MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W 2013 ROKU część pierwsza Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, maj 2014
Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 roku część pierwsza charakteryzuje podaż i popyt na pracę w regionie. Zamieszczono w nim dane o strukturze bezrobotnych oraz zgłoszonych do powiatowych urzędów pracy wolnych miejscach pracy i miejscach aktywizacji zawodowej według zawodów i Polskiej Klasyfikacji Działalności. W opracowaniu wykorzystane zostały także wyniki własnych oraz zewnętrznych badań dotyczących regionalnego rynku pracy. Publikacja została przygotowana w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą II współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Źródłem informacji są dane statystyczne przekazywane przez powiatowe urzędy pracy na podstawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na 2013 r. Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane z podaniem źródła Monitoring of shortage and surplus occupations in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in 2013 first part describes the supply and demand for jobs in the region. The publication contains data of the unemployed structure, job offers and vocational activation offers submitted to Poviat Labour Offices according to the occupations and the Polish Classification of Activities. In the study the results of author s own research and external surveys on the regional labour market were used. The publication was prepared within a project Labour Market under Magnifying Glass II cofinanced by the European Union under the European Social Fund. The source of information is statistical data from the reports provided by Local Labour Offices on the basis of the statistical survey program of official statistics for 2013. Reproducing and dissemination is only permitted if the source is indicated
SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 1 2. Ogólna charakterystyka rynku pracy. 3 3. Bezrobocie rejestrowane podstawowe dane. 5 3.1. Bezrobotni według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD 7 3.1.1. 3.1.2. Nowe rejestracje bezrobotnych w 2013 r. według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD. Bezrobotni w końcu 2013 r. według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD. 3.2. Bezrobotni według zawodów. 10 3.2.1. Nowe rejestracje bezrobotnych w 2013 r. według zawodów. 12 3.2.2. Bezrobotni w końcu 2013 r. według zawodów.. 14 3.2.3. Bezrobotni według płci i zawodów.... 16 3.2.4. Bezrobotni w okresie do 12 zakończenia nauki według zawodów.. 3.2.5. Bezrobotni bez stażu pracy.. 21 3.2.6. Bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy...... 23 4. 4.1. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone do powiatowych urzędów pracy w województwie kujawsko-pomorskim. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według przynależności pracodawcy do sekcji PKD. 4.2. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów 28 5. Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 r... 6. Podsumowanie oraz główne wnioski z raportu.. 40 7. Spis wykresów map i tabel. 43 8. Słownik podstawowych pojęć. 45 9. Abbreviaton.. 48 10. Aneks statystyczny 52 8 9 19 24 26 30
ANEKS STATYSTYCZNY Tabela 1. Tabela 2. Tabela 3. Tabela 4. Tabela 5. Tabela 6. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 r. według sekcji PKD Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 r. według sekcji PKD i powiatów.. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 r. według wielkich grup zawodowych.. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 r. według zawodów i specjalności.. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 r. według zawodów i specjalności. Tabela zawiera zawody, w których przynajmniej jeden z 3 paramentów (bezrobotni zarejestrowani w okresie, bezrobotni zarejestrowani w końcu okresu lub wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone w okresie) wyniósł minimum 10. Zawody nadwyżkowe o najniższym różnym od zera wskaźniku intensywności nadwyżki w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 r.. 53 54 56 57 102 153
1. WPROWADZENIE Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. Nr 674 z późn. zm.) do zadań samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy należy m.in. badanie popytu na pracę, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. W celu określenia jednolitych dla całego kraju zasad realizacji tego zadania Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (obecnie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) w 2003 r. opracował Zalecenia metodyczne do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych został w nich zdefiniowany jako proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym. Zawód deficytowy to taki, na który występuje wyższe zapotrzebowanie na rynku pracy niż liczba osób poszukujących zatrudnienia w tym zawodzie. Analogicznie zawód nadwyżkowy to taki, na który występuje mniejsze zapotrzebowanie na rynku pracy niż liczba osób poszukujących pracy. Monitoring zawodów jest prowadzony na trzech poziomach terytorialnych: powiatowym, wojewódzkim i krajowym. Raport wojewódzki, sporządzany w odstępach półrocznych, stanowi syntezę raportów powiatowych z województwa kujawsko-pomorskiego. Badanie półroczne zawiera analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych w I półroczu danego roku. Raporty roczne dodatkowo zawierają informacje z Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące prowadzonego badania popytu na pracę i absolwentów szkół wyższych oraz dane z Systemu Informacji Oświatowej (SIO), dotyczące absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Zakres tematyczny monitoringu dotyczy zawodów i specjalności określonych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy wprowadzonej Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. (Dz.U. z 2010 r. Nr 82, poz. 537 z późn. zm.). Przy monitoringu uwzględniono ponadto poziom bezrobocia i strukturę osób bezrobotnych oraz zgłaszanych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), która obowiązuje na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. z 2007 r. Nr 251, poz. 1885). 1 1 Obie klasyfikacje dostępne są na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego: http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/. 1
Podstawowym źródłem danych wykorzystywanym w tej analizie jest Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy oraz załączniki 2 i 3 do tego sprawozdania. Na podstawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2013 Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy przekazywane jest przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do piątego dnia roboczego każdego miesiąca z danymi za poprzedni miesiąc. Załączniki 2 i 3 sporządzane są z częstotliwością półroczną. Głównym celem monitoringu zawodów jest zapewnienie bieżącej koordynacji szkoleń dla bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego zgodnego z potrzebami rynku pracy. Do szczegółowych zadań tego badania należy zaliczyć: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo- -kwalifikacyjnej na lokalnym rynku pracy; stworzenie bazy informacyjnej w celu opracowania przyszłych struktur zawodowo- -kwalifikacyjnych w układzie lokalnym; określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych zapewniających większą efektywność organizowanych szkoleń; usprawnienie poradnictwa zawodowego przez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych; usprawnienie pośrednictwa pracy przez uzyskanie informacji o planowanych wolnych miejscach pracy i aktywizacji zawodowej na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie osób kończących naukę według zawodów; ułatwienie realizacji programów specjalnych aktywizujących osoby długotrwale bezrobotne w celu promowania ich ponownego zatrudnienia; bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dotyczy władz oświatowych oraz dyrekcji szkół). Raporty z monitoringu przeznaczone są przede wszystkim dla pracowników: administracji samorządowej i rządowej, szkół ponadgimnazjalnych, poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych instytucji i osób zainteresowanych określaniem kierunków zmian zachodzących w strukturze zawodowej na rynku pracy. 2
Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu wykonuje zadania związane z monitorowaniem zawodów deficytowych i nadwyżkowych przez realizację w ramach Poddziałania 6.1.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy własnego projektu systemowego Rynek Pracy pod Lupą II. 2 Celem projektu jest wsparcie uczestników kujawsko-pomorskiego rynku pracy w prowadzeniu działań na rzecz przeciwdziałania bezrobociu i łagodzenia jego skutków. Cel ten zostanie osiągnięty dzięki: wskazaniu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, diagnozie planów zatrudnieniowych oraz trudności rekrutacyjnych pracodawców działających w kluczowych branżach regionu, diagnozie sytuacji podmiotów utworzonych dzięki dotacjom dla osób bezrobotnych, identyfikacji oferty szkoleniowej, udostępnieniu informacji szerokiemu gronu odbiorców. W projekcie tym kontynuuje się część zadań realizowanych wcześniej, w ramach zakończonego w grudniu 2013 r. projektu Rynek Pracy pod Lupą. 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA RYNKU PRACY 3 Najaktualniejsze, publikowane przez Urząd Statystyczny w y, dane na temat liczby pracujących dotyczą działających w sektorze przedsiębiorstw 4, podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących przekraczającej 9 osób. W końcu grudnia 2013 r. w województwie kujawsko-pomorskim w podmiotach tych pracowało 247 979 osób (o 0,1% mniej niż rok wcześniej, w kraju wzrost o 0,7%). Najdynamiczniejszy roczny spadek liczby pracujących odnotowano w działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (o 6,0%) oraz budownictwie (5,2%). Roczny wzrost liczby pracujących nastąpił przede wszystkim w działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej (o 21,5%). 2 Więcej informacji na temat projektu można znaleźć na stronie internetowej http://podlupa.wup.torun.pl. 3 Rozdział przygotowany na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych (BDL) GUS, http://www.stat.gov.pl/bdl. 4 Zgodnie ze słownikiem pojęć zamieszczonym na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego (http://www.stat.gov.pl/gus/definicje) do sektora przedsiębiorstw należą podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie: 1. leśnictwa i pozyskiwania drewna; 2. rybołówstwa w wodach morskich; 3. górnictwa i wydobywania; 4. przetwórstwa przemysłowego; 5. wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych; 6. dostawy wody; gospodarowania ściekami i odpadami oraz działalności związanej z rekultywacją; 7. budownictwa; 8. handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle; 9. transportu i gospodarki magazynowej; 10. działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi; 11. informacji i komunikacji; 12. działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości; 13. działalności prawniczej, rachunkowo-księgowej i doradztwa podatkowego, działalności firm centralnych (head office); doradztwa związanego z zarządzaniem; działalności w zakresie architektury i inżynierii; badań i analiz technicznych; reklamy, badania rynku i opinii publicznej; pozostałej działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej; 14. działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej; 15. działalności związanej z kulturą, rozrywką i rekreacją; 16. naprawy i konserwacji komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego; 17. pozostałej indywidualnej działalności usługowej. 3
Prawie połowa pracujących (47,2%, rok wcześniej 47,5%) była skupiona w przetwórstwie przemysłowym. Liczną grupę stanowiły także osoby pracujące w handlu hurtowym i detalicznym, naprawie pojazdów samochodowych, włączając motocykle (19,9%, rok wcześniej 20,6%) oraz budownictwie (9,5%, rok wcześniej 10,0%). W ciągu roku w sektorze przedsiębiorstw nastąpił wzrost (o 4,2%) przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto, które w grudniu 2013 r. w województwie kujawsko- -pomorskim wyniosło 3364,51 zł, co stanowiło niespełna 80% średniego wynagrodzenia w kraju. Najwyższe średnie wynagrodzenie otrzymywały osoby pracujące w takich sekcjach, jak: informacja i komunikacja 5262,54 zł (0,3% mniej niż rok wcześniej), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 4024,19 zł (4,0% mniej niż rok wcześniej). Mimo znacznego wzrostu najniższe średnie wynagrodzenie brutto przypadało pracownikom sekcji działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 2293,24 zł (9,6% więcej niż rok wcześniej). W ciągu roku liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON wzrosła o 3256 jednostek 1,7% (w kraju wzrost o 2,4%). W końcu grudnia 2013 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego działalność gospodarczą prowadziły 191 252 podmioty (nie licząc osób prowadzących indywidualne gospodarstwo rolne). Sekcjami, w których działało najwięcej podmiotów, były sekcje generujące największe zatrudnienie: handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (51 663 podmioty), budownictwo (22 388 podmiotów) oraz przetwórstwo przemysłowe (17 491 podmiotów). Największy roczny wzrost liczby zarejestrowanych podmiotów odnotowano w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę (o 14,0% 57 jednostek), a także działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej (o 10,0% 474 jednostki). Jednoprocentowy spadek liczby podmiotów nastąpił w dwóch sekcjach: transport i gospodarka magazynowa oraz rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (odpowiednio 130 i 54 podmioty mniej). Niepokojącym zjawiskiem w województwie kujawsko-pomorskim jest utrzymujący się niski poziom przedsiębiorczości. W województwie w 2012 r. (dane najaktualniejsze) na 10 tys. mieszkańców przypadało 897 podmiotów. Było to o 135 podmiotów mniej niż średnio w kraju. 4
Osoby zamieszkujące województwo kujawsko-pomorskie charakteryzują się także niższą niż w kraju aktywnością na rynku pracy. Zgodnie z prowadzonymi przez GUS wynikami badań aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) w IV kwartale 2013 r. w wskaźnik zatrudnienia, wyrażony jako udział osób pracujących 5 w ogóle ludności w wieku 15 lat i więcej, wynosił dla województwa 48,2% i był o 2,4 pkt. proc. mniejszy niż w Polsce. 3. BEZROBOCIE REJESTROWANE PODSTAWOWE DANE W okresie od stycznia do grudnia 2013 r. w województwie kujawsko-pomorskim do ewidencji bezrobotnych trafiło 188 458 osób. W porównaniu z rokiem wcześniejszym było to o 9854 osoby (5,5%) więcej. Wśród osób nowo rejestrujących się zdecydowaną większość stanowiły osoby rejestrujące się po raz kolejny od 1990 r. 82,8%. W tym samym czasie z rejestrów bezrobotnych wyłączono 187 152 osoby (o 17 765 osób 10,5% więcej niż rok wcześniej). Niespełna połowę wszystkich wyłączeń stanowiły podjęcia pracy (88 635 osób 47,4%; rok wcześniej 44,3%). Pozazatrudnieniowe formy aktywizacji (szkolenia, staże, prace społecznie użyteczne, przygotowanie zawodowe dorosłych) rozpoczęło 29 295 bezrobotnych 15,7%. Znaczna cześć wyłączeń osób bezrobotnych (24,6%) była spowodowana niepotwierdzeniem gotowości do pracy. W konsekwencji w końcu grudnia 2013 r. w województwie zarejestrowanych pozostawało 150 145 bezrobotnych. Pod względem największej liczby bezrobotnych lokowało to nasz region, podobnie jak rok wcześniej, na siódmym miejscu w kraju. W tym samym okresie wojewódzka stopa bezrobocia rejestrowanego (charakteryzująca udział bezrobotnych w liczbie osób aktywnych zawodowo) wyniosła 18,1% drugie miejsce w kraju (za województwem warmińsko-mazurskim). 5 Zgodnie ze słownikiem pojęć zamieszczonym na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego (http://www.stat.gov.pl/gus/definicje) w BAEL do pracujących zalicza się wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej, które w okresie badanego tygodnia: wykonywały przez co najmniej 1 godzinę jakąkolwiek pracę przynoszącą dochód lub zarobek, tzn. były zatrudnione w charakterze pracownika najemnego, pracowały we własnym lub dzierżawionym gospodarstwie rolnym albo prowadziły własną działalność gospodarczą poza rolnictwem, pomagały (bez wynagrodzenia) w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej działalności gospodarczej poza rolnictwem, miały pracę, ale jej nie wykonywały: z powodu choroby, urlopu macierzyńskiego lub wypoczynkowego, z innych powodów, przy czym długość przerwy w pracy wynosiła: do 3 miesięcy, powyżej 3 miesięcy, ale osoby te były pracownikami najemnymi i w tym czasie otrzymywały co najmniej 50% dotychczasowego wynagrodzenia. Do pracujących zgodnie z międzynarodowymi standardami zaliczani byli również uczniowie, z którymi zakłady pracy lub osoby fizyczne zawarły umowę o naukę lub przyuczenie do określonej pracy, jeżeli otrzymują wynagrodzenie. 5
Wykres 1. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2005 2013. Stan w końcu grudnia 22,3 19,2 14,9 13,3 16,2 17,0 17,0 18,1 18,1 188 021 160 061 123 243 110 256 134 127 139 401 139 622 148 839 150 145 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych Stopa bezrobocia rejestrowanego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku oraz danych GUS na temat stopy bezrobocia. Najwyższą stopę bezrobocia w województwie odnotowano dla powiatów lipnowskiego (29,1%), włocławskiego (28,0%) i grudziądzkiego (27,1%). W regionie stopa bezrobocia niższa od średniej wojewódzkiej (lub jej równa) utrzymuje się w dwóch miastach na prawach powiatu w y (8,8%) i Toruniu (10,2%) oraz w powiatach bydgoskim (13,9%), brodnickim (15,8%) i świeckim (18,1%). W ciągu roku nie zmienił się poziom wojewódzkiej i krajowej stopy bezrobocia. Nieznacznie wzrosła liczba bezrobotnych w województwie (o 0,9%, w kraju wzrost o 1,0%). Wzrost liczby bezrobotnych nastąpił w 17 z 23 powiatów. Największy względny wzrost zanotowano w powiatach radziejowskim (11,2% 434 osoby) i mogileńskim (8,6% 319 osób) oraz w Toruniu (7,1% 625 osób). Istotny spadek liczby bezrobotnych wystąpił w u (10,2% 857 osób) i Włocławku (7,2% 784 osoby). 6
Mapa 1. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w końcu grudnia 2013 r. TUCHOLSKI SĘPOLEŃSKI 25,1% 3597 21,8% 3988 BYDGOSKI 13,9% 5460 ŚWIECKI 18,1% 6350 CHEŁMIŃSKI 25,2% 4595 GRUDZIĄDZKI 27,1% 3872 GRUDZIĄDZ 20,7% 7523 WĄBRZESKI 22,8% 3166 BRODNICKI 15,8% 4822 NAKIELSKI 23,6% 6703 BYDGOSZCZ 8,8% 14 233 TORUŃSKI 21,2% 7345 TORUŃ 10,2% 9433 GOLUBSKO- -DOBRZYŃSKI 24,3% 4274 RYPIŃSKI 21,1% 3645 ŻNIŃSKI 22,9% 5907 INOWROCŁAWSKI ALEKSANDROWSKI 23,5% 15 198 24,1% 5049 LIPNOWSKI 29,1% 7315 Stopa bezrobocia w procentach: 12,0 i mniej MOGILEŃSKI 22,6% 4028 Polska - 13,4% RADZIEJOWSKI 26,3% 4309 20,0% 10 143 WŁOCŁAWSKI 28,0% 9190 WŁOCŁAWEK 12,1-18,0 18,1-24,0 24,1 i więcej województwo kujawsko-pomorskie - 18,1% Podregion bydgosko-toruński - 11,1% Podregion grudziądzki - 21,2% Podregion włocławski - 23,8% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku oraz danych GUS na temat stopy bezrobocia. 3.1. BEZROBOTNI WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD Dane o bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD zostały opracowane na podstawie załącznika nr 2 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. 6 6 Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2013 załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 7
3.1.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W 2013 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD Podobnie jak w latach ubiegłych największy napływ bezrobotnych nastąpił z zakładów, które prowadziły działalność w zakresie: przetwórstwa przemysłowego (17,3%), handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle (15,3%), a także budownictwa (10,0%). Tabela 1. Nowe rejestracje bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim w 2012 i 2013 r. według sekcji PKD Nowe rejestracje bezrobotnych 2012 r. 2013 r. Wyszczególnienie zmiana liczba % Przetwórstwo przemysłowe 32 113 32 516 403 1,3 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 27 418 28 867 1 449 5,3 Budownictwo 18 484 18 804 320 1,7 Działalność niezidentyfikowana 14 123 11 858-2 265-16,0 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 9 218 10 746 1 528 16,6 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 9 581 10 187 606 6,3 Pozostała działalność usługowa 8 759 9 633 874 10,0 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 4 107 4 625 518 12,6 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 3 941 4 336 395 10,0 Transport i gospodarka magazynowa 3 573 3 931 358 10,0 Edukacja 3 468 3 912 444 12,8 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3 010 3 542 532 17,7 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 3 156 3 435 279 8,8 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 1 753 1 961 208 11,9 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 1 408 1 616 208 14,8 Informacja i komunikacja 854 1 008 154 18,0 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 836 935 99 11,8 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 554 597 43 7,8 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 301 456 155 51,5 Górnictwo i wydobywanie 188 219 31 16,5 Organizacje i zespoły eksterytorialne 62 133 71 114,5 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 1 725 1 890 165 9,6 Poprzednio pracujący razem 148 632 155 207 6 575 4,4 Dotychczas niepracujący 29 972 33 251 3 279 10,9 Ogółem 178 604 188 458 9 854 5,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 2 do Sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. 8
W odniesieniu do roku 2012 spośród sekcji, w których zarejestrowało się powyżej 1% ogółu bezrobotnych, istotny roczny wzrost liczby nowych rejestracji nastąpił w opiece zdrowotnej i pomocy społecznej (o 17,7%) oraz administracji publicznej i obronie narodowej; obowiązkowych zabezpieczeniach społecznych (o 16,6%). Zmniejszyła się jedynie liczba bezrobotnych, wobec których nie udało się ustalić sekcji ostatniego pracodawcy (działalność niezidentyfikowana 16,0%). W 2013 r. poza osobami mającymi staż pracy zarejestrowało się także 33 251 osób dotychczas niepracujących. Było to o 10,9% (3279 osób) więcej niż rok wcześniej. W tym samym czasie liczba osób mających staż pracy wzrosła o 4,4% (6575 osób). 3.1.2. BEZROBOTNI W KOŃCU 2013 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD W dniu 31 grudnia 2013 r. w ewidencji powiatowych urzędów pracy pozostawało 125 687 bezrobotnych poprzednio pracujących i 24 458 osób dotychczas niepracujących, co stanowiło odpowiednio 83,7% i 16,3% ogółu bezrobotnych (tak samo jak rok wcześniej). Osoby poprzednio pracujące najczęściej reprezentowały sekcje, w których nastąpił największy napływ bezrobotnych, czyli: przetwórstwo przemysłowe (18,7% ogółu, rok wcześniej 18,8%) oraz handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (16,0%, rok wcześniej 15,7%). 7 Wysoki poziom bezrobocia w tych sekcjach jest związany z tym, że są to gałęzie gospodarcze skupiające największą liczbę podmiotów gospodarczych oraz osób pracujących w sektorze przedsiębiorstw. W ciągu roku liczba osób poprzednio pracujących wzrosła o 1,0%. Wśród sekcji, w których zarejestrowanych pozostawało powyżej 1% ogółu bezrobotnych, duży względny wzrost nastąpił w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybactwie (o 11,5%), a także administracji publicznej i obronie narodowej; obowiązkowych zabezpieczeniach społecznych (6,9%). Spadek liczby bezrobotnych odnotowano jedynie w mało licznej sekcji gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (o 11,8%) oraz wśród osób, w których przypadku nie udało się ustalić PKD ostatniego pracodawcy (działalność niezidentyfikowana 25,0%). 7 Szczegółowe informacje o bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD zawierają Tabele 1 i 2 w Aneksie statystycznym. 9
Wykres 2. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD. Stan w końcu grudnia 2013 r. 28 145 24 458 24 080 17 559 14 571 0,8 0,5 3,2 0,9 9 333 6,9 7 834 7 359 5,0 1,7 4 849 11,5 5,6 3 550 6,7 8 407 Przetwórstwo przemysłowe Dotychczas niepracujący Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Budownictwo Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Pozostała działalność usługowa Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Pozostałe sekcje* Działalność niezidentyfikowana -25,0 Liczba bezrobotnych Zmiana liczby bezrobotnych w odniesieniu do roku wcześniejszego (w %) *Do pozostałych sekcji PKD należą: 1. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna; 2. Edukacja; 3. Transport i gospodarka magazynowa; 4. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; 5. Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją; 6. Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją; 7. Działalność finansowa i ubezpieczeniowa; 8. Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości; 9. Informacja i komunikacja; 10. Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby; 11. Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych; 12. Górnictwo i wydobywanie; 13. Organizacje i zespoły eksterytorialne. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 2 do Sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. 3.2. BEZROBOTNI WEDŁUG ZAWODÓW Dane o bezrobotnych według zawodów opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. 8 8 Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2013 załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 10
W statystyce rynku pracy bezrobotni poprzednio pracujący klasyfikowani są według wykonywanego w ostatnim miejscu pracy, a osoby dotychczas niepracujące zgodnie z zawodem wyuczonym (potwierdzonym świadectwem lub dyplomem kształcenia szkolnego bądź kursowego). Oddzielną grupę stanowią osoby bez. Od 2013 r. obejmuje ona tych, którzy jednocześnie spełniają dwa warunki nie mają świadectwa (dyplomu) ukończenia kształcenia szkolnego lub kursowego i nie mają minimum 6-miesięcznej, udokumentowanej ciągłości pracy w jednym zawodzie. W latach poprzednich warunek drugi stanowił, że okres ten to minimum 1 rok. Zmiana definicji osób bez spowodowała, że osoby, które miały staż pracy w jednym zawodzie od 6 do 12 miesięcy, w okresach poprzednich były osobami bez, a od 2013 r. powinny mieć przypisany zawód. W związku z tym dane o bezrobotnych według nie do końca mogą być porównywane z okresami wcześniejszymi. Ponieważ jednak, na skutek zmiany definicji, liczebność populacji osób bez uległa tylko nieznacznym zmianom, w raporcie zostały zamieszczone porównania z 2012 r. Zawody i specjalności zostały określone zgodnie z obowiązującą od 1 lipca 2010 r. klasyfikacją zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania zawodów z uwzględnieniem dwóch aspektów kwalifikacji, tj. ich poziomu i specjalizacji. Powyższe kryteria posłużyły przyporządkowywaniu poszczególnych zawodów i specjalności do grup elementarnych, a tych z kolei do szerszych grup średnich, dużych i wielkich. Obecnie struktura klasyfikacji obejmuje 10 grup wielkich (1-cyfrowy kod), 43 duże (2-cyfrowy kod), 132 średnie (3-cyfrowy kod) oraz 444 grupy elementarne (4-cyfrowy kod). Grupy elementarne zawierają 2366 zawodów i specjalności (6-cyfrowy kod). W niniejszym opracowaniu szczegółową analizą objęto grupy wielkie oraz konkretne zawody. W celu łatwiejszej identyfikacji w klasyfikacji z 2010 r. zawody szkolne zostały opatrzone symbolem S, a ich nazwy pokrywają się z nazwami zawodów ujętych w przepisach oświatowych klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. z 2007 r., Nr 124, poz. 860). W aktualizacji klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy z roku 2012 dodanych zostało 6 nowych zawodów, w których (zgodnie z aktualizacją klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego Dz.U. z 2012 r., Nr 7) kształcenie może się odbywać w zasadniczych szkołach zawodowych. 11
3.2.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W 2013 R. WEDŁUG ZAWODÓW Od stycznia do grudnia 2013 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko- -pomorskiego zarejestrowało się 148 307 bezrobotnych mających zawód i 40 151 bezrobotnych bez. Stanowiło to odpowiednio 78,7% i 21,3% ogółu nowo zarejestrowanych (rok wcześniej 79,4% i 20,6%). Wśród osób, które miały zawód, do powiatowych urzędów pracy najczęściej zgłaszali się przedstawiciele następujących wielkich grup zawodów: robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (42 925 osób 22,8%), pracownicy usług i sprzedawcy (33 389 osób 17,7%) oraz technicy i inny średni personel (21 475 osób 11,4%). Wykres 3. Nowe rejestracje bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 r. według wielkich grup zawodów 16 761 SPECJALIŚCI 40 151 21 475 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI 14 472 8 581 861 3 170 6 673 33 389 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH 42 925 POZOSTAŁE GRUPY* BEZ ZAWODU * Do pozostałych grup należą: siły zbrojne oraz przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. W porównaniu z 2012 r. w większości wielkich grup zawodowych nastąpił wzrost liczby nowych rejestracji. Najsilniejszy wzrost odnotowano w grupach specjalistów (o 14,8%, 2155 osób) oraz pracowników biurowych (o 8,0%, 493 osoby). Minimalny spadek liczby bezrobotnych zauważyć można wśród operatorów i monterów maszyn i urządzeń (0,5%, 44 osoby), przedstawicieli władz publicznych, wyższych urzędników i kierowników (4,5%, 37 osób), a także sił zbrojnych (6,0%, 5 osób). 12
Tabela 2. Nowe rejestracje bezrobotnych w 2013 r. według zawodów (zarejestrowanych 1000 i więcej osób) Nazwa Nowe rejestracje bezrobotnych liczba udział w osoby w okresie do 12 udział liczba w 000000 Bez 40 151 18 953 47,2 9 661 24,1 522301 Sprzedawca S 15 509 13 660 88,1 1 362 8,8 722204 Ślusarz S 4 638 164 3,5 164 3,5 331403 Technik ekonomista S 3 994 3 303 82,7 399 10,0 515303 Robotnik gospodarczy 3 593 1 255 34,9 59 1,6 711202 Murarz S 3 349 7 0,2 120 3,6 931301 Robotnik budowlany 3 102 36 1,2 14 0,5 512001 Kucharz S 2 828 1 962 69,4 150 5,3 512002 Kucharz małej gastronomii S 2 405 1 266 52,6 631 26,2 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 2 337 0 0,0 426 18,2 753105 Krawiec S 2 307 2 260 98,0 28 1,2 752205 Stolarz S 2 161 86 4,0 115 5,3 514101 Fryzjer S 2 031 1 922 94,6 437 21,5 311504 Technik mechanik S 1 920 75 3,9 95 4,9 753303 Szwaczka 1 882 1 869 99,3 22 1,2 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1 823 1 024 56,2 18 1,0 751204 Piekarz S 1 599 218 13,6 61 3,8 432103 Magazynier 1 563 228 14,6 57 3,6 911207 Sprzątaczka biurowa 1 507 1 480 98,2 4 0,3 411004 Technik prac biurowych S 1 455 1 238 85,1 90 6,2 723105 Mechanik samochodów osobowych 1 354 1 0,1 33 2,4 751201 Cukiernik S 1 339 680 50,8 116 8,7 235107 Pedagog 1 313 1 191 90,7 408 31,1 713102 Malarz budowlany 1 249 91 7,3 4 0,3 932101 Pakowacz 1 175 776 66,0 4 0,3 242217 Specjalista administracji publicznej 1 137 839 73,8 359 31,6 722314 Tokarz w metalu 1 135 119 10,5 2 0,2 314207 Technik rolnik S 1 118 594 53,1 74 6,6 513101 Kelner S 1 109 913 82,3 78 7,0 322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego S 1 067 761 71,3 162 15,2 351203 Technik informatyk S 1 015 179 17,6 214 21,1 S dany zawód objęty jest kształceniem w systemie oświaty i występuje w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. w tym Badając strukturę zawodową nowo zarejestrowanych bezrobotnych na najniższym poziomie agregacji, można zauważyć, że do urzędów pracy najczęściej zgłaszały się osoby bez oraz przedstawiciele profesji zawartych w tabeli 2. Nowe rejestracje bezrobotnych wymienionych w tabeli 2 stanowiły 60,0% łącznego napływu bezrobotnych, 63,5% rejestrujących się kobiet, 56,9% mężczyzn i 67,6% osób w okresie do 12. 13
3.2.2. BEZROBOTNI W KOŃCU 2013 R. WEDŁUG ZAWODÓW 31 grudnia 2013 r. w rejestrach powiatowych urzędów pracy województwa kujawsko- -pomorskiego pozostawało 119 945 bezrobotnych mających zawód i 30 200 osób bez, co stanowiło odpowiednio 79,9% i 20,1% bezrobotnych. W porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba bezrobotnych mających zawód wzrosła o 0,4%, a osób bez o 2,9%. Wykres 4. Bezrobotni w wielkich grupach zawodów w województwie kujawsko-pomorskim w końcu grudnia 2013 r. 30 200 9 210 16 335 SPECJALIŚCI TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI 615 4 879 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 13 363 6 976 29 688 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH 35 226 3 653 POZOSTAŁE GRUPY* BEZ ZAWODU * Do pozostałych grup należą: siły zbrojne i przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. W omawianym okresie, podobnie jak w latach wcześniejszych, w powiatowych urzędach pracy najliczniej reprezentowane były grupy: robotników przemysłowych i rzemieślników, pracowników usług i sprzedawców oraz osób bez. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (35 226 osób) w końcu grudnia 2013 r. stanowili 23,5% ogółu zarejestrowanych. W grupie tej najwięcej bezrobotnych pozostawało w takich zawodach, jak: ślusarz (3896 zarejestrowanych), murarz (2719 zarejestrowanych), krawiec (2664 zarejestrowanych), szwaczka (1857 zarejestrowanych). Wśród bezrobotnych mających zawód dużą liczbę stanowiły także osoby z zawodami należącymi do grupy wielkiej pracownicy usług i sprzedawcy (29 688 osób, 19,8% zarejestrowanych). Połowę zarejestrowanych w tej grupie stanowią sprzedawcy (14 640 osób) jest to zawód najliczniej reprezentowany przez osoby bezrobotne. Licznie występującymi zawodami były także: robotnik gospodarczy (3432 osoby), kucharz (2756 osób), kucharz małej gastronomii (1898 osób) oraz fryzjer (1599 osób). 14
Tabela 3. Bezrobotni według zawodów stan w końcu 2013 r. (powyżej 900 osób) Nazwa Zarejestrowani bezrobotni - stan w dniu 31.12.2013 r. osoby w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki bez stażu poprzednio pracujący pozostający bez pracy powyżej roku 000000 Bez 30 200 16 847 3 101 15 979 5 289 522301 Sprzedawca S 14 640 13 515 698 235 6 405 722204 Ślusarz S 3 896 206 47 148 1 433 515303 Robotnik gospodarczy 3 432 1 337 22 4 1 513 331403 Technik ekonomista S 3 302 2 877 202 552 1 186 512001 Kucharz S 2 756 2 257 63 359 1 079 711202 Murarz S 2 719 11 46 62 983 753105 Krawiec S 2 664 2 617 26 357 1 077 931301 Robotnik budowlany 2 645 49 2 11 1 004 512002 Kucharz małej gastronomii S 1 898 1 303 302 650 395 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1 886 1 195 5 4 903 753303 Szwaczka 1 857 1 843 10 21 823 911207 Sprzątaczka biurowa 1 754 1 718 4 11 904 514101 Fryzjer S 1 599 1 548 209 81 580 752205 Stolarz S 1 518 85 47 42 449 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 1 364 2 185 137 328 311504 Technik mechanik S 1 281 70 40 114 393 411004 Technik prac biurowych S 1 226 1 091 33 36 524 751204 Piekarz S 1 225 260 32 22 410 751201 Cukiernik S 1 190 782 66 47 495 314207 Technik rolnik S 1 174 720 45 221 444 713102 Malarz budowlany 1 141 104 0 21 445 432103 Magazynier 1 056 226 9 1 347 613003 Rolnik S 1 028 707 20 196 392 723105 Mechanik samochodów osobowych 1 023 2 16 29 347 722314 Tokarz w metalu 976 142 3 32 367 932101 Pakowacz 965 729 2 4 376 513101 Kelner S 952 843 26 44 370 S dany zawód objęty jest kształceniem w systemie oświaty i występuje w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. w tym Osoby ujęte w tabeli 3 stanowiły aż 60,9% ogółu bezrobotnych. Zarejestrowani ci to także: 65,5% bezrobotnych kobiet, 55,4% bezrobotnych mężczyzn, 64,9% bezrobotnych w okresie do 12, 79,4% bezrobotnych bez stażu pracy oraz 58,8% bezrobotnych poprzednio pracujących, pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy. W porównaniu z końcem 2012 r. największy względny wzrost liczby bezrobotnych nastąpił w grupie specjalistów 3,2% (287 osób). Spadek liczby zarejestrowanych można było zaobserwować wśród operatorów i monterów maszyn i urządzeń 1,9% (133 osoby). 15
Należy zwrócić uwagę, że posiadanie przez bezrobotnego danego nie zawsze jest równoznaczne z umiejętnościami i możnością wykonywania określonej profesji. Najczęściej wynika to z długiej przerwy w wykonywaniu (39,9% ogółu bezrobotnych pozostaje w rejestrach powyżej roku), braku odpowiednich uprawnień i świadectw kwalifikacyjnych (34,0% bezrobotnych to osoby bez kwalifikacji zawodowych) oraz z braku doświadczenia zawodowego (22,2% bezrobotnych). 3.2.3. BEZROBOTNI WEDŁUG PŁCI I ZAWODÓW W końcu grudnia 2013 r. w ewidencji powiatowych urzędów pracy z terenu województwa pozostawało 81 002 bezrobotnych kobiet i 69 143 bezrobotnych mężczyzn, co stanowiło odpowiednio 53,9% i 46,1% ogółu zarejestrowanych. W populacji bezrobotnych są silniej reprezentowane niż wśród zamieszkującej województwo ludności w wieku produkcyjnym (w końcu 2012 r. dane najaktualniejsze udział kobiet w tej kategorii wynosił 47,5% 9 ). Tabela 4. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 r. według powiatów Nowe rejestracje Zarejestrowani w końcu okresu Powiaty liczba % liczba % Aleksandrów Kujawski 5 536 2 562 46,3 5 049 2 489 49,3 Brodnica 6 803 3 193 46,9 4 822 2 909 60,3 21 660 10 410 48,1 14 233 7 298 51,3 7 857 3 853 49,0 5 460 2 923 53,5 Chełmno 5 375 2 617 48,7 4 595 2 440 53,1 Golub-Dobrzyń 4 782 2 398 50,1 4 274 2 418 56,6 10 585 4 814 45,5 7 523 3 944 52,4 4 978 2 441 49,0 3 872 2 172 56,1 Inowrocław 15 835 7 879 49,8 15 198 8 317 54,7 Lipno 8 100 3 661 45,2 7 315 3 735 51,1 Mogilno 4 627 2 422 52,3 4 028 2 338 58,0 Nakło nad Notecią 9 283 4 221 45,5 6 703 3 506 52,3 Radziejów 4 441 2 047 46,1 4 309 2 245 52,1 Rypin 4 299 2 014 46,8 3 645 2 210 60,6 Sępólno Krajeńskie 5 522 2 513 45,5 3 597 1 989 55,3 Świecie 8 293 3 965 47,8 6 350 3 597 56,6 13 609 6 684 49,1 9 433 4 920 52,2 10 644 5 347 50,2 7 345 4 086 55,6 Tuchola 4 730 2 305 48,7 3 988 2 175 54,5 Wąbrzeźno 3 590 1 824 50,8 3 166 1 779 56,2 10 687 4 967 46,5 10 143 5 387 53,1 9 255 4 007 43,3 9 190 4 843 52,7 Żnin 7 967 3 838 48,2 5 907 3 282 55,6 Województwo 188 458 89 982 47,7 150 145 81 002 53,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. 9 Bank Danych Lokalnych (BDL) GUS, http://www.stat.gov.pl/bdl. 16
Największy udział kobiet w ogóle bezrobotnych można było zaobserwować w powiatach brodnickim (60,6%) i rypińskim (60,3%). Mniej niż połowę ogółu bezrobotnych stanowiły jedynie w powiecie aleksandrowskim (49,3%). W porównaniu z analogicznym okresem roku wcześniejszego populacja kobiet pozostających bez pracy wzrosła o 503 osoby (0,6%), a bezrobotnych mężczyzn o 803 osoby (1,2%). Zmiany te spowodowały nieznaczny spadek udziału kobiet w ogóle bezrobotnych o 0,2 pkt. proc. Zawód wyuczony lub wykonywany miało 79,2% bezrobotnych kobiet i 80,7% bezrobotnych mężczyzn. Strukturę zawodową bezrobotnych według płci na poziomie wielkich grup zawodowych prezentuje wykres 5. Wykres 5. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim według wielkich grup zawodów i płci. Stan w końcu grudnia 2013 r. 23 985 26 517 KOBIETY MĘŻCZYŹNI SPECJALIŚCI TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH 6 310 2 900 10 312 6 023 3 440 1 439 5 703 2 215 1 438 8 709 2 328 6 581 275 16 847 POZOSTAŁE GRUPY* BEZ ZAWODU 4 648 6 782 340 13 353 * Do pozostałych grup należą: przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy (275 zarejestrowanych kobiet i 295 zarejestrowanych mężczyzn) oraz siły zbrojne (45 zarejestrowanych mężczyzn). Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Z danych przedstawionych na wykresie 5 wynika, że to przede wszystkim (na poziomie wielkich grup zawodowych) pracownicy usług i sprzedawcy. Na najniższym poziomie agregacji konkretnych zawodów bezrobotne to najczęściej osoby bez (16 847 kobiet) oraz przedstawicielki następujących profesji: sprzedawca 13 515 kobiet (92,3% zarejestrowanych w zawodzie); technik ekonomista 2877 kobiet (87,1%); krawiec 2617 kobiet (98,2%); 17
kucharz 2257 kobiet (81,9%); szwaczka 1843 (99,2%); sprzątaczka biurowa 1718 kobiet (97,9%); fryzjer 1548 kobiet (96,8%); robotnik gospodarczy 1337 kobiet (39,0%); kucharz małej gastronomii 1303 (68,7%); robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1195 kobiet (63,4%); technik prac biurowych 1091 kobiet (89,0%). Kobiety zarejestrowane w jednym z 11 powyższych zawodów stanowiły 38,6% bezrobotnych kobiet, dodatkowe 20,8% to bezrobotne bez. Pozostający w rejestrach bezrobotni mężczyźni to na poziomie wielkich grup zawodowych głównie robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Na poziomie zawodów bezrobotni mężczyźni to przedstawiciele takich profesji, jak: ślusarz 3690 mężczyzn (94,7% zarejestrowanych w zawodzie); murarz 2708 mężczyzn (99,6%); robotnik budowlany 2596 mężczyzn (98,1%); robotnik gospodarczy 2095 mężczyzn (61,0%); stolarz 1433 mężczyzn (94,4%); mechanik pojazdów samochodowych 1362 mężczyzn (99,9%); technik mechanik 1211 mężczyzn (94,5%); sprzedawca 1125 mężczyzn (7,7%); malarz budowlany 1037 mężczyzn (90,9%); mechanik samochodów osobowych 1021 mężczyzn (99,8%); piekarz 965 mężczyzn (78,8%). Mężczyźni zarejestrowani w jednym z wyżej wymienionych 11 zawodów stanowili 27,8% bezrobotnych mężczyzn, kolejne 19,3% to bezrobotni bez. Mimo że znaczny odsetek zarówno bezrobotnych kobiet, jak i mężczyzn stanowią osoby bez, struktura zawodowa bezrobotnych różni się w zależności od płci. Struktura zawodowa mężczyzn jest bardziej zróżnicowana, nie ma tu jednego dominującego, jak w przypadku kobiet (co szósta zarejestrowana ma zawód sprzedawcy). Co więcej, mężczyźni znacznie częściej niż wykonują zawody techniczne związane z naprawą i obsługą maszyn oraz budownictwem. 18
Chociaż na ogół mają wyższy poziom wykształcenia niż mężczyźni (wykształcenie średnie lub wyższe ma 45,5% bezrobotnych kobiet i tylko 27,1% bezrobotnych mężczyzn), to one mają większe problemy ze znalezieniem i podjęciem pierwszej pracy. W końcu omawianego okresu stażu pracy nie miało 19,2% zarejestrowanych kobiet oraz 12,9% zarejestrowanych mężczyzn. Odmienna struktura zawodowa oraz brak doświadczenia zawodowego mogą być przyczyną m.in. tego, że dłużej niż mężczyźni pozostają w ewidencji osób bezrobotnych. W omawianym okresie bez pracy powyżej roku pozostawało 45,3% bezrobotnych kobiet oraz 33,7% bezrobotnych mężczyzn. Zgodnie z wynikami badań Bilansu Kapitału Ludzkiego w województwie kujawsko- -pomorskim znacznie częściej niż w skali kraju pracodawcy preferują w procesie rekrutacji mężczyzn (w województwie ponad 60% pracodawców, którzy wskazali płeć kandydata jako ważną cechę, wolało zatrudnić mężczyznę w skali kraju niespełna 50%). Autorzy badania wskazują, że jest to związane z oferowanymi miejscami pracy głównie w zawodach robotniczych. 10 3.2.4. BEZROBOTNI W OKRESIE DO 12 MIESIĘCY OD DNIA UKOŃCZENIA NAUKI WEDŁUG ZAWODÓW W końcu 2013 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowanych pozostawało 8107 bezrobotnych w okresie do 12 ukończenia nauki, zw. bezrobotnymi absolwentami (5,4% ogółu bezrobotnych). Większość tej grupy stanowiły (58,7% o 4,8 pkt. proc. więcej niż w ogóle bezrobotnych). Osoby młode, do 25 r. życia, wśród bezrobotnych absolwentów stanowiły 85,4% (w ogóle bezrobotnych 19,4%). W porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba bezrobotnych absolwentów nieznacznie wzrosła (o 47 osób 0,6%), a ich udział w ogóle bezrobotnych nie zmienił się. W końcu 2013 r. w poszczególnych powiatach województwa udział bezrobotnych do 12 w ogóle bezrobotnych wahał się od 3,5% w u (rok wcześniej 3,4%) i 3,7% we Włocławku (rok wcześniej 4,0%) do 8,3% w powiecie brodnickim (rok wcześniej 8,0%). 10 Rynek pracy w województwie kujawsko-pomorskim w świetle danych z badań Bilans Kapitału Ludzkiego 2012, Bilans Kapitału Ludzkiego, Kraków 2013. 19
Tabela 5. Bezrobotni w okresie do 12 w województwie kujawsko-pomorskim w 2013 r. Powiaty liczba Nowe rejstracje udział w ogóle bezrobotnych (w %) Stan w końcu okresu liczba udział w ogóle bezrobotnych (w %) Aleksandrów Kujawski 652 11,8 245 4,9 Brodnica 1 017 14,9 399 8,3 2 406 11,1 656 4,6 1 012 12,9 303 5,5 Chełmno 667 12,4 229 5,0 Golub-Dobrzyń 683 14,3 278 6,5 1 022 9,7 263 3,5 662 13,3 206 5,3 Inowrocław 1 943 12,3 770 5,1 Lipno 989 12,2 424 5,8 Mogilno 673 14,5 286 7,1 Nakło nad Notecią 1 120 12,1 440 6,6 Radziejów 645 14,5 290 6,7 Rypin 610 14,2 258 7,1 Sępólno Krajeńskie 567 10,3 198 5,5 Świecie 1 170 14,1 420 6,6 1 384 10,2 419 4,4 1 198 11,3 422 5,7 Tuchola 683 14,4 283 7,1 Wąbrzeźno 455 12,7 149 4,7 1 126 10,5 378 3,7 1 165 12,6 446 4,9 Żnin 883 11,1 345 5,8 Województwo 22 732 12,1 8 107 5,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. Bezrobotni zarejestrowani w okresie do 12 to przede wszystkim osoby bez 3101 osób, tj. 38,3%. Kolejne 22,7% stanowiły osoby z zawodami: sprzedawca 698 bezrobotnych; kucharz małej gastronomii 302 bezrobotnych; fryzjer 209 bezrobotnych; technik ekonomista 202 bezrobotnych; mechanik pojazdów samochodowych 185 bezrobotnych; pedagog 133 bezrobotnych; specjalista administracji publicznej 112 bezrobotnych. 20
Z danych przedstawionych w tabeli 5 wynika, że liczba nowych rejestracji bezrobotnych do 12 była prawie trzykrotnie wyższa od liczby bezrobotnych zarejestrowanych w końcu 2013 r. Jednakże w grupie tej znacznie rzadziej niż wśród ogółu bezrobotnych powodem wyłączenia jest podjęcie pracy. Świadczy o tym niski wskaźnik płynności rynku pracy, definiowany jako stosunek liczby bezrobotnych, którzy podjęli pracę, do liczby nowo zarejestrowanych bezrobotnych. W 2013 r. wskaźnik płynności rynku pracy w grupie osób w okresie do 12 wyniósł 31,2% (o 15,8 pkt. proc. mniej niż wśród ogółu bezrobotnych). Można wnioskować, że znaczna część wyłączeń osób w tej kategorii jest spowodowana objęciem tej grupy pozazatrudnieniowymi formami przeciwdziałania bezrobociu (w szczególności stażami). 11 Niestety osoby takie po zakończeniu programu często powracają do rejestrów, a po roku od dnia określonego na dyplomie ukończenia uczelni wyższej lub świadectwie szkolnym, chociaż dalej pozostają w gronie osób bezrobotnych, nie są już zaliczane do grupy bezrobotnych w okresie do 12. 3.2.5. BEZROBOTNI BEZ STAŻU PRACY W końcu 2013 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowanych pozostawało 24 458 osób bez stażu pracy 16,3% ogółu zarejestrowanych (tak samo jak rok wcześniej). W subpopulacji tej prawie 2/3 stanowiły (63,4% 11,3 pkt. proc. więcej niż wśród bezrobotnych mających doświadczenie zawodowe). Bezrobotni bez stażu pracy to przeważnie osoby młode, do 25. roku życia (55,0%). Duża część tych osób pozostawała w ewidencji powyżej roku 41,8% (o 2,2 pkt. proc. więcej niż wśród osób mających staż pracy). Największy problem ze znalezieniem i podjęciem pierwszej pracy mają osoby bez, z których 15 979 (52,9%) nigdy nie pracowało. Istotnym udziałem osób bez stażu pracy charakteryzowały się także takie wielkie grupy zawodów, jak: specjaliści (20,8%), technicy i inny średni personel (16,0%). 11 Aktualne formularze Sprawozdania MPiPS-01 oraz załączników do tego sprawozdania nie dają możliwości zweryfikowania, ile osób w okresie do 12 objętych zostało aktywnymi formami przeciwdziałania bezrobociu. 21