MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK RACHUNKOWOCI 341 [06] Obecnie: 412[01] Akceptuj: Zatwierdzam: Minister Finansów Minister Edukacji Narodowej
I. ZAŁOENIA PROGRAMOWO ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA 1. Umiejtnoci zawodowe, stanowice kwalifikacje w zawodzie W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umie: 1) posługiwa si podstawowymi pojciami ekonomicznymi oraz pojciami z zakresu prawa, statystyki i sprawozdawczoci, 2) stosowa marketingow strategi działania przedsibiorstwa, 3) korzysta z rónych ródeł prawa, 4) interpretowa ogólne prawa ekonomiczne oraz stosowa zasady rachunku ekonomicznego, 5) stosowa zasady organizacji pracy, w tym organizowa prac własn i prac niewielkich zespołów ludzkich, 6) szacowa (weryfikowa) wyniki oblicze, 7) wykonywa podstawowe prace kancelaryjne, w tym redagowa pisma, a take sporzdza protokoły, sprawozdania, notatki słubowe oraz redagowa telegramy i telefonogramy, 8) prowadzi korespondencj w sprawach osobowych, finansowych, a take korespondencj z kontrahentami przedsibiorstwa i innymi instytucjami, 9) pisa na maszynie i wykonywa czynnoci pozwalajce na zachowanie sprawnoci tej maszyny, a take obsługiwa typowe maszyny i urzdzenia biurowe, w tym posługiwa si komputerem PC, a w szczególnoci: a) posługiwa si wybranymi elementami systemu operacyjnego, b) korzysta z wybranego systemu zarzdzania baz danych, c) posługiwa si wybranym arkuszem kalkulacyjnym, d) biegle posługiwa si wybranym edytorem tekstowym, 10) wykorzystywa komputery w gromadzeniu i przygotowywaniu informacji niezbdnych w zarzdzaniu, 11) korzysta z opracowa statystycznych i innych ródeł danych oraz opracowywa i prezentowa materiał statystyczny, 12) stosowa zasady dobrego wychowania oraz kształtowa aparycj (ubiór, sposób poruszania si, fryzura, higiena osobista), 13) prowadzi sprawy wynikajce ze współpracy przedsibiorstwa z: 2
a) instytucjami finansowymi (banki, ubezpieczyciele, biura maklerskie), b) organami administracji rzdowej, c) organami samorzdu terytorialnego, d) krajowymi przedsibiorstwami oraz niektóre sprawy z podmiotami zagranicznymi, 14) oblicza i odprowadza podatki oraz prowadzi typowe zapisy w podatkowej ksidze przychodów i rozchodów oraz ewidencjach przychodów, 15) prowadzi negocjacje, 16) sporzdzi plan działania małego przedsibiorstwa oraz sporzdza plany finansowe, 17) stosowa podstawowe metody analizy ekonomicznej przedsibiorstwa, w tym zasady i metody analizy finansowej (oblicza i interpretowa miary, i wskaniki, a take posługiwa si rachunkiem procentowym, odsetkowym i dyskontowym), 18) wykorzystywa w praktyce znajomo podstawowych zagadnie ekonomicznych dotyczcych zwłaszcza: a) zarzdzania i jego funkcji, b) marketingu, c) systemu finansowego pastwa i jednostek samorzdu terytorialnego, to jest: gmin, powiatów i województw samorzdowych, d) systemu finansowego przedsibiorstw, e) systemu finansowego jednostek budetowych, zakładów budetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budetowych, rodków specjalnych jednostek budetowych, funduszów celowych, f) systemu finansowego instytucji finansowych, g) teorii pienidza, h) funkcjonowania midzynarodowych instytucji finansowych, 19) stosowa zasady rachunkowoci (w jednostkach prowadzcych działalno gospodarcz, instytucjach finansowych, jednostkach i zakładach budetowych oraz gospodarstwach pomocniczych, objtych budetem pastwa i jednostek samorzdu terytorialnego) to jest: a) sporzdza i kontrolowa dokumenty ksigowe, 3
b) ewidencjonowa zmiany zachodzce w majtku i kapitale, c) ustala wynik finansowy, d) sporzdza zestawienie obrotów i sald, rachunek zysków i strat oraz bilans, e) interpretowa zapisy ksigowe dokonywane w rónych formach, w tym równie przy wykorzystywaniu komputerowej techniki obliczeniowej, z uwzgldnieniem rachunkowoci: finansowej, rzeczowej, podatkowej, zarzdczej lub kosztów oraz sprawozda finansowych i ich analizy, 19) sporzdza podstawowe sprawozdania finansowe oraz wykorzystywa je w kontaktach z otoczeniem, 20) posługiwa si podstawowymi narzdziami rachunkowoci zarzdczej, 21) wykorzystywa nowoczesne metody techniki (rachunkowo informatyczna), 22) rozumie potrzeb cigłego samokształcenia w celu aktualizacji posiadanych wiadomoci i umiejtnoci. 2. Wymagania psychofizyczne właciwe dla zawodu: 1) umiejtno sprawnego komunikowania si oraz szybkiego nawizywania kontaktów, 2) dobry stan zdrowia, 3) dobra pami, 4) spostrzegawczo, 5) zamiłowanie do porzdku, 6) dokładno i systematyczno w działaniu, 7) pełna sprawno rk, 8) systematyczno i wytrwało, 9) umiejtno współdziałania. A. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Kształcenie w zawodzie technik rachunkowoci ma na celu przygotowanie absolwentów do sprawnego wykonywania typowych zada zawodowych: 4
1) prowadzenie rachunkowoci, 2) dokonywanie rozlicze finansowych, 3) kontrola dokumentów ksigowych, 4) sporzdzanie sprawozda finansowych oraz przygotowywanie ich do weryfikacji, 5) przechowywanie dokumentacji ksigowej, 6) nadzorowanie terminowej spłaty zobowiza i ciganie nalenoci i roszcze, 7) wykonywanie typowych czynnoci planistycznych i analitycznych, 8) obsługa komputera i wykonywanie podstawowych czynnoci biurowych. Zadania te wykonywane s w komórkach rachunkowoci we wszystkich przedsibiorstwach, jednostkach i zakładach budetowych, bankach i instytucjach ubezpieczeniowych, a take urzdach skarbowych i urzdach jednostek samorzdu terytorialnego. Jako szczególny nawyk kadego technika rachunkowoci naley traktowa cigłe aktualizowanie i doskonalenie posiadanych umiejtnoci. Konieczno ta wynika z czstych zmian przepisów prawnych. Kształcenie w zawodzie technik rachunkowoci powinno z jednej strony zapewni kwalifikacje właciwe dla zawodu, z drugiej za przygotowanie techników rachunkowoci powinno oznacza wyposaenie ich w taki zakres wiedzy i umiejtnoci o charakterze ogólnoekonomicznym i ogólnokształccym, który pozwoli na szybkie przekwalifikowanie si lub uzupełnienie posiadanych kwalifikacji. Nabycie umiejtnoci okrelonych w opisie kwalifikacji absolwenta powinno umoliwi nie tylko wykonywanie zada typowych dla tego zawodu, lecz take na podjcie działalnoci gospodarczej na własny rachunek. Kształcenie technika rachunkowoci odbywa si w szkole i w zakładach, w których uczniowie odbywaj praktyk zawodow. Prawidłowe ukształtowanie umiejtnoci niezbdnych w zawodzie wymaga, aby szkoła posiadała nastpujce, właciwie wyposaone pracownie i klasopracownie: 1) pracowni komputerow, 2) pracowni techniki biurowej, 3) klasopracowni finansów, 4) klasopracownie rachunkowoci. Pracownia komputerowa powinna by wyposaona w 15 stanowisk komputerowych 1 stanowisko dla 2 uczniów (słuchaczy), 2-3 drukarki oraz aktualne, licencjonowane programy uytkowe. 5
Pracownia techniki biurowej powinna by wyposaona w komputery lub maszyny do pisania (dla kadego ucznia jedno urzdzenie), dziennik podawczy, typowe formularze, przykładowe instrukcje kancelaryjne i wykazy akt. Klasopracownie powinny by wyposaone, niezalenie od rodków technicznych, w podrczn biblioteczk obejmujc kodeksy i inne publikacje prawne, poradniki, katalogi, klasyfikacje oraz czasopisma. W zawodzie technik rachunkowoci wyodrbniono pi bloków programowych. Jako kryterium zastosowano grupowanie pokrewnych umiejtnoci w logiczne zbiory: 1) Przedsibiorcy. 2) Finanse. 3) Rachunkowo. 4) Problematyka ogólnoekonomiczna. 5) Informacja w przedsibiorstwie. I. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE Nazwa bloku programowego Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w % */ Przedsibiorcy 8 Finanse 10 Rachunkowo 28 Problematyka ogólnoekonomiczna 14 Informacja w przedsibiorstwie 20 Razem 80**/ */ Podział godzin na poszczególne bloki programowe dotyczy zarówno kształcenia młodziey jak i dorosłych (w systemie stacjonarnym i zaocznym). **/ Pozostałe 20% godzin pozostaje do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy. I. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH 6
PRZEDSIBIORCY 1. Cele kształcenia Ucze (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umie: 1) posługiwa si pojciami z zakresu funkcjonowania przedsibiorstw, a take wyszukiwa te pojcia w rónych ródłach, 2) dokonywa klasyfikacji przedsibiorstw, 3) przeprowadzi rozmow kwalifikacyjn, zwizan z przyjmowaniem pracownika do pracy, 4) zorganizowa prac własn, 5) stosowa na uproszczonych przykładach zasady racjonalnej organizacji pracy i zasady zarzdzania, 6) zastosowa (w typowych sytuacjach) zasady prowadzenia negocjacji, 7) sprawnie liczy i szacowa wyniki, ze szczególnym uwzgldnieniem odsetek i dyskonta, 8) wykonywa czynnoci niezbdne do podjcia działalnoci gospodarczej na własny rachunek, 9) analizowa typowe zdarzenia gospodarcze poprzez stosowa zasady i metody analizy ekonomicznej przy uyciu rónych wskaników, 10) wykorzystywa prawidłowoci zwizane z motywami zachowa konsumentów, 11) przestrzega przepisów z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpoarowych. 1. Treci kształcenia (działy programowe): 1) Wiadomoci wstpne. 2) Przedsibiorstwa i ich klasyfikacja. 3) Obszary działalnoci przedsibiorstw. 4) Czynniki wytwórcze. 5) Współpraca przedsibiorstwa z bankami, ubezpieczycielami i innymi instytucjami, które stanowi otoczenie przedsibiorstwa. 6) Planowanie i analiza. 7) Organizacja i zarzdzanie. 8) Organizacja gospodarki narodowej. 7
9) Podejmowanie działalnoci gospodarczej na własny rachunek. 1. Zalecenia dotyczce oceniania W ocenie umiejtnoci proponuje si wykorzystanie nastpujcych kryteriów: 1) poprawno posługiwania si pojciami ekonomicznymi, 2) prawidłowe organizowanie pracy własnej, 3) szacowanie wyników wykonywanych oblicze, 4) stosowanie zasad planowania i analizy ekonomicznej. Proponuje si nastpujce metody kontroli wyników kształcenia: 1) sprawdzian testowy o rónych formach zada, 2) pytania problemowe, 3) rozmowy sterowane, 4) wiczenia praktyczne, w szczególnoci wypełnianie dokumentów zwizanych z podejmowaniem działalnoci gospodarczej na własny rachunek, 5) obserwacja działa w typowej sytuacji zawodowej lub sytuacji symulowanej, RACHUNKOWO 1. Cele kształcenia Ucze (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umie: 1) posługiwa si terminologi z zakresu rachunkowoci jednostek gospodarczych, 2) rozrónia elementy rachunkowoci i ich wzajemne powizania, 3) korzysta z przepisów ustawy o rachunkowoci, przepisów podatkowych, celnych i innych przepisów prawnych wykorzystywanych w rachunkowoci, 4) sprawnie liczy i szacowa wyniki, 5) posługiwa si zakładowym planem kont, 6) okrela zasady sporzdzania dowodów ksigowych, 7) identyfikowa składniki majtku i kapitałów, 8
8) sporzdza i dekretowa dowody zwizane z działalnoci przedsibiorstwa, 9) stosowa zasady przechowywania dokumentów ksigowych, 10) ewidencjonowa i interpretowa operacje gospodarcze na podstawie dowodów ksigowych oraz zakładowego planu kont (na kontach bilansowych i wynikowych oraz pozabilansowych), 11) stosowa zasady prowadzenia ewidencji analitycznej właciwej dla poszczególnych składników aktywów i pasywów, 12) analizowa i interpretowa zapisy ksigowe na kontach ksigi głównej i kontach ksig pomocniczych, 13) oblicza amortyzacj, 14) klasyfikowa i grupowa w ksigach rachunkowych rodki pienine w kasie i na rachunkach bankowych oraz rodki pienine w drodze, 15) stosowa podstawowe zasady ewidencji rozrachunków (nalenoci i zobowiza z kontrahentami, z pracownikami oraz rozrachunków publiczno-prawnych), 16) rozrónia i ujmowa w ksigach rachunkowych papiery wartociowe (długoterminowe i krótkoterminowe), 17) ustala i rozlicza odchylenia od cen ewidencyjnych rzeczowych składników majtku obrotowego, 18) wycenia składniki majtku, 19) identyfikowa kategorie kosztów, 20) rozrónia warianty rachunku kosztów, 21) rozlicza koszty w czasie, 22) ustala i grupowa w ksigach rachunkowych przychody działalnoci operacyjnej (ze sprzeday produktów, towarów, materiałów), 23) ustala i grupowa w ksigach rachunkowych: pozostałe przychody i koszty operacyjne, przychody i koszty finansowe, straty i zyski nadzwyczajne, 24) stosowa podstawowe metody kalkulacji jednostkowej kosztów produkcji, 25) rozrónia poszczególne odmiany kapitału własnego, 26) rozrónia fundusze podstawowe w spółdzielniach prowadzcych działalno gospodarcz i spółdzielniach mieszkaniowych, 9
27) stosowa zasady tworzenia rezerw oraz wyrónia przychody przyszłych okresów, 28) przeprowadza i rozlicza inwentaryzacj, 29) ustala wynik finansowy podmiotu oraz stosowa zasady jego rozliczania, 30) sporzdza bilans oraz rachunek zysków i strat, 31) posługiwa si podstawowymi technicznymi prowadzenia ksig rachunkowych, 32) stosowa zasady ewidencji za pomoc komputera, 33) rozrónia specyfik rachunkowoci w jednostkach gospodarczych o rónych rodzajach działalnoci (produkcja, usługi, handel), 34) zdefiniowa istot rachunkowoci zarzdczej, 35) stosowa specyficzne zasady rachunkowoci: banków, ubezpieczycieli, rachunkowoci jednostek budetowych oraz szczególne zasady rachunkowoci jednostek nie prowadzcych działalnoci gospodarczej. 2. Treci kształcenia (działy programowe): 1) Istota, funkcje i znaczenie rachunkowoci. 2) Majtek i kapitały (fundusze) jednostek gospodarczych. 3) Bilans. Operacje gospodarcze. 4) Dokumentacja ksigowa. 5) Konta bilansowe i wynikowe. 6) Kierunki uszczegółowienia ewidencji. 7) Techniczne formy rachunkowoci. 8) Organizacja rachunkowoci w jednostce gospodarczej. 9) rodki pienine i krótkoterminowe papiery wartociowe. 10) Rozrachunki i roszczenia. 11) Rozliczenia midzyokresowe kosztów. 12) Obrót materiałowy. 13) Majtek trwały. 14) Inwentaryzacja. 15) Ewidencja i rozliczenie kosztów działalnoci. 16) Kalkulacja kosztów działalnoci. 10
17) Sprzeda produktów (wyrobów, robót i usług). 18) Obrót towarowy magazynowy i tranzytowy: zakup, zapasy, sprzeda. 19) Rezerwy i przychody przyszłych okresów. 20) Pozostałe przychody i koszty operacyjne. 21) Przychody i koszty finansowe. 22) Straty i zyski nadzwyczajne. 23) Ustalenie i podział wyniku finansowego w jednostkach gospodarczych o rónych rodzajach działalnoci. 24) Kapitały (fundusze). 25) Bilans, rachunek zysków i strat, informacja dodatkowa i sprawozdanie z przepływu rodków pieninych. 26) Specyficzne zasady rachunkowoci banków. 27) Specyficzne zasady rachunkowoci ubezpieczycieli. 28) Specyficzne zasady rachunkowoci jednostek budetowych. 29) Szczególne zasady rachunkowoci jednostek nieprowadzcych działalnoci gospodarczej. 3. Zalecenia dotyczce oceniania W ocenie umiejtnoci proponuje si wykorzystanie nastpujcych kryteriów: 1) poprawno posługiwania si terminologi, 2) właciwe szacowanie wyników wykonywanych oblicze, 3) stosowanie zasad rachunkowoci 4) sporzdzanie i dekretowanie dowodów ksigowych, 5) ewidencjonowanie i interpretowanie operacji gospodarczych, 6) analizowanie i interpretowanie zapisów ksigowych, 7) ustalanie wyniku finansowego i ewidencja jego podziału, 8) sporzdzanie i analizowanie sprawozda finansowych. Proponuje si nastpujce metody kontroli wyników kształcenia: 11
1) wiczenia praktyczne w szczególnoci: ewidencja operacji, dokonywanie oblicze, wypełnianie dokumentów, sporzdzanie sprawozda, 2) pytania problemowe, 3) obserwacja działa w typowej sytuacji zawodowej lub sytuacji symulowanej. FINANSE 1. Cele kształcenia Ucze (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umie: 1) posługiwa si terminologi z zakresu finansów, 2) aktualizowa wiedz z zakresu finansów, 3) wykazywa rónice midzy finansami prywatnymi i publicznymi, 4) okrela pojcie i rodzaje pienidza, 5) rozrónia funkcje pienidza, 6) wyjani zasady kreacji pienidza, 7) rozpoznawa rodzaje strumieni pieninych, 8) rozrónia pojcia: gospodarka finansowa, polityka finansowa, system finansowy, 9) charakteryzowa zadania aparatu finansowego, 10) okrela zasady funkcjonowania przedsibiorstw, 11) rozrónia i charakteryzowa poszczególne elementy majtku przedsibiorstwa, 12) ocenia opłacalno korzystania z rónych ródeł finansowania, 13) okrela czynniki wpływajce na wielko przychodów ze sprzeday, 14) dokona klasyfikacji kosztów, 15) oblicza wynik finansowy i dokonywa jego podziału (według zasad stosowanych w rónych przedsibiorstwach), 16) ocenia sytuacj finansow przedsibiorstwa na podstawie wybranych wskaników, 17) rozrónia metody prywatyzacji, 18) okrela pojcie, znaczenia i funkcje budetu pastwa, 19) objani sposób uchwalania budetu, 20) przedstawi zasady wykonywania i kontroli budetu, 12
21) ustala i ocenia aktualn struktur dochodów budetowych, 22) klasyfikowa i rozrónia dochody budetowe, 23) klasyfikowa podatki, 24) rozrónia elementy konstrukcyjne podatków, 25) oblicza nalenoci podatkowe, 26) rozlicza si z urzdem skarbowym (prowadzi ksigi i ewidencje podatkowe, wypełnia formularze: PIT, VAT), 27) ocenia aktualny system podatkowy, 28) klasyfikowa wydatki budetowe, 29) oblicza i analizowa aktualn struktur wydatków budetowych, 30) klasyfikowa dochody jednostek samorzdu terytorialnego, 31) odrónia filary systemu emerytalnego, 32) dokonywa wyboru funduszu emerytalnego, 33) oblicza wysoko składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne, 34) rozrónia rodzaje operacji bankowych, 35) odrónia instrumenty oddziaływania NBP na działalno innych banków, 36) klasyfikowa i rozrónia papiery wartociowe, 37) okrela funkcje giełdy, 38) rozrónia rynek podstawowy, równoległy, blokowy, 39) składa zlecenia w biurze maklerskim, 40) charakteryzowa zadania instytucji zwizanych z Giełd Papierów Wartociowych w Warszawie, 41) korzysta z ceduły giełdowej, 42) stosowa formy rozlicze gotówkowych i bezgotówkowych, 43) wykazywa zalety stosowania kart płatniczych, 44) sporzdza wnioski kredytowe, 45) udziela porad w zakresie produktów bankowych, 46) korzysta z informacji, prospektów, ulotek przy wyborze form lokowania rodków pieninych, 47) umiejscowi polski system finansowy na tle innych pastw. 13
2. Treci kształcenia (działy programowe) 1. Ogólne zagadnienia finansów: a) Pojcie i funkcje finansów, b) Finanse prywatne i publiczne, c) Pienidz, d) Zasady gospodarki finansowej pastwa. 2) Finanse przedsibiorstw: a) Rodzaje przedsibiorstw, b) Majtek przedsibiorstw, c) ródła finansowania działalnoci gospodarczej, d) Tworzenie i podział wyniku finansowego w przedsibiorstwach, e) Prywatyzacja. 3) Gospodarka budetowa pastwa: a) Pojcie i funkcje budetu, b) Tryb opracowywania i uchwalania budetu, c) Dochody budetowe, d) Wydatki budetowe, e) Budety jednostek samorzdu terytorialnego. 4) System finansowy ubezpiecze: a) Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, b) Ubezpieczenia majtkowe i osobowe, c) Instytucje ubezpieczeniowe. 5) System pienino-kredytowy: a) Banki, b) Rynek papierów wartociowych, c) Rozliczenia pienine, d) Kredyty, e) Oszczdnoci. 3. Zalecenia dotyczce oceniania W ocenie umiejtnoci proponuje si wykorzystanie nastpujcych kryteriów: 14
1) poprawno posługiwania si pojciami z zakresu finansów, 2) posługiwanie si przepisami prawa, literatur i pras dotyczc finansów, 3) weryfikowanie wyników wykonywanych oblicze, 4) rozliczanie si z urzdem skarbowym, 5) przekonanie o koniecznoci aktualizacji wiedzy z zakresu finansów, 6) naliczanie i odprowadzanie składek ubezpieczeniowych Proponuje si nastpujce metody kontroli wyników kształcenia: 1) sprawdzian testowy o rónych formach zada, 2) pytania problemowe, 3) prace sporzdzone przez uczniów (słuchaczy) samodzielnie lub w grupach, na przykład: metod projektów, 4) wiczenia praktyczne, w szczególnoci wypełnianie dokumentów, 5) obserwacja działa w typowej sytuacji zawodowej lub sytuacji symulowanej (biuro maklerskie, bank). INFORMACJA W PRZEDSIBIORSTWIE 1. Cele kształcenia Ucze (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umie: 1) posługiwa si podstawowymi pojciami z zakresu: informatyki, technik biurowych i statystyki, w tym klasyfikowa te pojcia, 2) korzysta z literatury i innych ródeł informacji, 3) rozwizywa problemy komunikacji interpersonalnej w pracy, 4) wykorzystywa w pracy biurowej rodki techniczne i materiały biurowe (umiejtno ta powinna by kształtowana przede wszystkim w czasie zaj praktycznych lub praktyki zawodowej), 5) wykonywa typowe czynnoci kancelaryjne, w szczególnoci: przyjmowanie, wydawanie i rejestrowanie korespondencji, 6) redagowa tre pism i wypełnia formularze w sprawach osobowych, sprawach zwizanych z transakcjami zakup-sprzeda i innych sprawach zwizanych z rachunkowoci i finansami, 7) redagowa, w jzyki obcym, treci pism w typowych sprawach, 8) uczestniczy w przepływie informacji w formie kontaktów bezporednich, poprzez zorganizowanie zebrania lub przyjmowanie interesantów, 15
9) przygotowywa i przeprowadza proste badania statystyczne, w tym dobiera jednostki do próby statystycznej, 10) opracowywa i prezentowa zabrany materiał statystyczny, 11) biegle posługiwa si typowymi miarami statystycznymi stosowanymi w analizie ekonomicznej (wskaniki struktury, rednia arytmetyczna, indeksy proste i współczynniki natenia), 12) oblicza i interpretowa dominant, median, miary rozproszenia, indeksy agregatowe, współczynniki korelacji, a take wybra miar statystyczn najlepsz w danej sytuacji, 13) obsługiwa klawiatur, 14) korzysta z Windows w jednostkach samodzielnych oraz w sieci (arkusz kalkulacyjny, baza danych, edytor tekstu), 15) korzysta z arkusza kalkulacyjnego, bazy danych w celu rozwizywania podstawowych problemów ekonomicznych, 16) obsługiwa wybrany program: kadrowo-płacowy, komputerow ksig przychodów i rozchodów, obsługiwa wybrany system finansowoksigowy lub inne systemy ekonomiczno-finansowe, 17) wykonywa typowe czynnoci zwizane z utrzymaniem w sprawnoci sprztu komputerowego i maszyny do pisania, 18) wypełnia obowizki pracownicze tak, aby kształtowa pozytywn opini o przedsibiorstwie, 19) łatwo porozumiewa si ze współpracownikami i innymi osobami, w tym take prowadzi dyskusje i negocjacje, 20) dba o właciwy wygld zewntrznym i stosowa zasady dobrego zachowania, 21) organizowa własne stanowisko pracy, 22) panowa nad negatywnymi emocjami, unika konfliktów i dokonywa samooceny, 23) szacowa wyniki oblicze. 2. Treci kształcenia (działy programowe): 1) Bariery w komunikacji. 2) rodki techniczne i materiały pomocnicze w pracy biurowej. 3) Przepływ informacji w podmiocie gospodarczym. 4) Zasady redagowania treci pism. 5) Korespondencja w sprawach osobowych. 16
6) Korespondencja midzy dostawc a odbiorc. 7) Typowe czynnoci biurowe na przykładzie sekretariatu. 8) Badania statystyczne. 9) Analiza statystyczna. 10) Czynnoci operatorskie zwizane z obsług klawiatury. 11) Uytkowe programy komputerowe. 12) Rozwizywanie problemów ekonomicznych za pomoc komputera. 13) Zasady kształtowania stosunków midzyludzkich w pracy. 14) Wygld zewntrzny pracownika. 15) Organizacja własnego stanowiska pracy. 3. Zalecenia dotyczce oceniania Proponuje si wykorzystanie nastpujcych kryteriów: 1) właciwe posługiwania si jzykiem ekonomicznym, 2) wykorzystywanie komputera, 3) obsługa klawiatury, 4) interpretowanie miar statystycznych, 5) sporzdzanie pism i wypełnianie formularzy, 6) prawidłowe organizowanie pracy własnej, 7) szacowanie wyników wykonywanych oblicze, 8) forma prac pisemnych lub ustnych prezentacji tematów (sposób zapisywania liczb, wypełniania dokumentów, dokładno wylicze, szacowanie wyników, precyzja formułowania myli, dokładno, kontrola emocji, komunikatywno, estetyka, gotowo do aktualizacji wiedzy), 9) stosowanie samooceny. Proponuje si nastpujce metody kontroli wyników kształcenia: 1) sprawdzian testowy o rónych formach zada, 2) obserwacja działa w typowej sytuacji zawodowej lub sytuacji symulowanej, w szczególnoci przygotowanie i przeprowadzenie zebrania, 3) rozmowy sterowane, 17
4) wiczenia praktyczne w szczególnoci: obsługa komputera, wypełnianie formularzy, sporzdzanie pism, obliczanie i interpretowanie miar statystycznych, 5) obserwacja wygldu zewntrznego ucznia, sposobu poruszania si, skutecznoci komunikowania si z innymi uczniami. PROBLEMATYKA OGÓLNOEKONOMICZNA 1. Cele kształcenia Ucze (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umie: 1) posługiwa si podstawowymi pojciami ekonomicznymi, 2) charakteryzowa cele gospodarowania, 3) wyjania znaczenie potrzeb i ich hierarchii, 4) okrela zasady racjonalnego gospodarowania, 5) charakteryzowa zasady działania mechanizmu rynkowego, 6) okrela podstawy podejmowania decyzji przez konsumentów i producentów, 7) charakteryzowa rol budetu pastwa, 8) okrela rol banków w gospodarce, 9) odrónia rodzaje bezrobocia i okrela jego przyczyny, 10) charakteryzowa cele polityki gospodarczej pastwa, 11) charakteryzowa powizania polskiej gospodarki z zagranic, 12) okrela istot i rodzaje wykładni prawa, 13) korzysta z rónych ródeł prawa, 14) stosowa jzyk obcy w kontaktach słubowych (w mowie i pimie). 2. Treci kształcenia (działy programowe): 1) Podstawowe kategorie ekonomiczne: a) Potrzeby, b) Rynek, c) Przedsibiorstwo, d) Płace, e) Rynek kapitałowy, 18
f) Pastwo-gospodarka. 2) Elementy prawa: a) Podstawowe pojcia prawne, b) Rodzaje i przykłady zdarze prawnych, c) Wybrane działy prawa: cywilne, handlowe, finansowe, pracy i ubezpiecze społecznych, rodzinne i opiekucze. 3) Jzyk obcy zawodowy: a) Produkcja, handel, usługi, b) Prezentacja zakładu pracy, c) Korespondencja, d) Kontakty słubowe. 3. Zalecenia dotyczce oceniania W ocenie umiejtnoci proponuje si wykorzystanie nastpujcych kryteriów: 1) poprawno posługiwania si pojciami prawnymi i ekonomicznymi, 2) korzystanie z przepisów prawa, 3) biegło w porozumiewaniu si w jzyku obcym. Proponuje si nastpujce metody kontroli wyników kształcenia: 1) sprawdzian testowy o rónych formach zada, 2) pytania problemowe, 3) rozmowy sterowane, 4) wiczenia praktyczne, w szczególnoci wyszukiwanie przepisów prawnych, 5) obserwacja działa w sytuacji symulowanej. 19