Wstęp Uruchom arkusz kalkulacyjny Microsoft Excel. Każdy arkusz kalkulacyjny składa się z pionowych kolumn i poziomych wierszy. Kolumny numerowane są literami alfabetu łacińskiego, zaś wiersze liczbami naturalnymi. Miejsce przecięcia kolumny i wiersza nosi nazwę komórki. W każdej komórce może być np. zapisana liczba, bądź zwykły tekst. Sposób prezentacji liczby w komórce zależy od formatu komórki. Może to być format procentu, waluty, daty, itp. Każda komórka arkusza posiada adres, będący numerem kolumny i wiersza, np. adres B1 oznacza, komórkę na przecięciu się drugiej kolumny i pierwszego wiersza. W arkuszu często wykorzystujemy adresy komórek podczas tworzenia formuł (funkcji). Formuły służą do wykonywania obliczeń. Możemy sami je definiować lub korzystać z gotowych. Każda formuła zaczyna się od znaku równości, po którym podajemy wyrażenie lub wyrażenia, które chcemy obliczyć, np.: po wpisaniu formuły =3+4, otrzymamy wartość 7. Zadanie 1 Do komórki A1 wpisz liczbę 2, zaś do komórki A2 liczbę 3, następnie wpisz do komórki: A3 formułę: =A1+A2 A4 formułę: =A1-A2 A5 formułę =A1*A2 (gwiazdka w arkuszu oznacza operator mnożenia) A6 formułę =A1/A2 (symbol "/" oznacza znak dzielenia) Zmień teraz liczby w komórkach A1 i A2. Zauważ, że arkusz dokonuje automatycznego przeliczania dla nowych wartości. Pracę zapisz w pliku arkusz1.xls Zadanie 2 Utwórz teraz nowy arkusz kalkulacyjny, zapisz go pod nazwą arkusz2.xls. Umieść w nim tabelę podobną do poniższej: A 1 Towar Cena produktu[zł] 2 Chleb 1,4 3 Masło 2,3 4 Mleko 1,45 5 Jogurt 2,3 Do komórki A6 wpisz słowo: RAZEM, zaś w komórce B6 oblicz sumę wszystkich towarów. W tym celu możesz, np. utworzyć formułę: =B2+B3+B4+B5. Zadanie 3 Utwórz nowy arkusz kalkulacyjny. Umieść w nim poniższą tabelę styczeń luty marzec kwiecień maj Sprzedaż sprzętu 42322,11 39333,5 21 12944,7 744,2 Sprzedaż oprogramowania 2312,22 3322 2121,8 121,1 21,1 Serwis 23333,1 12224,8 887,4 29,9 1244,65 Razem Oblicz sumę obrotów dla poszczególnych miesięcy. Aby tekst w komórce A3 pisany był w 2 wierszach wykorzystaj opcję Komórki... z menu Format, a następnie w oknie dialogowym zaznacz opcję Zawijaj tekst. Zaznacz następnie myszą komórki od B2 do F4 i przejdź znów do menu Format i opcji Komórki... Kliknij teraz na zakładkę Liczby i wybierz kategorię Walutowe. Zatwierdź swój wybór wciskając przycisk OK. Zapisz pracę jako arkusz3.xls Zadanie 4 Otwórz ponownie arkusz2.xls. Zmień w nim format komórek B2,... B6 na walutowy. Zapisz zmiany. B -1-
Zadanie 5 Właśnie zamierzasz kupić komputer. Sprzedawca podał Ci jedynie ceny poszczególnych elementów składowych wg poniższego zestawu. Za pomocą arkusza kalkulacyjnego oblicz cenę końcową komputera. Za miesiąc może nastąpić podwyżka tych elementów o 1%. Oblicz w tym samym arkuszu, ile będą kosztować poszczególne elementy i cały komputer po podwyżce. Oto i tabela: Nowa Element Cena cena Procesor 54, zł płyta główna 356, zł pamięć 17, zł dysk twardy 6, zł obudowa 11, zł mysz 15, zł SUMA Nadaj odpowiednie formatowanie komórkom. Nową cenę obliczysz korzystając ze wzoru: =cena+cena*1% (np. =B2+B2*1%). Obliczając sumę wykorzystaj przycisk autosumowania: Σ z paska narzędzi, zaznaczając następnie interesujący Cię zakres komórek. Pracę zapisz jako arkusz4.xls Zadanie 6 Otwórz ponownie arkusz2.xls. Usuń z niego ostatni wiersz i wpisz do niego 3 kolumny według wzoru podanego poniżej: Towar Cena zakupu [zł] Marża [%] Marża [zł] Cena sprzedaży [zł] Chleb 1,4 zł 2% Masło 2,3 zł 25% Mleko 1,45 zł 3% Jogurt 2,3 zł 15% Oblicz marżę w złotych i cenę sprzedaży towarów. Nie zapomnij również o odpowiednim sformatowaniu komórek. Zmiany zapisz w pliku arkusz5.xls Zadanie 7 Przygotuj zestawienie dotyczące zakupów w sklepie warzywnym. Oblicz koszt i wagę torby z zakupami. Wpisz do arkusza poniższe zestawienie: Nazwa Cena [zł/kg] Liczba kg Wartość [zł] Ziemniaki,6 4, Marchew 2, 1,5 Cebula 1,5,6 Jabłka 5, 2,3 Razem Koszt ziemniaków obliczony ze wzoru: =B2*C2 wpisz do D2. Następnie zaznacz komórki od D2 do D5 i korzystając z menu Edycja/Wypełnij...w dół skopiuj wzór do tych komórek W komórce C7 oblicz wagę paczki. Skorzystaj z przycisku Autosumowania (Σ), zaznacz interesujący Cię zakres komórek. Podobnie w komórce D7 podsumuj wszystkie wydatki. Zmień format komórek z kolumny B i D na walutowy. Zadanie zapisz jako arkusz7.xls Zadanie 8 Utwórz zestawienie dotyczące powierzchni i ludności kilku krajów europejskich. KRAJ POWIERZCHNIA [km 2 ] LUDNOŚĆ [TYS] Norwegia 3239 4381 Szwecja 45 8843 Dania 431 5262 Finlandia 3381 5124-2- GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA [TYS/KM 2 ]
Oblicz gęstość zaludnienia [tys. mieszkańców/km 2 ] (skorzystaj z formuły =ludność/powierzchnia). Obliczoną gęstość zaludnienia skopiuj następnie na obszar D2:D4 wykorzystując mechanizm podany w zadaniu poprzednim. Pracę zapisz jako: arkusz 8.xls Zadanie 9 Sporządź listę płac brygady złożonej z 4 pracowników. Każdy z pracowników otrzymuje stałą pensję miesięczną, ale różną od pensji swoich kolegów. Wszyscy dostają premię w wysokości2% swoich zarobków i wszyscy płacą 21% podatek od sumarycznych zarobków. Oblicz ich zarobki brutto i netto oraz podaj odpowiednie sumy dla całej brygady. Kto Pensja Premia Zarobki Podatek Zarobki zasadnicza Brutto netto Pracownik 1 8 Pracownik 2 92 Pracownik 3 95 Pracownik 4 12 Średnia Oblicz średnie zarobki netto i brutto pracowników. Aby obliczyć wartość średnią kliknij najpierw na komórkę D6, następnie skorzystaj z przycisku f x lub menu Wstaw/Funkcja..., wybierz funkcję: ŚREDNIA, następnie przeciągnij myszką przez obszar D2:D5, powstanie formuła =ŚREDNIA(D2:D5). Formułę tę skopiuj również do komórki F6. Zapisz pracę jako: arkusz9xls. Zadanie 1 Otwórz teraz arkusz8.xls Zaznacz obszar A1:B5. Wstaw do tego dokumentu wykres kołowy ukazujący wielkość powierzchni poszczególnych krajów. Powinieneś otrzymać wykres podobny do poniższego: Powierzchnia Finlandia 29% Norwegia 28% Dania 4% Szwecja 39% Aby obok odpowiednich wycinków koła pojawiały się nazwy kontynentów wybierz Opcje Wykresu z menu Wykres. W okienku dialogowym kliknij na zakładkę Etykiety danych i zaznacz Pokazuj etykiety i Procenty. Zadanie 11 Utwórz nowy arkusz kalkulacyjny. Umieść w nim poniższą tabelkę. Spożycie papierosów Rok 1923 1933 1943 1953 1963 1973 1983 1993 Ilość 46 51 73 12 164 244 23 25 Następnie zaznacz wiersz: Ilość i umieść wykres taki (no, prawie) jak poniższy: Spożycie papierosów w Polsce 3 25 2 15 1 5 244 23 25 164 12 73 46 51 1923 1933 1943 1953 1963 1973 1983 1993 na osobę dorosłą -3-
Twój wykres nieco różni się od przedstawionego powyżej. Brak w nim tytułu, tytułu osi poziomej, opisu legendy/etykiety serii (chodzi o napis na osobę dorosłą). Nie ma również etykiet danych (liczb na wykresie). Uzupełnij swój wykres o brakujące elementy. Aby to zrobić musisz najpierw zaznaczyć wykres, następnie wybierz opcję Wykres/Opcje wykresu... W zakładce Tytuły będziesz mógł wprowadzić tytuł jaki również wstawić etykietę serii dla osi X. W zakładce Etykiety danych poprzez zaznaczenie przycisku Pokazuj wartości uzyskasz liczby na wykresie. Aby uzyskać poprawny opis osi z latami, musisz skorzystać z opcji Wykres/Dane źródłowe, a następnie w zakładce Serie ustalić zakres etykiet osi kategorii. Zapisz arkusz jako papierosy.xls Zadanie 12 Utwórz nowy arkusz kalkulacyjny. Zapisz go w pliku port_lotniczy.xls. Wprowadź do arkusza poniższe dane. Aby scalić komórki A1:E1 wykorzystaj menu Format/Komórki w oknie dialogowym wybierz zakładkę Wyrównanie, a tam zaznacz opcję Scalaj komórki RUCH PASAŻERSKI W PORCIE LOTNICZYM w WARSZAWIE Rok 1995 1996 1997 1998 1999 Liczba pasażerów [mln] 2,753 3,9 3,484 3,815 3,997 Wstaw teraz wykres kolumnowy wzorowany na powyższych danych. Zaznacz myszą blok A4:F4, następnie wybierz Wstaw Wykres...lub wskaż myszką przycisk kreatora wykresów. Teraz wybierz wykres typu kolumnowego. W następnym okienku przełącz się na zakładkę Serie, a następnie kliknij na przycisk znajdujący się w polu Etykiety osi kategorii (X), przeciągnij następnie przez zakres B3:F3 Powinieneś otrzymać wykres podobny do poniższego: 4 3 2 1 Port lotniczy Warszawa Liczba pasażerów [mln] 1995 1996 1997 1998 1999 ROK Zadanie 13 Wprowadź teraz dane dotyczące ludności Francji, Belgii i Holandii. Zilustruj je wykresem skumulowanym słupkowym z efektem 3D. Skumulowane wykresy pokazują zależności zachodzące między indywidualnymi elementami i całością, tzn. stosujemy je zazwyczaj, gdy wartości sumują się do pewnej całości. A oto tabela i wykres: Ludność miejska ludnośc wiejska Ludność ogółem Francja 43,2 15,2 Belgia 9,8,4 Holandia 9,4 6,1 Holandia Belgia Francja Ludność miejska ludnośc wiejska 2 4 6-4-
Zadanie 14 Wprowadź teraz dane dotyczące najlepiej sprzedających się aut w styczniu 21 roku. Zilustruj wykresem takim, jak podano obok. Aby uzyskać wykres musisz: utworzyć tabelę z danymi (opracuj ją na podstawie poniższego wykresu) stworzyć wykres słupkowy A oto i wykres: Najlepiej sprzedające się auta w styczniu 21 Fiat Seicento 6292 Daewoo Matiz 3556 Skoda Felicja Daewoo Lanos Fiat Uno 2261 1975 195 2 4 6 8 Aby uzyskać efekt wypełnienia słupków taki jak powyżej musisz: zdobyć plik graficzny z rysunkiem lub zdjęciem samochodu (możesz go ściągnąć z Internetu, lub poszukaj na dysku G w folderze Zadania\Arkusz. Kliknij myszą na słupkach wykresu, wybierz teraz z menu Format Zaznaczone serie danych... Desenie Efekty wypełnienia Obraz Format Ułóż w stos. Pracę zapisz jako sprzedaz_samochodow.xls Zadanie 15 Wprowadź dane dotyczące bezrobocia w Polsce w latach199-1999 (wg GUS-u) i zilustruj to za pomocą wykresu liniowego sformatowanego tak, jak podano poniżej. BEZROBOCIE W POLSCE 199 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 6,5% 12,2% 14,3% 16,4% 16,% 14,9% 13,6% 1,3% 1,4% 13,% 2,% Bezrobocie w Polsce 15,% 1,% 5,%,% 6,5% 16,4%16,% 14,3% 14,9%13,6% 12,2% 13,% 1,3%1,4% 199 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Wskaż teraz myszą pionową oś Y, wybierz następnie z menu Format Zaznaczona oś... skalę i ustaw wartość minimalną na 5% zaś maksymalną na 18%, jednostkę główną ustaw na,2 (lub 2%). Przejdź następnie do zakładki czcionki ustal rozmiar czcionki na 8 pt. Zatwierdź wprowadzone zmiany. Zmniejsz teraz rozmiar czcionki dla osi poziomej X postępując w sposób analogiczny do tego przedstawionego powyżej. Pracę zapisz jako bezrobocie.xls -5-
Zadanie 16 Jednym ze sposobów określania poziomu życia obywateli państwa jest obliczenie wielkości produkcji przypadającej na jednego mieszkańca - jest to tak zwany PKB per capita, czyli produkt krajowy brutto na osobę. Wadą tej metody obliczania dochodu obywateli jest nieuwzględnienie lokalnego poziomu cen. Dlatego dochód jest również obliczany według parytetu (wartość jednostki walutowej jednego kraju w stosunku do innych) siły nabywczej walut. Otwórz teraz plik pkb.xls znajdujący się na dysku G w katalogu zadania/arkusz i zilustruj go takim wykresem jak podano poniżej. Wybierz typ wykresu niestandardowy, liniowo-kolumnowym który umożliwia wprowadzenie dwóch osi Y 4, 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5,, Pracę zapisz w swoim katalogu domowym. Czechy Dania Japonia Kanada Litwa Niemcy Polska Rosja Szwajcaria USA W. Brytania 4, 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5,, Zadanie 17 Zbuduj przedstawiony poniżej wykres. Zapisz go jako wykres1.xls Pamiętaj aby najpierw zbudować odpowiednią tabelę danych. Czynsz; 48, zł Mat. Biurowe; 12, zł Inne; 123, zł Telefon; 345, zł Podróże; 1 2, zł Zadanie 18 Otwórz teraz plik dochody.xls, który znajduje się na dysku G, w katalogu zadania/arkusz. Dokonaj podsumowania dochodów w kolumnie G. Zapisz tak zmieniony arkusz na swoim dysku sieciowym. -6-
Inne INFORMATYKA ĆWICZENIA Z ARKUSZA KALKULACYJNEGO Zadanie 19 Oto tabela przedstawiająca nakłady na reklamę pewnej firmy. Przepisz ja i wykonaj poniższe polecenia: Reklama Koszty tegoroczne Prognoza na nastepny rok Dotacja Telewizja 11 35, zł 12 144,5 zł #ADR! Radio 3 65, zł 3 95,5 zł #ADR! Prasa 1 25, zł 1 337,5 zł #ADR! Internet 75, zł 82,5 zł #ADR! Bilboard 4 75, zł 5 82,5 zł #ADR! Inne 55, zł 588,5 zł #ADR! Suma Średnia 1). Oblicz Prognozę na następny rok - wzrost kosztów tegorocznych o 7% 2). Oblicz Dotację: 12,5% prognozy na następny rok 3). Oblicz sumę i średnią kosztów tegorocznych 3). Narysuj poniższe wykresy: Koszty tegoroczne 12, zł Dotacja 1, zł 8, zł 6, zł 4, zł 2, zł Telewizja Radio Prasa Internet Bilboard Inne - zł Telewizja Radio Prasa Internet Bilboard Pracę zapisz jako reklama.xls Zadanie 2 Otwórz teraz plik samochody.xls z dysku G i katalogu zadania/arkusz oblicz zysk z każdego sprzedanego samochodu (kolumna E) oraz cenę sprzedaży (kolumna F). Zapisz tak zmieniony plik na swoim dysku sieciowym. Zadanie 21 W pliku pracownicy.xls (znajdującego się na dysku G w katalogu zadania/arkusz) przygotowano listę płac dla firmy złożonej z kilkudziesięciu pracowników. Każdy z pracowników otrzymuje stałą pensję miesięczną. Wszyscy dostają premię w wysokości 2% swoich zarobków i wszyscy płacą 21% podatek od sumarycznych zarobków. Wykonaj następujące czynności: Oblicz ich zarobki brutto i netto oraz podaj odpowiednie sumy dla całej załogi. (wykorzystaj automatyczne wypełnianie formułami danych) Oblicz średnie zarobki netto i brutto pracowników. (Wykorzystaj funkcję ŚREDNIA) Uzupełnij pierwszą kolumnę o kolejny numer porządkowy (wykorzystaj automatyczne wypełnianie serią danych) Pracę zapisz na swoim dysku sieciowym (K:) -7-
Zadanie 22 W tym zadaniu utworzymy wykres słupkowy skumulowany dla struktury zaludnienia w Polsce od roku 195 do roku 25. Na dysku G w katalogu zadania/arkusz znajduje się plik o nazwie struktura_zatrudnienia.xls Utwórz wykres podobny do poniższego: Struktura zaludnienia 45 4 35 3 25 2 Kobiety 513 Mężczyźni 512 15 1 5 195 1955 196 1965 197 1975 198 1985 199 1995 2 25 Zadanie 23 Otwórz teraz plik samochody.xls z dysku G i katalogu zadania/arkusz oblicz zysk z każdego sprzedanego samochodu (kolumna E) oraz cenę sprzedaży (kolumna F). Zapisz tak zmieniony plik na swoim dysku sieciowym. Zadanie 24 Teraz utwórz wykres liniowo kolumnowy, w którym kolumny obrazują zaludnienie w poszczególnych województwach Polski, a punkty oznaczają powierzchnię tych województw. W tym zadaniu posłuż się plikiem wojewodztwa.xls znajdującym się na dysku g w katalogu zadania/arkusz. Twój wykres powinien być podobny do poniższego: 4 6 35 3 25 5 4 2 3 15 1 5 2 1 Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Pow ierzchnia w km2 Ludność (1999 r.) w tys -8-
Zadanie 25 Sporządź listę płac dla firmy złożonej z kilkudziesięciu pracowników (dane na dysku sieciowym G w katalogu zadania/arkusz pod nazwą: pracownicy.xls). Każdy z pracowników otrzymuje stałą pensję miesięczną. Wszyscy dostają premię w wysokości 2% swoich zarobków i wszyscy płacą 21% podatek od sumarycznych zarobków. Wykonaj następujące czynności: Oblicz ich zarobki brutto i netto oraz podaj odpowiednie sumy dla całej załogi. (wykorzystaj automatyczne wypełnianie formułami danych) Oblicz średnie zarobki netto i brutto pracowników. (Wykorzystaj funkcję ŚREDNIA) Uzupełnij pierwszą kolumnę o kolejny numer porządkowy (wykorzystaj automatyczne wypełnianie serią danych) Pracę zapisz na swoim dysku sieciowym (K:) -9-