Prace nad Poradnikiem dla beneficjentów były wykonywane w Departamencie Zarzdzania Europejskim Funduszem Społecznym w Ministerstwie Gospodarki i

Prace nad Poradnikiem dla beneficjentów były wykonywane w Departamencie Zarzdzania Europejskim Funduszem Społecznym w Ministerstwie Gospodarki i Pracy (MGiP) przy szczególnej pomocy pani Ireny Woliskiej we współpracy z Departamentem Wdraania Programów Rozwoju Regionalnego oraz we współpracy z Grup Robocz ds. Europejskiego Funduszu Społecznego

SPIS TRECI WYKAZ UYWANYCH SKRÓTÓW...4 WPROWADZENIE...5 ROZDZIAŁ I PODSTAWY PRAWNE I PROGRAMOWE EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO...6 1. EUROPEJSKA STRATEGIA ZATRUDNIENIA...6 2. FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII EUROPEJSKIEJ...6 3. EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY...7 4. ZASADY PROGRAMOWANIA WSPARCIA Z FUNDUSZY STRUKTURALNYCH...8 5. PODSTAWY PROGRAMOWE EFS W POLSCE...8 6. STRUKTURY ZARZDZANIA I WDRAANIA EFS W POLSCE...10 7. FINANSOWANIE KRAJOWE...13 8. INICJATYWA WSPÓLNOTOWA EQUAL...15 ROZDZIAŁ II PROCEDURA WYBORU PROJEKTÓW JAK UBIEGA SI O RODKI EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO...17 1. RÓDŁA INFORMACJI...17 2. OGŁOSZENIA O KONKURSACH...18 3. PRZYGOTOWANIE WNIOSKU...18 4. SKŁADANIE WNIOSKU...35 5. ETAPY ROZPATRYWANIA WNIOSKU...35 6. NAJCZCIEJ POPEŁNIANE BŁDY...38 7. PROJEKTY ZGŁASZANE W PROCEDURZE POZAKONKURSOWEJ...38 ROZDZIAŁ III REALIZACJA PROJEKTU FINANSOWANEGO Z EFS...39 1. UMOWY O DOFINANSOWANIE PROJEKTÓW Z EFS...39 2. ROZLICZANIE PROJEKTU...40 3. MONITORING I SPRAWOZDAWCZO...42 4. ZMIANY W PROJEKCIE...44 5. PROJEKTY NIEUKOCZONE...46 6. PRZECHOWYWANIE DOKUMENTÓW...46 7. OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH...48 ROZDZIAŁ IV KONTROLA FINANSOWA...49 ZAŁCZNIKI...51 ZAŁCZNIK 1. - PRZEGLD AKTÓW PRAWNYCH...51 ZAŁCZNIK 2. - PRIORYTETY I DZIAŁANIA PROGRAMÓW OPERACYJNYCH...54 ZAŁCZNIK 3. A - WNIOSEK O DOFINANSOWANIE REALIZACJI PROJEKTU SPO RZL...81 ZAŁCZNIK 3. B - WNIOSEK O DOFINANSOWANIE REALIZACJI PROJEKTU PRIORYTET 2 ZPORR90 ZAŁCZNIK 4. A- INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA WNIOSKU O DOFINANSOWANIE REALIZACJI PROJEKTU - SPO RZL...99 ZAŁCZNIK 4. B - INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA WNIOSKU O DOFINANSOWANIE REALIZACJI PROJEKTU - ZPORR...112 ZAŁCZNIK 5. - ZESTAWIENIE OBOWIZKOWYCH ZAŁCZNIKÓW DO WNIOSKU O DOFINANSOWANIE...123 ZAŁCZNIK 6. - OWIADCZENIE BENEFICJENTA O KWALIFIKOWALNOCI VAT...125 ZAŁCZNIK 7. - KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW...126 ZAŁCZNIK 8. A - UMOWA O DOFINANSOWANIE PROJEKTU...130 ZAŁCZNIK 8. B - UMOWA O DOFINANSOWANIE PROJEKTU...165 ZAŁCZNIK 9. - WNIOSEK BENEFICJENTA O PŁATNO...180 ZAŁCZNIK 10. A - SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROJEKTU SPO RZL...208 ZAŁCZNIK 10. B - SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROJEKTU ZPORR...231 ZAŁCZNIK 11. - ZAKRES DANYCH PRZEKAZYWANYCH DO SYSTEMU PEFS...253 ZAŁCZNIK 12. - SŁOWNIK TERMINOLOGICZNY...256 ZAŁCZNIK 13. - LITERATURA UZUPEŁNIAJCA...266 ZAŁCZNIK 14. - PUNKTY INFORMACYJNE...267 3

WYKAZ UYWANYCH SKRÓTÓW IW DRR DWF DZF EFRR EFS ESZ FP KOP MENiS MF MGiP NPR OHP PARP PFRON PWW SPO RZL USC UE U SPO RZL U ZPORR WUP ZPORR Instytucja wdraaj ca Departament Wdraania Programów Rozwoju Regionalnego Departament Wdraania EFS Departament Zarz dzania EFS Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Europejski Fundusz Społeczny Europejska Strategia Zatrudnienia Fundusz Pracy Komisja Oceny Projektów Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu Ministerstwo Finansów Ministerstwo Gospodarki i Pracy Narodowy Plan Rozwoju Ochotnicze Hufce Pracy Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci Pastwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Podstawy Wsparcia Wspólnoty Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich Urz d Słuby Cywilnej Unia Europejska Uzupełnienie Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Uzupełnienie Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Wojewódzki Urz d Pracy Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 4

WPROWADZENIE Celem niniejszego poradnika jest zapoznanie potencjalnych beneficjentów 1 z moliwociami skorzystania ze wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego na realizacj projektów słu cych rozwojowi zasobów ludzkich, zwikszaniu zdolnoci do osi gania i pozostawania w zatrudnieniu, promowaniu przedsibiorczoci i równych szans. W poradniku uwzgldnione zostały zarówno działania realizowane w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL), jak i w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego w okresie programowania 2004-2006. Tematyka poradnika została dobrana tak, aby przybliy beneficjentom podstawy prawne i zasady wykorzystywania Europejskiego Funduszu Społecznego, ze szczególnym uwzgldnieniem procedur jego wdraania w Polsce. W rozdziale pierwszym zaprezentowane zostały najwaniejsze informacje o podstawach programowych i prawnych Europejskiego Funduszu Społecznego. Drugi rozdział zawiera informacje o tym jak ubiega si o pomoc w finansowaniu projektu z Europejskiego Funduszu Społecznego (m.in. jak prawidłowo wypełni wniosek?, gdzie naley go złoy?). Szczegółowo omówiono w nim procedury zgłaszania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie realizacji projektu. Rozdział trzeci przedstawia informacje o wymogach formalnych, jakie naley spełni realizuj c projekt oraz zakres informacji dotycz cych sprawozdawczoci z wdraania projektów. Ostatni, czwarty rozdział przedstawia zasady kontroli. W zał cznikach zawarte zostały istotne materiały o charakterze pomocniczym, takie jak definicje podstawowych poj, przegl d działa przewidzianych w programach operacyjnych, wzór wniosku wraz z instrukcj wypełniania itp., a take wykaz literatury pomocnej przy przygotowywaniu projektów. 1 W zwi zku z koniecznoci dostosowania Poradnika do terminologii zawartej w dokumentach programowych SPO RZL oraz ZPORR, które s rozporz dzeniami do ustawy o Narodowym Planie Rozwoju, dotychczas stosowany termin projektodawca został zast piony terminem beneficjent, a termin beneficjent kocowy został zast piony terminem instytucja wdraaj ca.

ROZDZIAŁ I PODSTAWY PRAWNE I PROGRAMOWE EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO 1. Europejska Strategia Zatrudnienia Zwikszenie zatrudnienia i wzrost udziału osób aktywnych zawodowo jest jednym z głównych celów Unii Europejskiej. W czerwcu 1997 roku podpisany został Traktat Amsterdamski, który wprowadził do Traktatu Rzymskiego nowy rozdział, dotycz cy zatrudnienia. S to podstawy prawne Europejskiej Strategii Zatrudnienia (European Employment Strategy). Zawarto tam postanowienie, e kraje członkowskie okrelaj c i realizuj c polityk zatrudnienia zmierza bd do realizacji wspólnych celów okrelonych w Strategii Zatrudnienia. Rada Unii Europejskiej zobowi zana jest, aby co roku dokona oceny sytuacji na rynku pracy (na podstawie Wspólnego Raportu o Zatrudnieniu) i okreli Wytyczne w sprawie zatrudnienia (Employment Guidelines). Na podstawie tych Wytycznych kady kraj członkowski jest zobowi zany opracowa Krajowy Plan Działa na Rzecz Zatrudnienia (National Action Plan for Employment NAP). Dokument ten prezentuje osi gnicia danego kraju w dziedzinie zatrudnienia dokonane w minionym roku oraz planowane działania na rok przyszły. Dokument ten jest podstaw przygotowania przez Komisj Europejsk kolejnego Wspólnego Raportu o Zatrudnieniu. Rada UE uzyskała uprawnienia do kierowania do krajów członkowskich rekomendacji dotycz cych realizowanej przez nie polityki zatrudnienia. Pierwsze Wytyczne w sprawie zatrudnienia przyjte zostały podczas Szczytu Luksemburskiego w Sprawie Zatrudnienia (listopad 1997). Oparte zostały one na czterech tzw. filarach Europejskiej Strategii Zatrudnienia: - poprawa zdolnoci do uzyskiwania i utrzymania zatrudnienia poprzez rozwój jakoci zasobów ludzkich, - rozwój przedsibiorczoci, - poprawa zdolnoci adaptacyjnych przedsibiorstw i pracowników, - wzmocnienie polityki równoci szans na rynku pracy. Rada UE wytyczyła strategiczne cele unijnej polityki zatrudnienia. Ustalono, e do roku 2010 osi gnite zostanie w Unii pełne zatrudnienie, co wyraa si ma osi gniciem wskanika zatrudnienia na poziomie 70% (60% w przypadku kobiet). Zwrócono przy tym uwag na szczególne znaczenie kwalifikacji zawodowych, mobilnoci i dostpu do kształcenia ustawicznego oraz na potrzeb wzmocnienia działa na rzecz umoliwienia kobietom ł czenia funkcji zawodowych i rodzinnych. W lipcu 2003 roku zakomunikowano nowe Wytyczne w sprawie zatrudnienia. Ustalono nastpuj ce cele Europejskiej Strategii Zatrudnienia na lata 2004 2010: Cel 1. Pełne zatrudnienie Cel 2. Poprawa jakoci i produktywnoci pracy Cel 3. Wzmocnienie spójnoci społecznej i integracji. Członkowie Unii Europejskiej winni uwzgldnia w swych politykach: 1. Aktywne i zapobiegawcze działania w stosunku do bezrobotnych i biernych zawodowo 2. Tworzenie miejsc pracy i przedsibiorczo 3. Promocj adaptacyjnoci i mobilnoci na rynku pracy 4. Promocj rozwoju kapitału ludzkiego i kształcenia przez całe ycie 5. Wzrost poday pracy i promocja aktywnego starzenia si 6. Równo szans kobiet i mczyzn 7. Wspieranie integracji i zwalczanie dyskryminacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy 8. Uczynienie pracy opłacaln poprzez stosowanie zacht do zwikszania atrakcyjnoci pracy 9. Przekształcanie nielegalnej pracy w legalne zatrudnienie 10. Zmniejszanie regionalnych zrónicowa w zatrudnieniu Sformułowano ponadto podstawowe zasady zarz dzania Europejsk Strategi Zatrudnienia: - wł czenie parlamentów, partnerów społecznych i innych instytucji zwi zanych z rynkiem pracy, - zapewnienie, by usługi były wiadczone w sposób efektywny i skuteczny, - zapewnienie adekwatnych rodków finansowych. 2. Fundusze strukturalne Unii Europejskiej Fundusze strukturalne maj na celu wzmocnienie spójnoci ekonomicznej i społecznej poprzez promowanie harmonijnego i zrównowaonego rozwoju, działalnoci gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia, równego traktowania kobiet i mczyzn oraz wysokiego poziomu ochrony i poprawy stanu rodowiska naturalnego. Istniej cztery fundusze strukturalne: 6

1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), który przede wszystkim ma na celu rozwój i modernizacj infrastruktury technicznej, a take popraw infrastruktury komunikacyjnej i usługowej, np. budow dróg; 2. Europejski Fundusz Społeczny (EFS); 3. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR) Sekcja Orientacji, który finansuje projekty w sektorze rolniczym; oraz 4. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIWR), który finansuje projekty w obszarze rybołówstwa. Polska w całoci została objta Celem 1 polityki strukturalnej, co oznacza moliwo korzystania ze wszystkich funduszy strukturalnych na terenie całego kraju. Informacje dotycz ce Celów polityki strukturalnej znajduj si w Zał czniku 1. 3. Europejski Fundusz Społeczny Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest głównym instrumentem wspieraj cym działania podejmowane w ramach Europejskiej Strategii Zatrudnienia. W ramach ESZ, rodki EFS przeznaczone s take na realizacj Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL ukierunkowanej na przeciwdziałanie dyskryminacji i zwalczanie nierównoci szans na rynku pracy. Obszary wsparcia EFS Priorytety EFS realizowane s w ramach piciu obszarów wsparcia, które okrelaj zakres działa mog cych otrzyma wsparcie ze strony EFS. Obejmuj one: 1. Aktywn polityk rynku pracy maj c na celu przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu, przeciwdziałanie zjawisku długotrwałego bezrobocia zarówno wród mczyzn, jak i kobiet, ułatwianie ponownej integracji z rynkiem pracy długotrwale bezrobotnych, a take wspieranie integracji zawodowej ludzi młodych oraz osób powracaj cych na rynek pracy po okresie nieobecnoci na nim. 2. Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego maj ce na celu ograniczenie zjawiska marginalizacji społecznej i przygotowanie osób naraonych na wykluczenie społeczne do wejcia na rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub powrotu do czynnego ycia zawodowego. Skierowane jest ono do osób, które ze wzgldu na trudn sytuacj yciow nie potrafi samodzielnie odnale si na rynku pracy, nie potrafi rozwi za osobistych i zawodowych problemów korzystaj c długotrwale w sposób bierny ze wiadcze pomocy społecznej. 3. Kształcenie ustawiczne maj ce na celu ułatwienie i polepszenie dostpu do rynku pracy oraz integracj z rynkiem pracy, podwyszenie i utrzymanie potencjału zatrudnieniowego osób oraz promowanie mobilnoci zawodowej, poprzez zwikszanie dostpu do szkole zawodowych, edukacji oraz doradztwa. 4. Doskonalenie kadr gospodarki (promocja potencjału adaptacyjnego) oraz rozwój przedsibiorczoci poprzez promocj wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do adaptacji do zmiennych warunków rynku pracy kadry pracowniczej, popieranie innowacyjnoci i potencjału adaptacyjnego w zakresie organizacji pracy, rozwijanie przedsibiorczoci oraz warunków sprzyjaj cych tworzeniu miejsc pracy i podwyszaniu kwalifikacji, rozwój potencjału ludzkiego w sferze bada, nauki i technologii. 5. Zwikszanie dostpu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy, wł cznie z moliwoci rozwijania kariery zawodowej, zwikszeniem dostpu kobiet do nowych miejsc pracy, pomoc w uruchamianiu działalnoci gospodarczej, a take działania zakładaj ce zmniejszenie dysproporcji, których podstaw jest dyskryminacja ze wzgldu na płe zarówno w ramach pionowych, jak i poziomych struktur rynku pracy. Ponadto, w ramach EFS wspierane s kwestie horyzontalne (wspólne dla całego obszaru Unii i jej poszczególnych członków) dotycz ce rozwoju lokalnego, równoci szans, rozwoju społeczestwa informacyjnego oraz zrównowaonego rozwoju. Podejmowane działania z zakresu rozwoju lokalnego maj przyczyni si, midzy innymi, do wzmocnienia wizi wewntrznej wspólnot lokalnych, poprawy jakoci ycia społecznoci oraz zwikszenia zaangaowania mieszkaców i władz lokalnych w rozwój społeczno-gospodarczy regionu poprzez realizacj działa opartych na zasadzie partnerstwa. Kwestia równoci szans stanowi istotny element wszystkich realizowanych działa. Odnosi si ona w szczególnoci do promowania równych szans kobiet i mczyzn na rynku pracy, do wyrównywania szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób naraonych na wykluczenie społeczne, osób zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób niepełnosprawnych. Rozwój społeczestwa informacyjnego oznacza działania skierowane na podwyszenie poziomu technologicznego poprzez podnoszenie umiejtnoci korzystania z nowoczesnych technik informacyjno-komunikacyjnych, aktualizowanie wiedzy o nowoczesnych formach zarz dzania i organizacji pracy oraz podwyszanie poziomu wykształcenia społeczestwa. Zrównowaony rozwój oznacza rozwój społeczno-gospodarczy z poszanowaniem rodowiska naturalnego. Omówienie aktów prawnych konstytuuj cych Europejski Fundusz Społeczny i okrelaj cych zasady jego wdraania znajduje si w Zał czniku 1. 7

4. Zasady programowania wsparcia z funduszy strukturalnych Kade pastwo członkowskie zobowi zane jest do przygotowania Narodowego Planu Rozwoju. Plan Rozwoju podzielony jest na priorytety i wdraany za pomoc Programów Operacyjnych. Uszczegółowienia zapisów zawartych w Programie Operacyjnym pastwa członkowskie dokonuj w Uzupełnieniu Programu. Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW) s dokumentem powstałym w oparciu o Narodowy Plan Rozwoju i stanowi wynik wspólnych uzgodnie Komisji Europejskiej i kraju członkowskiego co do kierunków i wysokoci wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na realizacj osi rozwojowych. PWW zawieraj przede wszystkim: - strategi i priorytety wspólnych działa Wspólnoty i kraju członkowskiego, - charakter i czas trwania programów operacyjnych, - indykatywny plan finansowy wyszczególniaj cy dla kadego priorytetu i kadego roku finansow alokacj z poszczególnych funduszy oraz innych ródeł finansowania, - ocen realizacji zasady dodatkowoci, - informacj na temat przejrzystoci przepływu finansów, - postanowienia dotycz ce wdraania PWW, w tym wyznaczenie przez kraj członkowski instytucji odpowiedzialnej za zarz dzanie PWW. Pomoc objta PWW realizowana jest na podstawie wielofunduszowych zintegrowanych programów operacyjnych lub jednofunduszowych sektorowych programów operacyjnych. W Polsce instytucj odpowiedzialn za realizacj PWW jest Ministerstwo Gospodarki i Pracy. 5. Podstawy programowe EFS w Polsce W pierwszych latach członkostwa Polski w Unii Europejskiej (2004-2006) EFS przeznaczony jest na realizacj Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) i jednego z priorytetów Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Cz rodków z EFS przeznaczona zostanie na udział Polski w Inicjatywie Wspólnotowej EQUAL (w oparciu o Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL). Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 (NPR) sporz dzony został w oparciu o sze cz stkowych strategii. S to: - Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich 2000-2006, - Spójna Polityka Strukturalna Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa 2000-2006, - Polska Polityka Strukturalna w Sektorze Rybołówstwa 2001-2006, - Narodowa Strategia Rozwoju Transportu 2000-2006, - Narodowa Strategia Ochrony rodowiska na lata 2000-2006, - Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2001-2006. Celem strategicznym Narodowego Planu Rozwoju jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsibiorczoci, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniajcej wzrost zatrudnienia oraz popraw spójnoci społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Uni Europejsk na poziomie regionalnym i krajowym. NPR integruje polityki sektorowe oraz uwzgldnia potrzeby rozwojowe poszczególnych regionów zapewniaj c spójno z politykami krajowymi i regionalnymi oraz strategiami sektorowymi, ponadto jest zgodny z podstawowymi kierunkami rozwoju wynikaj cymi z polityk wspólnotowych. Realizacja celu strategicznego odbywa si bdzie poprzez osi ganie nastpuj cych celów cz stkowych: - osi gnicie i utrzymanie w dłuszym okresie wysokiego tempa wzrostu PKB, - zwikszanie poziomu zatrudnienia i wykształcenia, - wł czenie Polski w europejskie sieci infrastruktury transportowej i informacyjnej, - zwikszenie w strukturze gospodarki udziału sektorów o wysokiej wartoci dodanej, - wspomaganie udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnych wszystkich regionów i grup społecznych w Polsce. Narodowy Plan Rozwoju koncentruje si na piciu osiach rozwoju: 1. Wspieranie konkurencyjnoci przedsibiorstw, 2. Rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia, 3. Tworzenie warunków dla zwikszenia poziomu inwestycji, promowanie zrównowaonego rozwoju i spójnoci przestrzennej, 4. Przekształcenia strukturalne w rolnictwie i rybołówstwie, rozwój obszarów wiejskich, 5. Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów. Instrumentami realizacji poszczególnych osi rozwoju NPR s programy operacyjne. 8

Instytucj odpowiedzialn za realizacj NPR jest Ministerstwo Gospodarki i Pracy. Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206) NPR na lata 2004-2006 został przyjty przez Rad Ministrów w drodze rozporz dzenia w dniu 22 czerwca 2004 (Dz. U. 04. 149. 1567). Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006 (SPO RZL) Celem generalnym SPO RZL jest budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczestwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, szkolenia i pracy. Celem szczegółowym programu jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsibiorczoci. Harmonijny rozwój gospodarki ma zapewni wzrost zatrudnienia i osi gnicie spójnoci społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Uni Europejsk na poziomie regionalnym i krajowym. SPO RZL bdzie realizował powysze cele poprzez Działania okrelone w trzech Priorytetach: - Priorytet 1: Aktywna polityka rynku pracy oraz integracja zawodowa i społeczna, - Priorytet 2: Rozwój społeczestwa opartego na wiedzy, - Priorytet 3: Pomoc techniczna. Instytucj odpowiedzialn za realizacj SPO RZL jest Departament Zarz dzania EFS w Ministerstwie Gospodarki i Pracy. Rozporz dzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie przyjcia Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006 zostało opublikowane w dniu 26 lipca br. (Dz. U. Nr 166, poz. 1743) i weszło w ycie z dniem ogłoszenia. Uzupełnienie SPO RZL Kade pastwo członkowskie zobowi zane jest do przygotowania Uzupełnienia Programu (UP) do kadego z programów operacyjnych. U SPO RZL stanowi uszczegółowienie zapisów znajduj cych si w SPO RZL, definiuj c midzy innymi typy projektów, które mog by wspierane w ramach poszczególnych Działa. Dokument okrela: - potencjalnych beneficjentów, a wic podmioty uprawnione do zgłaszania projektów, które mog by finansowane w ramach SPO RZL, - kryteria i zasady wyboru projektów, - wskaniki monitorowania poszczególnych Działa, - ogólne kategorie wydatków, które mog by finansowane z EFS, - instytucje wdraaj ce, a wic podmioty odpowiedzialne m.in. za ogłaszanie naboru projektów, - ostatecznych beneficjentów (grupy docelowe). Szczegółowy opis Działa przewidzianych w SPO RZL zawarty jest w Zał czniku 2. Rozporz dzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie przyjcia Uzupełnienia Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006 zostało opublikowane w dniu 9 wrzenia br. (Dz. U. Nr 197, poz. 2024), weszło w ycie z dniem ogłoszenia. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) Celem ZPORR jest, zgodnie z zapisami Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego, tworzenie warunków wzrostu konkurencyjnoci regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji w taki sposób, aby sprzyja długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójnoci ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Uni Europejsk. Podstawowym warunkiem osi gnicia zakładanych celów jest pełne wdroenie zasady partnerstwa pomidzy administracj rz dow, samorz dow oraz podmiotami społeczno-ekonomicznymi. Cel programu zostanie osi gnity poprzez koncentracj krajowych rodków publicznych i towarzysz cego im współfinansowania ze strony funduszy strukturalnych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego) na czterech Priorytetach: - Priorytet 1: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu cej wzmacnianiu konkurencyjnoci regionów, - Priorytet 2: Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach, - Priorytet 3: Rozwój lokalny, - Priorytet 4: Pomoc techniczna. Instytucj odpowiedzialn na szczeblu centralnym za zarz dzanie ZPORR jest Departament Wdraania Programów Rozwoju Regionalnego w Ministerstwie Gospodarki i Pracy oraz we właciwym zakresie Urz d Marszałkowski oraz Samorz d Województwa, którym powierzona jest cz funkcji na poziomie regionalnym. Rozporz dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca 2004 r. w sprawie przyjcia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004 2006 zostało opublikowane w dniu 26 lipca br. (Dz.U z 2004 r., Nr 166, poz. 1745). i weszło w ycie z dniem ogłoszenia. 9

Uzupełnienie ZPORR Uzupełnienie ZPORR zawiera usystematyzowane opisy Działa. Zawarte s w nim szczegółowe informacje dotycz ce: - celów Działa, - sposobów ich realizacji, - potencjalnych beneficjentów, a wic podmiotów uprawnionych do zgłaszania projektów, które mog by finansowane w ramach ZPORR, - Ostatecznych Beneficjentów (grup docelowych), - Instytucji Wdraaj cych, - kryteriów i zasad wyboru projektów, systemu przepływów finansowych, - wskaników monitorowania poszczególnych Działa, - ogólnych kategorii wydatków, które mog by finansowane z EFRR i EFS. Szczegółowy opis Działa ZPORR, finansowanych z EFS, zawarty jest w Zał czniku 2. Rozporz dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie przyjcia Uzupełnienia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006 zostało opublikowane w dniu 14 wrzenia (Dz.U z 2004 r., Nr 200, poz. 2051) i weszło w ycie z dniem ogłoszenia. 6. Struktury zarz dzania i wdraania EFS w Polsce Wdraanie SPO RZL i ZPORR zaplanowane zostało w nieco odmienny sposób ze wzgldu na specyfik kadego z tych programów. Na lata 2004-2006 została ustalona nastpuj ca struktura zarz dzania i wdraania EFS w Polsce: Instytucja Zarzdzajca Instytucja Zarz dzaj ca oznacza instytucj administracji publicznej, wyznaczon przez pastwo członkowskie, odpowiedzialn za zarz dzanie danym programem operacyjnym. Instytucja Zarz dzaj ca odpowiedzialna jest za skuteczno i prawidłowo zarz dzania oraz wdraania programu operacyjnego. Do głównych zada Instytucji Zarz dzaj cej naley: - monitorowanie i organizowanie oceny realizacji Programu oraz zagwarantowanie zgodnoci wdraania Programu ze wspólnotowymi politykami i zasadami, - przygotowanie i realizacja planu działa w zakresie informacji i promocji Programu, - inicjowanie bada nad efektywnoci wykorzystywanych instrumentów i systemu wdraania oraz organizowanie oceny Programu po zakoczeniu jego realizacji, - przedkładanie do Instytucji Płatniczej, w oparciu o sporz dzone przez Instytucje Porednicz ce wnioski o płatno, zbiorczych wniosków o płatno ze rodków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach SPO RZL/ ZPORR, - przygotowywanie okresowych, rocznych i kocowych sprawozda w zakresie wdraania Programu, - zatwierdzanie projektów własnych instytucji wdraaj cych po rekomendacji Komitetu Steruj cego (w ramach SPO RZL), po ocenie merytorycznej dokonanej przez Komisj Oceny Projektów i rekomendacji Regionalnego Komitetu Steruj cego (w ramach ZPORR). W ramach SPO RZL Instytucj Zarz dzaj c jest Departament Zarz dzania EFS (DZF) w Ministerstwie Gospodarki i Pracy. W ramach ZPORR Instytucj Zarz dzaj c jest Departament Wdraania Programów Rozwoju Regionalnego (DRR) w Ministerstwie Gospodarki i Pracy. Kontrol nad całokształtem wdraania programu operacyjnego SPO RZL i ZPORR sprawuj Komitety Monitoruj ce kadego z Programów. Komitet Monitorujcy Komitet Monitoruj cy powoływany jest przez Instytucj Zarz dzaj c w celu zapewnienia właciwego monitorowania, ewaluacji oraz efektywnego wdraania programu operacyjnego. Zadaniem Komitetu jest zapobieganie jednostronnym ocenom, m.in. poprzez czuwanie nad stosowaniem wypracowanych kryteriów i sposobu oceny programu. Posiedzenia Komitetu Monitoruj cego odbywaj si co najmniej raz na trzy miesi ce. Podkomitet Monitorujcy komponent regionalny ZPORR W przypadku ZPORR istnieje 16 Podkomitetów Monitoruj cych komponenty regionalne ZPORR w województwach (ich funkcje powierzono wojewódzkim Komitetom Monitoruj cym Programy Rozwoju Regionalnego). Wojewoda przewodniczy i zapewnia obsług prac Podkomitetu Monitoruj cego. Funkcj zastpcy pełni Marszałek Województwa. Podkomitet zbiera si raz na kwartał (lub czciej w miar potrzeb). 10

Instytucja Poredniczca Rol Instytucji Porednicz cej pełni jednostka administracji publicznej, do której Instytucja Zarz dzaj ca deleguje cz swoich zada. Na tej podstawie Instytucja Porednicz ca wypełnia pewne funkcje zwi zane z zarz dzaniem programem operacyjnym i w ten sposób współpracuje pomidzy poziomem instytucji wdraaj cej a Instytucj Zarz dzaj c. W ramach SPO RZL zostały powołane dwie Instytucje Porednicz ce. Pierwsza z nich umiejscowiona jest w Departamencie Zarz dzania EFS Ministerstwa Gospodarki i Pracy (Wydział Koordynacji). Wszystkie jej funkcje i zadania odnosz si do Działa realizowanych w ramach Priorytetu 1 SPO RZL, do Działania 2.3 i 2.4 oraz do Priorytetu 3. Druga z nich umiejscowiona jest w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu w Departamencie Strategii Edukacyjnej i Funduszy Strukturalnych. Zadania i funkcje tej Instytucji Porednicz cej odnosz si do Działa 2.1 i 2.2 realizowanych w ramach Priorytetu 2 SPO RZL. W ramach ZPORR rol Instytucji Porednicz cej pełni urzdy wojewódzkie (16). Urzd Marszałkowski - jednostka uczestniczca w zarzdzaniu komponentem regionalnym ZPORR Przy realizacji ZPORR do kompetencji urzdu marszałkowskiego naley midzy innymi: - przewodniczenie i obsługa prac Regionalnego Komitetu Steruj cego, - informowanie społeczestwa o projektach finansowanych ze rodków Unii Europejskiej w ramach ZPORR, - sporz dzanie sprawozda dotycz cych informacji i promocji. Instytucja wdraajca Instytucja wdraaj ca jest odpowiedzialna za zlecanie beneficjentowi realizacji projektu. Instytucja wdraaj ca jest t instytucj, z któr beneficjent bdzie miał najczstszy kontakt. Do zada instytucji wdraaj cych naley: - w przypadku SPO RZL opracowywanie Ramowych Planów Realizacji Działania i przekazywanie ich do akceptacji Instytucji Zarz dzaj cej na podstawie opinii i rekomendacji Komitetu Steruj cego, za porednictwem Instytucji Porednicz cej, - w przypadku ZPORR opracowywanie Ramowych Planów Realizacji Działania i przekazywanie ich do akceptacji Zarz du Województwa na podstawie opinii i rekomendacji Regionalnego Komitetu Steruj cego, - ogłaszanie konkursów / przetargów, - przyjmowanie wniosków od potencjalnych beneficjentów, - powoływanie i organizacja prac Komisji Oceny Projektów, - weryfikacja formalna i ocena merytoryczna składanych wniosków, - wybór projektów, - podpisywanie umów o dofinansowanie projektu z beneficjentami, - zaci ganie poyczki na prefinansowanie realizacji Działania (SPO RZL), - zapewnienie rodków finansowych na realizacj Działania (ZPORR- np. poprzez zaci ganie poyczki na prefinansowanie Działania przez Samorz d Województwa), - przygotowywanie i przedkładanie do Wojewody, jako dysponenta czci budetowej, zapotrzebowania na rodki współfinansowania krajowego (dla ZPORR), - weryfikacja wniosków beneficjenta o płatno wraz z zestawieniem wydatków oraz dokumentami potwierdzaj cymi poniesienie wydatków przez beneficjentów pod k tem ich prawidłowoci merytorycznej i formalnej (w tym kwalifikowalnoci wydatków) (dla SPO RZL), - weryfikacja i powiadczanie wniosków o płatno, otrzymanych od beneficjentów, wypłata dotacji beneficjentom oraz jej rozliczanie, (dla ZPORR), - przekazywanie rodków finansowych dla beneficjenta w formie dotacji lub zgodnie z umow o dofinansowanie projektu - na realizacj projektów wybranych w trybie konkursowym, - zapłata za wykonanie usługi w przypadku projektów zatwierdzanych na podstawie opinii i rekomendacji Komitetu steruj cego (SPO RZL), - przedkładanie wniosków o refundacj z EFS z zał czonymi wnioskami o płatno do Instytucji Porednicz cej (dla ZPORR), - przygotowywanie i przedkładanie do Instytucji Porednicz cej zbiorczych wniosków o płatno z EFS dla Działania, - sporz dzanie i przedkładanie do Instytucji Porednicz cej sprawozdania z wykorzystania rodków współfinansowania krajowego przyznanych z rezerwy celowej/ sporz dzanie i przedkładanie do Instytucji Porednicz cej kwartalnych sprawozda finansowych z wykorzystania rodków współfinansowania krajowego przyznanych z rezerwy celowej (dla ZPORR), - kontrola prawidłowoci realizacji projektów z harmonogramem realizacji projektu oraz z zestawieniem wydatków dla projektów (dla ZPORR), - monitorowanie realizacji projektów (w tym kontrole na miejscu), zgłaszanie ewentualnych nieprawidłowoci do Instytucji Porednicz cej/ monitorowanie realizacji projektów (w tym kontrole na miejscu) (dla ZPORR), 11

- sporz dzanie kwartalnych i bie cych raportów o nieprawidłowociach, zestawie nieprawidłowoci, not o nieprawidłowociach i przekazywanie ich do Instytucji Porednicz cej lub w szczególnych przypadkach bezporednio do Biura Midzynarodowych Relacji Skarbowych oraz do wiadomoci Instytucje Porednicz cej, Instytucji Zarz dczej i Instytucji Płatniczej (dla ZPORR), - przygotowywanie i przedkładanie Instytucji Porednicz cej okresowych, rocznych oraz kocowych sprawozda z realizacji Działania. W ramach SPO RZL rol instytucji wdraaj cych pełni : - Departament Wdraania EFS w Ministerstwie Gospodarki i Pracy (Działania 1.1, 1.5 i 1.6), - wojewódzkie urzdy pracy (Działania 1.2 i 1.3), - Pastwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Działanie 1.4), - Biuro Wdraania EFS w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu (Działania 2.1 i 2.2), - Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci (i działaj ce jako jej pełnomocnicy Regionalne Instytucje Finansuj ce) (Działanie 2.3), - Urz d Słuby Cywilnej (Działanie 2.4). Szczegółowy wykaz adresów instytucji wdraaj cych zawiera Zał cznik 14. W ramach ZPORR rol instytucji wdraaj cej w Działaniach finansowanych z EFS pełni : - wojewódzkie urzdy pracy 2 (Działania 2.1, 2.3 i 2.4), - Urzdy Marszałkowskie 3 (Działania 2.2, 2.5 i 2.6). Komitet Sterujcy W przypadku SPO RZL Komitety Steruj ce powoływane s przez Ministra właciwego do spraw pracy. Istniej cztery Komitety Steruj ce w ramach SPO RZL: - Komitet Steruj cy dla Priorytetu 1 SPO RZL, - Komitet Steruj cy dla Działa 2.1 i 2.2 SPO RZL, - Komitet Steruj cy dla Działa 2.3 i 2.4 SPO RZL, - Komitet Steruj cy dla Priorytetu 3 SPO RZL. - Komitety Steruj ce SPO RZL odpowiedzialne s za przedkładanie Instytucji Zarz dzaj cej opinii i zalece w sprawie rocznego podziału rodków na projekty przeznaczone do współfinansowania z EFS przedkładane przez instytucje wdraaj ce, opiniowanie i rekomendowanie do zaakceptowania przez Instytucj Zarz dzaj c Ramowych Planów Realizacji Działa przedstawianych przez instytucje wdraaj ce, okresowe weryfikowanie postpów realizacji Ramowych Planów Realizacji Działa wdraanych przez instytucje wdraaj ce, opiniowanie i rekomendowanie Instytucji Zarz dzaj cej projektów wyłanianych w trybie pozakonkursowym, w tym projektów pomocy technicznej. W przypadku ZPORR istnieje 16 Regionalnych Komitetów Steruj cych. Regionalny Komitet Steruj cy (RKS) jest powoływany przez Zarz d Województwa. Marszałek województwa przewodniczy Komitetowi i zapewnia obsług jego prac. Funkcj zastpcy pełni Wojewoda. Do zada Komitetu naley: - opiniowanie i rekomendowanie Zarz dowi Województwa dokumentów programowych wanych dla polityki rozwoju województwa, - opiniowanie i rekomendowanie Zarz dowi Województwa propozycji zmian w dokumentach programowych. Ponadto Komitet opiniuje i rekomenduje Zarz dowi Województwa wnioski o dofinansowanie realizacji projektów - ze rodków EFRR oraz ze rodków Europejskiego Funduszu Społecznego, w tym Ramowy Plan Realizacji Działania, przygotowywany dla poszczególnych Działa 2 Priorytetu i Działania 3.4 ZPORR, a take rekomenduje instytucjom wdraaj cym zmiany w Ramowym Planie Realizacji Działania, niezbdne dla skuteczniejszej realizacji Działa. Jednostka Monitorujco Kontrolna EFS Jednostka Monitoruj co Kontrolna EFS odpowiedzialna jest za kontrol i monitorowanie wydatków oraz systemu dostarczania pomocy. JMK zlokalizowana jest w Departamencie Koordynacji Polityki Strukturalnej w MGiP. Instytucja Płatnicza Instytucja Płatnicza oznacza instytucj administracji publicznej wyznaczon przez pastwo członkowskie, odpowiedzialn za obsług finansow. Zobowi zana jest ona do cisłej współpracy z Instytucj Zarz dzaj c w zakresie Działa realizowanych w ramach danego programu operacyjnego. Rol Instytucji Płatniczej w polskich strukturach administracyjnych pełni Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów. 2 Dyrektor WUP powinien uzyska upowanienie od Marszałka Województwa do podejmowania czynnoci w jego imieniu w sprawach okrelonych w ZPORR 3 Samorz d Województwa moe powierzy realizacj działania innej instytucji, w trybie przewidzianym w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r o Narodowym Planie Rozwoju 12

7. Finansowanie krajowe System finansowania projektów w ramach SPO RZL SPO RZL jest finansowany na poziomie Priorytetu rednio w 75 % z Europejskiego Funduszu Społecznego (tzw. refinansowanie) i rednio w 25 % z krajowych rodków publicznych (tzw. współfinansowanie), na które składaj si rodki budetu pastwa, rodki pochodz ce z pastwowych funduszy celowych (Fundusz Pracy i PFRON) i rodki bd ce w dyspozycji (budetach) jednostek samorz du terytorialnego. Zarówno EFS jak i wymienione rodki krajowe stanowi tzw. rodki publiczne. Oprócz nich budet SPO RZL przewiduje, niewielki w stosunku do całoci, ale wymagany wkład rodków prywatnych. Naley jednoczenie podkreli, e Europejski Fundusz Społeczny dokonuje refundacji (zwrotu) wydatków poniesionych ze rodków krajowych. W przypadku SPO RZL przyjto, e beneficjent otrzyma od instytucji wdraaj cej rodki na realizacj swojego projektu z funduszy publicznych. Po udokumentowaniu przez niego wydatkowania tych rodków moliwe bdzie wnioskowanie do Komisji Europejskiej przez odpowiednie instytucje o zwrot z EFS rednio 75% wydatkowanych kwot. Zwrócone rodki zasil ródło finansowania krajowego. W ramach SPO RZL przewidziano ponadto, e beneficjent wyłoniony w ramach konkursów moe otrzyma 'z góry' rodki na realizacj projektu zgodnie z trybem okrelonym w umowie o dofinansowanie projektu. rodki bd przekazywane transzami, zgodnie z harmonogramem, stanowi cym zał cznik do umowy o dofinansowanie projektu. Dziki temu beneficjent nie musi kredytowa realizowanego przez siebie projektu. Jaki jest zatem udział finansowy w realizacji projektu beneficjenta wyłonionego w drodze konkursu? Minimalna warto tego udziału, okrelanego mianem wkładu własnego wynosi 1% kwalifikowalnych wydatków projektu (wicej informacji o kwalifikowalnoci patrz podrozdział 3 w rozdziale II). Wkład własny nie wymaga bezporedniego zaangaowania rodków finansowych beneficjenta. Wymagana minimalna jednoprocentowa warto tego wkładu moe by wniesiona w postaci wkładu rzeczowego, np. pracy wolontariusza. Wkładem finansowym moe by take np. udostpnienie własnych pomieszcze na potrzeby projektu. Wkład własny rozumiany jest jako: - wkład prywatny beneficjentów, którzy dysponuj rodkami prywatnymi tj. w szczególnoci przedsibiorców lub organizacji pozarz dowych, oraz gdy wymaga tego charakter realizowanego wsparcia np. realizacja zatrudnienia subsydiowanego w ramach Działa 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6 oraz 2.3, oraz - wkład jednostek samorz du terytorialnego w ramach Działa 1.2, 1.3, 1.5 i 1.6. Wkład własny winien by rozliczany w kadym wniosku o płatno. O rozliczaniu wkładu własnego wicej informacji patrz podrozdział 3 w rozdziale II. W ogłaszanych konkursach instytucja wdraaj ca moe okreli oczekiwany wkład jednostek samorz du terytorialnego zgodnie z tabelami finansowymi z SPO RZL. Naley przy tym pamita, e wkład jednostek samorz du terytorialnego stanowi cz wymaganego krajowego publicznego współfinansowania, ma zatem bezporedni wpływ na poziom refinansowania z UE i musi by, niezalenie czy jest to wkład finansowy czy rzeczowy, udziałem/ wydatkami kwalifikowalnymi (patrz podrozdział 3 w rozdziale II). Podsumowuj c najwaniejsze elementy systemu finansowania SPO RZL naley pamita, e: - ciar oczekiwania na zwrot rodków z UE spoczywa na instytucjach odpowiedzialnych za wdraanie SPO RZL, a nie na beneficjencie, - beneficjent nie musi oczekiwa na rodki europejskie, poniewa płatnoci na rzecz beneficjentów s całkowicie finansowane ze rodków krajowych, - beneficjent nie jest zaangaowany w proces rozlicze finansowych z UE, - beneficjent moe otrzyma rodki z góry zgodnie z trybem okrelonym w umowie o dofinansowanie projektu, - beneficjent moe by zobowi zany do wniesienia min. 1% wkładu własnego w projekt, ale wkład ten nie musi wyraa si zaangaowaniem własnych rodków finansowych. Wymóg ten moe zosta spełniony w postaci wkładu rzeczowego. System finansowania projektów w ramach Priorytetu 2 ZPORR W ramach Priorytetu 2 ZPORR przewiduje si, e rodki na realizacj projektu bd przekazywane beneficjentowi przez Instytucj Wdraaj c w formie dotacji. Dziki temu beneficjent nie musi kredytowa realizowanego przez siebie projektu. Wypłata dotacji. bdzie dokonywana transzami na podstawie złoonych wniosków o płatno, zgodnie z postanowieniami umowy o dofinansowanie projektu. Poziom dofinansowania projektów w ramach Działa Priorytetu 2 ZPORR oblicza si w stosunku do całoci kwalifikowalnych wydatków, w oparciu o progi dofinansowania podane w Uzupełnieniu ZPORR. Generaln zasad jest, i kwalifikowalne wydatki s finansowane w maksymalnie 75% z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz w maksymalnie 25 % ze rodków budetu pastwa. Powyszy monta finansowy ma miejsce w przypadku realizacji projektów w ramach nastpuj cych Działa: - Działania 2.1 Rozwój umiejtnoci powi zanych z potrzebami regionalnego rynku pracy i moliwoci kształcenia ustawicznego w regionie, - Działania 2.5 Promocja przedsibiorczoci, - Działania 2.6 Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy, 13

- oraz w przypadku realizacji II typu projektów Wspieranie rozwoju edukacyjnego studentów w ramach Działania 2.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne. W przypadku projektów realizowanych w ramach Działania 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodz cych z rolnictwa oraz Działania 2.4 Reorientacja zawodowa osób zagroonych procesami restrukturyzacyjnymi, monta finansowy jest dokonywany zgodnie z opisan powyej zasad, za wyj tkiem projektów, polegaj cych na subsydiowanym zatrudnieniu, w przypadku których finansowanie jest ustalone zgodnie z wielkoci pomocy okrelon dla poszczególnych podregionów (patrz cz dotycz ca pomocy publicznej podrozdział 3 w rozdziale II). W przypadku realizacji I typu projektów Wspieranie rozwoju edukacyjnego młodziey wiejskiej realizowanych w ramach Działania 2.2 kwalifikowalne wydatki s finansowane w około 70% z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz w około 30% ze rodków budetu pastwa. W ramach Priorytetu 2 ZPORR w przypadku Działa 2.1, 2.2, 2.6 wkład w postaci rodków prywatnych jest nieobligatoryjny. Instytucja wdraaj ca moe jednak przewidzie w swoich Ramowych Planach Realizacji Działa obowi zek beneficjenta wniesienia do projektu zapisanego w Planie % wkładu w postaci rodków prywatnych (do wysokoci % udziału rodków prywatnych, przewidzianego dla danego Działania w tabelach finansowych U ZPORR. W przypadku Działa 2.3 i 2.4 dla projektów polegaj cych na subsydiowanym zatrudnieniu i w przypadku Działania 2.5 dla projektów przewiduj cych wypłaty jednorazowych dotacji inwestycyjnych rodki prywatne s obligatoryjne. Akty prawne Wydatkowanie krajowych rodków publicznych współfinansuj cych Działania SPO RZL oraz Działania w ramach Priorytetu 2 ZPORR reguluj nastpuj ce akty prawne: - ustawa budetowa, - ustawa o finansach publicznych, - ustawa o dochodach jednostek samorz du terytorialnego, - ustawa Prawo zamówie publicznych, - ustawa o Narodowym Planie Rozwoju, - ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w odniesieniu do Funduszu Pracy, - ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, w odniesieniu do rodków PFRON, - ustawa o pomocy społecznej, - ustawa o zatrudnieniu socjalnym, - ustawa o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci. Krajowe ródła współfinansowania Dla SPO RZL krajowe ródła współfinansowania s nastpuj ce: Działanie 1.1 Rozwój i modernizacja instrumentów i instytucji rynku pracy finansowane jest bezporednio z budetu pastwa oraz ze rodków Funduszu Pracy. Działania 1.2 Perspektywy dla młodziey i 1.3 Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia finansowane jest z Funduszu Pracy, budetów jednostek samorz du terytorialnego oraz rodków prywatnych. Działanie 1.4 Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych finansowane jest z Pastwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz rodków prywatnych. Działanie 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka finansowane jest z budetu pastwa, budetów jednostek samorz du terytorialnego, Funduszu Pracy, rodków prywatnych i rodków bd cych w dyspozycji Ochotniczych Hufców Pracy. Działanie 1.6 Integracja i reintegracja zawodowa kobiet finansowane jest z budetu pastwa, Funduszu Pracy, budetów jednostek samorz du terytorialnego i rodków prywatnych. Działanie 2.1 Zwikszenie dostpu do edukacji promocja kształcenia przez całe ycie i Działanie 2.2 Podniesienie jakoci edukacji w odniesieniu do potrzeb rynku pracy, finansowane s z budetu pastwa w czci bd cej w dyspozycji MENiS. Działanie 2.3 Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki, finansowane jest ze rodków budetu pastwa (pozostaj cych w dyspozycji Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci) oraz ze rodków prywatnych. Działanie 2.4 Wzmocnienie zdolnoci administracyjnych finansowane jest z budetu pastwa. Dla ZPORR krajowe ródła współfinansowania s nastpuj ce: Działanie 2.1 Rozwój umiejtnoci powi zany z potrzebami regionalnego rynku pracy i moliwoci kształcenia ustawicznego w regionie współfinansowanie jest zapewniane przez MGiP; w roku 2004 rodki na współfinansowanie pochodzi bd z rezerwy celowej budetu pastwa bd cej w gestii MGiP, Działanie 2.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne w ramach projektów typu I współfinansowanie jest zapewniane przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu (zgodnie z zasadami ustalanymi przez 14

MENiS) a w ramach projektów typu II współfinansowanie jest zapewniane przez MGiP (w roku 2004 z rezerwy celowej budetu pastwa, bd cej w gestii MGiP). Działanie 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodz cych z rolnictwa współfinansowanie zapewniane przez MGiP (w roku 2004 z rezerwy celowej budetu pastwa, bd cej w gestii MGiP), Działanie 2.4 Reorientacja zawodowa osób dotknitych procesami restrukturyzacyjnymi współfinansowanie jest zapewniane przez MGiP (w roku 2004 z rezerwy celowej budetu pastwa, bd cej w gestii MGiP), Działanie 2.5 Promocja przedsibiorczoci współfinansowanie zapewniane jest przez MGiP (w roku 2004 z rezerwy celowej budetu pastwa, bd cej w gestii MGiP), Działanie 2.6. Regionalne strategie innowacyjne i transfer wiedzy współfinansowanie zapewnione jest przez MGiP (w roku 2004 ze rodków rezerwy celowej budetu pastwa bd cej w gestii MGiP). 8. Inicjatywa wspólnotowa EQUAL Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL, finansowana ze rodków EFS, jest czci europejskiej strategii na rzecz stworzenia wikszej liczby lepszych miejsc pracy i zapewnienia szerokiego do nich dostpu. Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL słuy testowaniu i promowaniu nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierównoci na rynku pracy w drodze współpracy ponadnarodowej. EQUAL obejmuje równie działania na rzecz społecznej i zawodowej integracji osób ubiegaj cych si o status uchodcy. EQUAL przyczynia si do rozwi zywania problemu dyskryminacji i nierównoci w dostpie do pracy grup najbardziej zagroonych na rynku pracy lub z niego wykluczonych. W ramach EQUAL realizowane mog by projekty odnosz ce si do wymienionych niej omiu Tematów i dodatkowo jednego Tematu ukierunkowanego na wsparcie osób ubiegaj cych si o status uchodcy: Zdolno do zatrudnienia Temat A: Ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy celem promowania rynku pracy otwartego dla wszystkich. Temat B: Zwalczanie rasizmu i ksenofobii w miejscu pracy. Przedsibiorczo Temat C: Zapewnienie powszechnego dostpu do tworzenia biznesu. Temat D: Umocnienie gospodarki społecznej (w tym tzw. trzeciego sektora), w szczególnoci usług na rzecz społecznoci lokalnych oraz poprawa jakoci miejsc pracy w gospodarce społecznej. Zdolnoci przystosowawcze Temat E: Wspieranie idei uczenia si przez całe ycie oraz integracyjnych form organizacji pracy sprzyjaj cych zatrudnianiu i utrzymywaniu zatrudnienia osób doznaj cych dyskryminacji i nierównoci na rynku pracy. Temat F: Wspieranie zdolnoci przystosowawczych przedsibiorstw i pracowników do zmian strukturalnych w gospodarce oraz wykorzystania technologii informatycznej i nowych technologii. Równo szans dla kobiet i mczyzn Temat G: Godzenie ycia rodzinnego i zawodowego, jak równie ponowna integracja zawodowa kobiet i mczyzn, którzy opucili rynek pracy, poprzez wdraanie bardziej elastycznych i efektywnych form organizacji pracy oraz działa towarzysz cych. Temat H: Ograniczenie nierównoci w traktowaniu ze wzgldu na płe i przeciwdziałanie segregacji zawodowej. Osoby ubiegajce si o status uchodcy Temat I: Pomoc w integracji osób ubiegaj cych si o status uchodcy. Wsparcie dla instytucji (systemu) zajmuj cych si osobami ubiegaj cymi si o status uchodcy. Kady kraj członkowski ma moliwo wyboru takich działa, których innowacyjno oraz warto dodana 4 wynikaj ca ze współpracy z innymi krajami członkowskimi przynios najlepsze rezultaty. W przypadku Polski grupa robocza ds. EQUAL, ze wzgldu na krótki okres programowania oraz potrzeb koncentracji pomocy, zadecydowała o realizacji piciu Tematów: Tematu A, D, F, G oraz I. Załoenia programowe dotycz ce wdraania Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL w Polsce okrela Program Inicjatywy Wspólnotowej, który jest zał cznikiem do Rozporz dzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie przyjcia programu operacyjnego Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004 2006 (Dz. U. Nr 189, poz. 1948) oraz Uzupełnienie Programu, które jest zał cznikiem do Rozporz dzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 21 wrzenia w sprawie przyjcia Uzupełnienia programu operacyjnego - Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004-2006 (Dz. U. Nr 214, poz. 2172). Inicjatywa EQUAL jest wdraana poprzez Partnerstwa na rzecz Rozwoju. Aby zawi za Partnerstwo na rzecz Rozwoju musz znale si przynajmniej trzy instytucje (kada innego typu) tzw. partnerzy, które chc poł czy rodki i działania w celu rozwi zania danego problemu rynku pracy zwi zanego z dyskryminacj b d nierównoci. Nie ma ogranicze co do statusu prawnego instytucji chc cych działa w Partnerstwie. Mog to by: organizacje pozarz dowe, jednostki samorz du terytorialnego, instytucje badawcze i edukacyjne, placówki kształcenia ustawicznego, przedsibiorstwa (zwłaszcza małe 4 na temat wartoci dodanej wicej w rozdziale II 15

i rednie), partnerzy społeczni itp. Partnerstwo zgłasza projekt realizacji jednego wybranego przez siebie Tematu. Celem Partnerstwa jest znalezienie rozwi zania problemu poprzez wielostronne i innowacyjne podejcie z wykorzystaniem rónorodnych dowiadcze wszystkich partnerów. Utworzenie Partnerstwa na poziomie krajowym reguluje tzw. Umowa o Partnerstwie na rzecz Rozwoju. Okrela ona m.in. wspóln strategi działania, podział zada i obowi zków, sposób zarz dzania Partnerstwem i harmonogram prac. Partnerstwa mog mie charakter geograficzny (krajowy, regionalny, lokalny) lub sektorowy w zalenoci od natury problemu, z którym zamierzaj si zmierzy. Program EQUAL powinien odpowiada na potrzeby lokalne i regionalne i powinien by wdraany w ramach regionalnej i lokalnej współpracy. Zasad wdraania EQUAL jest zaangaowanie w realizacj projektu osób dowiadczaj cych dyskryminacji i nierównoci. Jest ona stosowana w celu podniesienia rzeczywistej zdolnoci tych osób do wpływania na sprawy, które ich dotycz i zwikszenia w ten sposób efektywnoci projektów. Na wszystkich etapach realizacji projektu: podczas planowania, podejmowania decyzji, wdraania i współpracy ponadnarodowej musi by zapewniony udział grup docelowych; jednym z kryteriów selekcji projektów jest zdolno nawi zania współpracy z takimi grupami. EQUAL zapewnia wsparcie dla pionierskich rozwi za problemów nierównoci i dyskryminacji w pracy i w dostpie do pracy. Innowacyjno moe przejawia si poprzez: - rozwój nowych metod, narzdzi, nowego podejcia i udoskonalenie ju istniej cych (jest to innowacyjno ukierunkowana na proces), - sformułowanie nowych celów, identyfikacja nowych i obiecuj cych podej, otwarcie nowych dróg do zatrudnienia (innowacyjno ukierunkowana na cel), - rozwój systemu odpowiadaj cego na potrzeby i problemy rynku pracy w ramach politycznych i instytucjonalnych struktur (innowacyjno ukierunkowana na kontekst). Zasadniczym elementem Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL jest współpraca ponadnarodowa. Przyczynia si ona do powstania znacz cej wartoci dodanej dla partnerów, którzy pracuj nad rozwi zaniem takich samych lub podobnych problemów. Moe by równie ródłem innowacyjnoci. Kade Partnerstwo krajowe musi nawi za współprac z przynajmniej jednym Partnerstwem na rzecz Rozwoju pochodz cym z innego kraju członkowskiego Unii Europejskiej. Jest ogólnie przyjt zasad, e Partnerstwa nawi zuj ce współprac ponadnarodow musz realizowa projekty w ramach tego samego Tematu EQUAL. Dopuszcza si równie angaowanie do współpracy ponadnarodowej partnerów z krajów objtych programami TACIS, PHARE, CARDS i MEDA. Działalno w ramach współpracy ponadnarodowej reguluje wynegocjowana i podpisana wspólnie przez wszystkich partnerów Umowa o Współpracy Ponadnarodowej, a take stworzony wspólnie program działania. Wszystkie Partnerstwa, które złoyły wnioski do Programu EQUAL w krajach członkowskich, s umieszczane w stworzonej przez Komisj Europejsk elektronicznej bazie danych dostpnej w Internecie (www.europa.eu.int/comm/employment_social/equal), w celu ułatwienia poszukiwania partnerów do współpracy ponadnarodowej. Realizacja projektów EQUAL koczy si zawsze działaniem maj cym na celu upowszechnienie dobrych praktyk i wł czenie ich rezultatów do głównego nurtu polityki. Pastwo członkowskie zobowi zane jest do stworzenia systemu wymiany dowiadcze i najlepszych rozwi za wypracowanych przez krajowe Partnerstwa na rzecz Rozwoju. S one nastpnie adaptowane do Krajowego Planu Działania na rzecz Zatrudnienia, a take Krajowego Planu Działania na rzecz Integracji Społecznej. Wymiana najlepszych praktyk ma równie miejsce na poziomie europejskim pomidzy partnerstwami ponadnarodowymi. Dziki współpracy krajów członkowskich i Komisji Europejskiej najlepsze rozwi zania s adaptowane do Europejskiej Strategii Zatrudnienia. Wdraanie Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL Nabór wniosków do II rundy Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL odbył si tylko raz i zakoczył si w Polsce 31 sierpnia 2004 r. Program EQUAL finansuje trzy Działania, bd ce kolejnymi etapami realizacji projektów: - Działanie 1: Tworzenie Partnerstw na rzecz Rozwoju i nawi zywanie współpracy ponadnarodowej; - Działanie 2: Realizacja programów działania Partnerstw na rzecz Rozwoju; - Działanie 3: Tworzenie sieci tematycznych, upowszechnianie rezultatów i oddziaływanie na polityk krajow i europejsk ; Działania 1 i 2 bd realizowane kolejno po sobie. Działanie 3 bdzie mona rozpocz, gdy tylko pojawi si wyniki, które mona bdzie upowszechnia. Pomoc techniczna w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL wiadczona jest przez Instytucj Zarz dzaj c dla Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL oraz Instytucj Wdraaj c dla EQAUL (Krajowa Struktura Wsparcia dla EQUAL) przed oraz w trakcie realizacji Działa 1, 2 i 3. Instytucj Zarz dzaj c dla Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL w Polsce jest Departament Zarz dzania EFS w Ministerstwie Gospodarki i Pracy. Zadania pomocy technicznej bd realizowane przez fundacj Fundusz Współpracy pełni c funkcj Krajowej Struktury Wsparcia dla EQUAL. Szczegółowe informacje na temat systemu programowania i wdraania Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL w Polsce znajduj si na stronie internetowej www.equal.mgpips.gov.pl oraz www.equal.org.pl. 16

ROZDZIAŁ II PROCEDURA WYBORU PROJEKTÓW JAK UBIEGA SI O RODKI EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO Podstawowa procedura wyłaniania projektów to konkurs realizowany w formie publicznego zaproszenia do składania wniosków. Zaproszenie kierowane jest do wszystkich typów instytucji wymienionych jako potencjalni beneficjenci w Uzupełnieniu SPO RZL i w Uzupełnieniu ZPORR (lista instytucji wskazanych jako beneficjenci poszczególnych Działa SPO RZL i ZPORR znajduje si w Zał czniku 2 do niniejszego Poradnika). Oprócz tego przewidziane s dwie pozakonkursowe procedury składania projektów. W podrozdziałach 1 6 prezentujemy zasady zgłaszania i oceny projektów w procedurze konkursowej. Podrozdział 7 dotyczy projektów wyłanianych w procedurach pozakonkursowych. 1. ródła informacji Właciwe przygotowanie wniosku o dofinansowanie realizacji projektu i prawidłowa jego realizacja wymaga dobrej znajomoci dokumentów ródłowych, tj. Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich i Uzupełnienia SPO RZL oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego i Uzupełnienia ZPORR. Dokumenty te dostpne s na stronach internetowych www.efs.gov.pl, www.zporr.gov.pl i www.funduszestrukturalne.gov.pl. Pierwszym krokiem, który naley uczyni w celu uzyskania dofinansowania jest sprawdzenie, do którego Działania i schematu kwalifikuje si przygotowany projekt. Drugim krokiem jest sprawdzenie, czy zainteresowany beneficjent jest uprawniony do ubiegania si o dofinansowanie dla swojego projektu oraz która z instytucji odpowiada za wyłanianie projektów w ramach danego Działania. W celu sprawdzenia uprawnie, naley dokładnie zapozna si z zał cznikiem 2 Poradnika. Dla kadego Działania SPO RZL opisane s tam tzw. schematy wyboru projektów, w ramach których zawarto typy przewidywanych projektów, wymieniono uprawnionych beneficjentów oraz ostatecznych beneficjentów. Bardzo wane jest wic zidentyfikowanie schematu wyboru projektów, w ramach którego zgłaszany bdzie dany projekt, tym bardziej, e konieczne jest podanie tego oznaczenia we wniosku. W przypadku ZPORR nie wydzielono schematów, a podana wyej struktura opisu odnosi si bezporednio do Działa. Przykład 1: Stowarzyszenie planuje realizacj projektu szkoleniowego dla kobiet wychowujcych małe dzieci, zainteresowanych powrotem na rynek pracy, którym opieka nad dziemi utrudnia aktywne uczestnictwo w kursach odwieajcych kwalifikacje. Biorc pod uwag kluczowy problem tej grupy adresatów projektu (opieka matki nad małym dzieckiem) projekt naley zakwalifikowa do Działania 1.6., dotyczcego integracji i reintegracji zawodowej kobiet. Biorc pod uwag proponowany rodzaj pomocy widzimy, e zadanie mieci si tylko w schemacie (a). W czci typy projektów tego schematu wymienione s kursy szkoleniowe, a wic pomysł stowarzyszenia mieci si w dopuszczalnych typach projektów. Czytajc cz ostateczni beneficjenci odnajdujemy kobiety powracajce na rynek pracy. W czci beneficjenci widzimy, e organizacje pozarzdowe znajduj si w tym schemacie. Oznacza to, e stowarzyszenie moe aplikowa ze swoim pomysłem tylko do schematu (a). Pozostaje sprawdzenie, jaki jest tryb wyboru projektów oraz kto jest instytucj wdraajc dla tego Działania. Dla schematu (a) jest to tryb konkursowy. Dla Działania 1.6 jest to Departament Wdraania EFS w Ministerstwie Gospodarki i Pracy; w Załczniku 14 znajdujemy adres, numery telefonów i adres strony internetowej. Przykład 2: Instytucja szkoleniowa planuje realizacj szkolenia jzykowego dla pracujcych osób dorosłych, które chc udoskonali znajomo jzyka angielskiego, w zakresie poj i terminów z brany turystycznej. Instytucja szkoleniowa zakłada, e szkolenie odbdzie si w pónych godzinach popołudniowych i w weekendy a zatem udział w szkoleniu bdzie moliwy w czasie wolnym od pracy. Biorc pod uwag rodzaj szkolenia i grup osób, do których szkolenie jest kierowane projekt naley zakwalifikowa do Działania 2.1 ZPORR, którego celem jest wsparcie kształcenia ustawicznego, a jedn z jego form jest przygotowanie regionalnych zasobów ludzkich do lepszego i bardziej profesjonalnego wykonywania czynnoci zawodowych poprzez cigłe aktualizowanie wiedzy i sprawnoci zawodowych. W czci typy projektów tego Działania zostały wymienione szkolenia jzykowe, a wic pomysł instytucji szkoleniowej mieci si w przewidywanych kategoriach wsparcia. Czytajc cz "Ostateczni Beneficjenci" odnajdujemy pracujce osoby dorosłe zgłaszajce z własnej inicjatywy ch podwyszania lub dostosowywania kwalifikacji zawodowych do potrzeb rynku pracy(poza godzinami pracy). W czci Beneficjenci wymienione zostały placówki prowadzce kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych oraz instytucje szkoleniowe, jako jedna z instytucji rynku pracy, a zatem nasza instytucja szkoleniowa moe aplikowa ze swoim pomysłem do Działania 2.1. Pozostaje sprawdzenie, kto jest Instytucj Wdraajc dla tego Działania, co równowane jest z pojciem instytucji zajmujcej si przyjmowaniem wniosków oraz ich weryfikacj formaln i ocen merytoryczn. Dla Działania 2.1 instytucj przyjmujc wnioski jest Wojewódzki Urzd Pracy ; w Załczniku 14 znajdujemy adres, numery telefonów i adres strony internetowej. 17

2. Ogłoszenia o konkursach Warto skontaktowa si z odpowiedni instytucj wdraaj c w celu uzyskania informacji o planowanych w najbliszym czasie konkursach na dany typ projektów. W przypadku SPO RZL ogłoszenia o konkursach oraz obowi zuj ce terminy bd publikowane na stronach internetowych instytucji wdraaj cych i w prasie. Dodatkowo bd one pojawia si na stronie internetowej MGiP pod adresem www.efs.gov.pl. W przypadku ZPORR ogłoszenia o konkursach oraz obowi zuj ce terminy bd publikowane na stronach internetowych instytucji wdraaj cej, w prasie regionalnej oraz za porednictwem innych mediów okrelonych przez instytucj wdraaj c w Ramowym Planie Realizacji Działania (na przykład na stronach internetowych urzdu marszałkowskiego czy w lokalnych stacjach radiowych). Dodatkowo bd one pojawia si na stronie internetowej MGiP pod adresem www.zporr.gov.pl. Przewidziano dwa rodzaje konkursów: - otwarty instytucja wdraaj ca raz w roku ogłasza konkurs; beneficjenci mog składa wnioski w dowolnym terminie po ogłoszeniu konkursu; wnioski s weryfikowane pod wzgldem formalnym, w ci gu 14 dni od daty złoenia wniosku 5, natomiast ocena merytoryczna odbywa si w wyznaczonych, podanych do publicznej wiadomoci terminach (terminy te zawarte s w ogłoszeniach o konkursach), - zamknity instytucja wdraaj ca ogłasza konkursy kilka razy w roku podaj c cisłe daty składania wniosków; weryfikacja formalna odbywa si wówczas przez 14 dni od daty składania wniosków (w terminie tym take beneficjenci winni zosta poinformowani o wyniku weryfikacji), a nastpnie dokonywana jest ocena merytoryczna. O tym, który rodzaj konkursu bdzie stosowany decyduje instytucja wdraaj ca. Informacja na ten temat jak równie informacja dotycz ca terminów konkursów oraz posiedze Komisji Oceny Projektów jest okrelona w Ramowym Planie Realizacji Działania, który jest dostpny na stronach internetowych instytucji wdraaj cych. 3. Przygotowanie wniosku Istniej odrbne formularze wniosków dla SPO RZL i Priorytetu 2 ZPORR (patrz zał cznik 3 A i 3 B). Formularz wniosku dostpny jest wył cznie w formie elektronicznej i ma posta specjalnie w tym celu przygotowanego programu komputerowego, tzw. Generatora Wniosków 6. Program ten naley pobra ze stron internetowych lub w punkcie informacyjnym instytucji wdraaj cej i zainstalowa na swoim komputerze. Wersja Generatora Wniosków, z której naley skorzysta składaj c wniosek, zostanie okrelona w dokumentacji konkursowej. Formularz naley wypełnia wył cznie elektronicznie. Przy kadym z pyta pojawiaj si wyjanienia i podpowiedzi. Po wypełnieniu wniosku i wybraniu polecenia drukuj, system automatycznie sprawdza i informuje o pustych lub niewłaciwie wypełnionych rubrykach. Podczas wypełniania wniosku naley korzysta z Instrukcji wypełniania wniosku (Zał cznik 4 niniejszego Poradnika). Wniosek musi by wypełniony w jzyku polskim. Wypełniony wniosek naley wydrukowa oraz zapisa na dyskietce lub płycie CD. Koniecznie naley zachowa w dokumentacji projektu zarówno papierow, jak i elektroniczn kopi złoonej dokumentacji. Wniosek zawiera informacje, które stanowi bd podstaw wyboru projektu do dofinansowania, z drugiej strony stanowi podstaw umowy zawieranej pomidzy instytucj wdraaj c a beneficjentem. Wniosek został podzielony na nastpuj ce czci: Informacje ogólne podstawowe informacje nt. projektu oraz szczegółowe informacje nt. wnioskodawcy, ewentualnych wykonawców oraz innych instytucji zaangaowanych w realizacj projektu, Charakterystyka projektu ocena merytoryczna na podstawie odpowiedzi udzielonych na pytania w tej czci wniosku zostanie dokonana merytoryczna ocena projektu. Kade z pyta w tej czci zawiera podpytania, ich wyjanienia oraz przyporz dkowan maksymaln liczb punktów, jakie mog zosta przydzielone podczas oceny. Podpytania oraz wyjanienia zawarte s w Instrukcji wypełniania wniosku. Ponadto kryteria wyboru projektów s zapisane w Uzupełnieniu SPO RZL i ZPORR, a take zestawione w Zał czniku 7. Jednoczenie dla Działa realizowanych w ramach ZPORR kady region moe dodatkowo dokona uszczegółowienia kryteriów - w ramach punktu 7 Ramowego Planu Realizacji Działania przygotowywanego przez instytucj wdraaj c dla danego Działania. Takie uszczegółowienie kryteriów powinno by take odzwierciedlone w dokumentacji konkursowej. Ostateczni beneficjenci szczegółowe informacje dotycz ce ostatecznych beneficjentów projektu, czyli osób lub instytucji, do których skierowane s proponowane przez beneficjenta działania, Charakterystyka realizowanego wsparcia szczegółowe informacje dotycz ce rodzajów planowanych działa, Planowane wydatki zestawienie informacji finansowych, Zał czniki zestawienie zał czników do wniosku: dokumenty potwierdzaj ce status wnioskodawcy 7 ; powiadczaj ce udział własny; dokumentuj ce sytuacj finansow beneficjenta; harmonogram realizacji projektu; owiadczenie o nie zaleganiu z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, Fundusz Pracy, Pastwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, lub innych nalenoci wymaganych odrbnymi przepisami; owiadczenie o nie zaleganiu z 5 Ilekro w tekcie jest mowa o dniach naley przez to rozumie dni kalendarzowe 6 W pocz tkowym okresie wdraania wniosek aplikacyjny w ramach 2 Priorytetu ZPORR ma posta pliku w formacie WORD - naley go pobra ze strony www.zporr.gov.pl. O koniecznoci przedłoenia wniosku wygenerowanego przez Generator Wniosków poinformuje instytucja wdraaj ca. 7 Beneficjent moe realizowa jedynie takie projekty jakie przewidziane s w ramach prowadzonej przez niego działalnoci okrelonej w statucie. 18

uiszczaniem podatków; ewentualne pełnomocnictwo do reprezentowania wnioskodawcy; przebieg pracy zawodowej osób odpowiedzialnych za zarz dzanie projektem wraz z pisemn deklaracj uczestnictwa w projekcie; powiadczona przez radc prawnego lub notariusza kopia umowy lub porozumienia pomidzy partnerami, w przypadku gdy w realizacj projektu oprócz ubiegaj cego si o dofinansowanie zaangaowani s partnerzy; owiadczenie o kwalifikowalnoci VAT (dotyczy zainteresowanych beneficjentów); kopia uchwały właciwego organu jednostki samorz du terytorialnego lub dokumentu organu dysponuj cego budetem ubiegaj cego si o dofinansowanie w trybie przepisów o finansach publicznych zatwierdzaj cego projekt lub udzielaj cego pełnomocnictwa do zatwierdzenia. W przypadku gdy beneficjentem jest podmiot zagraniczny naley zał czy uwierzytelnione tłumaczenia na jzyk polski wymaganych zał czników lub ich odpowiedników (w Zał czniku 5 zestawiono wymagane zał czniki w zalenoci od kategorii beneficjenta), Owiadczenie owiadczenie, data, piecz oraz podpis wnioskodawcy. Na co naley zwróci uwag przygotowujc wniosek? Najwaniejsz spraw jest przygotowanie spójnego projektu, czyli okrelenie logicznego zestawu działa prowadz cych do osi gnicia w okrelonym czasie konkretnego, mierzalnego celu, zdefiniowanie struktury zarz dzania z przejrzystym podziałem odpowiedzialnoci, zaplanowanie harmonogramu i kosztorysu oraz reguł monitoringu i ewaluacji odnosz cych si do osi gania zaplanowanych rezultatów. Projekt musi odnosi si do konkretnej, cile okrelonej grupy beneficjentów ostatecznych i odpowiada na stwierdzone potrzeby tej grupy. Dodatkowo naley pamita, e nie jest dopuszczalny udział tej samej osoby w szkoleniach o tym samym zakresie (np. wielokrotny udział tej samej osoby w szkoleniu z podstawowej obsługi komputera). Przykład 1: W podanym przykładzie osobami, do których skierowana jest pomoc (ostatecznymi beneficjentkami) s kobiety wychowujce małe dzieci, zainteresowane powrotem na rynek pracy, którym opieka nad dziemi utrudnia aktywne uczestnictwo w kursach odwieajcych kwalifikacje. Przygotowujc projekt beneficjent musi przedstawi t grup pod wzgldem tych cech, które s dla nich wspólne i specyficzne, odróniajc je od innych grup na rynku pracy: np. kobiety przerwały prac z powodu urodzenia dziecka i s nieaktywne zawodowo przez okrelony czas, co spowodowało dezaktualizacj ich kwalifikacji. Kobiety potrzebuj nowych kwalifikacji lub aktualizacji dotychczasowych. Wane jest wskazanie, jakiego typu szkolenie chcemy zaoferowa po to, by zwikszy ich szanse na uzyskanie pracy konieczne jest wykazanie si znajomoci potrzeb danego rynku pracy. Kolejna wspólna specyficzna cecha tej grupy docelowej to sprawowanie opieki nad dzieckiem, uniemoliwiajce udział w kursach. Tak wic, obok szkolenia zgodnego z potrzebami rynku pracy i moliwociami beneficjentek, beneficjent zamierza zapewni opiek ich dzieciom, co pozwoli mamom na udział w zajciach. Przykład 2: W podanym przykładzie dotyczcym projektu realizowanego w ramach Działania 2.1 ZPORR, beneficjentami ostatecznymi s pracujce osoby dorosłe posiadajce ju przygotowanie zawodowe w zakresie szkolnym i odpowiedni poziom wiedzy ogólnej, które chc naby umiejtnoci jzykowe niezbdne do lepszego i bardziej profesjonalnego wykonywania czynnoci zawodowych. S to osoby, które samodzielnie z uwagi na indywidualne potrzeby zgłaszaj swój udział w okrelonym rodzaju szkolenia, które bdzie odbywa si poza godzinami pracy, a nie z inicjatywy pracodawcy. Przygotowujc projekt beneficjent musi przede wszystkim pamita o uzasadnieniu dla projektu, w tym wykazaniu jego wpływu na sytuacj w obszarze rynku pracy na terenie danego regionu. W nawizaniu do omówionego projektu szkolenia jzykowego z wykorzystaniem terminologii niezbdnej w brany turystycznej uzasadnieniem dla realizacji takiego projektu na terenie danego regionu moe by rozwinity sektor usług turystycznych w regionie ze wzgldu na istniejce walory przyrodnicze, kulturowe (zabytki), gastronomi. Zatem zdobycie dodatkowych umiejtnoci jzykowych przez osoby uczestniczce w projekcie nie tylko przyczyni si do utrzymania przez nie miejsca pracy albo rozwinicia kariery w dotychczasowym miejscu pracy wicej si z awansem zawodowym, bd uzyskania dziki szkoleniu bardziej stabilnej/trwalszej pozycji na rynku pracy, ale take pozwoli rozwin atuty regionu poprzez popraw przyjmowania turystów zagranicznych nastawionych na moliwo komunikacji, a porednio rozwój turystyki w tym regionie pozwoli na stworzenie nowych miejsc pracy. Prezentowany projekt umoliwiajcy doskonalenie znajomoci jzyka pracujcym osobom dorosłym jest zatem odpowiedzi na zapotrzebowanie sektora turystycznego w regionie. Beneficjent powinien zagwarantowa przy konstruowaniu projektu szkolenia jzykowego zarówno obecno czci teoretycznej, jak i czci praktycznej chcc uzyska jak najlepsze rezultaty. Na przykład przy projekcie obejmujcym 800 h szkolenia, 50% obejmuje nauczanie teoretyczne, 30% spotkania w miejscach, gdzie jzyk w turystyce jest wykorzystywany, 20% stanowi bdzie nauka jzyka za granic w celu nabrania przez uczestników szkolenia płynnoci w komunikowaniu si. Ponadto naley wykaza, e udział w szkoleniu pozwoli na uzyskanie okrelonych kwalifikacji, a po ukoczeniu projektu osoby, które przejd przez egzamin kocowy otrzymaj certyfikat ukoczenia projektu w postaci dyplomu uznawanego przez MENiS /izb turystyczn/ instytucje o ogólnokrajowym zasigu. Ponadto wane s kwalifikacje kadry nauczycielskiej, a take okrelenie na jakim poziomie zaawansowania nauka bdzie prowadzona. Najbardziej istotne jest jednak właciwe zidentyfikowanie przez beneficjenta grupy docelowej. W tym celu naley bardzo dokładnie zapozna si z dokumentami programowymi, w tym objanieniem poj, które znajduje si na pocztku Uzupełnienia ZPORR. Z opisu Działania 2.1 wynika, e wsparciem objte s pracujce osoby dorosłe zgłaszajce z własnej inicjatywy ch podwyszania i dostosowywania kwalifikacji zawodowych do potrzeb rynku pracy (poza godzinami pracy). Jednoczenie objanienie poj podaje definicj pracujcych osób dorosłych, która wyklucza ze wsparcia osoby samozatrudnione. Beneficjent powinien take pamita o przygotowaniu dokumentu np. w postaci Karty rekrutacyjnej (z uwzgldnieniem imienia, nazwiska, wieku, wykształcenia, miejsca zatrudnienia etc. uczestników szkolenia) umoliwiajcego zidentyfikowanie osób biorcych udział w szkoleniu w celu potwierdzenia w przypadku kontroli czy profil osób uczestniczcych w szkoleniu odpowiada grupom 19

docelowym przewidzianym do wsparcia w Działaniu. Pamita naley, e kady projekt finansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego musi by oceniany pod wzgldem zgodnoci z celami horyzontalnymi. Oznacza to konieczno wykazania w treci opisu projektu spełniania kryterium przestrzegania zasad równoci szans, społeczestwa informacyjnego, rozwoju lokalnego oraz zrównowaonego rozwoju (patrz podrozdział 3 w rozdziale I). Ponadto naley sprawdzi jakie specyficzne kryteria wyboru projektów (patrz Zał cznik 7) oraz jakie ewentualne kryteria dodatkowe (zamieszczone w Ramowym Planie Realizacji Działania danej instytucji wdraaj cej) bd stosowane podczas oceny danej grupy projektów i wzi je pod uwag przygotowuj c oraz prezentuj c projekt we wniosku. Naley take szczegółowo zapozna si z dokumentacj konkursow. W ogłoszeniu o konkursie instytucja wdraaj ca moe zawrze w dokumentacji konkursowej wymóg złoenia dodatkowego zał cznika. Złoenie dodatkowego zał cznika ma na celu uzyskanie przez IW zapewnienia, e dany beneficjent np. nie zalega ze zobowi zaniami w stosunku do tej IW. Jednake, w przypadku nie dostarczenia zał cznika przez beneficjenta, IW nie moe odrzuci wniosku z przyczyn braków formalnych z uwagi na fakt, e wymóg doł czenia takiego zał cznika nie wynika z rozporz dzenia. Moe natomiast samodzielnie przeprowadzi weryfikacj potencjalnego beneficjenta i w przypadku zalegania przez beneficjenta z właciwymi opłatami, moe odmówi mu udzielenia dofinansowania, na podstawie odrbnych przepisów. Beneficjent moe mie partnerów wspólnie z nim realizuj cych projekt. W przypadku projektów składanych w ramach SPO RZL nie ma ogranicze co do typów podmiotów, z którymi mona współpracowa przy realizacji projektu. Naley jednak pamita, e ostatecznie za realizacj projektu, a zatem take to, jakich partnerów sobie dobiera, odpowiedzialny jest beneficjent. W przypadku Priorytetu 2 ZPORR partnerstwo moe by zawi zane tylko pomidzy podmiotami bd cymi uprawnionymi beneficjentami w ramach odpowiednich Działa ZPORR. W przypadku Działania 2.2 ZPORR partnerstwo odnosi si wył cznie do projektów składanych przez zwi zki, porozumienia i stowarzyszenia organów dotuj cych (w przypadku projektów I typu) oraz zwi zki, porozumienia i stowarzyszenia powiatów (w przypadku projektów II typu). Ju na etapie składania wniosku beneficjenta i jego partnerów musi wi za umowa (lub porozumienie), jednoznacznie okrelaj ca reguły partnerstwa, w tym zwłaszcza jednoznacznie wskazuj ca wiod c rol jednego podmiotu, reprezentuj cego partnerstwo, odpowiedzialnego za cało projektu i jego rozliczanie wobec instytucji wdraaj cej. Umowa musi zawiera: - cel partnerstwa, - obowi zki partnera wiod cego (lidera projektu beneficjenta), - zadania i obowi zki partnerów w zwi zku z realizacj projektu, - plan finansowy w podziale na partnerów oraz zasady zarz dzania finansowego, - zasady komunikacji i przepływu informacji w partnerstwie, - zasady podejmowania decyzji w partnerstwie, - sposób monitorowania i kontroli projektu. Umowa taka (lub porozumienie) powiadczona przez radc prawnego lub notariusza (w przypadku SPO RZL) lub w przypadku ZPORR powiadczona przez osoby uprawnione do reprezentowania beneficjenta (lidera projektu) oraz dodatkowo opatrzona aktualn dat i pieczci beneficjenta - musi zosta doł czona do wniosku o dofinansowanie realizacji projektu. Projekt moe przewidywa realizacj czci projektu przez podmiot wyłoniony w trybie ustawy Prawo zamówie publicznych (z uwzgldnieniem wytycznych okrelonych przez Instytucj Zarz dzaj c SPO RZL i ZPORR), zwany wówczas wykonawc. Procedury ustawy zastosowanie maj w przypadku zlecenia, którego warto przekracza równowarto w złotych 6 tysicy euro. Zasad rozlicze pomidzy beneficjentem a zleceniobiorc (wykonawc ) jest faktura (rachunek) na realizacj usługi/zamówienia. W przypadku przekazania zada zwi zanych z realizacj projektu do organizacji pozarz dowych (w przypadku instytucji wybranej do obsługi projektów typu II w ramach Działania 2.2 ZPORR lub innych projektów realizowanych w ramach Priorytetu II ZPORR) obowi zuje ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalnoci poytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. Nr 96, poz. 873, dalej: ustawa o poytku publicznym ). W przypadku zada okrelonych w art. 4 ustawy o działalnoci poytku publicznego i wolontariacie, ich zlecanie organizacjom pozarz dowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 ustawy, moe mie form: powierzenia wykonywania zada publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji(art. 5 ust.4 pkt 1 ustawy) lub wspierania takich zada, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji (art.5 ust. 4 pkt 2 ustawy). Zlecanie to odbywa si w trybie wskazanym w tej ustawie, a konkretnie w jej rozdziale 2 Prowadzenie działalnoci poytku publicznego na podstawie zlecania realizacji zada publicznych. Przepisy tego rozdziału wskazuj na obowi zek przeprowadzenia otwartego konkursu ofert przed powierzeniem konkretnego zadania do wykonania, okrelaj sposób przeprowadzenia takiego konkursu, kryteria jakimi organ administracji publicznej powinien kierowa si przy rozpatrywaniu ofert oraz wymagania dotycz ce umowy na podstawie której nast pi powierzenie realizacji zadania publicznego, jak równie obowi zków w zakresie kontroli i sprawozdawczoci. Na podstawie art. 19 tej ustawy wydane zostało Rozporz dzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dania 29 padziernika 2003r. w sprawie wzoru oferty realizacji zadania publicznego, ramowego wzoru umowy o wykonanie zadania publicznego i wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania (Dz.U. Nr 193, poz. 1891). Przygotowuj c projekt naley wzi pod uwag, e w przypadku procedury konkursowej w ramach SPO RZL minimalna warto projektu wynosi 15 tys. euro 8, z wyj tkiem Działania 1.4, gdzie minimalna warto projektu wynosi 25 tys. euro. W 8 kurs euro naley przeliczy według redniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu ogłoszenia konkursu 20