mówi Andrzej Wach, Prezes Zarządu PKP SA Marek Lewoc: Polska rozpoczyna budowę pierwszej linii kolei dużych prędkości. Jakie towarzyszą Panu uczucia? Ekscytacja, niecierpliwość, obawy? Andrzej Wach: To wielkie przedsięwzięcie, na które czekają podróżni. Wiele osób dzisiaj może jeszcze nie dostrzegać walorów szybkiej kolei. Ale każdy, kto miał okazję nią podróżować nie sięgając daleko: w Hiszpanii czy Francji marzy o tym, by powstała w Polsce. Z doświadczeń innych krajów wynika, że po uruchomieniu jednego odcinka szybko myśli się o kolejnych. Przygotowujemy projekt szybkiej kolei w Polsce i patrząc na doświadczenia Europy Zachodniej termin jej uruchomienia jest bardzo realny. Potrzeba tylko stanowczych działań, by budowa linii, zgodnie z założeniami, rozpoczęła się w 2014 r. Jest to jedno z najważniejszych wyzwań polskiej kolei. Jak ważna jest Łódź dla Kolei dlaczego właśnie tutaj PKP zdecydowała się puścić pierwszą linię polskiego highspeedu? Łódź, to obok Warszawy i Katowic jedna z największych polskich aglomeracji i największe miasto położone tak blisko Warszawy. Dzięki szybkiemu połączeniu między Łodzią a stolicą, miasta te zaczynają tworzyć jeden organizm. To dzięki pociągom mieszkańcy Łodzi mogą szybciej dojechać do pracy czy szkoły w Warszawie niż przejechać samą Warszawę autem. Miasto, o którym mówimy, to także element połączenia kolejowego Warszawy z Wrocławiem. To dla nas naturalne, że włączamy Łódź w duże programy inwestycyjne, dzięki temu podnosimy atrakcyjność kolei jako środka transportu łączącego trzy ważne aglomeracje. Linia wysokich prędkości, która ma połączyć Poznań, Łódź, Wrocław, Warszawę, ale również pośrednio Kraków i Katowice, będzie nową jakością nie tylko na polskiej kolei, ale w transporcie w ogóle. Za niespełna rok zostanie zamknięty dworzec Łódź Fabryczna. Co już jest zaplanowane, a co dopiero się rozstrzygnie? Stacja kolejowa Łódź Widzew zostanie rozbudowana i zmodernizowana kompleksowo. Przebudowa istniejących i budowa nowych obiektów, wraz z zagospodarowaniem terenów przyległych na stacji PKP Łódź Widzew, wiąże się z II etapem modernizacji linii kolejowej Łódź Warszawa, odcinek Łódź Fabryczna Łódź Widzew. Powyższa modernizacja linii jest ściśle związana z programem budowy i uruchomienia Kolei Dużych Prędkości w Polsce. W pierwszej kolejności zostanie wykonany remont dworca Łódź Widzew. Dworzec Łódź Widzew przejmie obsługę pasażerów z dworca Łódź Fabryczna na czas jego przebudowy. Następnie odbędzie się przebudowa linii kolejowej łączącej oba dworce wraz z przeniesieniem Łodzi Fabrycznej pod ziemię w latach 2010 2013. Nowy dworzec kolejowy Łódź Fabryczna, należący do PKP SA, będzie węzłem multimodalnym integrującym wszystkie rodzaje transportu kolejowy w tym pociągi: aglomeracyjne, międzyregionalne, dużych prędkości oraz na powierzchni tramwaje 1 / 5
miejskie, drogowy, w tym komunikację miejską autobusową Łodzi i PKS. Bezpośrednio przy dworcu powstaną parkingi dla samochodów. Perony dworca Łódź Fabryczna będą zlokalizowane ok. szesnastu metrów pod powierzchnią ziemi, a sam dworzec będzie miał kilka kondygnacji. Wszystkie pociągi będą poruszać się w tunelu idącym pod centrum miasta Łodzi. Dzięki takiemu rozwiązaniu powierzchnia terenu zostanie wykorzystana na cele biurowe, hotelowe i mieszkaniowe. Prace budowlane na stacji Łódź Widzew zostaną zrealizowane w połowie 2010 r. Dworzec przygotujemy do zwiększonego ruchu i obsługi podróżnych. Modernizacja polega na rozbudowie budynku i stworzeniu dodatkowej powierzchni dla pasażerów. Powstaną parkingi na ok. 400 miejsc. A przed dworcem będzie zlokalizowana pętla autobusowa, prawdopodobnie dla trzech linii. Te prace zrealizuje PKP SA wspólnie z Zarządem Dróg i Transportu w Łodzi, sfinalizujemy je w połowie 2010 r., aby w III kwartale można było zamknąć dworzec Łódź Fabryczna. By rozładować ruch, część pociągów, które docierają dziś na dworzec Fabryczny, pojedzie przez Łódź Widzew do stacji Łódź Kaliska. Stacja Łódź Widzew, nawet po wspomnianej przebudowie obiektów kubaturowych, nie zyska możliwości technicznych do obsługi ogromnej liczby pasażerów. Musi spełnić jednak rolę ważnego węzła aż do zakończenia prac podstawowych na odcinku Widzew Fabryczna. Modernizacja tego odcinka linii kolejowej rozpocznie się od kompleksowej przebudowy tej stacji w zakresie układu torowego i peronowego. Uruchomienie pociągów na szlaku Łódź Widzew Łódź Fabryczna planujemy w 2013 r. W drugiej połowie 2010 r. rozpocznie się kolejny etap, czyli prace budowlane na linii kolejowej łączącej Łódź Widzew i Łódź Fabryczna, budowa przestrzeni dworcowych Łódź Fabryczna oraz II etap modernizacji linii kolejowej Warszawa Łódź, a więc prace na odcinku Skierniewice Warszawa Zachodnia. To program inwestycyjny, który można porównać pod względem skali i kosztów do budowy nowego portu lotniczego. W ostatnim etapie w latach 2011-2015 PKP SA wybierze developera, z którym zagospodaruje tereny na powierzchni nowego dworca Łódź Fabryczna. Prace będą prowadzone w systemie wykopu otwartego. Nie będą wykorzystywane do niej ciężarówki, ale kolej. Jak to ma wyglądać? To dla nas wyzwanie i realizacja marzeń o rozbudowie kolei. Dzięki tej ogromnej inwestycji stworzymy pierwsze elementy służące projektowi kolei superwysokich prędkości i nową jakość dla mieszkańców Łodzi. Będziemy nie tylko dążyć do tego, aby maksymalnie wykorzystywać kolej do prac budowlanych, ale również, aby mieszkańcy Łodzi jak najmniej odczuwali związane z pracami niedogodności w ruchu pociągów. Dlatego decydujemy się na przebudowę dworca Łódź Widzew, budowę parkingów obok dworca i objazdu dla pociągów łączących Warszawę z Łodzią, które ominą modernizowaną linię między Skierniewicami a Warszawą. Z objazdu skorzystają tylko pociągi pasażerskie, dzięki czemu unikniemy nieplanowanych opóźnień. Położymy nacisk na lepsze informowanie pasażerów w pociągach i rekompensaty w przypadku większych opóźnień. Wyciągnęliśmy wnioski z naszych błędów w czasie I etapu prac na tej linii. Korzystając z okazji, jeszcze raz przepraszam klientów za te problemy. W II etapie prac unikniemy wielu sytuacji tego typu, które miały miejsce dwa lata temu. Miasto szczyci się, że z ziemi wydobytej w rejonie Wielkiej Dziury, czyli wykopu pod NCŁ, powstanie Wielka Góra przestrzeń rekreacyjna na przedmieściach Łodzi. Jak Pan odbiera ten pomysł? 2 / 5
Myślę, że pomysł jest bardzo dobry. W Warszawie mamy Górkę Szczęśliwicką, dzięki której niemal w centrum miasta można zjeżdżać na nartach czy korzystać z toru saneczkowego. To miejsce cieszy się naprawdę sporym zainteresowaniem warszawiaków. Kiedy możemy spodziewać się budowy tunelu szybkiej kolei pod Łodzią? Pierwszą częścią tunelu, który powstanie pod centrum Łodzi dla pociągów wysokich prędkości, będzie tunel łączący stacje Łódź Widzew i Łódź Fabryczna. Będzie to najdłuższy tunel w Polsce o długości 1400 metrów. Ta część tunelu zostanie zbudowana w wykopie otwartym. Jest to część inwestycji realizowanej obecnie, a więc II etapu modernizacji linii kolejowej Łódź Warszawa. Jednocześnie trwają prace przygotowawcze dla budowy całego tunelu o długości ponad 4000 metrów. To część ogromnej inwestycji rządowej budowy kolei wysokich prędkości w Polsce w latach 2014 2018. W połowie 2011 r. przewidujemy zakończenie wszystkich studiów dotyczących przebiegu trasy linii wysokich prędkości. Po zakończeniu tych prac rozpocznie się proces inwestycyjny. Budowa linii i sukcesywne oddawanie poszczególnych odcinków zrealizujemy w latach 2014 2018. Dla budowy tego tunelu wykonano już wstępne studium, jeszcze w tym roku rozpocznie się drugi etap prac studialno-projektowych. Tunel będzie położony około 20 metrów pod ziemią i będzie oczywiście wykonywany metodą wiercenia i konstruowany również pod ziemią. Dzięki temu jego budowa nie sparaliżuje miasta. Budowa szybkiej kolei w Łodzi wiąże się również z budową Nowego Centrum. O jego kształcie decydować będzie także Kolej. Jak wyobraża Pan sobie miasto, które powstanie na nieruchomościach PKP, czyli na uwolnionej powierzchni po starym dworcu i torach? Projekt zagospodarowania tej przestrzeni jest przygotowywany wspólnie z miastem. Biorą w nim udział najlepsi specjaliści, którzy opracują koncepcję najbardziej przyjazną mieszkańcom Łodzi i pasażerom. Kolej będzie realizować wizję nowego centrum, z którą w pełni utożsamiać się będą władze miejskie, a tym samym jak rozumiem łodzianie. To będzie bardzo nowoczesna część miasta. Jak wygląda podział obowiązków między Miastem Łódź i Koleją przy budowie nowego dworca Łódź Fabryczna i infrastruktury kolejowej? Za które elementy będzie odpowiadać spółka PKP SA, które przetargi będzie rozpisywać? PKP Polskie Linie Kolejowe odpowiadają za prace nad modernizacją torów, peronów i budową tunelu. Polskie Koleje Państwowe SA odpowiadają za dworce kolejowe, przebudowują budynki dworca Łódź Widzew. Miasto odpowiada za skomunikowanie nowego dworca Łódź Fabryczna z pozostałą częścią aglomeracji. W lipcu została podpisana umowa pomiędzy PKP SA, PLK SA i Miastem Łódź o wspólnej realizacji inwestycji na stacji Łódź Fabryczna. W ramach tej umowy do końca września zostanie opracowany jednolity program funkcjonalno-użytkowy, który stanie się podstawą do wdrożenia wspólnego postępowania przetargowego. Równocześnie do prac wynikających z tego programu PKP SA poprowadzi procedurę polegającą na wyborze inwestora do zabudowy przestrzeni nad podziemną stacją kolejową. Miasto ma równolegle budować system drogowy umożliwiający skomunikowanie dworca z pozostałą częścią aglomeracji. 3 / 5
Które elementy projektu budowy NCŁ przeforsowała Kolej? Czy prace nad projektem były burzliwe, czy Kolej musiała o coś walczyć? To jest ogromne przedsięwzięcie inwestycyjne, zarówno dla PKP, jak i dla Łodzi. Mamy już doświadczenie we współpracy z innymi miastami, ale ten projekt jest skomplikowany inżynieryjnie oraz formalnie. Musieliśmy przygotować do inwestycji kilkadziesiąt różnych działek, przeprowadzić uzgodnienia, wynegocjować: porozumienia z Miastem, porozumienia z konserwatorem zabytków oraz przygotować fundusze na inwestycje. Nie mam wątpliwości wszystkie wysiłki w przygotowanie tej inwestycji i ciężka praca przez najbliższe lata dadzą efekt, który zmieni oblicze Łodzi na wiele pokoleń. Proces przygotowawczy rozpoczął się podpisaniem umowy o partnerstwie przy realizacji Nowego Centrum Łodzi pomiędzy PKP SA, PLK SA i Miastem 3 lipca 2007 r. Przygotowanie inwestycji przebiegało dotychczas w trybie porozumienia bez znaczących konfliktów pomiędzy stronami. Ogromny wkład w te prace ma Ministerstwo Infrastruktury, które wspiera i nadzoruje proces przygotowywania budowy kolei wysokich prędkości w Polsce. Wiemy już, że kosztami wielkiego wykopu podzieli się po połowie Kolej i Miasto. Czy PKP i Miasto są równorzędnymi partnerami? W projekty zaangażowane są fundusze spółek PKP oraz Miasta Łódź, ale również developera, który będzie zagospodarowywał tzw. Nowe Centrum Łodzi. Największe fundusze pochodzić będą ze spółki PKP Polskie Linie Kolejowe i funduszy unijnych. Szczegółowy podział kosztów tzw. Wielkiego Wykopu nie jest jeszcze znany i zostanie on określony we wspomnianym programie funkcjonalno-użytkowym proporcjonalnie do jego powierzchni przypadającej dla każdej strony porozumienia. Na szybką kolej poczekamy jeszcze parę lat. Ale co potem? Jakie są ambicje PKP? Nasze założenia mówią o połączeniu Warszawy z Łodzią, Poznaniem i Wrocławiem. Mam nadzieję, że to dopiero początek. Gdy w 2018 r. powstanie pierwsza linia, podróżni zaczną się domagać kolejnych. Tak było w innych krajach, bo szybka kolej to naprawdę świetny sposób na podróżowanie. Hiszpanie zaczynali w 2004 r. na prawie 500 km linii, dzisiaj szybka kolej jeździ tam już po prawie 2 tys. km torów. Chciałbym, aby w Polsce sieć pociągów wysokich prędkości połączyła się z analogiczną siecią w innych krajach, czyli na przykład z Wrocławia do Drezna. Będziemy znacznie przyśpieszać na połączeniach Gdańska z Warszawą, Katowicami i Krakowem. Już za kilka lat pociągi na tych liniach będą mogły kursować z prędkością 200 km/h. Skorzystamy z najlepszych rozwiązań, stosowanych nie tylko w Europie, ale i w Japonii czy Chinach, zarówno w zakresie budowy linii, jak i pociągów. To będzie kolej bardzo nowoczesna. Jak wyobraża Pan sobie Łódź po zakończeniu budowy? Jak ważną rolę będzie odgrywać w polskim i światowym systemie komunikacyjnym? Warszawa i Łódź połączone szybką koleją, a między nimi lotnisko centralne to stwarza świetne warunki komunikacyjne dla mieszkańców obu aglomeracji. Łódź stanie się bardzo ważnym miastem jeśli chodzi o transport kolejowy, z racji szybkiej kolei, ale i bliskości Centralnej Magistrali Kolejowej, po której pociągi będą kursować z prędkością ponad 200 km/h, 4 / 5
czyli szybciej niż dzisiejsze 160 km/h. Pamiętajmy też, że w Łodzi krzyżować się będą dwie autostrady A1 i A2. Czy istnieje Pana zdaniem niebezpieczeństwo, że realizacja tego projektu będzie zastopowana, odwlecze się w czasie albo zostanie porzucona? Bariery i ryzyka w realizacji inwestycji są zawsze, na każdym jej etapie. Pewni sukcesu będziemy, gdy pierwsi pasażerowie wsiądą do komfortowych pociągów na nowej stacji Łódź Widzew i pojadą nimi do nowego dworca Łódź Fabryczna. Do tego czasu musimy z determinacją walczyć ze wszystkimi trudnościami: formalnymi, inżynieryjnymi czy finansowymi. W Polsce okres przygotowania inwestycji trwa ok. 5 lat, a jej realizacja ok. 3 lat. Osiągnęliśmy, wbrew wielu sceptykom, bardzo wiele. Pokazaliśmy, że samorząd, spółki PKP, przy znaczącej pomocy i zaangażowaniu Ministerstwa Infrastruktury, mogą razem zrealizować inwestycje, które byłyby nieosiągalne, gdyby te podmioty działały osobno. To jest przykład dla innych samorządów oraz firm działających na tym rynku. 5 / 5