ANNA STĘPNIAK jest prawnikiem specjalizującym się w europejskim prawie podatkowym, doktorantką SGH System podatkowy po przystąpieniu do UE. Podatki bezpośrednie cz. I Zharmonizowanie opodatkowania spółek jest konieczne dla zapewnienia wspólnotowym spółkom jednakowych podatkowych warunków prowadzenia działalności gospodarczej w państwach członkowskich Unii. Część podatków bezpośrednich nie wymaga harmonizacji czy koordynacji i ich regulacja może być w pełni pozostawiona gestii państw członkowskich. Natomiast rozwiązania tych państw dotyczące podatków bezpośrednich i mające wpływ na realizację swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej (tj. swobodnego przepływu towarów, osób. usług i kapitału oraz swobodę prowadzenia działalności gospodarczej) i ogólnych wspólnotowych wolności (m.in. zakazu dyskryminacji ze względu na narodowość lub pochodzenie) są objęte zakresem prawa wspólnotowego. Podstawą harmonizacji rozwiązań państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie podatków bezpośrednich jest art. 94 (ex art. 100) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. zgodnie z którym ujednoliceniu mają podlegać te rozwiązania prawne, które bezpośrednio wpływają na funkcjonowanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Podatek dochodowy od osób fizycznych Regulacja podatku dochodowego od osób fizycznych jest domeną państw członkowskich. Kraje członkowskie Unii Europejskiej same określają podstawę opodatkowania. stawki, zwolnienia i ulgi. Podatek dochodowy od osób prawnych Regulacja podatku dochodowego od osób prawnych należy w Unii Europejskiej zasadniczo do gestii państw członkowskich, w szczególności określanie podstawy opodatkowania, stawek, ulg i zwolnień. Na poziomie wspólnotowym zostały przyjęte
akty dotyczące pewnych aspektów opodatkowania spółek z różnych państw członkowskich, a mianowicie: 1. Dyrektywa 90/434/EWG z dnia 23 lipca 1990r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego do fuzji. podziałów, wniesienia majątku i wymiany udziałów dotyczących spółek różnych państw członkowskich (Dz. U.WE L 225, 20.08.1990, str. 0001-0005), 2. Dyrektywa 90/435/EWG z dnia 23 lipca 1990r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego w przypadku spółek dominujących i zależnych w różnych państwach członkowskich (Dz.U WE L 225. 20.08.1990. str. 0006-0009), 3. Konwencja Arbitrażowa 90/436/EWG w sprawie wyeliminowania podwójnego opodatkowania w związku z korektą zysków przedsiębiorstw powiązanych (Dz.U WE L 225, 20/08/1990, str. 0010-0024). Istotne znaczenie dla regulacji opodatkowania bezpośredniego w Unii odgrywa porozumienie w przedmiocie tzw. Pakietu Podatkowego. który składał się z: Kodeksu Postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej - Code of Conduct for Business Taxation oraz projektów dwóch dyrektyw. Kodeks ten jest porozumieniem politycznym państw członkowskich. Kraje członkowskie zobowiązały się w nim do przestrzegania zasad uczciwej konkurencji i nie wprowadzania rozwiązań stanowiących szkodliwą konkurencję podatkową. Kodeks odnosi się do rozwiązań podatkowych (zarówno regulacji prawnych, jak i praktyk administracyjnych) w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej, które wpływają lub mogą wpływać w istotny sposób na lokalizację miejsca prowadzenia działalności gospodarczej we Wspólnocie. Kodeks uznaje za praktyki podatkowe, mogące stanowić szkodliwą konkurencję podatkową, takie rozwiązania państw członkowskich, które charakteryzują się znacznie niższym poziomem efektywnego opodatkowania w porównaniu z ogólnym poziomem opodatkowania stosowanym w danym państwie członkowskim. Dyrektywy składające się na Pakiet Podatkowy zostały przyjęte jako: Dyrektywa 2003/48/WE z dnia 3 czerwca 2003r. w sprawie opodatkowania dochodu z oszczędności w formie płatności odsetkowych na obszarze Wspólnoty
(Dz.U UE L 157,26/6/2003. str. 38), dotycząca wyłącznie opodatkowania nierezydentów. 1 Dyrektywa 2003/49/WE z dnia 3 czerwca 2003r. w sprawie opodatkowania odsetek i należności licencyjnych w stosunkach pomiędzy spółkami powiązanymi w różnych państwach członkowskich (Dz.U UE L 157, 26/6/2003, str.49). Stawki CIT W państwach Unii Europejskiej Stawki CIT w państwach członkowskich Unii Europejskiej wynosiły w 2002r. od 10% do 35% (stawka przeciętna kształtowała się na poziomie 29,32% w 2002r.). W państwach kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiej stawki podatku dochodowego od osób prawnych są niższe niż stosowane w państwach członkowskich Unii. Przeciętna stawka CIT w trzynastu państwach kandydujących wynosiła w 2002r. 24,4%. Ze względu na różnice w stawkach nominalnych CIT pomiędzy państwami członkowskimi a przystępującymi prawdopodobne będzie nasilenie po akcesji zjawiska obniżania stawek CIT w ramach konkurowania poszczególnych państw o inwestorów. Perspektywy regulacji podatków bezpośrednich w Unii Nowa strategia gospodarcza Unii Europejskiej zakładająca przekształcenie Unii Europejskiej w najbardziej konkurencyjną gospodarkę przed 2010r. oraz zachodzące procesy globalizacyjne na świecie wpływają na konieczność dokonania gruntownej reformy systemu opodatkowania spółek w Unii, na który składa się 15 odmiennych krajowych systemów opodatkowania państw członkowskich, różniących się zasadniczo pod względem rozwiązań prawnych i poziomu efektywnego opodatkowania. Obecnie w Unii trwają intensywne prace nad wielką reformą opodatkowania spółek, której celem długoterminowym ma być wprowadzenie ujednoliconej podstawy opodatkowania dla spółek działających na rynku wewnętrznym UE. W jaki sposób ostatecznie zostanie rozstrzygnięta problematyka przeprowadzenia wielkiej reformy opodatkowania spółek, zdecyduje już poszerzona Europa. Perspektywy regulacji podatków bezpośrednich w Polsce Akcesja Polski do Unii Europejskiej wiąże się z ciążącą na polskim ustawodawcy odpowiedzialnością za stworzenie sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości
warunków podatkowych prowadzenia działalności gospodarczej. Na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej występuje zjawisko konkurencji podatkowej państw członkowskich o inwestorów. Przystąpienie nowych państw do Unii wiąże się z nasileniem tej konkurencji. Polscy przedsiębiorcy - w przypadku niezapewnienia im przez Polskę dogodnych w porównaniu z innymi państwami członkowskimi warunków prowadzenia działalności gospodarczej - będą mogli przenieść ją do innego państwa członkowskiego. jedna z fundamentalnych swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej swoboda prowadzenia działalności gospodarczej na tym rynku - stwarza podstawy prawne i faktyczne dla podejmowania takich działań. Z drugiej strony w przypadku wprowadzenia przez Polskę konkurencyjnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej będzie to wiązało się z napływem inwestorów na terytorium naszego kraju. W świetle powyższego należy rozpatrywać zmiany wprowadzone do polskich ustaw o podatkach bezpośrednich na przyszły rok, a mianowicie obniżkę stawki podatku dochodowego od osób prawnych do 19 % i umożliwienie osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą rozliczania się według stawki 19% lub zasad ogólnych. Szczegółowym rozwiązaniom w Polsce w zakresie podatków bezpośrednich na 2004r. zostanie poświęcony następny artykuł. 1 rezydencja podatkowa: status prawny podmiotu w danym państwie uzasadniający opodatkowanie jego dochodów w tym państwie między innymi ze względu na posiadanie miejsca siedziby zarządu spółki czy rejestrację spółki w tym państwie. Stawki CIT w państwach członkowskich i państwach przystępujących i kandydujących do członkostwa STAWKI CIT w 2002r. w % PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE PAŃSTWA KANDYDUJĄCE Austńa 34 Bułgaria 15 +10 % (pod. lokalny) Belgia 30 Cypr 25 Dania 30 Czechy 31 Rnlandia 29 Estonia 26/74 Francja 33.3 Łotwa 22 Grecja 35 litwa 15 Hiszpania 35 Malta 35 Holandia 34.5 Polska 28; 03-27%. 04-19% Irlandia 10 Rumunia 25 Luksemburg 22 Słowacja 25 Niemcy 25 Słowenia 25 Portugalia 30 Turcja 30 Szwecja 28 Węgry 18 Wielka Brytania 30 Stawka przeciętna 24,4% Włochy 34 Stawka przeciętna 29.32 Opracawanie wlasne na padstawie danych z bazy European Taxatian Database 2003 wydawanej przez Internatianal Bureau at Fiscal Dacumentatian