Urząd Statystyczny w Bydgoszczy e-mail: SekretariatUSBDG@stat.gov.pl http://www.stat.gov.pl/urzedy/bydgosz tel. 0 52 366 93 90; fax 052 366 93 56 Bydgoszcz, 31 maja 2006 r. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W 2005 R. Stan i struktura ludności W końcu 2005 r. województwo kujawsko-pomorskie zamieszkiwało 2068,3 tys. osób, tj. prawie tyle samo co pod koniec 2004 r., przy czym podregion toruńsko-włocławski skupił 51,0 % mieszkańców województwa, a bydgoski 49,0 %. Szacuje się, że w 2020 r. w województwie będzie mieszkało 2030,3 tys. osób, a w 2030 r. tylko 1949,2 tys. osób. Kujawsko-pomorskie zajęło w rankingu województw 10 miejsce pod względem powierzchni oraz liczby ludności (5,4 % ludności Polski). Mazowieckie Śląskie Wielkopolskie Małopolskie Dolnośląskie Łódzkie Pomorskie Lubelskie Podkarpackie Kujawsko-pomorskie 2,1 mln Zachodniopomorskie Warmińsko-mazurskie Świętokrzyskie Podlaskie Opolskie Lubuskie 0 1 2 3 4 5 6 mln Podobnie jak w poprzednich latach większość stanowiła ludność mieszkająca w miastach (61,5 %; w kraju 61,4 %). W województwie kujawsko-pomorskim od kilku lat obserwowany jest stały spadek udziału ludności miejskiej w ogólnej liczbie mieszkańców (w 2000 r. ludność miejska stanowiła 62,4 % ogółu). W stosunku do 2004 r. liczba mieszkańców miast zmniejszyła się o 0,3 %, a w stosunku do 2000 r. o 1,4 %. Prognozuje się, że w 2030 r. w miastach będzie żyło 1109,6 tys. osób (56,9 % ogółu ludności).
2 SYTUACJA DEMOGRAFICZNA W 2005 R. Spadkowa tendencja obserwowana w ostatnich latach występowała z różną intensywnością także w czterech największych miastach województwa (powiatach grodzkich): Bydgoszczy (366,1 tys. mieszkańców), Toruniu (208,0 tys.), Włocławku (119,9 tys.) i Grudziądzu (99,6 tys.). Mieszkańcy tych miast stanowili 62,4 % ogółu ludności miejskiej województwa. Największy spadek liczby ludności w porównaniu z 2000 r. odnotowano w Bydgoszczy (o 2,6 %), a najmniejszy w Toruniu (o 1,0 %). LUDNOŚĆ W MIASTACH NA PRAWACH POWIATU W 2005 R. Zwiększyła się natomiast do 795,6 tys. liczba ludności mieszkającej na wsi, co oznacza wzrost od 2000 r. o 18,2 tys. (o 2,3 %). Według szacunków w 2030 r. liczba ludności wiejskiej wzrośnie do 839,6 tys. osób. Tabl. 1. Ludność według płci oraz miejsca zamieszkania w latach 2000 2005 Stan w dniu 31 XII WYSZCZEGÓLNIENIE A 2000=100 2000 2001 2002 2003 2004 2005 ogółem kobiety mężczyźni Ogółem... 2067817 2069747 2069166 2068142 2068258 2068253 1069577 998676 A 100,0 100,1 100,1 100,0 100,0 100,0 100,1 100,0 Miasta... 1290395 1289427 1285383 1280882 1276853 1272615 671671 600944 A 100,0 99,9 99,6 99,3 99,0 98,6 98,8 98,4 Wieś... 777422 780320 783783 787260 791405 795638 397906 397732 A 100,0 100,4 100,8 101,3 101,8 102,3 102,3 102,4 Na 1 km 2... 115 115 115 115 115 115 x x Kobiety na 100 mężczyzn... 107,0 107,0 107,0 107,0 107,0 107,0 x x W 2005 r. ponad połowę ludności województwa kujawsko-pomorskiego stanowiły kobiety. Udział kobiet w ogólnej liczbie ludności, podobnie jak w latach poprzednich, wynosił 51,7 % i wskaźnik ten był różny w zależności od miejsca zamieszkania: w miastach 52,8 % i na wsi 50,0 %. Na 100 mężczyzn w województwie przypadało 107 kobiet, przy czym w miastach 112 kobiet, a na wsi 100. W powiatach grodzkich wskaźnik ten był wyższy od przeciętnego w województwie, i tak: w Toruniu wyniósł 115, w Bydgoszczy 113, we Włocławku 112, a w Grudziądzu 110.
SYTUACJA DEMOGRAFICZNA W 2005 R. 3 Gęstość zaludnienia w województwie kujawsko-pomorskim, podobnie jak w latach poprzednich, wynosiła 115 osób na 1 km 2 (w kraju 122 osoby). Kujawsko-Pomorskie pod względem liczby ludności przypadającej na 1 km 2 zajęło 9 pozycję w kraju. Spośród powiatów największą liczbą ludności charakteryzował się powiat inowrocławski (165,5 tys. mieszkańców) był to także powiat o najwyższej gęstości zaludnienia (135 osób na 1 km 2 ). Wśród miast na prawach powiatu najliczniej zamieszkana była Bydgoszcz (366,1 tys.); tutaj także przypadało najwięcej osób na 1 km 2 (2104 osoby). Najmniej licznym powiatem był wąbrzeski (35,0 tys. mieszkańców), a wskaźnik gęstości zaludnienia wyniósł w nim 70 osób/km 2. Natomiast w powiecie tucholskim (47,2 tys. mieszkańców) przypadało najmniej, bo 44 osoby na 1 km 2 powierzchni. LUDNOŚĆ WEDŁUG POWIATÓW W 2005 R. 115 tucholski świecki grudziądzki GRUDZIĄDZ sępoleński bydgoski chełmiński wąbrzeski brodnicki Gęstość zaludnienia na 1 km 2 nakielski BYDGOSZCZ toruński TORUŃ golubsko- -dobrzyński rypiński żniński inowrocławski aleksandrowski lipnowski mogileński radziejowski WŁOCŁAWEK włocławski W ostatnich latach obserwuje się niepokojące tendencje świadczące o starzeniu się społeczeństwa. W województwie kujawsko-pomorskim, podobnie jak w kraju, zmieniła się struktura wiekowa ludności. Na koniec 2005 r. liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, tj. do 17 roku życia (441,7 tys. osób), zmniejszyła się w stosunku do 2004 r. o 2,6 %, a w stosunku do 2000 r. aż o 15,3 %. W 2005 r. było 348,8 tys. dzieci (0 14 lat) i jest to o 3,0 % mniej niż przed rokiem oraz o 14,4 % mniej niż w 2000 r. Zwiększyła się natomiast liczba ludności w wieku produkcyjnym (18 59 lat w przypadku kobiet, 18 64 lata dla mężczyzn) i wzrosła: o 0,8 % w stosunku do ub. roku i o 5,4 % w stosunku do 2000 r. Zmianę struktury ludności zaobserwowano także w tej grupie wiekowej więcej było osób w wieku niemobilnym (45 59 lat dla kobiet, 45 64 lata dla mężczyzn), które stanowiły 37,6 % ogółu ludności w wieku produkcyjnym (udział ten był większy w porównaniu z 2004 r. o 0,5 pkt procentowego, a z 2000 r. o 3,2 pkt). Osób w wieku poprodukcyjnym (kobiety powyżej 60 roku życia, mężczyźni powyżej 65 roku życia) było więcej niż w latach poprzednich (w porównaniu z 2004 r. o 0,5 % więcej, z 2000 r. o 4,0 % więcej).
4 SYTUACJA DEMOGRAFICZNA W 2005 R. Tabl. 2. Ludność według wieku w latach 2000, 2004 i 2005 Stan w dniu 31 XII WYSZCZEGÓLNIENIE Ludność ogółem kobiety Ludność w miastach kobiety 2000 2004 2005 2000 2004 2005 Ogółem... 2067817 2068258 2068253 1069577 1290395 1276853 1272615 671671 Wiek: 0 4 lata... 111902 101098 100275 48600 61710 56460 55938 27118 5 9... 137127 115422 111509 54279 75919 62921 60787 29599 10 14... 158665 143080 137029 67341 91769 79010 74814 36768 15 19... 185784 164732 158731 77685 115197 97151 92628 45544 20 24... 169234 182006 183733 90638 108527 113258 112911 56770 25 29... 151142 165120 167337 82331 95051 104796 105855 52744 30 34... 129649 144069 148783 73942 80129 89773 92567 46597 35 39... 136817 127617 128374 64231 84482 77282 77839 39664 40 44... 167817 139970 135132 68135 107913 85573 81911 42729 45 49... 166121 169085 164556 83776 111083 108393 104035 54994 50 54... 145891 159119 160950 83433 99050 105589 105883 57113 55 59... 83150 125292 139416 74229 56161 84079 93520 51253 60 64... 86212 79254 77527 42309 56426 53469 52178 29119 65 69... 81755 79452 78088 44704 51831 51722 51169 29799 70 lat i więcej... 156551 172942 176813 113944 95147 107377 110580 71860 Przedprodukcyjny 521337 453662 441718 215679 299021 253093 245117 119660 Produkcyjny... 1260688 1318776 1329325 652941 812740 834763 836630 421233 mobilny... 826800 829452 829185 411503 521676 513131 510133 257873 niemobilny... 433888 489324 500140 241438 291064 321632 326497 163360 Poprodukcyjny... 285792 295820 297210 200957 178634 188997 190868 130778 Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym... 64,0 56,8 55,6 63,8 58,8 53,0 52,1 59,5 40,1 % 24,2 % W wieku: przedprodukcyjnym poprodukcyjnym 21,3 % 14,4 % produkcyjnym niemobilnym mobilnym W końcu 2005 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 56 osób w wieku nieprodukcyjnym (przed rokiem 57, a w końcu 2000 r. 64 osoby), w tym 33 to osoby w wieku przedprodukcyjnym (odpowiednio: 34 i 41). Wśród powiatów najwyższy wskaźnik (ludność nieprodukcyjna na 100 produkcyjnej) zaobserwowano w powiatach: lipnowskim i rypińskim (po 64 osoby), a najniższy w inowrocławskim (54 osoby). Wśród powiatów grodzkich na 100 osób w wieku produkcyjnym najwięcej osób w wieku nieprodukcyjnym przypadało w Grudziądzu (54 osoby), a najmniej w Toruniu (48 osób).
SYTUACJA DEMOGRAFICZNA W 2005 R. 5 Tabl. 3. Ważniejsze dane o miastach na prawach powiatu w 2005 r. WYSZCZEGÓLNIENIE Województwo Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek w liczbach bezwzględnych Powierzchnia w km 2... 17970 174 59 116 85 Ludność... 2068253 366074 99578 208007 119939 w tym kobiety... 1069577 194279 52269 111438 63385 na 1 km 2 powierzchni... 115 2104 1688 1793 1411 w wieku: przedprodukcyjnym... 441718 64694 19527 37244 22745 produkcyjnym... 1329325 239992 64460 140820 79941 mobilnym... 829185 145246 38906 87920 47338 niemobilnym... 500140 94746 25554 52900 32603 poprodukcyjnym... 297210 61388 15591 29943 17253 Małżeństwa... 11650 2011 553 1145 593 Urodzenia żywe... 20456 3098 862 1882 994 Zgony... 19410 3450 988 1786 1106 Przyrost naturalny... 1046-352 -126 96-112 Ogólne saldo migracji... -2080-1654 -287-790 -520 saldo migracji zagranicznych -530-43 -113-168 -32 Prognoza ludności w tys. 2010 2059,6 359,3 97,3 206,0 118,0 2020 2030,3 330,5 91,4 192,7 110,7 2030 1949,2 289,7 82,2 171,3 99,1 2000=100 Ludność... 100,0 97,4 98,7 99,0 98,4 w tym kobiety... 100,1 97,5 98,7 99,5 98,9 w wieku: przedprodukcyjnym... 84,7 81,2 82,2 81,0 82,6 produkcyjnym... 105,4 100,7 103,3 103,0 101,8 mobilnym... 100,3 96,6 97,4 98,7 95,9 niemobilnym... 115,3 107,5 113,7 111,1 111,8 poprodukcyjnym... 104,0 106,6 105,8 108,9 109,4 Małżeństwa... 97,6 97,3 88,5 93,2 82,7 Urodzenia żywe... 95,1 101,2 88,9 97,5 92,9 Zgony... 98,4 98,8 98,1 104,9 100,4 województwo=100 Powierzchnia w km 2... 100 1,0 0,3 0,6 0,5 Ludność... 100 17,7 4,8 10,1 5,8 w tym kobiety... 100 18,2 4,9 10,4 5,9 w wieku: przedprodukcyjnym... 100 14,6 4,4 8,4 5,1 produkcyjnym... 100 18,1 4,8 10,6 6,0 mobilnym... 100 17,5 4,7 10,6 5,7 niemobilnym... 100 18,9 5,1 10,6 6,5 poprodukcyjnym... 100 20,7 5,2 10,1 5,8 Małżeństwa... 100 17,3 4,7 9,8 5,1 Urodzenia żywe... 100 15,1 4,2 9,2 4,9 Zgony... 100 17,8 5,1 9,2 5,7
6 SYTUACJA DEMOGRAFICZNA W 2005 R. Małżeństwa i rozwody W 2005 r. w województwie kujawsko-pomorskim zawarto 11,7 tys. małżeństw, co oznacza w stosunku do ub. roku o 12,5 % więcej, ale nadal o 2,4 % mniej niż w 2000 r. Przeciętnie w województwie zawarto 5,63 małżeństwa na 1000 ludności (przed rokiem 5,00; w 2000 r. 5,76). Tak jak w latach poprzednich więcej małżeństw w przeliczeniu na 1000 ludności zawierano na wsi 5,90 (w miastach 5,46). Podobnie jak w kraju, wzrosła znacznie w porównaniu z poprzednimi latami liczba rozwodów było ich więcej o 23,4 % niż przed rokiem i aż o 73,7 % niż w 2000 r. W województwie rozwiodły się 4274 pary małżeńskie, przy czym liczba rozwodów w miastach (3390) była prawie 4-krotnie wyższa niż na wsi (884). Oznacza to w stosunku do 2004 r. wzrost liczby rozwodów w miastach o 18,9 %, a na wsi o 44,4 %. Współczynnik rozwodów (na 1000 ludności) wzrósł w stosunku do lat poprzednich i wyniósł 2,1 (przed rokiem notowano 1,7, a w 2000 r. 1,2 ). Tabl. 5. Ruch naturalny ludności WYSZCZEGÓLNIENIE a 2000 b 2004 c 2005 Małżeństwa Urodzenia Zgony Przyrost naturalny Saldo migracji wewnętrznych zagranicznych w liczbach bezwzględnych Ogółem... a 11933 21510 19727 1783-407 -661 b 10357 20068 19129 939-1094 -257 c 11650 20456 19410 1046-1550 -530 Miasta... a 7298 11860 12049-189 -140-647 b 6174 11193 11751-558 -4165-279 c 6918 11307 11749-442 -3917-495 Wieś... a 4635 9650 7678 1972-267 -14 b 4183 8875 7378 1497 3071 22 c 4732 9149 7661 1488 2367-35 na 1000 ludności Ogółem... a 5,76 10,39 9,53 0,86-0,20-0,32 b 5,00 9,69 9,24 0,45-0,53-0,12 c 5,63 9,88 9,38 0,51-0,75-0,26 Miasta... a 5,69 9,24 9,39-0,15-0,11-0,50 b 4,85 8,80 9,24-0,44-3,27-0,22 c 5,46 8,92 9,27-0,35-3,09-0,39 Wieś... a 5,89 12,26 9,75 2,50-0,34-0,02 b 5,24 11,12 9,24 1,88 3,85 0,03 c 5,90 11,40 9,55 1,85 2,95-0,04 Urodzenia i zgony W ciągu 2005 r. w województwie kujawsko-pomorskim odnotowano 20,5 tys. urodzeń żywych, tj. o 1,9 % więcej niż w 2004 r., ale o 4,9 % mniej niż w 2000 r. Ponad połowę (51,6 %) nowonarodzonych dzieci stanowili chłopcy. Współczynnik urodzeń (na 1000 ludności) wyniósł w analizowanym okresie 9,88 (w kraju 9,55 ) i był zdecydowanie wyższy na wsi (11,40 ) niż w miastach (8,92 ).
SYTUACJA DEMOGRAFICZNA W 2005 R. 7 W 2005 r. wzrosła o 1,5 % w skali roku liczba zgonów (do 19,4 tys.), ale w porównaniu z 2000 r. zmarło o 1,6 % osób mniej. Obniża się systematycznie liczba zgonów niemowląt w 2005 r. zmarło 136 dzieci Tabl. 4. Urodzenia i zgony według płci w latach poniżej 1 roku życia (wobec 148 2000, 2004 i 2005 przed rokiem, 187 w 2000 r. i aż 2005 722 w 1990 r.). Współczynnik WYSZCZEGÓLNIENIE 2000 2004 zgonów ogółem (na 1000 ludności) wyniósł 9,38 (w kraju ogółem miasta wieś urodzenia żywe 9,65 ), a w przypadku zgonów Ogółem... 21510 20068 20456 11307 9149 niemowląt (na 1000 urodzeń Dziewczynki... 10466 9817 9896 5506 4390 żywych) 6,65. Chłopcy... 11044 10251 10560 5801 4759 Wskaźnik przyrostu naturalnego (na 1000 ludności) zgony Ogółem... 19727 19129 19410 11749 7661 w województwie wzrósł w porównaniu z notowanym przed w tym niemowląt... 187 148 136 66 70 Kobiety... 9428 9048 9124 5655 3469 rokiem z +0,45 do +0,51 Mężczyźni... 10299 10081 10286 6094 4192 obecnie (w kraju przyrost naturalny był ujemny i wyniósł -0,10 ). W miastach wskaźnik ten (-0,35 ; przed rokiem -0,44 ) był dużo niższy niż na wsi (odpowiednio: +1,85, +1,88 ). Wskaźnik notowany w województwie kujawsko-pomorskim na wsi był wyższy niż w kraju, gdzie wyniósł +0,29. Dodatni przyrost naturalny w województwie kujawsko-pomorskim nie spowodował wzrostu liczby ludności. tys. 26 25 Urodzenia żywe Przyrost naturalny Zgony 24 23 22 21 20 19 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Migracje W 2005 r. odnotowano znaczny wzrost odpływu stałych mieszkańców województwa kujawskopomorskiego. Ujemne saldo migracji stałych (różnica między napływem i odpływem ludności) zwiększyło się z -1351 w 2004 r. do -2080 obecnie (w tym -530 to saldo migracji zagranicznych). W miastach saldo migracji stałej wyniosło aż -4412 (saldo migracji zagranicznych -495), natomiast
8 SYTUACJA DEMOGRAFICZNA W 2005 R. na wsi +2332 (saldo migracji zagranicznych -35). Jedną z przyczyn takiej sytuacji może być coraz częściej obserwowane przemieszczanie się ludności miejskiej do gmin wiejskich na obrzeżach miast. Duże zmiany wystąpiły w przypadku Bydgoszczy i Torunia, w których liczba ludności zmniejszyła się w stosunku do 2000 r. odpowiednio: o 2,6 % i 1,0 %, natomiast liczba mieszkańców powiatów bydgoskiego i toruńskiego wzrosła w tym czasie analogicznie: o 9,8 % i o 9,1 %. Saldo migracji stałych w przeliczeniu na 1000 ludności w województwie kujawsko-pomorskim wyniosło -1,00 (w kraju -0,34 ), przy czym w miastach -3,48 (w kraju -1,84 ), a na wsi +2,91 (+2,04 ). Saldo migracji zagranicznych liczone na 1000 mieszkańców województwa wyniosło -0,26, podczas gdy w kraju było to -0,34. Opracowanie: Wydział Statystyki Społecznej oraz Wydział Analiz