POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE wybrane zagadnienia

Prof. UWr dr hab. L. Klat-Wertelecka Zakład Postępowania Administracyjnego i Sądownictwa Administracyjnego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE wybrane zagadnienia 1. ZAKRES OBOWIĄZYWANIA KODEKSU POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (tekst Dz.U. z 2013, poz. 267 ze zm.) reguluje kilka postępowań: 1) postępowanie administracyjne ogólne, tj. postępowanie w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych : -ogólne (Dział I, II, IV i IX k.p.a.), - przepisy szczególne w sprawach ubezpieczeń społecznych (Dział III k.p.a.); 2) postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość - art. 22 i 23 k.p.a., 3) postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń (Dział VII k.p.a.), 4) postępowanie w sprawach skarg i wniosków (Dział VIII k.p.a.). Postępowanie administracyjne ogólne oraz postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń prowadzą organy administracji publicznej oraz mogą prowadzić inne podmioty, gdy są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw. Bardzo szeroki jest krąg organów powołanych do prowadzenia postępowania w sprawach skarg i wniosków. Obejmuje on: wszelkie organy państwowe, czyli: organy administracji rządowej, organy ustawodawcze, sądownicze, kontrolne, organy samorządowe tzn. organy samorządu zawodowego i gospodarczego a także organy państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych. 2. POJĘCIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO OGÓLNEGO Celem ogólnego postępowania administracyjnego jest rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy administracyjnej poprzez wydanie decyzji. Treścią decyzji może być m.in.: - przyznanie uprawnienia, nałożenie obowiązku, ograniczenie uprawnienia, cofnięcie uprawnienia, potwierdzenie uprawnienia itp. (np. przyznanie koncesji, pozwolenia, decyzja nakazująca rozbiórkę budynku, cofnięcie pozwolenia, nałożenie kary administracyjnej). Postępowanie administracyjne służy realizacji norm administracyjnego prawa materialnego. W art. l pkt. l i 2 k.p.a. wymienione zostały cztery przesłanki stosowania k.p.a. w postępowaniu administracyjnym: 1) rodzaj organu powołanego do rozpatrywania sprawy na podstawie k.p.a. sprawy załatwiają organy administracji publicznej art. 1 pkt 1 i 2 k.p.a., art. 5 1 pkt 3 k.p.a., 2) właściwość organu w sprawie, 3) indywidualny charakter sprawy, 4) forma rozstrzygnięcia - ustanowienie dla danej kategorii spraw formy rozstrzygnięcia w postaci decyzji administracyjnej. jedn. 1

3. STRONA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO Strona jest centralną instytucją postępowania administracyjnego, w którym organ administrujący orzeka o jej indywidualnych prawach i obowiązkach. Postępowanie administracyjne prowadzone jest w celu podjęcia rozstrzygnięcia co do praw lub obowiązków strony. Artykuł 28 k.p.a. stanowi, że Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu za względu na swój interes prawny lub obowiązek. W wyroku z dnia 22 lutego 1984 r. (I SA 1748/83) NSA zdefiniował pojęcie interesu prawnego oraz interesu faktycznego, podkreślając, że: pojęcie strony, jakim posługuje się art. 28 k.p.a., a następnie pozostałe przepisy tego kodeksu, może być wyprowadzone tylko z administracyjnego prawa materialnego, to jest z konkretnej normy prawnej, która może stanowić podstawę do sformułowania interesu lub obowiązku obywateli. Mieć interes prawny w postępowaniu administracyjnym znaczy to samo, co ustalić przepis prawa powszechnie obowiązujący, na którego podstawie można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby. Od tak pojmowanego interesu prawnego trzeba odróżnić interes faktyczny, to jest stan, w którym obywatel wprawdzie jest bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa powszechnie obowiązującego, mającego stanowić podstawę skutecznego żądania stosownych czynności organu administracji. W takim wypadku obywatelowi nie przysługują atrybuty strony w postępowaniu administracyjnym. Należy zauważyć, że z samego faktu ustanowienia w prawie materialnym ochrony pewnych interesów, czyli nadania im rangi interesów prawnych, nie wynika, że podmiot praw i obowiązków jest już stroną. Staje się nią dopiero wtedy, gdy wnosi żądanie wszczęcia postępowania albo gdy zostanie powiadomiony o czynnościach organu administrującego podjętych z urzędu. 4. PODMIOTY NA PRAWACH STRONY Podmioty na prawach strony są to podmioty, które mają w postępowaniu uprawnienia procesowe takie same jak strona, ale występują w cudzej sprawie, obok strony. Do podmiotów tych należą: organizacja społeczna - art. 31 k.p.a. prokurator - 182-189 k.p.a. Rzecznik Praw Obywatelskich - ustawa z 15 lipca 1987 r. (tekst jedn. Dz.U z 1991 r. Nr 109, poz.471 ze zm.) oraz przepisy k.p.a. o prokuratorze. Każdy z tych podmiotów może: - żądać wszczęcia postępowania, - żądać dopuszczenia do udziału w toczącym się postępowaniu, - korzystać z innych uprawnień procesowych (takich jak strona): może żądać udostępnienia akt sprawy, zgłaszać wnioski dowodowe, składać środki zaskarżenia: odwołanie, zażalenie, skargę do sądu administracyjnego itp. Wyłącznie prokuratorowi służy sprzeciw od decyzji ostatecznej (art. 184 k.p.a.). 2

5. ZASADY OGÓLNE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO W toku całego postępowania administracyjnego organ stosuje zasady ogólne. Zasady ogólne są przepisami wspólnymi dla całości postępowania administracyjnego. Obowiązują we wszystkich stadiach postępowania i znajdują zastosowanie wraz z każdym przepisem kodeksu. W rozdziale 2 Działu I k.p.a. sformułowano następujące zasady ogólne: zasada praworządności, która stanowi, że organy prowadzące postępowanie działają na podstawie przepisów prawa i stoją na straży praworządności (art. 6 i 7 k.p.a.), zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli zobowiązująca do wyważenia tych interesów (art. 7 k.p.a. in fine), zasada prawdy obiektywnej, która nakłada na organ obowiązek podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, z urzędu lub na wniosek stron (art. 7 k.p.a.), zasada pogłębiania zaufania uczestników postępowania do władzy publicznej, która wymaga, aby organ prowadził postępowanie zgodnie z przepisami prawa materialnego i procesowego oraz kulturą administrowania, w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli (art. 8 k.p.a.), zasada udzielania informacji, która nakłada na organ obowiązek informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, a także obowiązek udzielania informacji o okolicznościach prawnych w stosunku do uczestników postępowania ogólnego (art. 9 k.p.a.), zasada czynnego udziału stron w postępowaniu - 10 k.p.a. - strona ma prawo (nie obowiązek) brać udział w każdym stadium postępowania (zgłaszać żądania, wnioski, być zawiadomiona o rozprawie, żądać przeprowadzenia dowodu, przeglądać akta sprawy), a przed wydaniem decyzji organ powinien umożliwić stronie wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. zasada przekonywania stron 11 k.p.a. organ powinien wyjaśniać stronom przesłanki, którymi kierował się przy załatwieniu sprawy. zasada szybkości i prostoty postępowania, która nakazuje organom administracji publicznej działać wnikliwie i szybko (bez zbędnej zwłoki), posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy (art. 12 k.p.a.), zasada ugodowego załatwiania spraw spornych -13 k.p.a.- organ ma obowiązek nakłaniać strony do ugody w sprawie, jeżeli jest to możliwe, zasada pisemności postępowania, która wymaga aby sprawy (wydanie decyzji) były załatwiane w formie pisemnej (art. 14 k.p.a.). zasada dwuinstancyjności postępowania - 15 k.p.a. - każdy ma prawo do dwukrotnego merytorycznego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy przez różne organy. zasada trwałości decyzji - 16 l - decyzje ostateczne są trwałe, tzn. można je uchylić lub zmienić albo stwierdzić ich nieważność tylko w przypadkach przewidzianych w przepisach prawa (tzn. w kodeksie lub ustawach szczególnych). zasada sądowej kontroli aktów administracyjnych- 16 2 k.p.a. decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem. 6. WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO Przez tok postępowania należy rozumieć ciąg działań organu administracji publicznej przy załatwianiu sprawy administracyjnej. W toku postępowania ustala się prawa i obowiązki podmiotów tego postępowania. Postępowanie w sprawie wydawania decyzji administracyjnych dzieli się na trzy stadia: 1) wszczęcie postępowania, 2) postępowanie wyjaśniające (dowodowe), 3

3) stadium orzekania. Postępowanie w sprawie wydania decyzji administracyjnej jest wszczynane na wniosek strony lub z urzędu. Sposób wszczęcia postępowania w konkretnej sprawie (np. wydania koncesji, decyzji w sprawie zmiany imienia lub nazwiska) określony jest w przepisach administracyjnego prawa materialnego (np. w prawie budowlanym, ustawie o zmianie imienia i nazwiska). Osoba ubiegająca się o decyzję powinna w tej sprawie wnieść podanie lub może też swoje żądanie zgłosić ustnie do protokołu. Podanie powinno spełniać wymogi formalne wyznaczone przez art. 63 k.p.a. Po wniesieniu żądania przez osobę ubiegającą się o wydanie decyzji organ, do którego takie żądanie wniesiono powinien rozważyć, czy zachodzą przesłanki do wszczęcia postępowania. Przede wszystkim powinien zbadać swoją właściwość. Jeżeli okaże się, że organ, do którego wniesiono podanie, jest niewłaściwy w sprawie, to powinien on niezwłocznie przekazać podanie do organu właściwego i zawiadomić o tym wnoszącego podanie (art. 65 k.p.a.). W przypadku uznania swej właściwości organ powinien wstępnie zbadać, czy wniesione podanie może być zakwalifikowane jako żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia podania właściwemu organowi administracji publicznej. Datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień podjęcia przez organ pierwszej czynności urzędowej w stosunku do strony (zawiadomienie strony o wszczęciu postępowania, wezwanie strony). Od tego momentu zaczyna biec termin załatwienia sprawy. Gdy żądanie wszczęcia postępowania zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Na takie postanowienie służy zażalenie (art. 61a k.p.a.) Terminy załatwiania spraw w postępowaniu administracyjnym - art. 12 i art. 35 k.p.a.: Organ administracji publicznej powinien przestrzegać terminu załatwienia sprawy. Kodeks przewiduje następujące terminy załatwiania spraw przez organ: - podstawowy termin - niezwłocznie, - sprawa wymagająca postępowania wyjaśniającego powinna być załatwiona niezwłocznie, nie później niż w ciągu miesiąca, - sprawy szczególnie skomplikowane - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy. W przypadku niedotrzymania przez organ terminu do wydania decyzji administracyjnej mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 36-38 k.p.a. dotyczące bezczynności organu, rozumianej jako niezałatwienie sprawy w terminie lub przewlekłe prowadzenie postępowania. W przypadku uchybienia terminowi, organ ma obowiązek zawiadomić o tym stronę, podać przyczynę niezałatwienia sprawy w terminie oraz wyznaczyć nowy termin załatwienia sprawy. Obowiązek ten ciąży na organie bez względu na charakter przyczyny, która spowodowała niewydanie decyzji w terminie: może to być przyczyna powstała z winy organu lub niezależna od organu (art. 36 k.p.a.). Na niezałatwienie sprawy w terminie lub na przewlekłe prowadzenie postępowania stronie służy prawo wniesienia zażalenia do organu wyższego stopnia, a jeśli nie ma takiego organu wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, na podstawie art. 37 l k.p.a. Po wyczerpaniu 4

tego środka prawnego istnieje możliwość wniesienia skargi na bezczynność organu lub przewlekłość postępowania do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Przywrócenie terminu W postępowaniu administracyjnym istnieją dwa rodzaje terminów: 1. ustawowe - wyznaczone przez kodeks lub inne ustawy (np. 14 dni na wniesienie odwołania, 7 dni na wniesienie zażalenia). Terminy te nie mogą być przedłużane, mogą być przywracane; 2. wyznaczone przez organ np. termin rozprawy, termin stawienia się na wezwanie - terminy te mogą być przedłużone przez organ. Przesłanki przywrócenia terminu: a. strona nie dotrzymała terminu bez własnej winy, brak winy musi uprawdopodobnić, b. strona musi wnieść wniosek o przywrócenie terminu w ciągu 7 dni od ustania przyczyny niedotrzymania terminu, c. strona dopełni czynności, dla której ma być przywrócony termin, np. wniesie odwołanie razem z wnioskiem. W kwestii przywrócenia terminu organ wydaje postanowienie. Na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu służy zażalenie. Postanowienie o przywróceniu terminu do wniesienia zażalenia lub odwołania jest ostateczne - art. 59 2 k.p.a. Metryka sprawy Od 7 marca 2012 r. istnieje obowiązek założenia metryki sprawy. Zgodnie z art. 66a 1, 2 i 3 k.p.a.: W aktach sprawy zakłada się metrykę sprawy w formie pisemnej lub elektronicznej. W treści metryki sprawy wskazuje się wszystkie osoby, które uczestniczyły w podejmowaniu czynności w postępowaniu administracyjnym oraz określa się wszystkie podejmowane przez te osoby czynności wraz z odpowiednim odesłaniem do dokumentów zachowanych w formie pisemnej lub elektronicznej określających te czynności. Metryka sprawy, wraz z dokumentami do których odsyła, stanowi obowiązkową część akt sprawy i jest na bieżąco aktualizowana. Dane zamieszczone w metryce muszą zawierać odesłanie do znajdujących się w aktach sprawy dokumentów i musza być na bieżąco aktualizowane. W przypadku spraw, będących w toku w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej k.p.a., metrykę sprawy zakłada się w ciągu 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy (od 7.03.2012 r.). Minister Administracji i Cyfryzacji określił w Rozporządzeniu z dnia 6 marca 2012 r. w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia metryki sprawy (Dz.U. poz. 250) szczegółowe zasady sporządzania metryki sprawy w formie pisemnej lub elektronicznej. 7. STADIUM DOWODOWE (WYJAŚNIAJĄCE, ROZPOZNAWCZE) Zgodnie z kodeksem Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny (art. 75 1 k.p.a.). Postępowanie wyjaśniające może być prowadzone w jednej z dwóch form: - jako postępowanie gabinetowe, - jako rozprawa art. 89 k.p.a. 5

8. ZAKOŃCZENIE POSTĘPOWANIA STADIUM ORZEKANIA Postępowanie administracyjne ogólne może zakończyć się: 1) wydaniem decyzji administracyjnej. 2) zawarciem ugody między stronami przed organem. W trakcie postępowania organ na podstawie k.p.a. wydaje także postanowienia, które dotyczą kwestii procesowych, a kierowane są do stron postępowania albo do podmiotów na prawach strony lub uczestników postępowania (np. postanowienie o zawieszeniu postępowania, postanowienie o odmowie przeglądania akt sprawy). A. DECYZJA ADMINISTRACYJNA Postępowanie w danej instancji kończy się podjęciem rozstrzygnięcia w sprawie. Organ administrujący załatwia sprawę administracyjną przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Organ, który wydał decyzję jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej. Przepis ten stanowi przejaw realizacji zasady trwałości decyzji, chroni bowiem stronę przed negatywnymi skutkami zmiany stanowiska przez organ po wydaniu decyzji. Cechy decyzji: 1. Aby decyzja zaczęła obowiązywać musi być doręczona lub ogłoszona stronie. 2. Forma decyzji - regułą jest forma pisemna, forma ustna ogłoszenia decyzji jest wyjątkiem - art. 109 k.p.a. 3. Struktura decyzji - art. 107 k.p.a. - oznaczenie organu, który wydał decyzję, data wydania, oznaczenie strony, powołanie podstawy prawnej musi to być przepis prawa materialnego powszechnie obowiązującego (w trybach nadzwyczajnych - przepis prawa procesowego, czyli k.p.a. lub ordynacja podatkowa), rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne, uzasadnienie prawne, pouczenie o środkach zaskarżenia (czy na decyzję służy odwołanie, skarga do sądu administracyjnego czy powództwo do sądu powszechnego), inne elementy przewidziane w przepisach szczególnych (np. warunek, zlecenie, termin), podpis pracownika z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego lub, jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego, powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Są cztery elementy które stanowią minimum składników decyzji to tzw. elementy konstytutywne: oznaczenie organu, oznaczenie strony, rozstrzygnięcie, podpis pracownika. Decyzja ostateczna -jest to taka decyzja, od której nie służy odwołanie: 1) gdy minął termin 14 dni od doręczenia lub ogłoszenia decyzji, 2) decyzja organu II instancji wydana po rozpatrzeniu odwołania, 3) jeżeli przepis prawa tak stanowi. Decyzja prawomocna - to taka decyzja ostateczna, której nie można zaskarżyć do sądu (wojewódzkiego sądu administracyjnego lub powszechnego): 1) minął terminu 30 dni dla skarżącego do wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, 2) skarga na decyzję była już rozpatrywana przez sąd i sąd skargę oddalił (czyli stwierdził, że skarga nie była uzasadniona a decyzja jest prawidłowa), 3) jeżeli przepis prawa tak stanowi, że nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. 6

B. Postanowienie Jest aktem administracyjnym dotyczącym kwestii procesowych pojawiających się w toku postępowania. Cechy postanowienia: -podstawą prawną do wydania postanowienia są przepisy procesowe k.p.a., ordynacja podatkowa, - adresatem postanowienia może być każdy kto jest związany z postępowaniem, np. strona, podmiot na prawach strony, świadek, biegły. - na postanowienie służy zażalenie do organu wyższego stopnia w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia, - zażalenie służy tylko wtedy, gdy kodeks tak stanowi (czyli nie na wszystkie postanowienia służy zażalenie). Zażalenie służy np. na: 1. postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania art. 101 3 k.p.a., 2. postanowienie w sprawie ukarania świadka grzywną art. 88 1 k.p.a. Przykład postanowień, na które nie służy zażalenie : 1. Postanowienie o przeprowadzeniu dowodu art. 77 2 k.p.a., 2. Postanowienie o wyłączeniu pracownika. Można je zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji. - forma wydania: pisemna, jeżeli służy zażalenie. - elementy postanowienia wymienia art. 124 k.p.a. Zgodnie z art. 124 k.p.a. postanowienie powinno zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie osoby, która ubiegała się o wydanie zaświadczenia, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie o środkach zaskarżenia (czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego) oraz podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania, lub jeżeli postanowienie wydane zostało w formie dokumentu elektronicznego, powinno być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Postanowienie powinno być doręczone na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej (art. 125 l k.p.a.). C. Ugoda Ugoda nie jest aktem administracyjnym, tak jak decyzje i postanowienia, ale jest formą załatwienia sprawy. Wywiera takie same skutki jak decyzja, ponieważ zastępuje decyzję w postępowaniu. W k.p.a. jest uregulowana ugoda między stronami przed organem. Warunki zawarcia ugody: 1. w sprawie toczy się postępowanie, 2. jeżeli za zawarciem ugody przemawia charakter sprawy 3. nie sprzeciwia się temu przepis prawa 4. ugodę można zawrzeć w I instancji, jak i postępowaniu odwoławczym. Forma ugody - pisemna - art. 117 l k.p.a. Organ sporządza protokół i zatwierdza ugodę bądź odmawia jej zatwierdzenia w formie postanowienia. Organ odmawia zatwierdzenia ugody (art. 118 3 k.p.a.): - jeżeli narusza ona prawo, - jeżeli narusza społeczny bądź słuszny interes stron lub jeżeli ugoda nie uwzględnia stanowiska innego organu. 7

9. WERYFIKACJA DECYZJI I POSTANOWIEŃ (kontrola prawidłowości) Strona ma zapewnionych wiele gwarancji procesowych ochrony swoich praw: możliwość odwołania do drugiej instancji, wzruszania decyzji ostatecznych oraz zaskarżenia decyzji organu drugiej instancji do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Gwarancją ochrony interesu prawnego strony w postępowaniu administracyjnym jest możliwość weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych: - w postępowaniu odwoławczym - w trybach nadzwyczajnych. Sposoby weryfikacji decyzji i postanowień Na drodze administracyjnej A i B Na drodze sądowej - C A. Od decyzji i postanowień nieostatecznych środki zwyczajne : odwołanie od decyzji (14 dni) zażalenie na postanowienie (7 dni) wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (jeżeli decyzję wydał w I instancji Minister lub Samorządowe Kolegium Odwoławcze) B. Od decyzji i postanowień ostatecznych (od których już nie służy odwołanie) tryby nadzwyczajne: 1. wznowienie postępowania 2. stwierdzenie nieważności decyzji 3. uchylenie lub zmiana decyzji prawidłowej bądź dotkniętej wadami niekwalifikowanymi C. Od decyzji i postanowień ostatecznych: skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego lub powództwo do sądu powszechnego jeśli przepis prawa tak stanowi (od ostatecznych lub nieostatecznych decyzji) Literatura: - B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2013. - B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2014. - L. Klat-Wertelecka, B. Kozicka, E. Pierzchała, Decyzja, postanowienie, ugoda w postępowaniu administracyjnym, Presscom, Wrocław 2014. - L. Klat-Wertelecka, A. Mudrecki (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz dla praktyków (z suplementem elektronicznym), wyd. oddk, Gdańsk 2012. 8

USTAWA z dnia 10 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw Dz.U. z 2014, poz. 183 Wejście w życie: 11 maja 2014 r. Art. 2. W ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r. poz. 267) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 33: a) 2 otrzymuje brzmienie: " 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego lub zgłoszone do protokołu.", b) po 2 dodaje się 2a w brzmieniu: " 2a. Pełnomocnictwo w formie dokumentu elektronicznego powinno być uwierzytelnione za pomocą mechanizmów określonych w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.", c) po 3 dodaje się 3a w brzmieniu: " 3a. Jeżeli odpis pełnomocnictwa lub odpisy innych dokumentów wykazujących umocowanie zostały sporządzone w formie dokumentu elektronicznego, ich uwierzytelnienia, o którym mowa w 3, dokonuje się przy użyciu mechanizmów określonych w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Odpisy pełnomocnictwa lub odpisy innych dokumentów wykazujących umocowanie uwierzytelniane elektronicznie sporządzane są w formatach danych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 18 pkt 1 tej ustawy."; 2) w art. 39 1 : a) 1 otrzymuje brzmienie: " 1. Doręczenie pism następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2013 r. poz. 1422), jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania spełni jeden z następujących warunków: 1) złoży podanie w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej; 2) wystąpi do organu administracji publicznej o takie doręczenie i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny; 3) wyrazi zgodę na doręczanie pism w postępowaniu za pomocą tych środków i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny.", b) po 1 dodaje się 1a-1d w brzmieniu: " 1a. Organ administracji publicznej może zwrócić się do strony lub innego uczestnika postępowania o wyrażenie zgody na doręczanie pism w formie dokumentu elektronicznego w innych, określonych przez organ kategoriach spraw indywidualnych załatwianych przez ten organ. 1b. Organ administracji publicznej może wystąpić o wyrażenie zgody, o której mowa w 1 pkt 3 lub w 1a, przesyłając to wystąpienie za pomocą środków komunikacji elektronicznej na adres elektroniczny strony lub innego uczestnika postępowania. 1c. Do wystąpienia, o którym mowa w 1b, nie stosuje się art. 46 3-8. 1d. Jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania zrezygnuje z doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, organ administracji publicznej doręcza pismo w sposób określony dla pisma w formie innej niż forma dokumentu elektronicznego."; 9

3) w art. 40 4 otrzymuje brzmienie: " 4. Strona zamieszkała za granicą lub mająca siedzibę za granicą, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w kraju, jest obowiązana wskazać w kraju pełnomocnika do doręczeń, chyba że doręczenie następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej."; 4) w art. 41 1 otrzymuje brzmienie: " 1. W toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swojego adresu, w tym adresu elektronicznego."; 5) art. 46 otrzymuje brzmienie: "Art. 46. 1. Odbierający pismo potwierdza doręczenie mu pisma swoim podpisem ze wskazaniem daty doręczenia. 2. Jeżeli odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia doręczenia lub nie może tego uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo, i przyczynę braku jej podpisu. 3. W przypadku doręczenia pisma za pomocą środków komunikacji elektronicznej doręczenie jest skuteczne, jeżeli adresat potwierdzi odbiór pisma w sposób, o którym mowa w 4 pkt 3. 4. W celu doręczenia pisma w formie dokumentu elektronicznego organ administracji publicznej przesyła na adres elektroniczny adresata zawiadomienie zawierające: 1) wskazanie, że adresat może odebrać pismo w formie dokumentu elektronicznego; 2) wskazanie adresu elektronicznego, z którego adresat może pobrać pismo i pod którym powinien dokonać potwierdzenia doręczenia pisma; 3) pouczenie dotyczące sposobu odbioru pisma, a w szczególności sposobu identyfikacji pod wskazanym adresem elektronicznym w systemie teleinformatycznym organu administracji publicznej, oraz informację o wymogu podpisania urzędowego poświadczenia odbioru w sposób wskazany w art. 20a ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. 5. W przypadku nieodebrania pisma w formie dokumentu elektronicznego w sposób, o którym mowa w 4 pkt 3, organ administracji publicznej po upływie 7 dni, licząc od dnia wysłania zawiadomienia, przesyła powtórne zawiadomienie o możliwości odebrania tego pisma. 6. W przypadku nieodebrania pisma doręczenie uważa się za dokonane po upływie czternastu dni, licząc od dnia przesłania pierwszego zawiadomienia. 7. Zawiadomienia, o których mowa w 4 i 5, mogą być automatycznie tworzone i przesyłane przez system teleinformatyczny organu administracji publicznej, a odbioru tych zawiadomień nie potwierdza się. 8. W przypadku uznania pisma w formie dokumentu elektronicznego za doręczone na podstawie 6 organ administracji publicznej umożliwia adresatowi pisma dostęp do treści pisma w formie dokumentu elektronicznego przez okres co najmniej 3 miesięcy od dnia uznania pisma w formie dokumentu elektronicznego za doręczone oraz do informacji o dacie uznania pisma za doręczone i datach wysłania zawiadomień, o których mowa w 4 i 5, w swoim systemie teleinformatycznym. 9. Warunki techniczne i organizacyjne doręczenia pisma w formie dokumentu elektronicznego określają przepisy ustawy, o której mowa w 4 pkt 3. 10. Doręczenie pisma w formie dokumentu elektronicznego do podmiotu publicznego w rozumieniu przepisów ustawy, o której mowa w 4 pkt 3, następuje przez elektroniczną skrzynkę podawczą tego podmiotu, w sposób określony w tej ustawie."; 6) w art. 50 1 otrzymuje brzmienie: " 1. Organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika, na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych."; 10

7) w art. 54 w 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie: "4) czy wezwany powinien się stawić osobiście lub przez pełnomocnika, czy też może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego;"; 8) w art. 63: a) 3a otrzymuje brzmienie: " 3a. Podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno: 1) być uwierzytelnione przy użyciu mechanizmów określonych w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne; 2) zawierać dane w ustalonym formacie, zawartym we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach, jeżeli te przepisy nakazują wnoszenie podań według określonego wzoru; 3) zawierać adres elektroniczny wnoszącego podanie.", b) po 3a dodaje się 3b w brzmieniu: " 3b. Jeżeli podanie, o którym mowa w 3a, nie zawiera adresu elektronicznego, organ administracji publicznej przyjmuje, że właściwym jest adres elektroniczny, z którego nadano podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego, a gdy wniesiono je w innej formie i zawiera ono żądanie, o którym mowa w art. 39 1 1 pkt 2, doręczenie pism następuje na adres wskazany zgodnie z 2, przy czym w pierwszym piśmie poucza się o warunku podania adresu elektronicznego w żądaniu doręczania pism środkami komunikacji elektronicznej.", c) dodaje się 5 w brzmieniu: " 5. Urzędowe poświadczenie odbioru podania wniesionego w formie dokumentu elektronicznego zawiera: 1) informację o tym, że pisma w sprawie będą doręczane za pomocą środków komunikacji elektronicznej; 2) pouczenie o prawie do rezygnacji z doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, o którym mowa w art. 39 1 1d."; 9) w art. 72 dotychczasową treść oznacza się jako 1 i dodaje się 2 w brzmieniu: " 2. Adnotacja może być sporządzona w formie dokumentu elektronicznego."; 10) w art. 73 3 otrzymuje brzmienie: " 3. Organ administracji publicznej może zapewnić stronie dokonanie czynności, o których mowa w 1, w swoim systemie teleinformatycznym, po identyfikacji strony w sposób określony w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne."; 11) w art. 76a po 2 dodaje się 2a w brzmieniu: " 2a. Jeżeli odpis dokumentu został sporządzony w formie dokumentu elektronicznego, poświadczenie jego zgodności z oryginałem, o którym mowa w 2, dokonuje się przy użyciu mechanizmów określonych w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Odpisy dokumentów poświadczane elektronicznie sporządzane są w formatach danych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 18 pkt 1 tej ustawy."; 12) w art. 91 2 otrzymuje brzmienie: " 2. Stronom, świadkom, biegłym oraz państwowym i samorządowym jednostkom organizacyjnym, organizacjom i innym osobom, wezwanym do udziału w rozprawie, doręcza się wezwanie na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego."; 13) w art. 220 dodaje się 3-5 w brzmieniu: " 3. Jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania nie może uzyskać w formie dokumentu elektronicznego zaświadczenia wymaganego do potwierdzenia faktów lub stanu prawnego lub innego dokumentu wydanego przez podmiot publiczny w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, jak również potwierdzenia uiszczenia opłat i kosztów postępowania, strona lub inny uczestnik postępowania może złożyć elektroniczną kopię takiego dokumentu, po uwierzytelnieniu jej przez wnoszącego, przy użyciu 11

mechanizmów określonych w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. 4. Organ administracji publicznej może żądać przedłożenia oryginału zaświadczenia, innego dokumentu lub potwierdzenia uiszczenia opłat i kosztów postępowania, o których mowa w 3, o ile złożona kopia nie pozwala na weryfikację autentyczności oraz integralności lub jeżeli jest to uzasadnione innymi okolicznościami sprawy. 5. Strona lub inny uczestnik postępowania przechowują zaświadczenie, inny dokument lub potwierdzenie uiszczenia opłat i kosztów postępowania, o których mowa w 3, do dnia, w którym decyzja kończąca postępowanie stała się ostateczna.". 12