Nazwa modułu: Prawo mediów Rok akademicki: 2013/2014 Kod: HSO-1-602-n Punkty ECTS: 4 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Socjologia Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 6 Strona www: Osoba odpowiedzialna: dr Pałosz Jerzy (palosz@poczta.onet.pl) Osoby prowadzące: dr Pałosz Jerzy (palosz@poczta.onet.pl) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 K-W05 Ma wiedzę o normach prawnych konstytuujących i regulującychdziałanie mediów, ma wiedzę o źródłach tych norm ich naturze, zmianach. SO1A_W05 Umiejętności M_U002 K-U01 Poprawnie stosuje poznaną terminologię z zakresu prawa mediów. SO1A_U01 M_U003 K_U04 Potrafi zinterpretować działania instutucji prawnych, przedstawić procesy ich przemian na tle zmian społecznych SO1A_U04 Kompetencje społeczne M_K004 K_K02 Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego. SO1A_K02 M_K005 K_K03 Samodzielnie podejmuje poszukiwania w zakresie rozwiązywania postawionych zadań praktycznych. SO1A_K03 1 / 6
Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia projektowe Konwersatori um seminaryjne praktyczne Inne terenowe E-learning Wiedza M_W001 Umiejętności M_U002 M_U003 K-W05 Ma wiedzę o normach prawnych konstytuujących i regulującychdziałanie mediów, ma wiedzę o źródłach tych norm ich naturze, zmianach. K-U01 Poprawnie stosuje poznaną terminologię z zakresu prawa mediów. K_U04 Potrafi zinterpretować działania instutucji prawnych, przedstawić procesy ich przemian na tle zmian społecznych + - - - - - - - - - - Kompetencje społeczne M_K004 M_K005 K_K02 Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego. K_K03 Samodzielnie podejmuje poszukiwania w zakresie rozwiązywania postawionych zadań praktycznych. Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Program wykładów I.Rozumienie pojęcia prasy: w ujęciu szerszym dotyczy nie tylko prasy drukowanej w dosłownym tego słowa znaczeniu, lecz także przekazu telewizyjnego, radiowego, kronik filmowych, w ograniczonym i dyskusyjnym zakresie _ także Internetu. Prawo prasowe jako ustawa nadrzędna w stosunku do regulacji poszczególnych dziedzin, klauzule derogacyjną lex specialis w przypadku np. niektórych aspektów działania telewizji i radiofonii. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa prasowego i ustawy o radiofonii i telewizji: prasa (kryteria pozwalające zaliczyć wydawnictwo do tej kategorii), czasopismo, dziennik, materiał prasowy, dziennikarz, redaktor, redaktor naczelny, redakcja., nadawca, usługa medialna, dostawca usługi medialnej, program, program wyspecjalizowany, audycja wytworzona pierwotnie w języku polskim, audycja 2 / 6
europejska, nadawca społeczny, ważne wydarzenie, producent. Wyłączenia spod zakresu w/w ustaw. II. Wolność prasy jako podstawa demokratycznego państwa 1.Pojęcia: wolności i praw człowieka. Różnica w amerykańskim i europejskim pojmowaniu i wyrażaniu praw i wolności. 2.Relacje między pojęciami: wolność posiadana poglądów (nie polegająca regulacji prawnej) wolność słowa, wolność prasy, wolność wypowiedzi. 3.Wolność prasy w aktach prawa międzynarodowego (zasada nadrzędności prawa traktatowego nad prawem krajowym) w szczególności art. 10 konwencji rzymskiej z 1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - definicja wolności i jej gwarancja w ust. 1 art. 10 konwencji rzymskiej, - ograniczenia wolności zawarte w ust. 2. Tzw. trójelementowy test (1. ograniczenia wcześniej określone przez prawo krajowe, 2. konieczne ze względu na ochronę wartości określonych w art. 10 ust. 2 konwencji, 3. adekwatne do wymogów państwa demokratycznego). 5. Znaczenie orzeczeń Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu dla rozwoju standardów wolności prasy. II. Wolność prasy w świetle prawa polskiego i jej ograniczenia. 1. Problem kolizji praw i ich równoważenia 2. Art. 14 Konstytucji RP zakaz ingerencji państwa naruszających wolność prasy. Jego rozwinięcie w art. 54 i 213 ust 1. Sens pojęcia środki społecznego przekazu. Zakaz cenzury prewencyjnej. 3.Ograniczenia wolności prasy na gruncie Konstytucji RP: art. 30 (ochrona dóbr osobistych) art. 32 (ograniczenia ze względu na interes państwa i społeczeństwa). Charakter ograniczeń z art.32. Dyskusyjność ograniczenia z tytułu ochrony moralności, ochrony środowiska, używania klauzul ogólnych przy ograniczaniu jakichkolwiek praw. 4.Gwarancje wolność prasy w prawie prasowym. Art. 1 gwarancje swobody wypowiedzi, urzeczywistnianie potrzeb obywateli, wolna prasa jako strażnik jawności życia publicznego, instrument krytyki i kontroli społecznej. Art. 2 obowiązek stworzenia przez organa państwa warunków dla wykonywania przez prasę jej funkcji zasada równego dostępu do informacji publicznej wszystkich mediów. Obowiązki pracowników poligrafii w zakresie gwarancji wolności prasy. 5.Zakres dozwolonej krytyki art. 41 prp: w przypadku sprawozdań z jawnych posiedzeń organów władzy prawdziwość i rzetelność. W przypadku krytyki: rzetelność, zgodność z zasadami współżycia społecznego, wypełnianie funkcji przewidzianych w art. 41. 6.Związek art. 41 prp z art. 23 i 24 kc (ochrona dóbr osobistych) wypełnienie przesłanek z art. 41 prp uchyla bezprawność czynu z art. 23 i 24 kc.. 7.Ograniczenie funkcji ochronnych z kc wobec osób powszechnie znanych. Koncepcja tzw. trzech sfer. III.Obowiązki dziennikarzy. 1.Ograniczenia wolności publikacji w przypadku dziennikarzy art. 11 prp: obowiązek realizowania linii programowej pisma. Prawo redakcji do decydowania o publikacji lub odmowie publikacji związek z zasadą wolności wypowiedzi (np. możliwość odmowy publikacji nadsyłanych przez osoby postronne). Obowiązek działania zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego. Służebna rola dziennikarza (art.10 pr.p). Kwestia granic prowokacji dziennikarskiej. 2.Dziennikarstwo śledcze. Sprawozdania sądowe. 3.Obowiązki dziennikarza z art. 12. Znaczenie uchwały SN z 18 lutego 2005. Komentowanie opinii co do rozstrzygnięcia sądowego przed wydaniem wyroku w I instancji. Problem autoryzacji. Ograniczenia wynikające z ochrony praw osobistych. Problem prawa do wizerunku. 3 / 6
4.Tajemnica zawodowa i jej granice. Odpowiedzialność dziennikarza w razie odmowy ujawnienia informatora. 5.Problem kryptoreklamy. IV.Prawa dziennikarzy 1.Prawo do pozyskania informacji a rządowe służby prasowe 2.Podmioty zobowiązane do udzielenia informacji. 3.Tryb udostępniania informacji 4.Zakres przedmiotowy udzielanych informacji 5.Uprawnienia w przypadku odmowy udzielenia informacji. V. Sprostowania i odpowiedzi prasowe. Uwaga! Wobec przedłożenia przez Senat projektu nowelizacji prawa prasowego w tej kwestii ostateczny kształt wykładu będzie zmodyfikowany stosowanie do przyjętych zmian. 1.Francuska koncepcja droit de reponse i niemiecka das Gegendarstellungsrecht: sprostowanie, odpowiedź, polemika. 2. Podmioty uprawnione do sprostowań i odpowiedzi. 3. Zasady i terminy sprostowań i odpowiedzi. Status prawny polemiki. 4. Obligatoryjne i fakultatywne przesłanki odmowy sprostowania lub odpowiedzi. V. Publikacja komunikatów, ogłoszeń i reklam. 1. Zamieszczanie komunikatów. Ich rodzaje, sposób i miejsce publikacji. 2. Ogłoszenia i reklamy: ich rodzaje, publikowanie, publikowanie ogłoszeń sądowych lub organów państwowych, problem listów gończych. 3. Odpowiedzialność za treść reklam i ogłoszeń. VI. Zasady tworzenia dzienników i czasopism. 1.System koncesjonowania, rejestracji, zgłaszania rozwiązania stosowane w różnych krajach. 2.Polski system rejestracji. Czy stanowi formę reglamentacji wolności prasy? Problem tzw. czasopism przedwyborczych, rezerwacji tytułu i inne nadużycia prawa do wolności prasy. 3.Problem rejestracji witryn internetowych. 4.Organizacja pracy redakcji ramy prawne. Pozycja redaktora naczelnego. VII. Odpowiedzialność cywilna i karna dziennikarzy, redaktorów naczelnych i wydawcy. 1.Odpowiedzialność karna za przestępstwa przewidziane w prawie prasowym (Uwaga: od 12 czerwca 2012 r. weszła w życie nowelizacja przepisów regulujących te kwestie. Udział w wykładzie na ten temat jest obowiązkowy!). 2.Odpowiedzialność za przestępstwa przeciw czci na podstawie kodeksu karnego 3.Odpowiedzialność karna dotycząca reklam 4.Odpowiedzialność cywilna za naruszenie dóbr osobistych. VIII. Szczególne przepisy dotyczące telewizji i radiofonii. 1.Uregulowania międzynarodowe europejska konwencja o telewizji nadgranicznej. Dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie treści rozprowadzanych programów telewizyjnych. Tzw. kwoty europejskie, kwoty dla producentów niezależnych, preferencje dla debiutantów. Uregulowania polskie tzw. kwoty audycji pierwotnie wytworzonych w języku polskim. 2.KRRiT, przewodniczący KRRiT: sposób powoływania, uprawnienia. 3.Tryb koncesjonowania nadawców komercyjnych. 4.Nadawcy publiczni: struktura, zadania, misja. 5.Nadawcy społeczni. 6.Operatorzy sieci kablowych. IX. Media przyszłości 1.Regulacje dotyczące Internetu. 2.Konwergencja mediów 3.Platformy cyfrowe i multipleksy w ustawodawstwie polskim. 4 / 6
X. Reklama, telesprzedaż., sponsoring. 1. Reklama w mediach elektronicznych: definicja. Reklama ukryta, zasady emisji, zakazy i ograniczenia. 2. Sponsoring: jego rodzaje i ograniczenia 3. Telesprzedaż. XI. Problem konkurencji w mediach. 1. Zagadnienia wynikające z ustawy o ochronie konkurencji. Koncentracja mediów, ustawodawstwo antymonopolowe. 2. Problemy związane z ustawą o konkurencji Sposób obliczania oceny końcowej Zasadniczo wynik egzaminu ustnego. Zachęcam jednak także do aktywności na zajeciach pomimo, że formalnie biorąc są to wykłady. Ponadto PP Studenci otrzymają kilka kazusów prawnych, opartych na autentycznych orzeczeniach sądowych do samodzielnego rozwiązania. Wymagania wstępne i dodatkowe Brak wymagań wstępnych. Zalecany udział w wykładach ze względu na wchodzace w zycie i prawdopodobne zmiany w prawie nie ujete w żadnym podręczniku, a także dla zapoznania się z wcześniej wspomnianymi kazusami. Zalecana literatura i pomoce naukowe I. Literatura rekomendowana: 1.Prawo mediów, pod redakcją J. Barty, R. Markiewicza, A. Matlaka, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2008: rozdziały: 1 do 11, 13,14. 2.I. Dobosz, Prawo prasowe, Warszawa 2011, rozdziały:3,4,5. 3.E. Ferenc Szydełko, Prawo prasowe. Komentarz, Warszawa 2010, s. 31, 37, 51 54, 85, 110-115 (są to fragmenty poświęcone orzecznictwu w najważniejszych kwestiach prawa prasowego). II. Literatura uzupełniająca:. 1.J. Sobczak, Prawo prasowe, Warszawa 2000, rozdział 4. 2.B. Fischer, Dziennikarstwo internetowe w świetle przepisów prawa autorskiego i prasowego, Zeszyty Prasoznawcze nr 3 4 z 2005 r. 3.M. Du Vall, Prowokacja dziennikarska, Zeszyty Prasoznawcze nr 3 4 z 2005 r. Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Nie podano dodatkowych publikacji Informacje dodatkowe Zakres programowy jest taki sam, jak dla studentów stacjonarnych, co wobec mniejszej ilosci godzin nakładac będzie na Państwa konieczność większej pracy własnej. Ponieważ forma testowa niezbyt dobrze sprawdza się w przypadku przedmiotów prawniczych, egzamin będzie miał formę ustną. Przestrzegam przed korzystaniem z krążących wśród studentów pseudoskryptów pt Wykłady dr. Pałosza. Dotyczyły one innego stanu prawnego. 5 / 6
Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Udział w wykładach lub kolokwium zaliczeniowe Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 90 godz 18 godz 2 godz 110 godz 4 ECTS 6 / 6