O P I N I A T E C H N I C Z N A N/t stanu zawilgocenia pomieszczeń piwnic i strefy przyziemia Pałacu Krasińskich w Warszawie Wykonali: Dr inż. Ryszard Jurkiewicz Mgr inż. Maciej Wczelik Warszawa, wrzesień 2007 r.
1. Podstawa opracowania Opinia została sporządzona na podstawie: 1. Wizji lokalnych i pomiarów stopnia zawilgocenia murów wykonanych przez autorów niniejszego opracowania. 2. Analizy udostępnionej dokumentacji: a) "Ekspertyza przyczyn i stanu zawilgocenia murów piwnicznych oraz projekt zabezpieczeń przeciwwilgociowych murów piwnicznych Pałacu Krasińskich w Warszawie", PP PKZ ObiK Warszawa 1985 r. b) "Projekt ścianki osuszającej", Biuro Projektowo - Inwestycyjne Inter-Arka sp. z o.o., Warszawa 1992 r. c) "Biblioteka Narodowa - Pałac Rzeczpospolitej, uwarunkowania stabilizacji wilgotnościowej" K. Maszewski, Warszawa 1997 r. d) "Pałac Krasińskich - opinia techniczna i analiza funkcjonalna stanu istniejącego... " Studio Twórcze Marka Skrzyńskiego, Warszawa marzec 2007 r. 2. Wizja lokalna i pomiary wilgotności 2.1. Wyniki pomiarów wilgotności murów. Pomiary przeprowadzono przy użyciu miernika elektronicznego LB - 795. Miernik ten pozwala na wykonanie licznych pomiarów i umożliwia analizę poszczególnych partii ścian pod względem stopnia zawilgocenia. Partia piwnic Odnotowany stopień zawilgocenia jest niejednorodny, a do szczególnie zawilgoconych należą: ściana zewnętrzna od strony Placu Krasińskich, (wyniki pomiarów to 3-7%), filary wewnętrzne i wybrane partie ścian wewnętrznych ( 4-5%) niektóre z pomieszczeń w szczytowych partiach obiektu. Niektóre partie ścian takie jak np.: środkowa część ściany zewnętrznej od strony parku, znaczne partie ścian wewnętrznych, pozostają suche. Rozkład wilgotności mierzony od posadzki do poziomu terenu wykazuje większe wartości przy posadzce stopniowo malejące ku górze. Poziom zawilgocenia ściany zewnętrznej od strony parku sięga ok. 2,0 m od posadzki. 2
Partia przyziemia W pasie przyziemia (okładzina z płyt piaskowca) największy stopień zawilgocenia wykazuje narożnik płd-wsch ( do 8,8%) z wyraźnymi śladami korozji piaskowca. Następnie znaczne fragmenty ściany wschodniej ( do 7,5%) miejscami silnie zasolone. Od strony północnej przeważają partie suche ( 0,2-1,9%) ale gdzieniegdzie szczególnie w strefie przygruntowej wyniki są bardzo zróżnicowane ( 0,2-8,8%) a na wys. 1m (1,9-6,1%). Sucha natomiast wydaje się być strona zachodnia (elewacja ogrodowa) wraz z narożnikiem płd-zach. Jedynie mury w pobliżu rur spustowych fragmentami wykazywały podwyższoną wilgotność ( do 5,8%). 2.2. Wnioski z wizji lokalnych. 2.2.1. Część wewnętrzna obiektu. Stan murów piwnic jest znacznie zróżnicowany i wyodrębnić można zarówno partie bez widocznych śladów uszkodzeń jak również uszkodzone. Na uszkodzonych murach widoczne są odparzenia tynków, wysolenia, odspojenia powłok malarskich. Wilgotność mierzona w tych partiach jest zdecydowanie wysoka. 2.2.2. Część zewnętrzna obiektu. W partii przyziemia wokół Pałacu wykonana jest opaska betonowa, a jej stan nie budzi zastrzeżeń. Bezpośredni styk opaski z budynkiem jest starannie uszczelniony kitami, podobnie jak spękania czy szczeliny dylatacyjne płyt. Woda z rur spustowych jest "odsunięta" od budynku poprzez zainstalowane korytka odpływowe. W ramach wizji próbowano sprawdzić ruch powietrza w kratkach wylotowych komunikujących się z rowem osuszającym, ale nie uzyskano jednoznacznych rezultatów. Wydaje się jednak, że ruch ten jest znikomy. 3. Analiza udostępnionej dokumentacji Wymieniona wyżej dokumentacja stanowi wystarczający materiał do przeprowadzenia oceny skuteczności zastosowanych w obiekcie zabezpieczeń przed wilgocią na które składają się: rów osuszający powstały przez wykonanie ścianki, izolacja pionowa wykonana na ściance osuszającej, 3
opaska wokół Pałacu wraz z odpływami z rur spustowych. Badania stopnia zawilgocenia murów piwnic zostały wykonane przez tych samych autorów w latach 1985 - przed wykonaniem ścianki osuszającej oraz w 1997 - kilka lat po jej wykonaniu. Ocenę skuteczności tego rozwiązania przedstawili sami autorzy. Aktualny stan zawilgocenia oraz jego konsekwencje znajduje się również w opinii technicznej wykonanej w 2007 roku przez Studio Twórcze Marka Skrzyńskiego. Zdaniem autorów niniejszej opinii wnioski płynące z analizy omawianych dokumentacji są następujące: zastosowane rozwiązania, a w szczególności rów osuszający - tylko w ograniczony sposób spełniają swoją rolę, ścianka osuszająca funkcjonuje głównie jako izolacja pionowa (w części obiektu) natomiast nie może zastąpić izolacji poziomej (w ścianach zewnętrznych), mury ścian wewnętrznych wykazują zawilgocenie pochodzące z podciągania kapilarnego, na co wskazuje rozkład zawilgocenia, sposób wykonania rowu osuszającego na podstawie udostępnionego projektu w samym swoim założeniu nie umożliwia zdecydowanej wymiany powietrza a zaprojektowane liczne cegły dystansowe mogą stwarzać niekorzystne kontakty z zewnętrzną stroną ścianki osuszającej. 4. Wnioski i zalecenia W świetle przeprowadzonych badań i analiz przedstawiamy następujące wnioski: w pomieszczeniach piwnic Pałacu Krasińskich występuje podwyższona wilgotność murów, której konsekwencją są uszkodzenia tynków i powłok malarskich, w partii przyziemia zawilgocenie murów występuje w niektórych, opisanych fragmentach i przenosi się na elewację, przyczyną zawilgoceń jest ograniczona skuteczność wykonanej izolacji pionowej oraz brak izolacji poziomej murów, istniejąca ścianka osuszająca jedynie w ograniczonym zakresie spełnia funkcję izolacji pionowej, w związku z tym należy ją zlikwidować i zastąpić nowym rozwiązaniem izolacyjnym. 4
Zatem proponujemy : likwidację istniejącego zabezpieczenia przeciwwilgociowego przyziemia w postaci opaski betonowej (można wykonać opaskę np. z mat bentonitowych), wykonanie izolacji pionowej przy użyciu aktualnie stosowanych materiałów produkowanych przez specjalistyczne firmy np. Sopro czy Remmers, wykonać izolację poziomą poprzez wprowadzenie elektronicznego systemu osuszania np. typu Mur-Tronic (w podobnych warunkach rozwiązania takie działają od lat z powodzeniem m.in. w Hotelu Le Regina na Nowym Mieście ul. Kościelna oraz w piwnicach Kompani Piwnej przy ul. Długiej). 5