Rozpad gospodarki światowej 1914-1945
Deglobalizacja Splot polityki, wojen i gospodarki Dwie wojny światowe Spowolnienie wzrostu światowego PKB Załamanie się handlu światowego Inflacja powojenna Odejście od waluty złotej Wielki Kryzys ZSRR wyłącza się z gospodarki światowej Nacjonalizm gospodarczy w Europie Środkowej i w Ameryce Łacioskiej Polityka gospodarcza Niemiec po 1933 r.
ŚREDNIOROCZNE TEMPO WZROSTU PKB 1870-1913 1913-1950 Świat 1,30 0,90 Europa zach. 1,32 0,76 USA, Au, Kan, NZel 1,48 0,89 Ameryka Łacińska 1,81 1,43 źródło: Maddison (2001)
I wojna światowa przyczyny Przyczyny są przedmiotem sporów Sprzeczności interesów mocarstw Ideologie nacjonalistyczne System sojuszy: miał zapobiec wojnie, zadziałał przeciwnie
I wojna strategia, sztuka wojenna, przebieg Postęp techniczny a postęp w sztuce wojennej Przewaga tarczy nad mieczem prowadzi do wojny pozycyjnej zamiast manewrowej Wiąże to ogromne zasoby ludzkie i materialne na wszystkich frontach (głównie na zachodnim) nie prowadząc do wyraźnej przewagi którejś ze stron Wojna kooczy się z powodu wyczerpania społeczeostw, w Austrii, Niemczech, Rosji, na Węrzech - rewolucje
1914
Okopy nad Sommą, lipiec 1916
I wojna mobilizacja zasobów I wojna jest wojną materiałową, wymaga to przestawienia gospodarki, wprowadzenia gospodarki wojennej Najbardziej skrajny przykład Niemcy. Ogólnie mimo zachowania prywatnego charakteru gospodarki, bezprecedensowy wzrost roli paostwa
Niemiecka gospodarka wojenna Planowanie zapotrzebowania przez sztab generalny, podporządkowanie prywatnej gospodarki tym potrzebom. Warunki ograniczające: brak surowców, mężczyźni w wojsku, siła pociągowa (konie) dla armii Metody: kartelizacja, kontrola gospodarki materiałowej, kontrola handlu zagr. (odejście od złota) racjonowanie i namiastki, pożyczki wewnętrzne. Inne kraje postępują podobnie
Skutki polityczne nowa mapa Europy Upadają 3 imperia (austriackie, osmaoskie, rosyjskie) Niemcy uznane za winowajcę reparacje i ograniczenia polityczne W Rosji rewolucja, powstaje Rosja Radziecka (ZSRR) Powstają nowe paostwa: Finlandia, Łotowa, Litwa, Estonia, Polska, Czechosłowacja, Austria, Węgry, Jugosławia, (Turcja)
Skutki gospodarcze Zmiana pozycji USA z dłużnika wierzycielem Wyniszczenie gospodarcze Europy Kwestia reparacji niemieckich Inflacja w Niemczech, Austrii, Polsce, Rosji
Europa 1914
Europa 1923
Skutki polityczne nowe ruchy społeczne i nowe ustroje Kryzys liberalizmu i demokracji W Rosji bolszewicy wprowadzają ustrój komunistyczny We Włoszech ruch, a potem system faszystowski W Niemczech niesprawna demokracja Republiki Weimarskiej, potem narodowy socjalizm W Europie środkowej początki demokratyczne, potem systemy autorytarne (za wyjątkiem CS)
Wielki Kryzys Wielki Kryzys 1929-1933 Spory o przyczyny Ogólnoświatowe załamanie produkcji, zatrudnienia i handlu Polityka ochrony własnych gospodarek pogłębia kryzys Szczególnie ciężko przebiega w krajach surowcowych (Ameryka Łacioska, Europa środkowa) Wyjście z kryzysu bardzo powolne W USA ożywienie dopiero wraz z II wojną ś
Nacjonalizm gospodarczy Nacjonalizm gospodarczy: podporządkowywanie polityki gospodarczej interesom narodowym Interes narodowy : umacnianie spójności i tożsamości wspólnoty narodowej, podstaw gospodarczych (rolnictwa, przemysłu), przemysłów obronnych nostryfikacja kapitału (antysemityzm) Narzędzia: ograniczenia wymienialności walukt, protekcjonizm, etatyzm
Etatyzm przykład Polski Etatyzm bezpośrednie zaangażowanie paostwa w gospodarkę, tworzenie przedsiębiorstw paostwiwych Budowa Gdyni Rozwój Centralnego Okręgu Przemysłowego Okoliczności i cele: słabośd kapitału prywatnego, obawy przed kapitałem zagranicznym, dążenie do rozładowania bezrobocia, zbrojenia Grupy interesu administracja paostwowa, zatrudnieniu w sektorze paostwowym Etatyzm a autorytaryzm
Polityka gospodarcza III Rzeszy Idee: szczególne prawa i misja narodu niemieckiego i rasy aryjskiej, Grosswirtschaftsraum Europa Penetracja gospodarki przez paostwo: Fuehrerprinzip, upartyjnienie Zbrojenia, infrastruktura i polityka socjalna Kontrola dewiz i handlu zagranicznego Handel bilateralny z Europą pd. wsch.
Druga wojna światowa - przyczyny Przyczyny ideologiczne i polityczne Narodowy socjalizm, polityka kolejnych żądao Hitlera Słabośd krajów demokratycznych, polityka ustępstw
II wojna strategia i sztuka wojenna, charakter wojny Miecz silniejszy niż tarcza wojna manewrowa, powietrzna, morska Niepowodzenie koncepcji Blitzkrieg Totalny charakter wojny zaangażowana jest ludnośd cywilna; ludności cywilnej się nie oszczędza
II wojna - finansowanie Niemcy wobec niepowodzenia Blitzkrieg, finansują poprzez rabunkową eksploatację krajów okupowanych. Problem ropy naftowej Wielka Brytania pożyczki z USA ZSRR własny wysiłek, lend-lease USA uruchomienie niewykorzystanych rezerw, USA ostatecznie wychodzi z recesji i rozwija się Podobnie, boom w surowcowych krajach Ameryki Łacioskiej
II wojna skutki bezpośrednie Europa 1945-6: głód, bezrobocie, displaced persons, problemy z zakwaterowaniem Umocnienie pozycji ZSRR Umocnienie pozycji USA Osłabienie Wielkiej Brytanii, początek kooca imperium Wielkie straty Europy kontynentalne (materialne i ludzkie), w tym Niemiec Dezintegracja gospodarcza Europy zachodniej, chaos pieniężny, upadek handlu Jak rozwiązad kwestię niemiecką?
Ilustracje German soldiers in a railway goods van on the way to the front in 1914. A message on the car spells out "Trip to Paris"; early in the war all sides expected the conflict to be a short one. Men of the 11th battalion The Cheshire Regiment, near La Boisselle July 1916 Index of Jewish student of medicine at the Warsaw University with "Ghetto benches" (unpaired seats) seal A German autobahn in the 1930s German propaganda poster in Polish language: "Let's do agricultural work in Germany. Report immediately to your Vogt".. Berlin in ruins after World War II (Potsdamer Platz, 1945). Źfódło: Wikipedia