Program kursu Dietetyki medycyny chińskiej PROGRAM KURSU DIETETYKA PROFILAKTYCZNA I LECZNICZA W MEDYCYNIE CHIŃSKIEJ Celem czteroczęściowego kursu dietetyki medycyny chińskiej jest przedstawienie wiedzy o żywieniu zgodnie z prawami natury. Wiedza ta pozwala dostosować sposób odżywiania do indywidualnych potrzeb energetycznych organizmu człowieka, zmieniających się dynamicznie w interakcji z otaczającym światem. Podejście to zakłada uwzględnienie zarówno czynników zewnętrznych (strefa klimatyczna, cykliczne zmiany pór roku, pogoda), jak i wewnętrznych uwarunkowań (indywidualna konstytucja, przejściowe stany zaburzenia równowagi energetycznej). Dietetyka według medycyny chińskiej jest oparta na wiedzy zweryfikowanej przez kilka tysięcy lat obserwacji wpływu różnych czynników na zdrowie człowieka i jest w związku z tym systemem uniwersalnym, skutecznym na każdej długości i szerokości geograficznej. Wiedza o energetycznej naturze pokarmów, określanej jako termika i smak produktów spożywczych, pozwala dostosować sposób odżywiania do aktualnych potrzeb organizmu. Dzięki świadomemu odżywianiu można nie tylko wzmacniać witalność organizmu i zapobiegać zachwianiu równowagi Yin i Yang (które prowadzi do choroby), ale również stopniowo odzyskać zdrowie. Wiedza ta znajduje więc zastosowanie zarówno w profilaktyce, jak i terapii rozmaitych schorzeń za pomocą diety. Jest to metoda bezinwazyjna, całkowicie naturalna i powszechnie dostępna, bazująca na umiejętnym stosowaniu pożywienia, napojów oraz popularnych ziół i przypraw. Kurs jest adresowany do wszystkich osób zainteresowanych zdobyciem takich umiejętności, czy to do celów własnych, czy w związku z wykonywanym zawodem (lekarz, dietetyk, naturoterapeuta i inne zawody). W trakcie czterech czterodniowych spotkań można szczegółowo zapoznać się z fizjologią człowieka według medycyny chińskiej, jak również nauczyć się podstaw diagnozy (uwzględniającej obraz języka, wygląd i koloryt twarzy, cechy budowy ciała, zgłaszane objawy, itp.), by trafnie zdefiniować wzorzec patologii i ustalić adekwatną strategię leczenia schorzeń. Kurs ten jest bardzo dobry wstępem do studiowania tradycyjnej medycyny chińskiej. WSTĘP DO DIETETYKI WEDŁUG MEDYCYNY CHIŃSKIEJ 1. Wprowadzenie - Tao współzależność i komplementarność Yin i Yang - interpretacja Yin i Yang w dietetyce według medycyny chińskiej - dietetyka jako jeden z filarów profilaktyki i terapii w medycynie chińskiej - uwzględnianie zewnętrznych i wewnętrznych czynników w doborze diety (strefa klimatyczna, pora roku, aktualne warunki pogodowe, konstytucja pacjenta, aktualny stan zdrowia pacjenta) - wpływ pożywienia na samopoczucie fizyczne i stan emocjonalny człowieka 2. Wzorce dysharmonii Yin i Yang - wzorce nadmiaru - przyczyny, przykłady, ogólne strategie postępowania - wzorce niedoboru przyczyny, przykłady, ogólne strategie postępowania - zewnętrzne i wewnętrzne przyczyny zaburzeń energetycznych w organizmie
(patogenne wpływy zewnętrzne, emocje, odżywianie) 3. Dobowy cykl obiegu energii ( zegar narządów ) - maxima i minima energetyczne narządów - implikacje praktyczne prawidłowy rytm posiłków, optymalny tryb życia 4. Podstawowe substancje ciała Qi, Płyny, Esencja, Krew - rola substancji fizjologicznych w utrzymaniu zdrowia fizycznego i psychicznego - patologiczne formy energii Wiatr, Gorąco, Wilgoć, Śluz 5. Fizjologia i patologia Potrójnego Ogrzewacza - energetyczna charakterystyka organów Yin i Yang pięciu elementów - rola obiegów czynnościowych Wątroby, Serca, Śledziony i Trzustki, Płuc i Nerek w procesach metabolizmu z punktu widzenia medycyny chińskiej - wytwarzanie Qi, Płynów, Esencji i Krwi w Potrójnym Ogrzewaczu - dysfunkcje Potrójnego Ogrzewacza przyczyny powstawania Wiatru, Wilgoci, Śluzu, Zimna, Gorąca, Zastoju 6. Cykl odżywczy i cykl kontrolny w modelu Pięciu Elementów definicja, ilustracja przykładami ze świata przyrody, z dziedziny psychologii emocji oraz z zakresu wzajemnego oddziaływania smaków. 7. Klasyfikacja smaków według przynależności do Pięciu Elementów: - profilaktyka: smaki informacyjne i zasady gotowania według Pięciu Przemian - leczenie: smaki terapeutyczne w leczeniu podstawowych wzorców dysharmonii 8. Klasyfikacja pokarmów według natury termicznej i właściwości energetycznych: - tabele przyporządkowań produktów spożywczych - przyczyny pozornych rozbieżności w klasyfikacjach produktów według Pięciu Elementów - klasyfikacja grup produktów od najbardziej yang do najbardziej yin - klasyfikacja metod obróbki pokarmów według Yin i Yang i Pięciu Elementów (gotowanie, duszenie, smażenie, pieczenie, suszenie, peklowanie, kiszenie, itd.) 9. Podstawowe wzorce patologii patomechanizm, przyczyny, objawy (z uwzględnieniem elementarnych informacji z zakresu diagnozy z twarzy i z języka), zalecenia dietetyczne i proste receptury ziołowe (na bazie ziół europejskich) stosowane w ich leczeniu - niedobór Qi - niedobór Yang - niedobór Krwi - niedobór Yin z pustym gorącem - zastój Qi - nadmiar Yang - nadmiar płynów gorąca wilgoć - nadmiar płynów zimna wilgoć 10. Różnicowanie i identyfikowanie syndromów, ustalanie strategii leczenia oraz zalecenia dietetyczne i zastosowanie ziół europejskich w najczęstszych dolegliwościach (przeziębienie, grypa, zaburzenia trawienia, bolesne menstruacje, bezsenność, zaparcia, osteoporoza, dolegliwości klimakteryjne, hipotermia, bóle głowy, nadciśnienie, arterioskleroza, inne). ELEMENT ZIEMI 1. Powtórzenie wiadomości: fizjologia potrójnego ogrzewacza i cztery filary zdrowia; czynniki wywołujące zaburzenia energii (zasada BA GANG); smak i termika jako podstawowe cechy
charakterystyczne produktów spożywczych i ziół; zasady przeprowadzania wywiadu z pacjentem 2. Funkcje obiegu czynnościowego Śledziony i trzustki oraz Żołądka; przebieg meridianów elementu Ziemi 3. Powiązania organów elementu Ziemi z innymi organami (zegar narządów, związek według warstwy, cykl odżywczy, cykl kontrolny) 4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Ziemi, Yi jako aspekt elementu Ziemi 5. Zastosowanie smaków w leczeniu zaburzeń Ziemi 6. Wzorce patologii Śledziony i Żołądka przyczyny, objawy i strategie leczenia pożywieniem: - niedobór Qi Śledziony - niedobór Yang Śledziony - opadanie Qi Śledziony - krwawienia na tle niedoboru Qi Śledziony - nagromadzenie zimna i wilgoci w Śledzionie - gorąco i wilgoć w Śledzionie i Żołądku - nadmiar zimna w Żołądku - nadczynność Ognia Żołądka - niedobór Yin Żołądka - zastój pożywienia w Żołądku - zbuntowane Qi Żołądka ELEMENT METALU 1. Funkcje obiegu czynnościowego Płuc i Jelita Grubego, przebieg meridianów elementu Metalu 2. Płuca i skóra a odporność, instynkt samozachowawczy i potencjał regeneracji organizmu 3. Zależności między organami elementu Metalu i innymi narządami 4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Metalu, Po jako aspekt elementu Metalu 4. Zastosowanie smaków w leczeniu zaburzeń Metalu 5. Wzorce patologii przyczyny, objawy, strategie leczenia: - niedobór Qi Płuc - niedobór Yin Płuc - nadmiar zimnego śluzu w Płucach - nadmiar gorącego śluzu w Płucach - atak zimnego wiatru na Płuca - atak gorącego wiatru na Płuca - atak wiatru i suchości na Płuca - zimna wilgoć w jelicie grubym - pierwotna gorąca wilgoć w jelicie grubym - wtórna gorąca wilgoć w jelicie grubym - niedobór płynów w jelicie grubym ELEMENT WODY 1. Funkcje obiegu czynnościowego Nerek i Pęcherza Moczowego, przebieg meridianów elementu Wody 2. Element Wody jako podstawa fizycznej egzystencji człowieka; koncepcja Ming Men 3. Zależności między organami elementu Wody i innymi narządami
4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Wody, Zhi jako aspekt elementu Wody 5. Wzorce patologii przyczyny, objawy, strategie leczenia: - niedobór Qi Nerek - niedobór Yang Nerek - niedobór Nerek z nagromadzeniem wody - niedobór Yin Nerek - niedobór Jing Nerek - brak połączenia między Qi Nerek a Qi Płuc - nadmiar zimnej wilgoci w pęcherzu moczowym - gorąca wilgoć w pęcherzu moczowym ELEMENT DREWNA 1. Wpływ emocji na zdrowie człowieka 2. Funkcje obiegu czynnościowego Wątroby i Pęcherzyka Żółciowego, przebieg meridianów elementu Drewna 3. Zależności między organami elementu Drewna i innymi narządami 4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Drewna, Hun jako aspekt elementu Drewna 5. Zastosowanie smaków w leczeniu zaburzeń Drewna 6. Wzorce patologii przyczyny, objawy, strategie leczenia: - niedobór Qi Wątroby - - niedobór Krwi Wątroby - niedobór Yin Wątroby - niekontrolowane wznoszenie się Yang Wątroby - wiatr Wątroby - zastój Qi Wątroby - ogień Wątroby - gorąco i wilgoć w Wątrobie - zimno w kanale Wątroby - niedobór Qi Pęcherzyka Żółciowego - Ogień Pęcherzyka Żółciowego - Ogień Wątroby atakuje Żołądek - Ogień Wątroby atakuje Płuca ELEMENT OGNIA 1. Funkcje obiegu czynnościowego Serca i Jelita Cienkiego, przebieg meridianów elementu Ognia 2. Element Ognia jako wyraz subtelnych aspektów egzystencji człowieka (świadomość, postrzeganie świata, emocje) 3. Zależności między organami elementu Ognia i innymi narządami 4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Ognia, Shen jako aspekt elementu Ognia 5. Wzorce patologii przyczyny, objawy, strategie leczenia: - niedobór Qi Serca - niedobór Krwi Serca - niedobór Yang Serca
- niedobór Yin Serca - Ogień Serca - zimny gęsty śluz blokuje kanały Serca - gorąco i śluz blokują kanały Serca - gorąco i wilgoć w jelicie cienkim - zimno i wilgoć w jelicie cienkim 6. Diagnoza z języka interpretacja cech języka: - mapa narządów na języku - ruchliwość, długość, szerokość, grubość, kształt, kolor ciała języka - stopień nawilżenia, grubość, kolor i rodzaj nalotu - pęknięcia, rysy, rozmieszczenie obszarów pozbawionych nalotu na powierzchni języka, itd. ZARYS DIAGNOSTYKI RÓŻNICOWEJ ORAZ SZCZEGÓŁOWA CHARAKTERYSTYKA POKARMÓW I ICH ZASTOSOWANIE W DIETOTERAPII 1. identyfikacja powszechnych objawów według syndromów medycyny chińskiej jako warunek skutecznej terapii - kaszel - katar - ból gardła - podwyższona temperatura - pocenie się - zaparcie - bóle pleców - ból głowy - zawroty głowy - nadciśnienie - bezsenność - zaburzenia menstruacji - impotencja - inne 2. Opis działania i terapeutyczne zastosowanie pokarmów: - zboża - warzywa - owoce - mięsa - ryby - nabiał - tłuszcze - przyprawy i zioła 3. Co to znaczy zdrowe odżywianie w XXI wieku Na życzenie słuchaczy w ramach każdej sesji można dodatkowo: - omówić najważniejsze aspekty dietetyki akademickiej (np. komplementarność białek, biodostępność składników mineralnych z pożywienia, zasady obróbki termicznej z zachowaniem wartości odżywczych, zasady racjonalnego odżywiania w diecie wegetariańskiej, itd.)
- na przykładzie wybranych syndromów i ich objawów przeanalizować analogie między zasadami leczenia dietą z punktu widzenia dietetyki akademickiej i dietetyki chińskiej (niedokrwistość, osteoporoza, arterioskleroza, itp.) Oba systemy bowiem uzupełniają się wzajemnie i wnoszą cenne informacje do wiedzy o funkcjonowaniu ludzkiego organizmu. W obecnych warunkach optymalnym rozwiązaniem wydaje się integrowanie podejścia Wschodu i Zachodu, by z pożytkiem dla jak najszerszego grona ludzi skutecznie stosować wiedzę o racjonalnym odżywianiu zgodnie z prawami przyrody.