Nazwa Przedmiotu System środków reakcji karnej; OBSZAR KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE NAUK SPOŁECZNYCH WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego Studia Kod ECTS kierunek stopień tryb specjalność specjalizacja kryminologia I stopień (zaoczne) niestacjonarne (zaoczne) Nazwisko osoby prowadzącej (osób prowadzących) dr Petasz Paweł dr hab. Zalewski Wojciech, prof. UG godzin Formy zajęć, sposób ich realizacji i przypisana im liczba godzin A. Formy zajęć 2-ga wykład forma: ćwiczenia audytoryjne 2-ga forma: ćwiczenia audytoryjne B. Sposób realizacji 2-ga zajęcia forma: w sali zajęcia dydaktycznej w sali dydaktycznej 2-ga forma: zajęcia w sali dydaktycznej C. Liczba godzin 2-ga 15 forma: 10 2-ga forma: 10 Rok, Semestr rok: II, semestr: 3, rok akademicki: 2014/2015 Status przedmiotu obowiązkowy Metody dydaktyczne wykład z prezentacją multimedialną 2-ga forma: ćwiczenia audytoryjne: analiza tekstów z dyskusją, ćwiczenia audytoryjne: analiza zdarzeń krytycznych (przypadków), ćwiczenia audytoryjne: dyskusja Cykl dydaktyczny semestr zimowy Język wykładowy język polski Liczba punktów ECTS 4 Forma i sposób zaliczenia oraz podstawowe kryteria oceny lub wymagania egzaminacyjne A. Sposób zaliczenia egzamin 2-ga forma: zaliczenie z oceną B. Formy zaliczenia egzamin ustny Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymogami wstępnymi A. Wymagania formalne zaliczenie Podstaw nauki o przestępstwie B. Wymagania wstępne wiadomości wstępne z prawa karnego oraz podstaw nauki o przestępstwie. C. Podstawowe kryteria posiadanie wiedzy z zakresu systemu środków reakcji karnej Cele przedmiotu Zapoznanie z funkcjonującym w Polsce systemem środków reakcji karnej w perspektywie historycznej i prawo -porównawczej. Strona 1 z 4
Treści programowe A. Problematyka wykładu: Nauka o karze. Teorie kary. System kar. Środki karne. Środki probacyjne. Zaniechanie ukarania sprawcy. Sądowy wymiar kary. Zmiana kary orzeczonej. Środki zabezpieczające. Abolicja, amnestia, ułaskawienie. Przedawnienie. Zatarcie skazania. Odpowiedzialność nieletnich i podmiotów zbiorowych za czyny zabronione. Podsumowanie: krytyczna analiza systemu. W poszukiwaniu alternatywy - sprawiedliwość naprawcza. B. Problematyka ćwiczeń odpowiada treści wykładu Strona 2 z 4
Wykaz literatury A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu): A.1. wykorzystywana podczas zajęć Adamski A. i in., Prawo karne i wymiar sprawiedliwości państw Unii Europejskiej, Toruń 2007 r., Ashworth A., Sentencing and Criminal Justice, Butterworths, 2000 r., Bałandynowicz A., Ludzie bez szans. Studium adaptacji społecznej recydywistów, Warszawa 1991 r., Bałandynowicz A., Probacja. Resocjalizacja z udziałem społeczeństwa, Warszawa 2011, Batawia S., Niepoprawni przestępcy w świetle 150 wyroków z art. 84 k.k., Archiwum kryminologiczne, 1937 r., Tom II, z. 3-4, Bieńkowska E., Wójcik D., Pokrzywdzony i sprawca przestępstwa, [w:] System Prawa Karnego. Tom I. Zagadnienia Ogólne, pod. red. A. Marka, Warszawa 2010 r., Błachut J., Kobiety recydywistki w świetle badań kryminologicznych, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź, 1981 r., Bugajski Z., Neymark E., Aktualne zagadnienia i projekty reformy więziennictwa, Warszawa 1925 r., Cieślak M., O węzłowych pojęciach związanych z sensem kary, Nowe Prawo 1969 r., nr 2. Cragg W. (red.), Retributivism and Its Critics, Franz Steiner Verlag Stuttgart 1992 r., Cregg W., The Practice of Punishment: Towards a Theory of Restorative Justice, New York 1992 r., Czapska J., Kury H., Mit represyjności albo o znaczeniu prewencji kryminalnej,, Zakamycze 2002 r., DiIulio J. J., Let 'em rot, Wall Street Journal, 26 January 1994 r., Flatau - Kowalska A., Środki zabezpieczające w prawie karnym, Warszawa 1956 r., Frąckowiak P., Kierunki rozwoju resocjalizacji w polskich zakładach dla nieletnich, Poznań, Środa Wielkopolska, 2006 r., Friedman L. M., Crime and Punishment in American History, New York, 1993 r., Gaberle A., Nierozłączna triada. Przestepczość, przestępstwo, społeczeństwo., 2003 r., Garland D., The Culture of Control. Crime and Social Order in Contemporary Society, Oxford, New York, 2002 r. Glaser S., Kara odwetowa a kara celowa (Zalety i braki teorii pragmatycznej), Lublin 1924 r., Hirsch A. von, Doing Justice: The Choice of Punishments, New York 1976 r., Hirsch A. Von., Introduction to Contemporary Retributivism, [w] Odpowiedzialność karna w systemach demokracji liberalnej. Czy demokracje współczesne są zdolne utrzymać porządek prawny w społeczeństwach informacyjnych i jaka role powinna odgrywać odpowiedzialność karna, Ius et Lex, Konferencja, Uniwersytet Warszawski, 27-29 wrzesień 2002 r., Indecki K. (red.), Aktualne problemy prawa karnego, kryminologii i penitencjarystyki. Księga ofiarowana Profesorowi Stefanowi Lelentalowi w 45. roku pracy naukowej i dydaktycznej, Łódź 2004 r., Jakubowska - Hara J., J. Skupiński, Alternatywy pozbawienia wolności w polskiej polityce karnej, Warszawa 2009 r. Janiszewski B., Dolegliwość jako element współczesnej kary kryminalnej, [w:] Przestępstwo - kara - polityka kryminalna. Problemy tworzenia i funkcjonowania prawa. Księga jubileuszowa z okazji 70 rocznicy urodzin Profesora Tomasza Kaczmarka, pod. red. J. Giezka, Zakamycze 2006 r., Janiszewski B., Recydywa wielokrotna w prawie karnym. Zagadnienia nadzwyczajnego wymiaru kary. Warszawa, Poznań 1992 r., Kaczmarek T. (red.), Decyzja sędziego w sprawie wymiaru kary i jej psychospołeczne uwarunkowania, Wrocław 1987 r., Kaczmarek T., Sędziowski wymiar kary w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w świetle badań ankietowych, Wrocław, Ossolineum 1972 r., Konarska-Wrzosek V., Dyrektywy wyboru kary w polskim ustawodawstwie karnym, Toruń 2002 r., Krajewski K., Spór o politykę karną w Polsce. Problem kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania i alternatyw kary pozbawienia wolności, Przegląd Więziennictwa Polskiego, 2007 r., Krawczyk T.L., Prywatne więzienia. Tak czy nie?, Zeszyty Naukowe Ius et Lex", Zeszyt nr 1, 2005 r. Królikowski M., R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część ogólna, Tom I - II, Warszawa 2010 r., Królikowski M., Sprawiedliwość karania w społeczeństwach liberalnych. Zasada proporcjonalności, Warszawa 2005 r., Lelental S., Postępowanie z recydywistami w systemie penitencjarnym II Rzeczpospolitej, [w:] Księga Jubileuszowa więziennictwa polskiego 1918-1988, pod red. A. Marka, Warszawa 1990 r.,lernell L., Współczesne zagadnienia polityki kryminalnej. Problemy kryminologiczne i penologiczne, Warszawa 1978 r., Lipton D., R. Martinson, J. Wilks, The effectiveness of correctional treatment : A survey of treatment evaluation studies, New York: Praeger, 1975 r., Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999 r., Machel H., Psychospołeczne uwarunkowania pracy resocjalizacyjnej personelu więziennego, Gdańsk 2001 r., Makowski W., Kara a środki ochronne, Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny, 1926 r., nr II, Martinson R., What Works? Questions and Answers About Prison Reform. The Public Interest, 1974 r., nr 35, Melezini M., Punitywność wymiaru sprawiedliwości karnej w Polsce w XX wieku, Białystok 2003 r.,
Pleńska D., Zagadnienia recydywy w prawie karnym, Warszawa 1974 r., Płatek M., Systemy penitencjarne państw skandynawskich na tle polityki kryminalnej, karnej i penitencjarnej, Warszawa 2007 r., Pławski S., Recydywa, Warszawa 1966 r., Pospiszyl K., Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań, Warszawa 1998 r., Rabinowicz L., Podstawy nauki o więziennictwie, 1933 r. Sentencing and Sanctions in Western Countries, red. M. Tonry, R. S. Frase, Oxford University Press 2001 r., Skupiński J. (red.), Problemy recydywy i drobnej przestępczości w prawie Polski i RFN, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź, 1984 r. Stańdo - Kawecka B., Prawo karne nieletnich, od opieki do odpowiedzialności, Wolters Kluwer 2007 r., Szymanowski T., Polityka karna i penitencjarna w Polsce w okresie przemian prawa karnego, Warszawa 2004 r., Świda W., B. Wróblewski, Sędziowski wymiar kary w Rzeczpospolitej Polskiej, Wilno 1939 r., Urban B., Stanik J. M., (red.), Resocjalizacja. Teoria i praktyka pedagogiczna. Tom I, Warszawa 2008 r., Van den Haag E., Punishing Criminals. Concerning a Very Old and Painful Question, University Press of America 1991 r., Zalewski W., Przestępca niepoprawny - jako problem polityki kryminalnej, Gdańsk 2010, Zalewski W., Sprawiedliwość naprawcza, Gdańsk 2006,
A.2. studiowana samodzielnie przez studenta
Christe N., Granice cierpienia, Warszawa 1991 r., Kwieciński A., Lecznicze środki zabezpieczające w polskim prawie karnym i praktyka ich wykonywania, Kolonia Limited, Wrocław 2009 r., Marek A., "Nowy realizm" w polityce kryminalnej Stanów Zjednoczonych - założenia i aspekty, Państwo i Prawo, 1980 r., nr 4., Osiatyński W., O zbrodniach i karach, Poznań 2003 r., Stępniak P., Cykle represyjności w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej i Unii Europejskiej a poulizm, Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny, 2009 r., z. 1, Stępniak P., Francuski system redukcji kary, Państwo i Prawo 2009 r., nr 2, Szymanowska A., Więzienie i co dalej, Warszawa 2003 r., Utrat - Milecki J., Podstawy penologii. Teoria karny, Warszawa 2006 r., Wilson J. Q., Teoria i praktyka stosowania sankcji karnych, Warszawa 2006 r., Zoll A. red., Kodeks karny część ogólna, Komentarz, Tom I - II, Zakamycze 2004 r.
B. Literatura uzupełniająca
Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia., Warszawa 1998 r., Górny J., Elementy indywidualizacji i humanizacji karania w rozwoju penitencjarystyki, Warszawa 1996 r., Migdał J., Polski system penitencjarny w latach 1956-2008, w ujęciu doktrynalnym, normatywnym i funkcjonalnym. Kontynuacja czy zmiana?, Gdańsk 2008 r. Mogilnicki A., Kary dodatkowe. Kary cielesne, kary hańbiące, pozbawienie czci i praw, Warszawa 1907 r., Rzeplińska I., Recydywiści w okresie nadzoru ochronnego, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1985 r., Rzepliński A., Sądownictwo w PRL, Londyn 1990 r., Wróblewski. B., Penologia. Socjologia kar. Wilno 1926 r.,
Efekty uczenia się Kontakt Wojciech.Zalewski@prwo.univ.gda.pl WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Wiedza Student poprawnie posługuje się terminologią prawno karną w zakresie systemu środków reakcji na przestępstwo, czyn karalny, oraz wykroczenie, prawidłowo nazywa i definiuje poszczególne kary, środki karne, probacyjne a także środki zabezpieczające, wymienia cele kar zna ich hierarchie i stojąca za nią aksjologię, opisuje system zależności między nimi, zna rodzaje zakładów karnych, wyjaśnia i tłumaczy znaczenie alternatyw dla kary pozbawienia wolności, identyfikuje luki systemu, streszcza historię ewolucji karania w ostatnim dwustuleciu, ilustruje wiadomości przykładami historycznymi oraz prawnoporównawczymi, potrafi przedstawić w innej konwencji językowej założenia obecnego paradygmatu (sprawiedliwość retrybutywna a naprawcza), wyciąga wnioski. Umiejętności Student porównuje rzeczywiste funkcjonowanie systemu środków reakcji z jego teoretycznymi założeniami, klasyfikuje pojawiające się problemy, porządkuje informacje, wybiera najwłaściwszy jego zdaniem sposób przełamania kryzysu prawa karnego, proponuje alternatywne rozwiązania, wyprowadza wnioski na podstawie twierdzeń, przewiduje kierunki rozwoju prawa karnego, poddaje krytyce wysuwane propozycje, dyskutuje. Kompetencje społeczne (postawy) Student zachowuje ostrożność w wyrażaniu populistycznych opinii a temat funkcjonującego systemu, zachowuje otwartość na wiedzę, przestrzega poczynionych ustaleń, chętnie podejmuje się poszukiwań, jest zorientowany na fakty, docenia znaczenie krytycznej naukowej analizy, akceptuje konieczność pogłębionych badań, jest wrażliwy i wyczulony na medialne manipulacje, dąży do prawdy. Strona 4 z 4