SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! W ROKU SZKOLNYM 2007/08 W roku szkolnym 2007/08 Państwowa Inspekcja Sanitarna realizowała II edycję programu edukacyjnego pt. Trzymaj Formę! na terenie 16 województw. Programem objęta została cała Polska. Głównym celem programu jest zwiększenie świadomości dzieci i młodzieży, a także ich rodziców i opiekunów w zakresie wpływu żywienia i aktywności fizycznej na zdrowie. Celami szczegółowymi programu są: pogłębienie wiedzy w zakresie znaczenia zbilansowanej diety i aktywności fizycznej dla organizmu człowieka, kształtowanie zmiany postaw i zachowań związanych z prawidłowym żywieniem, odpowiednią jakością zdrowotną żywności i aktywnością fizyczną, dostarczenie wiedzy i umiejętności korzystania z informacji zamieszczonych na opakowaniach produktów spożywczych. Zadaniem priorytetowym programu jest promowanie zasad zbilansowanej diety i aktywności fizycznej wśród młodzieży szkolnej, zmierzając do poprawy zachowań w kierunku pożądanym dla zdrowia. Program został zrealizowany zgodnie z założeniami i celami programowymi w 5 920 szkołach podstawowych i gimnazjach ( I edycja 4 331). Odbiorcami było 755 663 uczniów klas V - VI szkół podstawowych i I - III gimnazjów ( I edycja 622 068) oraz ich rodzice i opiekunowie. Państwowa Inspekcja Sanitarna w ramach realizacji programu podjęła na teranie kraju następujące działania: Przedstawiciele Państwowej Inspekcji Sanitarnej zorganizowali 1 830 szkoleń dla 41 914 odbiorców oraz 2 734 narady dla 15 675 uczestników. Powyższe spotkania dotyczyły realizacji II edycji programu;
Uczestnikami byli koordynatorzy powiatowi i szkolni programu, dyrektorzy i v - ce dyrektorzy szkół, nauczyciele, pedagodzy szkolni i psycholodzy, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, a także dietetycy oraz instruktorzy tańca i fitness; WSSE i PSSE opracowały i przekazały do władz rządowych i samorządowych oraz środków masowego przekazu materiały informacyjne dotyczące problemów związanych ze złym odżywianiem i brakiem aktywności fizycznej oraz inicjowanych działań programowych wśród młodzieży szkolnej. W większości województw zorganizowano liczne konferencje prasowe, ukazało się 437 publikacji w prasie i 702 w internecie,79 audycji radiowych oraz 97 wiadomości w telewizjach regionalnych i lokalnych; W ramach realizacji II edycji programu przeprowadzono: o 6 550 instruktaży dla uczniów, rodziców i realizatorów programu (łącznie 111 592 osób); o 8 301 prelekcji dla uczniów, rodziców i nauczycieli (łącznie 196 338 osób); o 20 107 pogadanek dla uczniów, ich rodziców i opiekunów (łącznie 372 161 osób). W trakcie prowadzonych działań edukacyjnych dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów, odbyło się: o 8 495 pokazów (dla 271 073 osób); o 13 540 ćwiczeń (dla 243 818 osób); o 4 524 konkursów sprawdzających wiedzę na temat zasad zdrowego stylu życia, w których uczestniczyło 223 246 uczniów; o 1 700 zajęć informatycznych dla 41 377 uczniów; o 23 469 imprez dla społeczności szkolnej i lokalnej (łącznie 415 044 osób) o 223 przedstawień teatralnych dla 22 506 osób. Edukacją objęto również rodziców i opiekunów dzieci poprzez zorganizowanie: o 3 231 projekcji filmów dla 91 947 osób; o 15 961 rozmów indywidualnych; o 649 punktów informacyjnych, do których zgłosiło się 43 639 osób; o 1 339 badań ankietowych z udziałem 62 037 respondentów. Na terenie kraju pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili 2 854 wizytacji, podczas których oceniali realizację programu w szkołach.
Formy realizacji działań prozdrowotnych prowadzonych w ramach realizacji programu edukacyjnego Trzymaj Formę! w I i II edycji programu. Lp. Formy realizacji I EDYCJA PROGRAMU 4 331 szkół 622 068 uczniów Liczba Liczba II EDYCJA PROGRAMU 5 920 szkół 755 663 Liczba przedsięwzięć uczestników przedsięwzięć 1. Narady 2 500 19 453 2 743 15 675 2. Szkolenia 1 705 35 748 1 830 41 914 3. Wizytacje 434-335 - 4. Pogadanki 16 737 299 478 20 107 372 161 Liczba uczestników 5. Prelekcje 4 864 134 793 8 301 196 338 6. Instruktaże 6 060 89 630 6 550 111 592 7. Pokazy 5 785 213 864 8 495 271 073 8. Ćwiczenia 13 983 226 817 13 540 243 818 9. Konkursy 23 698 154 824 4 524 223 246 10. Imprezy 2 277 268 115 3 469 415 044 11. Projekcje Filmów 3 330 124 078 3 231 91 947 12. Rozmowy 15 687-15 961 - indywidualne 13. Punkty 26 1 893 649 43 639 informacyjne 14. Informacje w 594-437 - prasie 15. Audycje radiowe 438-79 - 16. Informacje w telewizji 408-97 -
Program po raz kolejny cieszył się dużym zainteresowaniem wśród społeczności szkolnej i lokalnej. Materiały edukacyjne zostały bardzo dobrze opracowane i były bardzo pomocne podczas realizacji programu. Realizacja kolejnej edycji programu edukacyjnego Trzymaj Formę! jest w dalszym ciągu wskazana, ponieważ dostrzega się potrzebę stałego pogłębiania wiedzy w zakresie zbilansowanej diety i aktywności fizycznej oraz systematycznego stymulowania uczniów i ich rodziców do modyfikowania postaw i zachowań związanych ze zbilansowaną dietą. Po zakończeniu realizacji II edycji programu koordynatorzy powiatowi i szkolni uznali stopień osiągnięcia celu programu jako wysoki nastąpił wzrost poziomu wiedzy i umiejętności uczniów w zakresie zdrowego i aktywnego stylu życia. Dalsza edukacja ma prowadzić do trwałych zmian nawyków żywieniowych, a tym samym, w długoletniej perspektywie przyczynić się do poprawy stanu zdrowia całego społeczeństwa. Dla osiągnięcia długotrwałego efektu, program powinien być kontynuowany w roku szkolnym 2008/2009. Uwagi końcowe wojewódzkich i powiatowych koordynatorów programu z Państwowej Inspekcji Sanitarnej: W większości szkół program edukacyjny pt. Trzymaj Formę! został oceniony bardzo pozytywnie, jako doskonały pomysł na propagowanie zdrowego stylu życia. Program był bardzo interesujący, atrakcyjny i profesjonalnie opracowany; Młodzież dostrzegając powagę problemu, chętnie włączyła się w realizację zadań propagujących zdrowy styl życia; Program przyczynił się do podniesienia świadomości młodzieży w zakresie zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej, dał uczniom możliwość poszukiwania i realizowania własnych pomysłów prozdrowotnych; W ramach programu młodzież miała możliwości łatwiejszego przyswajania treści dotyczących zdrowego stylu życia i zastosowania ich we własnym codziennym życiu; Program wywarł wpływ na większą integrację uczniów, uczył pracy w grupach;
Efektem programu jest zauważalna zmiana nawyków żywieniowych uczniów, którzy na drugie śniadanie zaczęli przynosić do szkoły owoce, wodę i soki owocowe (zamiast napojów gazowanych, chipsów i słodkich przekąsek); W niektórych placówkach program przyczynił się do zmiany asortymentu sklepików szkolnych, niezdrowe przekąski zastąpiono owocami, sokami i przetworami mlecznymi; Program Trzymaj Formę! powinien mieć stałe miejsce w programach szkolnych; Konstrukcja programu dała dużą swobodę wyboru sposobu jego realizacji w szkołach; Materiały zostały ocenione bardzo wysoko, jednak podobnie jak w I edycji istnieje potrzeba zwiększenia ich ilości; Przydatne byłyby wzbogacenie oprzyrządowania programu o filmy, kolorowe gadżety, filmy, modele czy ciekawsze plakaty, które zachęciłyby młodzież do większego zainteresowania realizowanym programem; Istnieje potrzeba przygotowania materiałów edukacyjnych dla rodziców, którzy w małym stopniu zaangażowali się w realizację programu; W poradniku dla nauczycieli należałoby rozszerzyć rozdział dotyczący metody projektu, ponieważ wielu realizatorów ma nadal małe doświadczenie i wiedzę na temat tej metody; Barierą w realizacji programu w szerszym zakresie były ograniczenia czasowe. Szeroki zakres programu wymagał dużego zaangażowania ze strony nauczycieli jak i uczniów, w związku z tym realizacja powinna być dostosowana do kalendarza placówek oświatowych i rozpocząć się na początku roku szkolnego; Zbyt późne dostarczenia materiałów programowych - odpowiednio do WSSE, PSSE i szkół; Brak środków finansowych na zakup nagród i akcesoriów potrzebnych do realizacji programu (zdaniem niektórych realizatorów powinny zostać zapewnione przez organizatorów programu); Program miałby większy prestiż, gdyby był realizowany na zasadzie projektów europejskich, czyli miałby przyznane środki finansowe na zaplanowane działania; Większość szkół wyraża chęć i potrzebę kontynuacji programu, ze względu na duże zaangażowanie młodzieży w działania związane ze zdrowym odżywianiem i aktywnością fizyczną; Zgłoszone zostały uwagi dotyczące nagradzania szkolnych koordynatorów programu.