Organizacje wirtualne i sieciowe

Literatura 1. W.M. Grudzewski, I.K. Hejduk, Przedsiębiorstwo wirtualne, Warszawa 2002. 2. M. Castels, Społeczeństwo sieci, Warszawa 2007. 3. M.Świątkowski, Organizacyjne aspekty witrualizacji biznesu i zarządzania w gospodarce cyfrowej, w: Zarządzanie w warunkach gospodarki cyfrowej, praca zbiorowa pod red. W.Gonciarskiego, Wyd. WAT, Warszawa 2010, s. 173 190. 4. A. Sankowska, Organizacja wirtualna, Warszawa 2009.. 5. J. Niemczyk, E. Stańczyk-Hugiet, B. Jasiński, Sieci międzyorganizacyjne, CH. Beck, Warszawa 2012. 5. T.l. Friedmen, Świat jest płaski, Poznań 2006. 6. M. Kostera (red.), Nowe kierunki w zarządzaniu, Warszawa 2008. 7. J. Brilman, Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania, Warszawa 2002. 8. M. Czerska, A.A. Szpitter (red.), Koncepcje zarządzania, Warszawa 2010. 9. A. Piekarczyk, K. Zimniewicz, Myślenie sieciowe w teorii i praktyce, Warszawa 2010. 10. K. Zimniewicz, Współczesne koncepcje i metody zarządzania, Warszawa 2009. 11. J. Hagel, J.S. Brown, Organizacja jutra, Gliwice 2006. 12. W.Szpringer, Wpływ witualizacji przedsiębiorstw na modele e-biznesu, Warszawa 2008. 2012-04-20 13. K.Perechuda (red.), Zarządzanie przedsiębiorstwem przyszłości, Warszawa 2000. 2

Wirtualność w zarządzaniu słowu wirtualny przypisywane są dwa znaczenia: stworzony w ludzkim umyśle, ale być może istniejący w rzeczywistości lub mogący zaistnieć, teoretycznie możliwy ; istniejący jedynie na ekranie i w pamięci komputera lub w sieci komputerowej, ale bardzo realistyczny lub zachowujący się jak w rzeczywistości. Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 397. W odniesieniu do różnych sytuacji dotyczących gospodarki i zarządzania termin wirtualność odnosić można do układów: Niewidocznych, lecz wyglądających jak by były realne; Niematerialnych, a zwłaszcza wykorzystujących technologię cyfrową; Potencjalnie istniejących, Istniejących, ale ciągle i dynamicznie rekonfigurujących się. Por.: A. Sankowska, Organizacja wirtualna, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009, s. 26-27. 2012-04-20 3

Struktura wirtualna Zmiany zachodzące w gospodarce światowej sprawiają, że podmioty gospodarcze poszukują rozwiązań pozwalających na wykorzystanie nowoczesnych narzędzi oraz skuteczne działanie bez konieczności formalnego powiązania uczestników tworzących nową wartość. Organizacja wirtualna jest więc szczególną strukturą, gdyż sieć powiązań podmiotów ją tworzących jest trudna do jednoznacznego zidentyfikowania. Powiązania występujące między nimi mogą mieć charakter aliansów czy joint venture, ale także porozumień kooperacyjnych czy po prostu różnego typu zleceń.

Definicje struktury wirtualnej Czasowa sieć niezależnych przedsiębiorstw dostawców, klientów, a nawet wcześniejszych konkurentów, połączonych technologią informacyjną w celu dzielenia umiejętności i kosztów dostępu do nowych rynków (Byrne, Brandt). Wirtualne przedsiębiorstwo jest tworem sztucznym, który bazuje na indywidualnych kompetencjach kluczowych i integruje niezależne firmy wzdłuż wspólnego łańcucha wartości produkcji (K.Zimniewicz) Istotą firmy wirtualnej jest wykorzystywanie efektu synergii w drodze różnych form współpracy podmiotów wzajemnie się uzupełniających się i tworzących nowe wartości, ale bez formalnych powiązań organizacyjnych.

Struktura wirtualna - istota Przedsiębiorstwa wirtualne trudno jest wyodrębnić z otoczenia, a ich skład i formy współpracy często ulegają zmianie. Cechą charakterystyczną tej struktury jest krótki okres jej istnienia (w zasadzie). Bardzo często struktury te powoływane są dla realizacji jednego zadania. Wirtualne organizacje formalnie nie istnieją, chociaż pełną funkcje rzeczywistych organizacji. Nie można ich przypisać do konkretnego miejsca i nie sposób je znaleźć w rejestrach handlowych.

Cechy charakterystyczne organizacji o strukturze wirtualnej(werner, Witzel, s.13-16): - brak materialnej struktury - opieranie się na technologiach komunikacyjnych, - praca zdalna, - jest otwarta na zmiany, - często rozwija i oferuje innowacyjne produkty lub usługi. - formy hybrydowe, - nieostrość granic, - elastyczność,

KONCEPCJA WIRTUALNEJ ORGANIZACJI (H.R. Zwicker) A E G H B F D C B Kolory oznaczają rodzaj zlecenia

Mocne strony organizacji wirtualnej - większa elastyczność, - duża szybkość realizacji transakcji; - niższe koszty realizacji transakcji; - możliwość prowadzenia polityki produkcyjnej, cenowej itp. na skalę większą niż jedna tradycyjna firma, - obniżenie nakładów inwestycyjnych, - optymalizacja wartość produkcji; - szybkie reakcje na pojawienie się nisz rynkowych; - realizacja transakcji, mimo barier prawnych i organizacyjnych; - możliwość korzystania z tego, co każdy z partnerów ma najlepszego, w pełni profesjonalnego; - zastosowania najlepszych metod zarządzania; - współpraca z partnerami, którzy w warunkach organizacji tradycyjnej nie spotkaliby się ze sobą; - globalizacja działalności.

Słabe strony organizacji wirtualnej - Niebezpieczeństwo włączenia się do organizacji firm niekompetentnych; - brak utartych wzorów postępowania, - słaba identyfikacja pracowników; - możliwość nadużycia władzy i niebezpieczeństwo samowoli partnerów; niewydolność i zawodność urządzeń komputerowych i oprogramowania; - brak uregulowań prawnych regulujących np. odpowiedzialność wzajemną firm i odpowiedzialność przed klientami; Brak jednolitego zwierzchnictwa i związane z tym trudności w koordynacji działania. 2012-04-20 10

Organizacje sieciowe Sieć organizacyjna ( network organizations ); Sieć międzyorganizacyjna Struktura sieciowa ( network structure ) ( interorganizational network ) 2012-04-20 11

Organizacja sieciowa Organizacje sieciowe wywodzą się układów kooperacyjnych, ale mają bardziej strategiczny charakter. Są powoływane z zamiarem realizacji określonego celu strategicznego,który dopiero później przekłada się na działania taktyczne czy operacyjne. Organizacje sieciowe często zachowują samodzielność kapitałową, a zawsze organizacyjną i prawną. Podstawowym celem tworzenia sieci jest uzyskanie efektu synergii.

Organizacja sieciowa to układ współdziałania niezależnych pod względem organizacyjno-prawnym podmiotów, powiązanych kapitałowo bądź nie, oparty na potencjale synergicznym w jednym obszarze funkcjonowania lub ich większej liczbie oraz na współpracy szerszej niż jednorazowa wymiana. 2012-04-20 13

Organizacja sieciowa Różne kryteria wyodrębnienia: 1. Sieciową jest taka organizacja, w której jedna z firm przyjmuje formę głównego kontrolera organizującego przepływ aktywów materialnych i niematerialnych pomiędzy niezależnymi firmami, zapewniając efektywne zaspokojenie oczekiwań ostatecznych podmiotów. - J.C. Jarillo 2. Organizacja sieciowa jest to układ związków między firmami, charakteryzujący się głównie powiązaniami poziomymi, dającymi możliwość zdecentralizowanego planowania i kontroli elementów sieci W.E. Baker 3. Sieć obejmuje powiązania między firmami wykorzystującymi wspólną bazę wiedzy i umiejętności.

Cechy organizacji sieciowych: (R.Krupski oraz J.Brilman) - wspólna aprobata celów; - wzajemna koordynacja działań i dostosowanie w sferze procedur działania, technologii, infrastruktury; - decyzje w sprawie zasobów są podejmowane nie tylko indywidualnie, ale również wspólnie w wyznaczonym obszarze współpracy; - powtarzalny charakter wymiany, a współdziałanie obejmuje dłuższy horyzont czasowy; - ujednolicone priorytety i plany; - obszerny zakres informacji o partnerach współdziałania dostępny podmiotom sieci - zbiorowa odpowiedzialność i zaufanie, - wspólny system motywowania i wynagradzania.

Główne typy sieci (P.Boulanger): Sieci zintegrowane (banki, stacje obsługi, poczta, itp.) Sieci sfederowane (spółdzielnie, stowarzyszenia). Sieci kontraktowe ( Yves Roche, McDonalds, Ibis) Sieci stosunków bezpośrednich (Amway Co., portale społecznościowe). J. Brilman (s. 426-427) 2012-04-20 16

Struktura sieciowa może powstać w wyniku: stopniowego zacieśniania, bądź jednorazowego nawiązania długofalowej współpracy handlowej przez niezależne przedsiębiorstwa; inwestycji prowadzących do włączenia nowych (tworzonych lub wykupywanych) ogniw w układ kooperacji nadzorowany przez co najmniej jedno przedsiębiorstwo realizujące strategię ekspansji; przekształceń wewnątrz struktury dużego scentralizowanego przedsiębiorstwa. P. Dwojacki, B. Nogalski: Tworzenie struktur sieciowych jako wynik restrukturyzacji scentralizowanych przedsiębiorstwa, Przegląd Organizacji, nr 4.1998.

Typy organizacji sieciowych Alianse strategiczne; Konsorcja; Sieci outsourcingowe; Wspólne przedsięwzięcia badawczo rozwojowe (GlaxoWellcome koordynator sieci firm biotechnologicznych czy firmy Doliny Krzemowej); Grona przemysłowe (Firmy kamieniarskie z okolic Strzegomia); Franchising; Nie są sieciami: holdingi i koncerny ( ze względu na silne powiązania kapitałowe).

Powody tworzenia organizacji sieciowych - konieczność zwiększenia siły oddziaływania na rynku (grupy producenckie w rolnictwie); - uatrakcyjnienie oferty poprzez wspólne innowacje; - chęć stania się wyspecjalizowanym dostawcą dużego podmiotu; - konieczność uzyskania szybkiego dostępu do rynku zbytu lub technologii; - pragnienie stworzenia interdyscyplinarnego układu kompetencji; - zwiększenie elastyczności, - ułatwienie pozyskiwania wiedzy, - budowa marki firmy, a współpraca z renomowanym podmiotem zwiększa możliwości i wiarygodność.

Przedsiębiorstwo sieciowe wg. M.Castels a To szczególna forma przedsiębiorstwa, którego system środków tworzy się w punkcie przecięcia segmentów autonomicznych systemów celów. A zatem składniki sieci są równocześnie autonomiczne i zależne względem sieci i mogą być elementami innych sieci, a tym samym, innych systemów środków nastawionych na inne cele. Funkcjonowanie danej sieci zależeć więc będzie od jej dwóch podstawowych atrybutów: jej sprawności łączenia (connectedness), tzn. jej strukturalnej zdolności do ułatwiania niezakłóconej łączności między elementami, oraz jej spójności (consistency), tzn. stopnia, w jakim zazębiają się cele sieci i cele jej poszczególnych elementów. M. Castels, s. 179. 2012-04-20 20