Wyniki badania PISA 2000-2009 w Polsce Zmiany i wyzwania na przyszłość

Wyniki badania PISA 2000-2009 w Polsce Zmiany i wyzwania na przyszłość Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Czego dokonaliśmy przez ostatnich dziewięć lat? Co mamy nadal do zrobienia? Perspektywa uczenia się przez całe życie Jakiej edukacji pragniemy za następnych dziewięć lat?

Czytanie i interpretacja Polskę wyróżnia przejście Warszawa, od bardzo 15 września 2010 r. niskich wyników w 2000 roku do wyników powyżej średniej OECD Agenda 2000 Finlandia 546 2003 Finlandia 543 Kanada 534 Korea 534 1. Standardy/wskazówki do SIWZ Nowa Zelandia 529 Australia 528 Irlandia 527 Kanada 528 Australia 525 Lichtenstein 525 2. Regulaminy dot. Zamówień publicznych Hong Kong-Chiny 525 Korea 525 Japonia 522 Nowa Zelandia 522 Irlandia 515 Szwecja 514 3. Szwecja Współpraca 516 międzyzespołowa/szkolenia Holandia 513 Belgia 507 Islandia 507 Hong Kong-Chiny 510 Belgia 507 Norwegia 505 Belgia 501 4. Planowanie prac: Norwegia zespół 500 analityczno-informatyczny, prawnicy Francja 505 USA 504 Dania 497 Szwajcaria 494 Szwajcaria 499 Japonia 498 Makao-Chiny 498 5. Eksperci banku światowego Hiszpania 493 Austria 492 Czechy 492 Włochy 487 Niemcy 484 Lichtenstein 483 Węgry 480 Polska 479 Grecja 474 Portugalia 470 Rosja 462 Łotwa 458 Izrael 452 Tajlandia 431 Bułgaria 430 Polska 497 Francja 496 USA 495 Dania 492 Islandia 492 Niemcy 491 Austria 491 Łotwa 491 Czechy 489 Węgry 482 Hiszpania 481 Luksemburg 479 Portugalia 478 Włochy 476 Grecja 472 2006 Korea 556 Finlandia 547 Hong Kong-Chiny 536 Kanada 527 Nowa Zelandia 521 Irlandia 517 Australia 513 Lichtenstein 510 Polska 508 Szwecja 507 Holandia 507 Estonia 501 Szwajcaria 499 Japonia 498 Tajwan 496 Wielka Brytania 495 Niemcy 495 Dania 494 Słowenia 494 Makao-Chiny 492 Austria 490 Francja 488 Islandia 484 Norwegia 484 Czechy 483 Węgry 482 Łotwa 479 Luksemburg 479 Chorwacja 477 Portugalia 472 2009 Szanghaj-Chiny 556 Korea 539 Finlandia 536 Hongkong-Chiny 533 Singapur 526 Kanada 524 Nowa Zelandia 521 Japonia 520 Australia 515 Holandia 508 Belgia 506 Norwegia 503 Estonia 501 Szwajcaria 501 Polska 500 Islandia 500 USA 500 Liechtenstein 499 Szwecja 497 Niemcy 497 Irlandia 496 Francja 496 Tajwan 495 Dania 495 Wielka Brytania 494 Węgry 494 Portugalia 489 Macao-Chiny 487 Włochy 486 Łotwa 484 Słowenia 483 Grecja 483 Hiszpania 481 Czechy 478 Słowacja 477 43 kraje 41 krajów 57 krajów 65 krajów

Matematyka brak zmian przy pewnym obniżeniu osiągnięć uczniów w wielu krajach Agenda 2003 Hong Kong (Chiny) 550 Finlandia 544 Korea 542 Holandia 538 1. Standardy/wskazówki Korea do SIWZ 547 Liechtenstein 536 Japonia 534 Kanada 532 2. Belgia Regulaminy 529 dot. Zamówień Makao (Chiny) 525 publicznych Makao (Chiny) 527 Szwajcaria 527 Australia 524 Nowa Zelandia 523 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia Belgia 520 Czechy 516 Islandia 515 Dania 514 Francja 4. Planowanie 511 prac: zespół Czechy analityczno-informatyczny, 510 Niemcy 513 prawnicy Szwecja 509 Austria 506 Irlandia 503 5. Niemcy Eksperci 503 banku światowego Słowacja 498 Norwegia 495 Luksemburg 493 Polska 490 Węgry 490 Hiszpania 485 Łotwa 483 USA 483 Federacja Rosyjska 468 Portugalia 466 Włochy 466 Grecja 445 Serbia 437 Turcja 423 Urugwaj 422 Tajlandia 417 Meksyk 385 2006 Tajwan 549 Finlandia 548 Hong Kong (Chiny) 547 Holandia 531 Szwajcaria 530 Kanada 527 Liechtenstein 525 Japonia 523 Nowa Zelandia 522 Australia 520 Estonia 515 Dania 513 Islandia 506 Austria 505 Słowenia 504 Niemcy 504 Szwecja 502 Irlandia 501 Francja 496 Wielka Brytania 495 Polska 495 Słowacja 492 Węgry 491 Luksemburg 490 Norwegia 490 Litwa 486 Łotwa 486 Hiszpania 480 Azerbejdżan 476 Rosja 476 USA 474 Chorwacja 467 Portugalia 466 2009 Szanghaj (Chiny) 600 Singapur 562 Hong Kong (Chiny) 555 Korea 546 Taiwan 543 Finlandia 541 Liechtenstein 536 Szwajcaria 534 Japonia 529 Kanada 527 Holandia 526 Makao (Chiny) 525 Nowa Zelandia 519 Belgia 515 Australia 514 Estonia 512 Islandia 507 Dania 503 Słowenia 501 Norwegia 498 Francja 497 Słowacja 497 Austria 496 Polska 495 Szwecja 494 Czechy 493 W. Brytania 492 Węgry 490 Luksemburg 489 USA 487 Irlandia 487 Portugalia 487 Hiszpania 483 Włochy 483 Łotwa 482 Litwa 477 41 krajów 57 krajów 65 krajów

Rozumowanie w naukach przyrodniczych poprawa między 2006 a 2009 powyżej średniej OECD Agenda 2006 Finlandia 563 Hongkong-Chiny 542 Kanada 534 1. Standardy/wskazówki Tajwan 532 do SIWZ Estonia 531 Japonia 531 Nowa Zelandia 530 2. Regulaminy Australia dot. Zamówień 527 publicznych Holandia 525 Liechtenstein 522 Korea 522 3. Współpraca Słowenia międzyzespołowa/szkolenia 519 Niemcy 516 Wielka Brytania 515 Czechy 513 4. Planowanie Szwajcaria prac: zespół 512 analityczno-informatyczny, Szwajcaria 517 prawnicy Makao-Chiny 511 Austria 511 Belgia 510 5. Eksperci banku światowego Irlandia 508 Węgry 504 Szwecja 503 Polska 498 Dania 496 Francja 495 Chorwacja 493 Islandia 491 Łotwa 490 USA 489 Słowacja 488 Hiszpania 488 Litwa 488 Norwegia 487 Luksemburg 486 Rosja 479 Włochy 475 Portugalia 474 2009 Szanghaj-Chiny 575 Finlandia 554 Hongkong-Chiny 549 Singapur 542 Japonia 539 Korea 538 Nowa Zelandia 532 Kanada 529 Estonia 528 Australia 527 Holandia 522 Tajwan 520 Niemcy 520 Lichtenstein 520 Wielka Brytania 514 Słowenia 512 Makao-Chiny 511 Polska 508 Irlandia 508 Belgia 507 Węgry 503 Stany Zjednoczone 502 Czechy 500 Norwegia 500 Dania 499 Francja 498 Islandia 496 Szwecja 495 Austria 494 Łotwa 494 Portugalia 493 Litwa 491 Słowacja 490 Włochy 489 Hiszpania 488 57 krajów 65 krajów

45 40 35 Główny sukces Polski to zmniejszanie odsetka uczniów osiągających najsłabsze wyniki Agenda Czytanie i interpretacja 1. Standardy/wskazówki do SIWZ 40,4 41,0 30 25 20 15 14,3 13,3 2. Regulaminy dot. Zamówień publicznych Poziom odniesienia w programie Kształcenie i Szkolenie 2020 (15%) 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia 4. Planowanie prac: zespół analityczno-informatyczny, prawnicy 15,0 15,2 17,2 17,4 17,6 17,6 17,6 17,7 18,4 18,5 19,6 19,8 21,0 21,2 21,3 24,4 23,1 22,2 26,0 27,6 10 5 0 8,1 5. Eksperci banku światowego

45 40 35 Odsetek uczniów osiągających najsłabsze wyniki jest jednym z najniższych w Unii Europejskiej Agenda Rozumowanie w naukach przyrodniczych 1. Standardy/wskazówki do SIWZ 41,4 38,8 30 25 20 15 Poziom odniesienia w programie Kształcenie i Szkolenie 2020 (15%) 13,1 13,2 2. Regulaminy dot. Zamówień publicznych 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia 16,5 16,6 17,0 17,3 18,0 18,2 20,6 20,9 19,1 19,3 19,3 4. 14,1 Planowanie 14,7 14,8 14,8 prac: 15,0 15,2 zespół analityczno-informatyczny, prawnicy 23,7 25,3 10 5 6,0 8,3 5. Eksperci banku światowego 0

50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Wyzwaniem pozostaje zmniejszanie liczby uczniów osiągających słabe wyniki w matematyce 12,6 13,4 7,8 Agenda 17,1 1. Standardy/wskazówki do SIWZ 2. Regulaminy dot. Zamówień publicznych Poziom odniesienia w programie Kształcenie i Szkolenie 2020 (15%) 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia 18,6 19,1 matematyka 20,2 20,3 20,5 20,8 21,0 21,1 4. Planowanie prac: zespół analityczno-informatyczny, prawnicy 5. Eksperci banku światowego 22,3 22,3 22,5 22,6 23,2 23,7 23,7 23,9 47,0 47,1 30,3 26,3 24,9

Przeprowadzenie badań PISA 2000 r. zbiegło się w czasie z wprowadzaniem kompleksowych reform systemu edukacji Reformy 1999 : powiązanie wielkości środków finansowych przekazywanych władzom lokalnym z liczbą uczniów. zmiana struktury szkolnictwa wprowadzenie gimnazjów i wydłużenie o rok powszechnej edukacji reforma programowa (podstawa programowa - core curriculum) wprowadzenie systemu egzaminów zewnętrznych racjonalizacja sieci szkolnej, zwłaszcza na obszarach wiejskich modernizacja wyposażenia szkół, szczególnie w zakresie nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych

System przed reformą (PISA 2000): ISCED-0 ISCED-1-2 ISCED-3 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 WIEK UCZNIÓW PRZEDSZKOLE SZKOŁA PODSTAWOWA LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE SZKOŁY ŚREDNIE ZAWODOWE ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA System po reformie (PISA 2003, 2006, 2009, ) ISCED-0 ISCED-1 ISCED-2 ISCED-3 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 WIEK UCZNIÓW PRZEDSZKOLE SKOŁA PODSTAWOWA GIMNAZJUM LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE LICEUM PROFILOWANE TECHNIKUM ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA

Efektem zmian była poprawa umiejętności uczniów Warszawa, najsłabszych, 15 września 2010 r. bez pogorszenia wyniku uczniów najlepszych 35 30 25 20 24 24 22 25 28 30 28 31 19 21 23 22 15 10 5 9 5 5 4 15 12 11 11 6 8 12 7 0 poniżej 1 1 2 3 4 5 2000 2003 2006 2009

Gimnazja zmieniają się Poprawa wyposażenia szkoły w opinii jej dyrektora (odsetek dyrektorów szkół wskazujących na braki lub niedostateczne wyposażenie) 2003 2006 2009 sprzęt i materiały laboratoryjne do nauczania nauk przyrodniczych 82 66 45 komputery wykorzystywane do zajęć 54 35 18 wyposażenie biblioteki 65 38 23 materiały i pomoce szkolne 67 38 26 programy komputerowe 77 51 29

Gimnazja zmieniają się Poprawa relacji uczeń nauczyciel w opinii uczniów (odsetek uczniów zgadzających się z podanymi stwierdzeniami) 2000 2003 2009 nauczyciele wysłuchują tego co mam do powiedzenia 64 62 60 jeśli potrzebuję pomocy otrzymuję ją od nauczycieli 57 68 73 nauczyciele traktują mnie sprawiedliwie 57 69 71

Wyzwaniem dla systemu edukacji w Polsce pozostają zmiany w szkołach ponadgimnazjalnych dlatego od 2006 r. rozszerzono w Polsce badanie PISA o uczniów tych szkół Pomaga to: -uzyskać całościowy edukacji na progu przejścia po gimnazjum - systematycznie monitorować ewolucję szkół ponadgimnazjalnych (PISA 2006, 2009, 2012, 2015, ) - lepiej wyjaśniać zmiany w poziomie kompetencji uczniów ważnych dla LLL - konsolidować politykę edukacyjną i debatę publiczną

Badanie PISA 2000 wyraźnie potwierdziło znaczące różnice w poziomie umiejętności uczniów rożnych typów szkół Agenda 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1. Standardy/wskazówki 39 do SIWZ 2. 34 35 Regulaminy dot. Zamówień publicznych 33 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia 23 4. Planowanie prac: zespół analityczno-informatyczny, prawnicy 17 5. Eksperci banku światowego 13 0 2 3 0 0 poniżej 1 1 2 3 4 5 licea ogólnokształcące szkoły średnie zawodowe zasadnicze szkoły zawodowe

W 2009 r. badanie 16-latków pokazało, że uczniowie poszczególnych szkół są wciąż zróżnicowani, ale różnice są mniejsze Agenda niż w badaniu PISA 2000 45 40 35 30 25 20 15 10 1. Standardy/wskazówki do SIWZ 41 39 37 2. Regulaminy dot. Zamówień publicznych 31 31 30 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia 21 4. Planowanie prac: zespół analityczno-informatyczny, prawnicy 5. Eksperci banku światowego 15 11 10 10 17 5 0 2 0 1 1 2 0 poniżej 1 1 2 3 4 5 licea ogólnokształcące średnie szkoły zawodowe zasadnicze szkoły zawodowe

Na zmianach w latach 2000-2009 najbardziej zyskali Warszawa, uczniowie 15 września 2010 r. zasadniczych szkół zawodowych 600 550 Średni wynik uczniów w podziale na typ szkoły w 2000 (15-latkowie) i 2009 r. (16-latkowie) 543 563 500 450 478 489 400 350 357 393 300 licea ogólnokształcące średnie zawodowe zasadnicze szkoły zawodowe 2000 2009

Selekcja na progu szkoły ponadgimnazjalnej wciąż jest problemem w zasadniczym szkołach zawodowych koncentrują się najsłabsi uczniowie nie mający podstawowych umiejętności mierzonych w badaniu PISA Odsetek uczniów poniżej drugiego poziomu umiejętności wśród uczniów poszczególnych typów szkół 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% wszyscy uczniowie uczniowie liceów ogólnokształcących uczniowie średnich szkół zawodowych uczniowie zasadniczych szkół zawodowych Czytanie i interpretacja Matematyka Rozumowanie w naukach przyrodniczych

Ewolucyjna zmiana struktury szkolnictwa średniego 100% 80% 60% 40% 20% 0% struktura szkół ponadpodstawowych/ponadgimnazjalnych według Agenda liczby uczniów pierwszych klas 57,4 1. Standardy/wskazówki do SIWZ 16,8 19,6 25,7 2. Regulaminy 38,3 dot. Zamówień publicznych 49,4 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia 38,7 34,6 35,6 zawodowe 4. Planowanie prac: zespół analityczno-informatyczny, prawnicy 33,1 5. 29,1 Eksperci banku światowego 24,3 38,7 44,5 45,8 28,6 18,3 21,5 zasadnicze szkoły średnie szkoly zawodowe licea ogólnokształcące

% długotrwale bezrobotnych w 2000 r. Dlaczego umiejętności piętnastolatków są ważne w perspektywie uczenia się przez całe życie? (Lifelong Agenda Learning LLL) 8 Polska 6 4 1. Standardy/wskazówki do SIWZ Grecja 2. Regulaminy dot. Zamówień publicznych 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia Niemcy Hiszpania Czechy 4. Planowanie prac: zespół analityczno-informatyczny, prawnicy Węgry Włochy Francja 5. Eksperci banku światowego Belgia Finlandia 2 Portugalia Austria Dania Irlandia Szwecja Japonia Norwegia Stany Zjednoczone 0 460 480 500 520 540 560 średni wynik z czytania w 2000 r.

% długotrwale bezrobotnych w 2009 r. Dlaczego umiejętności piętnastolatków są ważne w perspektywie uczenia się przez całe życie? (LLL) Agenda 8 1. Standardy/wskazówki do SIWZ 6 4 2. Regulaminy Słowacja dot. Zamówień publicznych 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia Chorwacja Łotwa Portugalia Węgry Hiszpania Estonia Grecja Niemcy Belgia Litwa Francja Turcja Polska 4. Planowanie prac: zespół analityczno-informatyczny, prawnicy Włochy 5. Eksperci banku światowego 2 Austria Czechy Luksemburg Słowenia Wielka Brytania Stany Zjednoczone Szwecja Dania Japonia Holandia Norwegia Finlandia 0 460 470 480 490 500 510 520 530 540 średni wynik z czytania w 2009 r.

Reformy 2009 Kontynuacja kierunku przemian z 1999: reforma programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego wdrażana od 2009, oparta na efektach kształcenia obniżenie wieku obowiązkowego przygotowania przedszkolnego (od 5. roku życia) połączone z upowszechnieniem wychowania przedszkolnego i obniżeniem wieku rozpoczynania obowiązku szkolnego (od 6. roku życia) modernizacja kształcenia i szkolenia zawodowego, podstawa programowa, implementacja od 2012 zmiany w szkołach i ich otoczeniu, wspierające proces indywidualizacji pracy z uczniami, szeroko rozumiane potrzeby edukacyjne indywidualnego ucznia, w tym rozwijanie uzdolnień

Zróżnicowanie między gimnazjami 25 Agenda Zróżnicowanie międzyszkolne wyników uczniów w umiejętności czytania i interpretacji i umiejętnościach matematycznych 1. Standardy/wskazówki do SIWZ 2. Regulaminy dot. Zamówień publicznych 20 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia 4. Planowanie prac: zespół analityczno-informatyczny, prawnicy 15 5. Eksperci banku światowego matematyka czytanie i interpretacja 10 2003 2006 2009

Zróżnicowanie wyników między typami szkół ponadgimnazjalnych Agenda 60 55 50 45 40 1. Standardy/wskazówki do SIWZ 2. Regulaminy dot. Zamówień publicznych 3. Współpraca międzyzespołowa/szkolenia 4. Planowanie prac: zespół analityczno-informatyczny, prawnicy czytanie i interpretacja 5. Eksperci banku światowego matematyka 35 30 2000 2003 2006 2009

Generalne wnioski dla publicznej debaty GIMNAZJUM jako typ szkoły powszechnego kształcenia ogólnego potwierdziło sens swojego istnienia. Zamiast pytać CZY - pytajmy JAKIE gimnazjum? Reformy docierały do różnych segmentów szkolnictwa z różną intensywnością. Szkoły ponadgimnazjalne powinny być objęte konsekwentną wizją przemian. W tej wizji warto pamiętać o możliwości elastycznego kształtowania ścieżek karier edukacyjnych przez indywidualnych uczniów, w tym o przechodzeniu między kształceniem ogólnym i zawodowym, co sprzyja osłabieniu społecznych mechanizmów generowania nierówności edukacyjnych.

Za następnych 9 lat Szkoła, której nauczyciele dyskutują ze sobą i wspólnie rozwiązują konkretne problemy Uniwersytety, które są otwarte na potrzeby szkoły i nauczycieli, i które współpracują z wieloma szkołami Obie instytucje przygotowują do uczenia się przez całe życie (LLL) i są jego ośrodkami dla lokalnych społeczności Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego