów, można polecieć bezpośrednio do 18 krajów europejskich, wybierając między 43 portami lotniczymi. W granicach kraju odbywają się loty do Warszawy, Gdańska, Poznania i Szczecina (www.krakowairport.pl). Tab. 2. Najpopularniejsi przewoźnicy w porcie lotniczym Kraków-Balice w 2010 roku Lp. Udział w ruchu Przewoźnik pasażerskim 1. Ryanair 35,0% 2. easyjet 18,5% 3. LOT 12,6% 4. Lufthansa 9,1% 5. czarter 7,70% Źródło: www.krakwoairport.pl Ryc. 2. Destynacje z portu lotniczego Kraków-Balice w 2011 roku Źródło: www.krakwoairport.pl
W 2010 roku najwięcej pasażerów poleciało z lotniska w Balicach do Londynu na lotnisko Stansted (8,5%). Wszyscy pasażerowie lecący do Londynu, biorąc pod uwagę łącznie wszystkie porty tej destynacji, stanowili 15,2% obsłużonych pasażerów. Kolejnymi najpopularniejszymi miejscami podróży, do których udało się ponad 5% pasażerów, były: Dublin, Warszawa, Monachium i Liverpool. Przyglądając się zestawieniu 10 najpopularniejszych zagranicznych destynacji można zauważyć, że z lotniska w Balicach najchętniej latano do Wielkiej Brytanii, Niemiec i Irlandii (Tab. 3.). Inwestycje w porcie lotniczym Kraków-Balice Od kilku lat trwają prace nad unowocześnianiem infrastruktury i poprawą przepustowości portu lotniczego w Balicach. W maju 2006 roku otworzono połączenie kolejowe łączące centrum Krakowa z lotniskiem. Szynobusy kursują ze stacji Kraków Główny do tymczasowego przystanku Kraków Balice, oddalonego od terminalu pasażerskiego o 200 m. W lutym 2007 roku otworzono terminal krajowy o powierzchni 1733 m², który jest w stanie obsłużyć 0,5 mln osób rocznie. W lipcu 2007 roku oddano do użytku nową część terminalu międzynarodowego o powierzchni 3000 m². Ostatnią zakończoną dużą inwestycją (sierpień 2010 roku) była budowa parkingu wielopoziomowego naprzeciwko terminalu międzynarodowego. Obiekt posiada 7 kondygnacji i jest w stanie pomieścić 1 200 pojazdów. Inwestycją, która obecnie ma się ku końcowi jest budowa tzw. Łącznika - drogi kołowania z płaszczyzny postojowej w części północno-wschodniej lotniska wraz z towarzyszącą infrastrukturą o łącznej powierzchni 30457 m² (www.krakowairport.pl). Do końca 2015 roku w porcie w Balicach zaplanowano realizację 8 inwestycji. Dotyczą one rozwoju obiektów przeznaczonych do obsługi pasażerów, rozwoju infrastruktury i zagwarantowania standardu obsługi statków powietrznych. Planowane inwestycje to: rozbudowa terminalu pasażerskiego, przebudowa istniejącego terminalu pasażerskiego, przebudowa dróg kołowania A i G, poszerzenie drogi kołowania C, płyta Postojowa Samolotów (część wschodnia), modernizacja dróg kołowania B i F, budowa przystanku kolejowego, budowa wewnętrznego układu komunikacyjnego portu Lotniczego w Krakowie układ drogowy (www.krakowairport.pl).
Tab.3. Najpopularniejsze destynacje z portu lotniczego Kraków-Balice w 2010 roku Udział w ruchu Lp. Lotnisko/Miasto Kod pasażerskim 1. Londyn STN 8,5% 2. Dublin DUB 7,5% 3. Warszawa WAW 6,9% 4. Monachium MUC 6,5% 5. Liverpool LPL 5,3% 6. Frankfurt FRA 4,7% 7. Paryż CDG 3,8% 8. Londyn LGW 3,8% 9. Edinburgh EDI 3,8% 10. Mediolan Bergamo BGY 3,0% Źródło: www.krakwoairport.pl. Przy realizacji inwestycji port lotniczy Kraków-Balice korzysta z zewnętrznych źródeł finansowania. Dotychczas skorzystano z dofinansowania z Funduszu Schengen (modernizacja przejścia granicznego i dostosowanie terminalu pasażerskiego do wymogów Układu z Schengen) oraz ze środków dotacji celowej budżetu państwa na dofinansowanie zadań z zakresu budowy i modernizacji lotnisk regionalnych (w ramach Kontraktu Wojewódzkiego dla Województwa Małopolskiego na lata 2007-2008). Obecnie planowane projekty będą współfinansowane ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 (POIiŚ), Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 2013 (MRPO) i Programu WspólnotowegoTranseuropejska Sieć Transportowa (TEN-T). W ramach programu TEN-T prowadzone są prace projektowe i studialne przyszłych inwestycji oraz dokumentacja techniczna dotycząca rozbudowy infrastruktury lotniska (www.krakowairport.pl). 26 października 2011 roku wojewoda małopolski wydał pozwolenie na budowę i rozbudowę terminalu pasażerskiego oraz wewnętrznego układu komunikacyjnego portu w Balicach. Projekt nowego terminalu jest przygotowany, a przetarg na realizację inwestycji zostanie ogłoszony w przyszłym roku. Obecnie terminal pasażerski ma 15 tys. m 2. Po rozbudowie będzie liczył 55 tys. m 2. W pierwszym etapie inwestycji wybudowany zostanie nowy terminal (planowo do 2014 roku), a następnie istniejący terminal międzynarodowy zostanie wyremontowany i obydwa budynki zostaną połączone w jedną bryłę (planowo do 2015 roku). Dzięki temu w ciągu roku w Balicach będzie można odprawić około 8 mln pasażerów. Ponadto nowy wewnętrzny układ komunikacyjny ułatwi poruszanie się wokół terminalu, parkingu wielopoziomowego oraz planowanego hotelu. Wartość inwestycji wyniesie około 400 mln złotych, z czego ¼ będzie współfinansowana z unijnych dotacji (www.krakowairport.pl, www.malopolska.uw.gov.pl, www.malopolska.pl).
Podsumowanie Lotnisko Kraków Airport im. Jana Pawła II w Balicach to największy regionalny port lotniczy w Polsce. W 2010 roku obsłużono na nim ponad 2,8 mln pasażerów. Na koniec 2011 roku przewidywany jest wzrost tej liczby. Główną konkurencję dla lotniska w Balicach stanowi port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Największy udział w ruchu pasażerskim z lotniska w Balicach mają linie niskokosztowe. Najpopularniejsze cele podróży to Londyn, Dublin i Warszawa. Rozwój portu lotniczego w Balicach jest ważnym elementem Strategii rozwoju Województwa Małopolskiego 2010 2020. Do końca 2015 roku w Balicach ma zostać zrealizowana warta 400 mln zł inwestycja rozbudowy terminalu pasażerskiego i wewnętrznego układu komunikacyjnego lotniska. Osoby zainteresowane rozwojem portów lotniczych w Polsce znajdą wiele ciekawych informacji na stronie internetowej Urzędu Lotnictwa Cywilnego Bibliografia: Liwiński J., 2011, Działalność polskich portów lotniczych w 2010 roku, Urząd Lotnictwa Cywilnego, Ośrodek Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej. Liwiński J., 2010, Działalność polskich portów lotniczych w 2009 roku, Urząd Lotnictwa Cywilnego, Ośrodek Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej. Liwiński J., 2009, Działalność polskich portów lotniczych w 2008 roku, Urząd Lotnictwa Cywilnego, Ośrodek Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej. Strategia rozwoju Województwa Małopolskiego 2010 2020, 2011, Kraków. Analiza rynku transportu lotniczego w Polsce w latach 2004 2007, 2009, Urząd Lotnictwa Cywilnego, Departament Rynku Transportu Lotniczego, Warszawa. Portal internetowy Kraków Airport, 2011, www.krakowairport.pl, 29.10.2011. Wrota Małopolski, 2011, http://www.malopolska.pl/wydarzenia/strony/aktualnosc.aspx? pid=2151, 29.10.2011. Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie, 2011, http://www.malopolska.uw.gov.pl/pressarticlepage.aspx?id=6804, 29.10.2011. Opracowanie: Aleksandra Skoworzec
WYDARZENIA TYGODNIA Na stronie internetowej Zespołu Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów pojawiły się wszystkie rozdziały Długookresowej Strategii Kraju. W ośmiu częściach dotyczących innowacyjności, Polski Cyfrowej, kapitału ludzkiego, bezpieczeństwa energetycznego i środowiska, rozwoju regionalnego, transportu, kapitału społecznego i sprawnego państwa określono kluczową na następne dwadzieścia lat wizję rozwoju kraju. Do zakończenia prac nad strategią brakuje jeszcze rozdziału o makroekonomicznych ramach rozwoju Polski do 2030 r. Gdy całość będzie gotowa zgodnie z art. 11 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju DSRK jest przyjmowana w drodze uchwały przez Radę Ministrów. Lektura obszerna, ale niezmiernie ważna dla kierunków rozwoju państwa. Warto spojrzeć! I Już jest - Długookresowa Strategia Kraju Badanie wpływu informatyzacji na działanie urzędów administracji publicznej w Polsce w 2011 r. to tytuł raportu zrealizowanego na zlecenie MSWiA. W formie ankiety internetowej przebadano 1600 polskich urzędów szczebla samorządowego i rządowego. Z badania wynika, że mimo iż w 40% urzędów wdrożono elektroniczny system zarządzania dokumentacją, aż w 86% z nich istnieje podwójny obieg dokumentów: papierowy oraz elektroniczny. Z kolei wprowadzenie elektronicznej skrzynki podawczej jest na zaawansowanym poziomie posiada ją 90% urzędów, co nie przekłada się na faktyczne korzystanie z niej. Winą za to obarcza się m.in. konieczność posiadania możliwości elektronicznego podpisywania dokumentów, co wciąż nie jest powszechne. Badanie rozwoju technologii teleinformatycznych To tylko nieliczne wyniki, zapraszamy do zapoznania się ze szczegółami badania. Szpitalny Oddział Ratunkowy w Bochni jako 20 jednostka powiatowa wejdzie do nowego wojewódzkiego systemu łączności. System pozwala na wysyłanie do pacjentów karetek z sąsiadujących powiatów (a nawet z dalszych), jeżeli np. samochody są aktualnie zajęte lub miał miejsce duży wypadek. Bocheńskie karetki w nowym systemie łączności W teorii to niezwykle nowoczesny i skuteczny system łączności, wykorzystujący technologię monitoringu satelitarnego GPS i moduł GIS (System Informacji Geograficznej). Unowocześnienie ma służyć szybszej wymianie informacji między jednostkami Państwowego Ratownictwa Medycznego (także GOPR Grupa Podhalańska i TOPR). Inwestycja wpisuje się w cele "Wojewódzkiego planu działania systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego na lata 2009-2011" (wyd. Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego), do których należała poprawa logistyki.
W Bochni system jest na razie w fazie testów. To roztropne rozwiązanie, ponieważ od początku (lipca 2011 r.) nie działał on dotąd stabilnie np. w Zakopanem zmarł mężczyzna, którego rodzina nie mogła się dodzwonić na pogotowie. Zdarzało się także, że system się zawieszał, gdy karetka znajdowała się poza zasięgiem sieci komórkowej, albo nieracjonalnie dysponował karetkami. Na skutek licznych problemów system tymczasowo wycofano w Zakopanem i Nowym Targu. Koszt wprowadzenia nowego projektu łączności w Małopolsce ( Budowa zintegrowanych systemów informatycznych do zarządzania i monitoringu satelitarnego w Małopolsce ) to 10 mln zł, w tym 8,5 mln pochodzi z funduszy UE. Powiat bocheński przeznaczył na ten cel prawie 405 tys. zł, ale tylko niecałe 83 tys. pochodzą z budżetu samorządu. Nie minęły echa od głośnej i smakowitej akcji promocyjnej Poznania, którego symbolem jest rogal świętomarciński. Plakaty z tym przysmakiem można spotkać na niejednym krakowskim przystanku. Poznań również reklamuje się w mediach jako nowoczesny i prężny ośrodek akademicki, gdzie warto studiować i poszerzać własne zainteresowania. Teraz również Szczecin zachęca do odwiedzenia Zachodniopomorskiego, poprzez imprezę w jednej z krakowskich galerii. Konstruktorzy papierowych samolotów, którzy trafią najbliżej celu (którym jest samo miasto) otrzymają bilety lotnicze. Podroż trawa zaledwie 2 godziny. A Kraków? Na razie ograniczono się do reklam na polskich lotniskach pod hasłem Destination Krakow. Akcja ta uwidacznia, że Kraków celuje w zagranicznych turystów. Ostatnie lata pokazują spadek liczby osób odwiedzających Kraków, było to spowodowane głównie ogólnoświatowym kryzysem. Ostatni rok pokazuje jednak powolny wzrost liczby turystów przybywających do grodu Kraka. Obecny rok, jak wskazują wstępne wyliczenia, był już wyraźnie lepszy. Nowi turyści są jednak oszczędniejsi niż ci przed kryzysem. Zwiększyła się też liczba tzw. turystów religijnych. Turyści jednak nie stworzą nowej dynamicznej warstwy społecznej, a w taki potencjał celuje Poznań. Pojawia się pytanie, czy takich akcji promujących stolicę Małopolski nie jest za mało, a przede wszystkim, czy oddźwięk tych akcji jest wystarczająco skuteczny. Jeśli nadal miasto będzie oszczędzać na promocji, i bazować na stwierdzaniu "Kraków to Kraków ma zabytki " a dla młodych Uniwersytet to będzie przegrywać rywalizacje o nową "tkankę organiczną" dla miasta. Poznań, teraz Szczecin reklamują się w Krakowie Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej w Komisji Europejskiej co jakiś czas publikuje ciekawe rzeczy, na które warto zwrócić trochę uwagi. Tym razem w jesiennym wydaniu periodyku Panorama zaprezentowano dwie interesujące mapy. Pierwsza dotyczy, wydatków na badania i rozwoju w stosunku do regionalnego PKB (s.9). Druga odsetka populacji zagrożonej biedą lub wykluczeniem w poszczególnych regionach (s.20). Forma jest o tyle ciekawe, że pozwala w łatwy i przyjemny sposób porównać między sobą dane regionów, co w przypadku układu tabelarycznego mogłoby być Dla relaksu na długi weekend
co najmniej usypiające. opracował zespół: Hanna Baster, Michał Dulak, Barbara Łącka, Mateusz Koczwara, Anna Kraczka, Bartłomiej Sawicki Aleksandra Skworzec (analiza tygodnia), Piotr Szefer, Agata Wosik koordynacja i korekta analiz tygodnia: Maciej Gomółka opieka merytoryczna: Bożena Pietras-Goc, Wojciech Przybylski koordynacja: Magdalena Jagła Copyright by Katedra Analiz Regionalnych Klubu Jagiellońskiego Rynek Główny 39/9, 31-013 Kraków www.kj.org.pl barometr@kj.org.pl