Rachunek kosztów dla inżyniera

Rachunek kosztów dla inżyniera Wykład 7. Rachunek kosztów rachunek kosztów celu (target costing), rachunek redukcji kosztów (kaizen costing). Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA zofia.krokosz-krynke@pwr.edu.pl http://www.ioz.pwr.wroc.pl/pracownicy/krokosz/ 1

Rachunek kosztów docelowych (target costing) "pakiet metod zarządzania i instrumentów wspomagających formułowanie i realizację celów dotyczących kosztów w fazie koncepcyjno-rozwojowej nowego produktu, dla ustalenia podstawy odniesienia dla kontroli kosztów w fazie realizacji i dla zapewnienia realizacji celów dotyczących zysków w całym cyklu życia produktu" [ P.Horvath, S. Niemand, M.Wolbold, Target Costing -State of the Art, w: P.Horvath Target Costing, Stuttgart 1993] odnosi się do ustalenia kosztów docelowych, które są funkcją oczekiwań klienta oraz technicznych parametrów procesu projektowania produktu postrzegany jest jako instrument strategicznego zarządzania kosztami wykorzystywany do sterowania kosztami i dotyczy głównie fazy planowania i projektowania wyrobów wprowadzanych do produkcji, jak również może być stosowany do unowocześniania produktów punktem startowym jest cena sprzedaży możliwa do osiągnięcia i zawierająca pożądaną marżę zysku 2

Cel rachunku kosztów docelowych - ustalenie, poprzez stopniową redukcję, kwoty kosztów po jakich musi być wytworzony produkt; dążenie do ustalenia kosztów, jakie należy ponieść, aby udostępnić produkt zaspokajający potrzeby klientów. Koszt docelowy - podstawa do ustanawiania wartości wzorcowych; skupia się na przyszłości i wymaganiach klientów a nie na wewnętrznych możliwościach konstrukcyjno-technologicznych firmy. Podstawowe założenie w rachunku kosztów celu - niezmienność planowanego wyniku na sprzedaży produktu i jego planowanej ceny rynkowej, przy czym założone koszty produktu muszą być zachowane na poziomie wyznaczonym przez określone parametry. Parametry procesu kształtowania kosztów - zmienne decyzyjne, występujące w procesie planowania realizowanym w fazie przygotowania produktu 3

Główne zadania target costing : orientacja na rynek, rozumiana jako zarządzanie kosztami ukierunkowane na wartości kreowane przez rynek zewnętrzny realizacja celów strategicznych przedsiębiorstwa w oparciu o wymogi rynku zarządzanie kosztami już na etapie prac nad nowym produktem gospodarowanie kosztami nowego produktu kierując się procesem weryfikacji poniesionych kosztów w stosunku do kosztów planowanych, w oparciu o wymagania stawiane przez rynek motywowanie pracowników wiążąc ich cele ze sprecyzowanymi wymogami rynkowymi 4

target costing tradycyjne podejście radykalne działania całkowicie nowe i innowacyjne podejście lub przebudowa istniejących procesów projektowanie oparte na informacjach rynkowych, elastyczne kształtowanie jakości i funkcjonalności produktu osiągnięcie zakładanego poziomu kosztów koncentruje się na oczekiwaniach klienta ile produkt może kosztować akceptacja istniejącej struktury łańcucha wartości stopniowa redukcja kosztów ocena faktycznie poniesionych wydatków koszty obecnie prowadzonej działalności w niezmienionych warunkach prowadzi do utrzymania dotychczasowych procesów ile produkt będzie kosztował 5

kroki procesu target costing Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów docelowych 1 produkt - cena 2 pożądany zysk 3 dopuszczalny koszt docelowy 4 koszty wytworzenia i wprowadzenia produktu na rynek 5 monitoring 6

czynności cel źródła informacji Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów docelowych 1 produkt - cena ustalenie ceny, jaką klient będzie gotów zapłacić za określoną funkcjonalność i jakość przy uwzględnieniu produktów substytucyjnych oferowanych przez konkurencję segmentacja rynku i określenie segmentu docelowego identyfikacja przewagi konkurencyjnej pozycjonowanie produktu w segmencie docelowym dopracowanie/dostosowanie projektu produktu i jego ceny przeprowadzenie symulacji rynkowych badania rynkowe oparte na szacowaniu rynku i ankietowych badaniach klienta analiza konkurencji, szczególnie w zakresie produktów, które firma postrzega jako szansę lub zagrożenie wymagające reakcji rozwój wewnętrzny, rozumiany jako wprowadzenie nowego procesu, technologii, cechy produktu, które mogą wywołać zainteresowanie rynku zapotrzebowanie na nowy produkt lub zmianę jego cech zgłoszone przez klientów, szczególnie kluczowych 7

sposób Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów docelowych 1 produkt - cena metoda oparta na funkcjach korekta ceny podobnego lub dotychczasowego produktu o wartość, jaką konsumenci przypisują dodanym funkcjom lub funkcjom usuniętym a danego modelu metoda oparta na cechach fizycznych produktu korekta ceny poprzedniej wersji produktu o wartość nowych cech fizycznych nadanych nowemu produktowi metoda oparta na cenach konkurencji ustalenie ceny sprzedaży nowego produktu na podstawie cech podobnych produktów sprzedawanych przez konkurencję metoda Awareness-Trial-Repeat - przewidywana wielkość sprzedaży nowego produktu S = M * A * T * R S sprzedaż przewidywana M przewidywany rynek A - procent osób świadomych produktu T procent osób, które kupią produkt R średnia ilość powtórnych zakupów 8

cel sposób Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów docelowych 2 pożądany zysk ustalenie pożądanego zysku jednostkowego na rozsądnym poziomie, tj. możliwym do osiągnięcia, a równocześnie zapewniającym możliwość pokrycia dodatkowych inwestycji w przyszłości, kosztów wycofania z użytku i utylizacji produktu określona rentowność sprzedaży ROS (Return On Sales) ROS D ROS B * w ROS * w ROS * w 1 S 2 5 3 rentowność sprzedaży pożądana rentowność sprzedaży bieżąca rentowność sprzedaży sektora rentowność sprzedaży po 5 latach wagi (suma równa 1) 9

cel różne ujęcia kosztu docelowego wg Toyota Motor Corporation Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów docelowych wg Nissan wg Sakurai 3 dopuszczalny koszt docelowy wyznaczenie ograniczenia kosztowego z jakim będzie musiało się zmierzyć przedsiębiorstwo obliczenie niezbędnej redukcji kosztów, które poniosłoby zgodnie z bieżącą ekonomiką wytwarzania, aby ostatecznie nie przekraczały kosztu docelowego docelowa cena 100 docelowy zysk 20 koszt dopuszczalny 80 koszt bieżący 90 koszt osiągalny koszt docelowy 85 docelowa cena 100 docelowa cena 100 docelowy zysk 20 docelowy zysk 20 koszt dopuszczalny 80 koszt bieżący 90 koszt dopuszczalny 80 koszt bieżący 90 koszt dopuszczalny = koszt docelowy kwota redukcji kosztów koszt docelowy 80 koszt docelowy 10 10

cel zawartość Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów docelowych 4 koszty wytworzenia i wprowadzenia produktu na rynek określenie rodzajowe i wartościowe kosztów wytworzenia i wprowadzenia na rynek produktu oraz sprowadzenie ich (jeśli istnieje taka konieczność) poniżej dopuszczalnego kosztu docelowego szczegółowa praca odbywająca się w zespole członków wielu działów przedsiębiorstwa (odpowiadających funkcjom finansowym, planowania produkcji i zakupów, badań i rozwoju, marketingu oraz produkcji) koszty podzielone adekwatnie do centrów kosztowych (marketingu, wytwarzania, administracji, logistyki i dystrybucji, zakupu materiałów) podział na elementarne czynności i komponenty zespół projektowy identyfikuje możliwości redukcji wydatków związanych z produktem (np. z których jego funkcji będzie można zrezygnować i jaki przyniesie to efekt) 11

sposoby i metody Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów docelowych 4 koszty wytworzenia i wprowadzenia produktu na rynek inżynieria wartości (value engineering), benchmarking, QFD (quality function deployment) zarządzanie łańcuchem dostaw (supply chain management) sposoby zależne m.in. od charakterystyki produktu, rynków docelowych, konkurencji po stronie dostawców negocjacje z dostawcami, współpraca z dostawcami nad rozwojem produktu, zmiana projektu, zmiana materiałów, zmiana specyfikacji, rezygnacja z niektórych funkcji, obniżająca koszt, akceptacja wyższych kosztów początkowych, które następnie będą spadać (nierównomierne rozłożenie kosztów w czasie), długoterminowe umowy, gwarantujące redukcję kosztów w przyszłości 12

cel sposób Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów docelowych 5 monitoring sprawdzanie poprawności założeń; każdy produkt z czasem będzie wymagał zmian lub odświeżenia; rozpatrywanie całego cyklu życia produktu na rynku - spadek cen, które gotowi są płacić klienci, spowodowany zanikającym efektem nowości lub pojawieniem się naśladowców albo substytutów; konieczna stała kontrola kosztów i dalsza ich redukcja metoda kaizen costing - rachunek kosztów ciągłego doskonalenia (continuous improvement); redukcja kosztów już realizowanych procesów 13

Przykład przypadek firmy leasingowej * Firma leasingowa zajmuje się świadczeniem usług tzw. długoterminowego najmu pojazdów. Oferta polega na zapewnieniu finansowania zakupu pojazdów osobowych w formie leasingu operacyjnego oraz pełnego zarządzania obsługą serwisową, a także administracyjną, samochodów i skierowana jest głównie do przedsiębiorstw dużych oraz średniej wielkości. Usługi tego typu często określane są mianem leasingu pełno-obsługowego lub angielskim terminem car fleet management. Głównym elementem pozacenowym, który decyduje o sukcesie, jest wysoka jakość świadczonych usług oraz zapewnienie rozwiązań elastycznie dostosowanych do potrzeb odbiorców. Złożona charakterystyka oferty powoduje, że konieczne jest zapewnienie właściwego jej kształtowania, zarówno pod względem zakresu obsługi serwisowej, która zagwarantuje mobilność pracowników i redukcję kosztów po stronie usługobiorcy. W tym celu klientom oferowany jest szereg usług dodatkowych, a jedną z nich jest zapewnienie samochodów zastępczych. * przykład zaczerpnięty z artykułu Rachunek kosztów docelowych w przedsiębiorstwach usługowych http://www.strategeek.pl/index.php/artykuly/137-rachunek-kosztow-docelowych-wprzedsiebiorstwach-uslugowych-czesc-1 14

Przykład przypadek firmy leasingowej (2) Rynek i produkt Praktyka rynkowa wskazywała na dwa dominujące sposoby zapewniania samochodów zastępczych: (1) dostarczenie auta na okres zamówiony przez klienta a następnie zafakturowanie kosztów, ewentualnie powiększonych o opłatę administracyjną lub (2) pobieranie zryczałtowanej opłaty miesięcznej przy określeniu dodatkowych warunków ograniczających. Katalog wspomnianych ograniczeń najczęściej obejmował klasę auta (A - miejska, B - kompaktowa, C - średnia) oraz okres postawienia do dyspozycji w zależności od rodzaju przyczyny (awaria, kolizja, kradzież). Ponieważ rynek tego typu usług po stronie podażowej tworzy kilkanaście spółek, a nasza firma leasingowa posiadała wiedzę na temat ich oferty w formie zryczałtowanej, zbędne były dodatkowe badania w tym zakresie. Uśrednioną ofertę rynkową przedstawia tabela 1. 15

Przykład przypadek firmy leasingowej (3) 16

Przykład przypadek firmy leasingowej (6) Mapa przebiegu procesu 19