FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH WEWNĘTRZNYCH 1. Informacje o przedmiocie (zajęciach), jednostce koordynującej przedmiot, osobie prowadzącej 1.1. Nazwa przedmiotu (zajęć): Fizjoterapia kliniczna w chorobach wewnętrznych 1.2.Forma przedmiotu: Wykłady, ćwiczenia 1.3. Przedmiot wprowadzający (poprzedzający): Fizjoterapia ogólna 1.4.Instytut/ Zakład/Katedra koordynująca przedmiot (zajęcia): Zakład Fizjoterapii 1.5. Kierunek kształcenia: Fizjoterapia 1.6. Liczba godzin zajęć przewidziana planem studiów: stacjonarnych: 50 godzin wykładów + 160 godzin ćwiczeń niestacjonarnych: 36 godzin wykładów + 114 godzin ćwiczeń 1.7.Szacowany przez nauczyciela nakład pracy studenta niezbędny do osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia (określony w godzinach): 240 godzin 1.8.Liczba punktów ECTS: 10 1.9. Osoba prowadząca przedmiot (zajęcia): dr n. med. Jerzy Samusik, mgr B. Wasilewska, mgr K. Zubrewicz, mgr A. Wysocka, mgr E. Kamińska, mgr B. Bogusz, mgr A. Kramarewicz, tech. G. Bukłaho, 1.10. Osoba koordynująca przedmiot (zajęcia): dr n. med. Jerzy Samusik 2. Cel zajęć, efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikacji 2.1. Cel zajęć: - zapoznanie z miejscem fizjoterapii w procesie leczenia chorób wewnętrznych, - poznanie podstawowych wiadomości o różnych jednostkach chorobowych niezbędnych do programowania fizjoterapii, - przedstawienie znaczenia stosowania ćwiczeń ruchowych i zabiegów fizykalnych jako środka leczniczego w terapii chorób wewnętrznych, - nauczenie wykonywania ćwiczeń leczniczych i stosowania zabiegów fizykoterapeutycznych u osób z chorobami wewnętrznymi, - opanowanie podstawowej problematyki klinicznej dotyczącej najczęściej występujących chorób wewnętrznych, - nauczenie odpowiedniego doboru wybranych technik fizjoterapeutycznych w zależności od stanu zdrowia chorego i jego wieku, - opanowaniem podstawowych metod diagnostycznych stosowanych w badaniu układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, - przyswojenie przez studentów systematyki i metodyki prowadzenia ćwiczeń usprawniających w chorobach wewnętrznych, - zapoznanie ze wskazaniami i przeciwwskazaniami do prowadzenia ćwiczeń ruchowych i zabiegów fizykalnych w różnych jednostkach chorobowych, - zapoznanie z podstawami stosowania ćwiczeń i zabiegów z zakresu kinezyterapii i fizykoterapii zalecanych w schorzeniach poszczególnych układów i narządów, - nauczenie opracowywania programu usprawniania w zależności od przebiegu choroby pacjenta, - opanowanie metodyki ćwiczeń w różnych grupach wiekowych. 2.2. Efekty kształcenia po zakończeniu kursu w zakresie: A. Wiedzy:
1) rozróżnia najczęściej występujące choroby wewnętrzne, w których leczenie fizykalne odgrywa znaczącą rolę,, 2) wskazuje metody postępowania fizjoterapeutycznego stosowane w chorobach wewnętrznych, 3) wymienia podstawowe sposoby stosowania wysiłku fizycznego i zabiegów fizykoterapeutycznych u osób z chorobami wewnętrznymi, 4) proponuje metody profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, 5) opisuje zasady i modele rehabilitacji osób z niewydolnością serca i po ostrych zespołach wieńcowych, 6) wylicza wskazania i przeciwwskazania do wykonania próby wysiłkowej oraz wymienić kryteria przerwania tej próby B. Umiejętności: 1) stosuje techniki wykonywania różnych ćwiczeń indywidualnych w schorzeniach układów wewnętrznych, 2) sporządza programu fizjoterapii dla pacjentów z najczęściej spotykanymi chorobami kardiologicznymi, pulmonologicznymi i reumatologicznymi. 3) stosuje leczenie ułożeniowe i odpowiednie ćwiczenia oddechowe w różnorodnych chorobach układu oddechowego, 4) dobiera odpowiednie ćwiczenia usprawniające w chorobach nowotworowych, 5) stosuje techniki zwalczania obrzęku limfatycznego i dysfunkcji kończyny górnej u pacjentek po mastektomii. C. Kompetencji społecznych: Student wykazuje: 1) zdolność prowadzenia ćwiczeń zespołowych z grupą pacjentów o różnych schorzeniach i panowania nad grupą chorych wykazujących niejednolity stopień sprawności, przejawiając przy tym kulturę osobistą i postępując zgodnie z zasadami etyki obowiązującej pracownika służby zdrowia, 2) umiejętność przygotowania pacjenta po ciężkiej chorobie kardiologicznej do podjęcia ról społecznych związanych z życiem osobistym i pracą zawodową, 3) wrażliwość i właściwe podejście do pacjentów onkologicznych oraz z ciężkimi schorzeniami układu krążenia i oddechowego, 4) właściwą współpracę z lekarzami różnych specjalności z zakresu chorób wewnętrznych oraz z psychologiem, asystentem socjalnym, terapeutą zajęciowym, 5) aktywną postawę w nawiązaniu kontaktu z rodziną pacjenta i przekazywaniu jej instruktażu ćwiczeń prowadzonych z pacjentem w domu. 2.3. Określenie w skali 0-3 pkt. efektów kształcenia: a. w zakresie wiedzy: 3 pkt. b. w zakresie umiejętności: 3 pkt. c. w zakresie kompetencji personalnych i społecznych: 3 pkt. 2.4. Sposób weryfikacji (oceny) efektów kształcenia: - egzamin w formie pisemnej testowej, poprawne udzielenie odpowiedzi na 60 % zadanych pytań, - praktyczne wykonanie polecenia
3. Treści kształcenia - tematyka poszczególnych zajęć oraz liczba godzin zajęć dotyczących danego tematu Wykłady: studia stacjonarne i niestacjonarne 50 (36) godzin 1. Choroby układu oddechowego (fizjoterapia w przewlekłym zapaleniu oskrzeli, rozstrzeniach oskrzeli, rozedmie płuc, niedodmie płuc, gruźlicy płuc, dychawicy oskrzelowej, wysiękowym zapaleniu opłucnej, przed i po zabiegach torakochirurgicznych) 6 (4) godz. 2. Choroby układu sercowo-naczyniowego (próby wysiłkowe, choroba niedokrwienna serca, dławica piersiowa, zawał mięśnia sercowego, fizjoterapia przed i po zabiegach kardiochirurgicznych, w tym po zabiegach operacyjnych wad serca i po transplantacji serca, zaburzenia rytmu serca, kardiomiopatie, wady serca, nadciśnienie tętnicze, zarostowe stwardnienie i zarostowe zapalenie tętnic, zespoły pozakrzepowe) 12 (8) godz. 3. Choroby układu pokarmowego, gruczołów wydzielania wewnętrznego, układu moczowo-płciowego 3 (3) godz. 4. Osteoporoza i metaboliczne choroby kości 4 (3) godz. 5. Gorączka reumatyczna, reumatoidalne zapalenie stawów, zysk 4 (2) godz. 6. Fizjoterapia w leczeniu bólu (epidemiologia zespołów bólowych, patofizjologia bólu, klasyfikacja neurofizjologiczna, metody oceny bólu w praktyce fizjoterapeutycznej, zastosowanie fizjoterapii w przypadku bólu receptorowego, neurogennego i ośrodkowego) 6 (3) godz. 7. Zastosowanie i rola fizjoterapii w chorobach układu włośniczkowego (mikroangiopatia cukrzycowa, przewlekła niewydolność żylna, choroba i zespół Raynauda) 3 (3) godz. 8. Fizjoterapia w chorobach onkologicznych (etapy leczenia onkologicznego, wskazania i przeciwwskazania do stosowania zabiegów fizjoterapeutycznych w chorobach nowotworowych, fizjoterapia w poszczególnych etapach leczenia onkologicznego, znaczenie aktywności fizycznej w chorobach nowotworowych, rehabilitacja pacjentek z rakiem piersi, etapy leczenia fizykalnego po mastektomii, problemy spotykane w usprawnianiu pacjentek po mastektomii, opieka paliatywna) 12 (10) godz. Ćwiczenia: studia stacjonarne i niestacjonarne 160 (114) godzin 1. Nauka prawidłowego oddychania, drenaż ułożeniowy w rozstrzeniach oskrzeli i przewlekłym zapaleniu oskrzeli; nauka oddychania torem brzusznym i piersiowym; ćwiczenia oddechowe bierne i czynne; nauka skutecznego kaszlu i odkrztuszania plwociny; oklepywanie, opukiwanie, sprężynowanie oraz masaż klatki piersiowej; ćwiczenia wzmacniające mięśnie wdechowe i wydechowe oraz przeponę, nauka pozycji zmniejszającej duszność podczas ataku dychawicy oskrzelowej; pozycje ułożeniowe w wysiękowym zapaleniu opłucnej i ćwiczenia zapobiegające zrostom w jamie opłucnowej; ćwiczenia rozluźniające
mięśnie klatki piersiowej, ćwiczenia i zabiegi po operacjach torakochirurgicznych 30 (25) godz. 2. Zapoznanie się z prostymi metodami diagnostycznymi układu krążenia, próby wysiłkowe; układanie programu ćwiczeń dla różnych schorzeń układu krążenia; prowadzenie ćwiczeń w różnych postaciach choroby wieńcowej; opracowanie ćwiczeń dla różnych modeli rehabilitacji wewnątrzszpitalnej i poszpitalnej pacjentów po przebytym zawale mięśnia sercowego; program ćwiczeń przed zabiegiem chirurgicznym na sercu i po jego zakończeniu; autostabilizacja mostka; ćwiczenia i zabiegi fizykoterapeutyczne w nadciśnieniu i niedociśnieniu krwi; ćwiczenia ułożeniowe wg Buergera i wg Ratschowa; procedury fizjoterapeutyczne w zarostowym stwardnieniu i zakrzepowo-zarostowym zapaleniu naczyń 30 (25) godz. 3. Ćwiczenia stosowane w chorobach układu pokarmowego i po operacjach w obrębie jamy brzusznej; kinezyterapia i fizykoterapia w cukrzycy; fizjoterapeutyczne procedury w przypadku stopy cukrzycowej; elektrostymulacja w różnych postaciach nietrzymania moczu; ćwiczenia mięśni dna miednicy 20 (15) godz. 4. Ćwiczenia ogólnie usprawniające stosowane u pacjentów z osteoporozą; ćwiczenia poprawiające architekturę kości; ćwiczenia wg Sinaki-Steiberga; ćwiczenia w wieku podeszłym 10 (5) godz. 5. Ćwiczenia stosowane w gorączce reumatycznej; kinezyterapia w okresie zaostrzeń i remisji w reumatoidalnym zapaleniu stawów; zabiegi fizykoterapeutyczne w reumatoidalnym zapaleniu stawów; test Seyfrieda; ocena deformacji ręki reumatoidalnej; ćwiczenia w różnych stopniach deformacji ręki reumatoidalnej; sposoby usprawniania stopy reumatoidalnej; ćwiczenia oddechowe w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa; ćwiczenia wzmacniające mm grzbietu i rozciągające mm piersiowe; ćwiczenia zwiększające ruchomość kręgosłupa, stawów biodrowych i barkowych; zabiegi fizykoterapeutyczne w zzsk 30 (20) godz. 6. Metody oceny bólu w praktyce fizjoterapeutycznej, zabiegi fizykoterapeutyczne o działaniu przeciwbólowym 5 (2) godz. 7. Postępowanie w przewlekłej niewydolności żylnej; zabiegi fizykalne w angiopatii cukrzycowej; procedury fizykoterapeutyczne i ćwiczenia usprawniające w chorobie Reynauda 5 (2) godz. 8. Sposoby zapobiegania przykurczom stawu barkowego u pacjentek leczonych operacyjnie z powodu raka piersi; ćwiczenia indywidualne i zespołowe pacjentek po mastektomii; ćwiczenia ogólnie usprawniające w trakcie chemioterapii i radioterapii; masaż limfatyczny i automasaż kończyny górnej u pacjentek po odjęciu piersi; ćwiczenia oddechowe u chorych leczonych z powodu raka płuc; kinezyterapia pacjentów z nowotworami złośliwymi głowy i szyi; fizjoterapia pacjentów z przerzutami do kręgosłupa 30 (20) godz. 9. Ciąża- poród- połóg. Przygotowanie psychiczne i fizyczne do porodu. Aktywność fizyczna w ciąży. Szkoła rodzenia. Ćwiczenia w połogu. Metody leczenia nietrzymania moczu. Choroby układu rozrodczego.
4. Literatura przedmiotu: podstawowa: 1) Bromboszcz J., Dylewicz P.: Rehabilitacja kardiologiczna. Elipsa-Jaim, Kraków 2005. 2) Demczyszak I.: Fizjoterapia w chorobach układu sercowo-naczyniowego. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006. 3) Paprocka-Borowicz M., Demczyszak I., Kuciel-Lewandowska J.: Fizjoterapia w chorobach układu oddechowego. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2009. 4) Kwolek A. (red.): Rehabilitacja medyczna t. II. Urban &Partner, Wrocław 2003. 5) Kaliszewski J.: Rehabilitacja w klinice chorób wewnętrznych. PZWL, Warszawa 1974. uzupełniająca: 1) Nowak Z.: Badania czynnościowe w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca. Wydawnictwo AWF Katowice, Katowice 2002.. 2) Nowak Z.: Nadciśnienie tętnicze. Zarys patogenezy i metod leczenia. Wydawnictwo AWF Katowice, Katowice 2005. 3) Askanas Z. (red.): Rehabilitacja kardiologiczna. PZWL, Warszawa 1971. 4) Rosławski A.: Lecznicze ćwiczenia oddechowe w chorobach płuc. Medycyna Praktyczna, Karków 1994. 5) Kochanowicz A.: Lecznicza rehabilitacja oddechowa w chorobach płuc. PZWL, Warszawa 1972. 6) Rosławski A.: Rehabilitacja lecznicza w reumatoidalnym zapalaniu stawów. Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa 1981. 7) Woźniewski M., Kołodziej J. (red.): Rehabilitacja w chirurgii. PZWL, Warszawa 2006. 8) Woźniewski M.: Fizjoterapia w onkologii. PZWL, Warszawa 2012. 9) Olszewski J.: Fizjoterapia w wybranych dziedzinach medycyny. PZWL, Warszawa 2011. 10) Kucio Cezary, Nowak Zbigniew: Trening fizyczny w wybranych chorobach narządów wewnętrznych. AWF Katowice 2011. 11) Fiodorenko-Dumas Żanna i wsp.: Rehabilitacja w chorobach naczyń obwodowych. Med Pharm, Wrocław 2011. 12) Roczniki Postępy Rehabilitacji, Rehabilitacja Medyczna, Rehabilitacja w praktyce, Fizjoterapia Polska. 5. Inne pomoce dydaktyczne: Pokaz multimedialny, prowadzenie ćwiczeń w pełni wyposażonych salach gimnastycznych i gabinetach fizykoterapeutycznych z odpowiednią aparaturą, praca w zespołach kilkuosobowych.