Projektowanie programu studiów w oparciu o efekty kształcenia
Proces Boloński to tylko element (ważny) głębokiej transformacji systemowej wynikającej z przejścia do systemu kształcenia ustawicznego funkcjonującego w wymiarze europejskim LLL.
Proces Boloński to tylko element (ważny) głębokiej transformacji systemowej wynikającej z przejścia do systemu kształcenia ustawicznego funkcjonującego w wymiarze europejskim LLL. Wprowadzanych obecnie zmian nie można rozpatrywać w oderwaniu od przesłanek ekonomicznych wymuszających wprowadzenie/upowszechnienie LLL: krótki czas życia wielu kwalifikacji zawodowych zmiana znaczenia dyplomu, zapewnienie zatrudnialności, zapewnienie kadr dla dynamicznie zmieniającego się rynku pracy: znikające i pojawiąjące się de novo gałęzie przemysłu (płyty winylowe kasety dyskietki CD pen-drive ), nowe technologie (tokarz frezer operator frezarki cyfrowej), outsourcing + łatwość przenoszenia całych fabryk, mobilność pracowników problemy z uznawalnością dyplomów, kwalifikacji,
Proces Boloński to tylko element (ważny) głębokiej transformacji systemowej wynikającej z przejścia do systemu kształcenia ustawicznego funkcjonującego w wymiarze europejskim LLL. Wprowadzanych obecnie zmian nie można rozpatrywać w oderwaniu od przesłanek ekonomicznych wymuszających wprowadzenie/upowszechnienie LLL: krótki czas życia wielu kwalifikacji zawodowych zmiana znaczenia dyplomu, zapewnienie zatrudnialności, zapewnienie kadr dla dynamicznie zmieniającego się rynku pracy: znikające i pojawiąjące się de novo gałęzie przemysłu (płyty winylowe kasety dyskietki CD pen-drive ), nowe technologie (tokarz frezer operator frezarki cyfrowej), outsourcing + łatwość przenoszenia całych fabryk, mobilność pracowników problemy z uznawalnością dyplomów, kwalifikacji, Elastyczność studiów w jednym z podstawowych wyznaczników jakości kształcenia
Dzisiaj: standardy kształcenia, 118 kierunków studiów, formalnie wprowadzony system studiów I, II i III stopnia, formalnie wprowadzony system ECTS jakość lub elastyczność (pozytywna ocena PKA = spokojne sumienie)
Jutro (naprawdę już jutro!) KRK: osiem obszarów kształcenia, dowolność kształtowania oferty programowej, ale: konieczność określenia efektów kształcenia, odpowiedzialność uczelni za zgodność praktyki z teorią, konieczność przekonania zewnętrznych interesariuszy o rzeczywistym zapewnianiu jakości = uzyskiwaniu zadeklarowanych efektów.
Efekty kształcenia: czym są? A statement of what a learner is expected to know, understand and/or be able to demonstrate at the end of a period of learning. Learning outcomes (are) statements of what a learner is expected to know, understand and/or be able to demonstrate after a completion of a process of learning. Statements of what a learner can be expected to know, understand and/or do as a result of a learning experience. Student learning outcomes are properly defined in terms of knowledge, skills, and abilities that a student has attained at the end (or as a result) of his or her engagement in a particular set of higher education experiences. Learning outcomes are statements that specify what a learner will know or be able to do as a result of a learning activity. Outcomes are usually expressed as knowledge, skills, or attitudes. Learning outcomes (are) specific measurable achievements. A learning outcome is a statement of what competences a student is expected to possess as a result of the learning process. S. Adam, An introduction to learning outcomes, Bologna Handbook, 2007
Efekty kształcenia (efekty uczenia się) to, co uczący się powinien wiedzieć, rozumieć i być zdolny zrobić po zakończeniu kształcenia Efekty kształcenia powinny być sprawdzalne (obserwowalne, mierzalne) przez instytucję prowadzącą kształcenie
Efekty kształcenia: czym są? Jakie kategorie/obszary osiągnięć opisują (jakie kompetencje charakteryzują) efekty kształcenia? wiedza (knowing & understanding) umiejętności (skills knowing how to act) postawy (values knowing how to be)
Efekty kształcenia: kto je określa? określone centralnie Grupa Robocza ds. KRK obszarnicy dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze... ogólne efekty kształcenia (niezależne do kierunku ) dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze... Europejskie Ramy Kwalifikacji standardy międzynarod. obszar nauk humanistycznych obszar nauk społecznych obszar nauk ścisłych obszar nauk przyrodniczych obszar nauk technicznych obszar sztuka obszar nauk rolniczych obszar nauk medycznych
tworzenie nowego programu od podstaw (nowy kierunek) z wykorzystaniem elementów istniejących/prowadzonych programów udoskonalenie istniejącego programu i dostosowanie go do wymagań KRK stosowanie istniejącego programu i opisanie go zgodnie z wymaganiami KRK
Problemy: 1. Fitness of purpose zasadność prowadzenia takich, a nie innych programów dyplomowych: polityka państwa (np. 2% w nowej wersji ustawy, kierunki zamawiane itd.), potrzeby regionu, poziom przygotowania kandydatów i studentów, aspekty ekonomiczne, ale również etosowe (czy dla pieniędzy możemy uczyć wszystkiego i na każdym poziomie? studia podyplomowe, kursy dokształcające ). 2. Fitness for purpose zapewnienie osiągania efektów kształcenia przypisanych do prowadzonych programów dyplomowych: kadra, infrastruktura, treści programowe, formy kształcenia, weryfikacja efektów kształcenia, kryteria naboru, uznawanie wcześniej zdobytych kwalifikacji, uznawanie kwalifikacji zdobytych poza sektorem szkolnictwa wyższego,
Program studiów a jego komponenty program studiów = zestaw przedmiotów/modułów (z ich pełną charakterystyką) projektowanie programu studiów projektowanie komponentów (przedmiotów, modułów dydaktycznych)
Proces projektowania efekty kształcenia dla programu studiów wstępny program studiów standardy kształcenia (ilościowe) weryfikacja programu zmodyfikowany program studiów
Efekty kształcenia dla programu studiów ogólne efekty kształcenia (niezależne do kierunku ) efekty kształcenia dla obszaru studiów określone centralnie (KRK) efekty kształcenia dla konkretnego programu studiów sposoby (procedury) sprawdzania efektów kształcenia regulacje wewn. uczelni, zasoby, opinie studentów i pracodawców, przykłady (krajowe i zagraniczne)
Wstępny program studiów istniejący/prowadzony program? zbiór przedmiotów (modułów dydaktycznych) opisanych przez... założone (zamierzone) efekty kształcenia treści programowe formy prowadzenia zajęć i techniki nauczania (wykłady, ćwiczenia, zajęcia w laboratorium, konsultacje związane z realizacją projektów itp.) sposoby sprawdzania i oceny (osiągniętych efektów kształcenia) liczbę punktów ECTS (nakład pracy studenta)
efekty kształcenia Weryfikacja standardy kształcenia (ilościowe) wstępny program studiów macierz efektów kształcenia efekty kształcenia dla programu przedmiot
Macierz efektów kształcenia (kompetencji) szczegółowe efekty kształcenia dla programu studiów przedmiot 1 przedmiot przedmiot... przedmiot... przedmiot...
Macierz efektów kształcenia (kompetencji) szczegółowe efekty kształcenia dla programu studiów zna zasady i umie opracować i przedstawić wyniki eksperymentu Fizyka Techniki prezentacji +++ + przedmiot Projekt dyplomowy umie sporządzić dokumentację projektu + + +++ zna zasady i umie tworzyć tekst techniczny + +++ +++ umie tworzyć tekst techniczny przeznaczony dla niespecjalistów zna zasady i umie przekształcić tekst pisany w prezentację multimedialną umie przeprowadzić prezentację ustną z wykorzystaniem technik multimedialnych umie poprowadzić dyskusję i aktywnie w niej uczestniczyć +++ +++ umie stworzyć witrynę www +++ Seminarium dyplomowe +++ +++ ++ +++
Weryfikacja wstępny program studiów efekty kształcenia dla programu przedmioty nietrafione konieczność modyfikacji propozycji???? Zapotrzebowanie na nowe przedmioty? macierz efektów kształcenia
Od uczelni wyższych oczekuje się: elastycznego kształtowania towania oferty edukacyjnej, w tym zapewnienia uznawania umiejętności, kwalifikacji i wiedzy zdobytych poza sektorem szkolnictwa wyższego, jasnego i wiarygodnego opisu efektów w kształcenia wspartego gwarancją jakości ci, publicznego formułowania misji, sposobów i celów kształcenia, metod oceny postępów i efektów kształcenia i środków podejmowanych w celu zapewnienia rzeczywistej realizacji tych deklaracji.
Szczegółowość opisu efektów kształcenia stopień szczegółowości opisu efektów kształcenia dla programu studiów zbyt duży nadmierne ograniczenie swobody i inwencji nauczycieli (zespołów) oferujących przedmioty zbyt mały potencjalnie niespójny program: składanka propozycji nauczycieli (zespołów) oferujących przedmioty
Od uczelni wyższych oczekuje się: elastycznego kształtowania towania oferty edukacyjnej, w tym zapewnienia uznawania umiejętności, kwalifikacji i wiedzy zdobytych poza sektorem szkolnictwa wyższego, Piękne, bardzo zasadne, ale z pewnością oznacza likwidację centralnej listy kierunków i standardów dotyczących treści kształcenia czy i czym to zastąpić? stwarza szereg pokus kreatywnej twórczości w zakresie programów, pobudzanej dążeniem do zdobycia studentów, kto i jak ma nad tym zapanować? Wielki ból głowy dla MNiSW, ale i dla całego środowiska. Obecne stanowisko Ministerstwa: okres przejściowy, stopniowe i kontrolowane rozszerzanie zakresu swobód Potencjalne problemy: brak zaplecza informacyjnego, benchmarków, pieniędzy!!!
EUA Policy Statement on Quality and Quality Assurance in the European Higher Education Area (October 2010) Podstawowe zasady: i.uniwersytety ponoszą zasadniczą odpowiedzialność za zapewnienie jakości (Primary responsibility for quality assurance lies with universities themselves) ii.zarządzanie jakością wymaga szerokiego podejścia obejmującego wszystkie aspekty funkcjonowania uczelni (Institutional quality mamagement requires a comprehensive, all-encompassing approach) iii.jakość należy rozważać w kontekście warunków działania i misji uczelni (Quality is contextual) iv.ostatecznym celem wszystkich działań na rzecz jakości jest podnoszenie jakości, a w ten sposób zdobywanie zaufania wszystkich zainteresowanych stron (The ultimate goal of all quality assurance both internal and external is to enhance quality thus promoting trust among stakeholders). www.eua.be/news/10-10-28/