Seminarium Zarządzanie Kapitałem i Płynnością w Bankach 28 stycznia 2016
Zapotrzebowanie sektora bankowego na kapitał (CRR) i zobowiązania kwalifikowane (MREL)
Wymogi kapitałowe + bufory 17.20% 17.60% 15.15% 16.18% 14.75% 1,5% 2,0% 1,0% 0,0% 0,5% 1,2% 1,1% 1,3% 12.0% 1,5% 1,4% 1,3% 1,3% 1,9% 2,5% 2,5% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% 3,0% 3,0% 3,0% 3,0% 3,0% 3,0% 1,5% 1,5% 1,5% 1,5% 1,5% 1,5% 4,5% 4,5% 4,5% 4,5% 4,5% 4,5% 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Wymogi kapitałowe Tier 1 i Tier 2 wynikają bezpośrednio z CRR/CRD Bufor zabezpieczający jest ustalany przez Komitet Stabilności Finansowej Kapitał podstawowy Tier 1 Kapitał dodatkowy Tier 1 Dodatkowy wymóg KNF - Tier 1 Kapitał Tier 2 Dodatkowy wymóg KNF - Tier 2 Bufor zabezpieczający Bufor CHF Bufor antycykliczny Bufor CHF przyjmuje wartości od 0% do 4.39% w poszczególnych bankach - w niniejszych analizach przyjęto 1.5% na poziomie sektora oraz założenie, że udział tego portfela w aktywach sektora będzie spadać w kolejnych latach Bufor antycykliczny jest ustalany przez Komitet Stabilności Finansowej przyjęto założenie, że w najbliższych latach będzie on stopniowo wzrastał do 2% w 2020 roku 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 3
Dynamika poziomu aktywów sektora bankowego w Polsce 1 187,72 1 236,24 1 277,17 1 394,37 939,92 1 034,24 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Aktywa sektora bankowego [mld PLN] PKB Polski [mld PLN] Aktywa sektora Bankowego wzrastały w ostatnich latach średnio o 8.3% rocznie, podczas gdy nominalny PKB wzrastał o 4.9% rocznie. Na potrzeby dalszych analiz przyjęto konserwatywny wzrost aktywów w dalszych latach na poziomie 7% rocznie. 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 4
Kapitał Tier 1 na tle banków europejskich WSPÓŁCZYNNIK TIER 1 20% 18% 16% 80-ty percentyl UE Mediana CEE Mediana UE 14% 20-ty percentyl UE Polska 12% 10% 8% 6% 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 W latach 2015/2014 Banki w Polsce zatrzymały 58% zysków które zostały zaliczone do kapitału Tier 1, część zysków za 2015 rok pozostaje niepodzielona Źródło: ECB 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 5
Zapotrzebowanie na kapitał w sektorze bankowym 350.0 300.0 250.0 200.0 150.0 100.0 50.0 0.0 Zapotrzebowanie na kapitał w czasie 31.0 36.7 32.5 21.6 19.9 277.5 240.8 166.8 186.7 208.2 166.8 2015-09 2016 2017 2018 2019 2020 Kapitał Przyrost kapitału CAR 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Przyjęto założenie, że od 2017 roku rzeczywisty poziom adekwatności kapitałowej na poziomie sektora bankowego przekracza wymóg minimalny o 1.25%. Założono wzrost sumy aktywów sektora na poziomie 7% rocznie, stałą strukturę aktywów dla wyliczenia wartości RWA oraz stały udział kapitałów własnych nie zaliczanych do kapitałów na potrzeby współczynnika wypłacalności 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 6
Zapotrzebowanie na kapitał i pasywa kwalifikowane w kolejnych latach 140 Zapotrzebowanie na kapitał 120 100 80 60 40 20 0 86.89 57.13 42.44 32.06 18.17 20.08 5.58 8.92 12.28 14.28 12.64 14.37 16.58 18.75 2016 2017 2018 2019 2020 Kapitał pozyskany z zysków Kapitał do pozyskania z emisji Dodatkowe EL Przy powyższych wyliczeniach przyjęto założenie 8% rocznego ROE oraz kapitalizacji 80% zysków. Do 2020 r. niedobór kapitału w sektorze bankowym wyniesie w sumie 140 mld PLN, z czego około lub więcej 65 mld PLN wymagać może zaangażowania nowych inwestorów. Wprowadzenie MREL na poziomie półtorakrotności minimalnego wymogu kapitałowego (przy założeniu stopniowego kumulowania kapitału od 2017 roku) powoduje znaczny wzrost zapotrzebowania na instrumenty kapitałowe spełniające wymogi BRRD zapotrzebowanie na dodatkowe 219 mld PLN. 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 7
Obciążenie podatkiem bankowym
Podatek bankowy główne założenia Nie można zaliczyć jako KUP Podstawa opodatkowania wymaga doprecyzowania saldo aktywów Pomniejszenie podstawy o: skarbowe papiery wartościowe fundusze własne Brak określenia ram czasowych obowiązywania podatku Brak analiz wpływu podatku bankowego na: rentowność i adekwatność kapitałową banków ocenę stabilności sektora, w szczególności w odniesieniu do średnich i mniejszych instytucji 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 9
Podsumowanie form opodatkowania banków dla 13 państw europejskich Podatek bankowy Podstawa opodatkowania i stawka 10 Rozdysponowanie wpływów z podatku 7 6 4 3 1 2 1 1 1 <0%-0,1%> (0,1%-0,2%> (0,2%-0,3%> >0,3% 2 Pozycje pasywów Pozycje aktywów Kapitał Możliwości odliczeń w przypadku opodatkowania pasywów Budżet Konstrukcja podatku Specjalny fundusz Budżet i specjalny fundusz 10 10 7 6 7 10 3 4 3 Odliczenie depozytów gwarantowanych Odliczenie kapitału Tak Nie 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 10 4 Progresywny 2 Liniowy Koszt podatkowy CIT Brak możliwości odliczenia od podstawy CIT
Obciążenia sektora bankowego w wybranych krajach europejskich (1/2) PAŃSTWO PODATEK BANKOWY SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW PODATEK DOCHODOWY STAWKA UWAGI Polska 0,439% od aktywów pomniejszonych o: fundusze własne, skarbowe papiery wartościowe, aktywa stanowiące zabezpieczenie kredytu refinansowego z NBP. Kwota wolna: 4 mld PLN. Podatek zasila budżet. Podatek nie jest kosztem uzyskania przychodu. Opłata na BFG na 2016 rok 0,246% 12,5- krotności całkowitego wymogu kapitałowego: opłata roczna: 0,167% (maks. 0,3%), opłata ostrożnościowa: 0,079% (maks. 0,2%). FOŚG 0,55% środków gwarantowanych. Ex post 19% Wielka Brytania 0,18% od pasywów krótkoterminowych, 0,09% od pasywów długoterminowych, Pomniejszenia: Fundusze własne, Depozyty detaliczne objęte systemem gwarantowania. Kwota wolna: 20 mld GBP. Stopniowa redukcja stawek do 0,1% oraz 0,05% w 2021 roku. Docelowo podatek ma obejmować aktywa banków tylko w UK. Podatek zasila budżet. Podatek nie jest kosztem uzyskania przychodu. Instytucja gwarantująca depozyty (FSCS) ustala corocznie wysokość opłat. W ostatnich 3 latach finansowych opłaty wyniosły od 763 do 861 mln GBP. W tym czasie ponad 95% wpłat było przeznaczone na spłatę zadłużenia FSCS z tytułu wypłat w latach 2008-2009. Roczny limit opłaty to 1,5 mld GBP Ex post 28%: 20% - standardowa stawka CIT, 8% - dodatkowa stawka dla banków. Słowacja 0,2% od pasywów z pomniejszonych o: kapitał własny, zobowiązania podporządkowane, długoterminowe zobowiązania wewnątrzgrupowe. Podatek zasila fundusz pomocowy dla banków. Stawka zostaje obniżona do 0,1% po zgromadzeniu 750 mln EUR oraz 0% po zgromadzeniu 1,45% aktywów sektora. Podatek jest kosztem uzyskania przychodu. Jednorazowa opłata wstępna. Opłata roczna: 0,12% (maks. 0,75%) środków gwarantowanych w 2014. W razie potrzeby opłata specjalna od 0,1% do 1% środków gwarantowanych. Fundusz nie prowadzi działalności pomocowej. Ex ante 22% Źródło: OECD, akty prawne, regionalne biura Deloitte, artykuły internetowe 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 11
Obciążenia sektora bankowego w wybranych krajach europejskich (2/2) PAŃSTWO PODATEK BANKOWY SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW PODATEK DOCHODOWY STAWKA UWAGI Węgry 0,31% od aktywów powyżej 50 mld HUF oraz 0,15% poniżej 50 mld HUF z wyłączeniem: Należności od banków rezydentów. Podatek obliczany jest od sumy bilansowej na koniec 2014 roku. Podatek zasila budżet. Podatek jest kosztem uzyskania przychodu. Opłata początkowa: 0,5% kapitału danej instytucji. Opłata roczna 0,06%środków gwarantowanych (maks. 0,2%). Opłata może być powiększona w przypadku niedopełnienia wymogów wypłacalności lub znacznego zwiększenia profilu ryzyka danej instytucji. 19% dla podstawy opodatkowania ponad 500 mln HUF, 10% poniżej 500 mln HUF. Fundusz nie prowadzi działalności pomocowej. Ex ante Francja 0,275% od minimalnego wymogu kapitałowego. Kwota wolna 500 mln EUR Podatek zasila budżet. Podatek ma być wycofany od roku 2009 z uwagi na uruchomienie wspólnego funduszu wsparcia banków dla strefy euro. Podatek jest kosztem uzyskania przychodu. Fundusz nie prowadzi działalności pomocowej. Ex ante 33,33%. +1,1% dla podatników, gdzie zobowiązanie podatkowe przekracza 763 tys. EUR. +3,57% do końca 2016 roku z uwagi na dodatkowe tymczasowe obciążenie. Maksymalna stawka wynosi więc 38%. Źródło: OECD, akty prawne, regionalne biura Deloitte, artykuły internetowe 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 12
Symulacja obciążeń polskiego sektora bankowego Symulacja obciążeń polskiego sektora bankowego przy zastosowaniu obciążeń obowiązujących w innych państwach europejskich (mld PLN) 10,5 5,4 2,6 2,4 5,5 1,3 3,8 0,4 6,6 2,7 2,4 0,8 0,7 7,6 4,8 1,7 0,8 0,4 5,8 0,2 4,7 0,8 0,2 Podatek bankowy CIT Fundusz gwarancyjny depozytów / BFG Single Resolution Mechanism Polska UK Słowacja Węgry Francja Założenia: Symulację obciążeń obliczono na podstawie danych zaprezentowanych na poprzednich stronach oraz danych finansowych dla polskiego sektora bankowego prezentowanych przez KNF. Obciążenia z tytułu podatku bankowego, funduszu gwarantowania depozytów oraz SRM obliczono na bazie pozycji bilansowych na 30.09.2015 r.; kwotę podatku CIT obliczono na bazie rachunku zysków i strat na 30.11.2015 r. Z uwagi na fakt, iż kwoty wolne od podatku bankowego są dostosowane do specyfiki sektora bankowego poszczególnych państw (Polska: 4 mld PLN, Wielka Brytania: ~117 mld PLN~, Francja: ~2,2 mld PLN, Węgry: ~0,7 mld PLN, Słowacja: brak), obciążenia z tytułu tego podatku obliczono przy założeniu zerowej kwoty wolnej od podatku. Z uwagi na ograniczoną szczegółowość danych finansowych sektora bankowego prezentowanych przez KNF, część obliczeń dotyczących podatku bankowego opiera się na wartościach szacunkowych. Wartość opłaty na fundusz gwarantowania depozytów w przypadku systemu na Węgrzech, Słowacji i w Polsce obliczono jako iloczyn ostatniej dostępnej stawki oraz odpowiedniej podstawy opodatkowania. W przypadku Francji oraz Wielkiej Brytanii obciążenia podawane były kwotowo dlatego zostały one przeliczone proporcjonalnie względem wartości depozytów polskiego sektora. Pozycja Fundusz gwarancyjny depozytów / BFG uwzględnia tylko stałe roczne stawki. Z uwagi na fakt, iż fundusze w prezentowanych państwach nie prowadzą działalności pomocowej, w ich przypadku pozycja ta uwzględnia tylko składki ex ante na gwarancje depozytów. W przypadku Polski pozycja ta uwzględnia tylko składki na fundusz pomocowy banków oraz fundusz stabilizacyjny natomiast nie uwzględnia kwot wypłacanych z FOŚG przez poszczególne banki w przypadku konieczność wypłaty przez BFG środków w przypadku spełnienia warunku gwarancji. W przypadku Francji założono stawkę CIT w wysokości 34,43%, a w przypadku Węgier 19%. W celu uproszczenia obliczeń składkę na SRM obliczono jako iloczyn stawki 0,125% oraz kwoty depozytów gwarantowanych. Stawka 0,125% wynika z celu zgromadzenia 1% depozytów w perspektywie 8 lat przez fundusz. STM jest obowiązkowy dla państw strefy euro. Traktat został także ratyfikowany przez Węgry. 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 13
Obciążenia polskiego sektora relatywnie wysokie na tle innych krajów PODATEK BANKOWY: Po obniżce podatku przez Węgry stawka wprowadzona w Polsce najwyższa w Europie. Na efektywną wysokość stawki wpływa ograniczona możliwość odliczeń od podstawy opodatkowania oraz brak możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania CIT. CIT: Stawka CIT wyższa od obowiązującej w Polsce w państwach zachodniej Europy takich jak Wielka Brytania czy Francja. Stawka podobna w innych państwach Europy Śr.-Wsch. takich jak Słowacja i Węgry. SYSTEM OCHRONY DEPOZYTÓW: Systemy gwarantowania depozytów Wielkiej Brytanii, Francji, Słowacji i na Węgrzech nie prowadzą dodatkowej działalności pomocowej dla banków. 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 14
Możliwe działania dostosowawcze
Obszary systemowe mogące wpływać na stabilność systemu ROZWIĄZANIE KWESTII KREDYTÓW WALUTOWYCH (CHF) Brak rozwiązania systemowego i szybkich decyzji utrzymuje niepewność i potencjalną przestrzeń do dalszych spadków notowań Banków Wypracowanie rozwiązań bezpiecznych systemowo ZMIANY W REGULACJACH DOTYCZĄCYCH ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ Planowane zmiany w metodzie standardowej (podwyższenie RWA) Zmiany w metodach zaawansowanych dla ryzyka kredytowego i operacyjnego (potencjalne podwyższenie RWA) PRAWNE I PODATKOWE REGULACJE UŁATWIAJĄCE SEKURYTYZACJĘ Planowane zmiany w metodzie standardowej (podwyższenie RWA) Zmiany w metodach zaawansowanych dla ryzyka kredytowego i operacyjnego (potencjalne podwyższenie RWA) PRAWNE I PODATKOWE REGULACJE UŁATWIAJĄCE SEKURYTYZACJE AKTYWÓW ZNACZNA ROLA MF ZMIANY W BFG I OBSZARZE RESTRUKTURYZACJI I UPORZĄDKOWANEJ LIKWIDACJI BANKÓW Niepewność co do wysokości wymogów MREL Wymogi odnośnie kwalifikowanych zobowiązań implikują wysoki koszt dla banków FINANSOWANIE UPADŁOŚCI KOLEJNYCH INSTYTUCJI FINANSOWYCH Wysokie koszty jednorazowe dla Banków (brak możliwości rozłożenia w czasie) związane z konstrukcją systemu gwarancji depozytów Potencjalne niekorzystne przejęcia zagrożonych instytucji przez zdrowe banki Rozłożenie kosztu finansowania upadłości w czasie (składki) KOORDYNACJA DZIAŁAŃ NA POZIOMIE MINISTERSTWO FINANSÓW, NADZÓR, SEKTOR BANKOWY W ZAKRESIE: Ujęcia strat wynikających z ustawy frankowej w kapitałach/wyniku Podatkowego ujęcia strat wynikających z ustawy frankowej w kapitałach/wyniku SPRZYJĄJĄCE OTOCZENIE PRAWNO REGULACYJNE DO EMISJI ZOBOWIAZAŃ KWALIFIKOWANYCH WG CRR 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 16
Jakie działania mogą podjąć Banki? OPTYMALIZACJA STRUKTURY AKTYWÓW Zwiększenie udziału skarbowych papierów wartościowych przy zmniejszeniu udziału innych aktywów o niskiej rentowności OBNIŻENIE SUMY BILANSOWEJ POPRZEZ TRANSFER AKTYWÓW (I FINANSOWANIA) DO SPÓŁEK MATEK / SPÓŁEK ZAGRANICZNYCH Sprzedaż aktywów i finansowania do spółek matek (banki zagraniczne) Przejęcie finansowania dużych projektów strukturalnych / strategicznych przez spółki matki SEKURYTYZACJA, SUBPARTYCYPACJA, SPRZEDAŻ AKTYWÓW Zwiększenie nacisku na transakcje skutkujące zaprzestaniem rozpoznania aktywów w bilansie banku PRZEJŚCIE NA MODELE ŚWIADCZENIA USŁUG SERWISOWYCH DLA DOSTAWCÓW KAPITAŁÓW PRZEKIEROWANIE FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW DO SPÓŁEK ZALEŻNYCH (FAKTORING, LEASING) Przeniesienie finansowania SME / ludności na faktoring/ leasing TRANSFER ZAGROŻONYCH AKTYWÓW (NPL) DO SPV Utworzenie i transfer NPL do wyspecjalizowanych spółek windykacyjnych / restrukturyzacyjnych REORGANIZACJA PRZEDSIĘBIORSTW BANKOWYCH (BANK -> ODDZIAŁ BANKU) I ZMIANA MODELU BIZNESOWEGO DLA BANKÓW ZAGRANICZNYCH Podział przedsiębiorstw bankowych na mniejsze wyspecjalizowane jednostki Zaprzestanie finansowania OGRANICZENIE AKCJI PRODUKTOWEJ ZWIĘKSZENIE/WPROWADZENIE OPŁAT ZA USŁUGI BANKOWE WYDZIELENIE DZIAŁALNOŚCI DO SPÓŁEK SIÓSTR ZWIĘKSZENIE WYMAGANEJ RENTOWNOŚCI NA PRODUKTACH KREDYTOWYCH ZWIĘKSZENIE/WPROWADZENIE OPŁAT ZA USŁUGI BANKOWE 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 17
Pytania do dyskusji Jakie są możliwości i sposoby zmiany struktury aktywów i pasywów w bankach? W jakim zakresie możliwa jest optymalizacja RWA w celu zmniejszenia zapotrzebowania na kapitał? Na ile zasadne jest rozwijanie linii biznesowych generujących dochody a nie absorbujących kapitał (np. fundusze, dług korporacyjny)? Jaka jest przyszłość tego rodzaju produktów? Jak poprawić klimat inwestycyjny dla banków? Co zrobić, aby banki znów mogły pozyskiwać kapitał z rynku? Na ile możliwa jest optymalizacja kosztów działania i/lub identyfikacja nowych źródeł przychodów? Jacy uczestnicy rynku mogą/ powinni podejmować działania mające na celu uatrakcyjnienie sektora? Jak zapewnić współdziałanie regulatora, rządu, banków i inwestorów? Ile banki mogą zarobić i dlaczego? 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 18
Kontakt DARIUSZ SZKARADEK Partner Financial Services Industry Leader Phone: +48 (22) 511 0 701 dszkaradek@deloittece.com 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 19
Powyższa publikacja zawiera jedynie informacje natury ogólnej. Deloitte Touche Tohmatsu Limited, firmy członkowskie oraz podmioty stowarzyszone nie świadczą tym samym, ani nie przedstawiają w tej publikacji porad księgowych, podatkowych, inwestycyjnych, finansowych, konsultingowych, prawnych czy innych. Nie należy także wyłącznie na podstawie zawartych tu informacji podejmować jakichkolwiek decyzji dotyczących Państwa działalności. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji lub działań dotyczących kwestii finansowych czy biznesowych powinni Państwo skorzystać z porady profesjonalnego doradcy. Deloitte Touche Tohmatsu Limited, firmy członkowskie oraz podmioty stowarzyszone nie ponoszą odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody wynikające z wykorzystania informacji zawartych w publikacji ani za Państwa decyzje podjęte w związku z tymi informacjami. Osoby korzystające z powyższej publikacji robią to na własne ryzyko i ponoszą pełną związaną z tym odpowiedzialność. W Polsce usługi na rzecz klientówświadczą: Deloitte Advisory sp. z o.o., Deloitte Polska Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k., Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o., Deloitte PP sp. z o.o., Deloitte Polska Sp. z o.o., Deloitte Strategy and Research Sp. z o.o., Deloitte Business Consulting S. A., Deloitte Legal, Pasternak, Korba i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza sp. k., Deloitte Services sp. z o.o. (wspólnie określane mianem Deloitte Polska ), będące jednostkami stowarzyszonymi Deloitte Central Europe Holdings Limited. Deloitte Polska jest jedną z wiodących firm doradczych w kraju, świadczącą usługi profesjonalne w obszarach: audytu, doradztwa podatkowego, konsultingu, zarządzania ryzykiem, doradztwa finansowego oraz prawnego za pośrednictwem ponad 1300 profesjonalistów z Polski i zagranicy. Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas 2016 Deloitte Advisory Sp. z o. o.