Spis treści Wstęp... 6 Wymowa i alfabet podstawowe informacje... 7 1. Rodzajnik... 11 1.1. Rodzajnik określony... 11 1.2. Rodzajnik nieokreślony... 14 1.3. Użycie rodzajników określonych i nieokreślonych... 16 1.4. Opuszczenie rodzajnika... 20 1.5. Rodzajnik cząstkowy... 23 2. Rzeczownik... 27 2.1. Rodzaj rzeczowników... 27 2.2. Zamiana rodzaju męskiego na żeński... 30 2.3. Tworzenie liczby mnogiej... 31 2.4. Rzeczowniki złożone... 36 3. Przymiotnik... 39 3.1. Rodzaj przymiotników i tworzenie rodzaju żeńskiego... 39 3.2. Liczba mnoga... 40 3.3. Miejsce przymiotnika w zdaniu... 43 3.4. Przymiotniki bello i buono... 43 3.5. Stopniowanie przymiotników... 45 4. Przymiotniki określające... 51 4.1. Przymiotniki i zaimki dzierżawcze... 51 4.2. Przymiotniki i zaimki wskazujące... 54 4.3. Przymiotniki i zaimki nieokreślone... 57 5. Zaimki... 63 5.1. Zaimki osobowe... 63 5.1.1. Zaimki osobowe w funkcji podmiotu... 63 5.1.2. Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego... 65 5.1.3. Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego... 68 5.2. Zaimki łączone... 72 5.3. Zaimki względne... 75 5.3.1. Che, chi... 76 5.3.2. Cui, dove... 78 5.3.3. Il / la quale, i / le quali... 82 6. Przyimki... 86 6.1. Przyimek di... 87 6.2. Przyimek da... 88 6.3. Przyimek a... 92 6.4. Przyimek in... 93 6.5. Przyimek con... 96 6.6. Przyimek per... 97 6.7. Przyimek su... 98 6.8. Przyimki fra / tra... 98 www.jezykiobce.pl 3
4 7. Przysłówek... 103 7.1.Tworzenie przysłówków... 104 7.2. Miejsce przysłówka w zdaniu... 105 7.3. Stopniowanie przysłówków... 106 8. Liczebniki... 110 8.1. Liczebniki główne... 110 8.2. Liczebniki porządkowe... 112 9. Wyrażenia c è, ci sono... 115 10. Partykuła ci... 118 11. Partykuła ne... 121 12. Czas teraźniejszy... 125 12.1. Tworzenie zdań... 125 12.2. Odmiana czasowników regularnych... 126 12.3. Odmiana czasowników posiłkowych avere i essere... 131 12.4. Odmiana czasowników nieregularnych... 133 12.5. Odmiana czasowników modalnych... 136 12.6. Odmiana czasowników zwrotnych... 138 13. Czasy przeszłe... 142 13.1. Czas przeszły passato prossimo... 142 13.1.1. Imiesłów bierny czasu przeszłego participio passato... 142 13.1.2. Czasowniki posiłkowe... 144 13.1.3. Czasowniki bezosobowe... 149 13.1.4. Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego oraz partykuła ne... 151 13.2. Czas przeszły imperfetto... 153 13.3. Porównanie czasów przeszłych passato prossimo i imperfetto... 156 13.4. Czas przeszły trapassato prossimo... 160 13.5. Czas przeszły passato remoto... 164 13.6. Czas przeszły trapassato remoto... 168 14. Czasy przyszłe... 172 14.1. Czas przyszły futuro semplice... 172 14.2. Czas przyszły futuro anteriore... 176 15. Forma gerundio... 180 15.1. Gerundio presente... 181 15.2. Gerundio passato... 181 15.3. Forma przecząca gerundio... 182 15.4. Użycie formy gerundio z zaimkami osobowymi... 182 16. Strona bierna... 185 16.1. Tworzenie strony biernej... 185 16.2. Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego a strona bierna... 187 16.3. Uzgadnianie participio passato... 187 17. Forma bezosobowa... 189 17.1. Forma bezosobowa i si passivante w formie przeczącej... 190 17.2. Forma bezosobowa i si passivante w czasie przeszłym passato prossimo... 190
18. Tryb rozkazujący... 193 18.1. Odmiana czasowników w trybie rozkazującym... 193 18.2. Forma przecząca trybu rozkazującego... 195 18.3. Tryb rozkazujący z zaimkami osobowymi... 197 19. Tryb przypuszczający... 201 19.1. Tryb przypuszczający condizionale presente (semplice)... 201 19.2. Tryb przypuszczający condizionale passato (composto)... 205 20. Tryb łączący... 208 20.1. Tryb łączący congiuntivo presente i congiuntivo passato... 208 20.2. Tryb congiuntivo presente i congiuntivo passato w zdaniach podrzędnych, nadrzędnych i niezależnych... 212 20.3. Congiuntivo imperfetto i congiuntivo trapassato... 218 20.4. Tryb congiuntivo imperfetto i congiuntivo trapassato w zdaniach podrzędnych, nadrzędnych, niezależnych i warunkowych... 222 20.5. Tryb łączący congiuntivo a tryb oznajmujący indicativo... 226 21. Zdania warunkowe i tryb warunkowy... 230 21.1. Trzy typy zdań warunkowych... 230 21.2. Zdania warunkowe mieszane... 232 22. Następstwo czasów i trybów... 235 23. Mowa zależna i niezależna... 239 23.1. Przekształcanie mowy niezależnej w mowę zależną... 239 23.2. Zgodność czasów w mowie zależnej... 240 Klucz do ćwiczeń... 248 Tabele koniugacyjne... 266 Testy... 274 Indeks... 280 www.jezykiobce.pl 5
3. PRZYMIOTNIK ĆWICZENIA 7 Utwórz stopień superlativo assoluto od podanych przymiotników. Przykład: caro (drogi)... Odpowiedź: caro carissimo 1. facile (łatwy)... 2. buono (dobry)... 3. grande (duży)... 4. felice (szczęśliwy)... 5. giovane (młody)... 6. cattivo (zły)... 7. piccolo (mały)... 8. bello (piękny)... 9. gentile (miły)... 10. vecchio (stary)... 8 Utwórz formy nieregularne od podanych form regularnych. Przykład: buono (dobry) buonissimo... più buono... Odpowiedź: buonissimo ottimo più buono migliore 1. alto (wysoki) il più alto... più alto... 2. cattivo (zły) cattivissimo... il più cattivo... 3. basso (niski) più basso... bassissimo... 4. piccolo (mały) piccolissimo... il più piccolo... 5. grande (duży) più grande... grandissimo... 6. buono (dobry) il più buono... buonissimo... www.jezykiobce.pl 49
WŁOSKI GRAMATYKA 9 Uzupełnij zdania zgodnie z tłumaczeniem. Przykład: Laura è... intelligente di Giulia. (Laura jest bardziej inteligentna od Julii.) Odpowiedź: Laura è più intelligente di Giulia. 1. Questa casa è... cara di quella. (Ten dom jest tańszy od tamtego.) 2. I miei amici sono... gentili... i tuoi. (Moi przyjaciele są tak samo mili jak twoi.) 3. Il pranzo che hai preparato è davvero.... (Obiad, który ugotowałaś, jest naprawdę pyszny.) 4. Siete più generosi... altri. (Jesteście bardziej szczodrzy od innych.) 5. Maria è...bella di te. (Maria jest ładniejsza od ciebie.) 6. Sei così pigra... mio fratello. (Jesteś tak leniwa jak mój brat.) 7. Questo libro è.... (Ta książka jest przepiękna.) 8. Sono meno intelligente... te. (Jestem mniej inteligentna od ciebie.) 10 Uzupełnij zdania odpowiednimi formami przymiotników. Przykład: Questa birra è.... (To piwo jest pyszne.) Odpowiedź: Questa birra è ottima. 1. Abbiamo comprato una macchina... di quella vostra. (Kupiliśmy lepszy samochód od waszego.) 2. Sei.. modesto. (Jesteś naprawdę skromny.) 3. Questa torta è... di quella. (To ciasto jest lepsze od tamtego.) 4. Il mio fratello ha otto anni e la mia sorella ha sette anni di più. (Mój młodszy brat ma osiem lat, a moja starsza siostra siedem lat więcej.) 5. Sono fradicio. (Jestem przemoknięty do suchej nitki.) 6. Mi piace questo succo, è... (Smakuje mi ten sok, jest przepyszny.) 7. Sei.. studente, secondo me. (Według mnie, jesteś najgorszym studentem.) 8. Questa pizza è... di tutte! (Ta pizza jest najlepsza ze wszystkich!) 9. Claudia è una ragazza... timida. (Klaudia jest bardzo nieśmiałą dziewczyną.) 50
2. Rzeczownik Il nome Rzeczownik (il nome) w języku włoskim nie odmienia się przez przypadki. Występuje w dwóch rodzajach gramatycznych: męskim i żeńskim oraz w liczbie pojedynczej i mnogiej. Rodzaj nijaki nie istnieje. Rodzaj rzeczownika najczęściej można poznać po końcówce. 2.1. Rodzaj rzeczowników Rodzaju męskiego są rzeczowniki: n zakończone samogłoską -o, na przykład: il bambino (dziecko), il libro (książka), il marito (mąż), il quaderno (zeszyt), Wyjątek: la mano (ręka). il quadro (obraz), lo specchio (lustro), l uomo (mężczyzna), lo zio (wujek); Uwaga! Często używane skróty wyrazów rodzaju żeńskiego kończące się na -o, są także rodzaju żeńskiego, na przykład: la metropolitana la metro (metro), la fotografia la foto (zdjęcie), la motocicletta la moto (motocykl), la radioricevente la radio (radio); n zakończone spółgłoską: il bar (bar), il camion (ciężarówka), il film (film), lo yogurt (jogurt), n część rzeczowników zakończonych samogłoską -e: l amore (miłość), il cuore (serce), il giornale (gazeta), l ospedale (szpital), n określające dni tygodnia oraz miesiące: il lunedì (poniedziałek), il martedì (wtorek), il mercoledì (środa), Wyjątek: la domenica (niedziela); lo sport (sport), il Sud (południe), il tram (tramwaj); il padre (ojciec), il professore (profesor), il mese (miesiąc); il gennaio (styczeń), il febbraio (luty), il marzo (marzec); www.jezykiobce.pl 27
WŁOSKI GRAMATYKA n będące nazwami rzek, jezior, mórz, oceanów, gór oraz stron świata, na przykład: il Danubio (Dunaj), il Mediterraneo (Morze Śródziemne), il Reno (Ren), il Baltico (Bałtyk), il Garda (jez. Garda), il Pacifico (Ocean Spokojny), gli Appennini (Apeniny), il Sud (południe), i Tatra (Tatry), l Est (wschód), il Nord (północ), l Ovest (zachód); Wyjątki: la Vistola (Wisła), le Alpi (Alpy). Rodzaju żeńskiego są rzeczowniki: n zakończone samogłoską -a: la casa (dom), la ragazza (dziewczyna), la lavagna (tablica), la scuola (szkoła), la matita (ołówek), la vita (życie); la parola (słowo), Wyjątki: il cinema (kino), il problema (problem), il clima (klimat), il tema (temat), il papa (papież), il telegramma (telegram) oraz często wyrazy pochodzenia greckiego; n zakończone samogłoską -i, na przykład: l analisi (analiza), la crisi (kryzys), Wyjątek: il brindisi (toast); n zakończone -tà, -tù, na przykład: la città (miasto), la libertà (wolność), l oasi (oaza), la tesi (teza); l università (uniwersytet), la virtù (zaleta, cnota); n część rzeczowników zakończonych samogłoską -e, na przykład: la capitale (stolica), la lezione (lekcja), la classe (klasa), la madre (matka), la fine (koniec), la moglie (żona), la fronte (czoło), la parete (ściana); n będące nazwami regionów, miast, państw, dużych wysp i kontynentów, na przykład: la Masuria (Mazury), l Inghilterra (Anglia), la Masovia (Mazowsze), la Polonia (Polska), la Lombardia (Lombardia), la Sardegna (Sardynia), Cracovia (Kraków), la Sicilia (Sycylia), Berlino (Berlin), l America (Ameryka), la Francia (Francja), l Asia (Azja); 28
2. RZECZOWNIK Wyjątki: il Lazio (Lacjum), il Giappone (Japonia), il Cairo (Kair), il Marocco (Maroko), il Belgio (Belgia), il Portogallo (Portugalia), il Brasile (Brazylia), il Madagascar (Madagaskar), il Cile (Chile); n nazwy owoców: l arancia (pomarańcza), la mela (jabłko), la banana (banan), la pera (gruszka), la fragola (truskawka), la pesca (brzoskwinia); Wyjątki: l ananas (ananas), il limone (cytryna), il kiwi (kiwi), il pompelmo (grejpfrut), il lampone (malina), il fico (figa). ĆWICZENIA 1 Wstaw odpowiednią formę rodzajnika określonego. Przykład:... Polonia Odpowiedź: la Polonia 1.... Masovia (Mazowsze) 7.... Brasile (Brazylia) 2.... banana (banan) 8.... Vistola (Wisła) 3.... Danubio (Dunaj) 9.... libro (książka) 4.... martedì (wtorek) 10.... Sud (południe) 5.... Appennini (Apeniny) 11.... Giappone (Japonia) 6.... Sardegna (Sardynia) 12.... domenica (niedziela) 2 Uporządkuj podane rzeczowniki dodając odpowiedni rodzajnik określony. Ovest (zachód) Asia (Azja) virtù (zaleta, cnota) cuore (serce) Tatra (Tatry) Alpi (Alpy) mese (miesiąc) Toscana (Toskania) Mediterraneo (Morze Śródziemne) parete (ściana) Rodzaj męski Rodzaj żeński www.jezykiobce.pl 29