2013 r. 20 maja 2019 r. Biuletyn Pośród byków i niedźwiedzi PUNKT WIDZENIA ZARZĄDZAJĄCYCH PORTFELAMI Z FRANKLIN TEMPLETON W TYM NUMERZE: Artykuły w tym numerze są aktualne na dzień 20 maja 2019 r. Napięcia handlowe pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Chinami testem mocnych nerwów inwestorów: Wojna na słowa pomiędzy administracją Trumpa a Chinami niesie za sobą ryzyko prawdziwej wojny handlowej na szeroką skalę. Stephen Dover, szef zespołu Franklin Templeton ds. akcji, przygląda się reakcji inwestorów na świecie, obecnej sytuacji na rynkach akcji w Stanach Zjednoczonych oraz kilku innym kwestiom, które mają wpływ na rynkową ostrożność. Czy twój portfel jest przygotowany na potencjalną katastrofę?: W ciągu dekady od czasu globalnego kryzysu finansowego, wielu inwestorów aktywnie lub nieświadomie przesuwało spore części swoich portfeli w kierunku aktywów powiązanych ze wzrostem gospodarczym, jakimi są akcje. Niemniej jednak, w obliczu słabnącego wzrostu gospodarczego na świecie, Wylie Tollette, szef zespołu ds. rozwiązań inwestycyjnych we Franklin Templeton Multi-Asset Solutions, uważa, że dla inwestorów skoncentrowanych na wzroście to dobry moment na przegląd portfeli. Europejskie wybory: duże zmiany czy wszystko po staremu?: Według prognoz wielu obserwatorów, odbywające się w tym miesiącu wybory w Europie mogą wprowadzić do Parlamentu Europejskiego całą rzeszę przedstawicieli populistycznych ugrupowań. David Zahn, szef zespołu ds. europejskich instrumentów o stałym dochodzie we Franklin Templeton Fixed Income Group, dostrzega wprawdzie prawdopodobieństwo zmian politycznej równowagi, ale jednocześnie sugeruje, że zdolność ekstremistów z każdej strony spektrum politycznego do wprowadzenia radykalnych zmian w Unii Europejskiej będzie prawdopodobnie ograniczona. Napięcia handlowe pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Chinami testem mocnych nerwów inwestorów Stephen Dover, CFA Szef zespołu ds. akcji Franklin Templeton Wzajemne oskarżenia i działania odwetowe drastycznie nasiliły napięcia w stosunkach handlowych pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Chinami w ostatnich dniach, wywołując wzmożoną zmienność na światowych rynkach akcji. Sytuację pogarsza fakt, że, kierując się łagodniejszą retoryką po obydwu stronach na przestrzeni ostatnich tygodni, rynki wyceniały względnie szybkie rozwiązanie konfliktu. Eskalacja napięć w pełnowymiarową wojnę handlową pomiędzy Chinami i Stanami Zjednoczonymi niewątpliwie wywołuje niepewność, jednak nasze bezpośrednie rozmowy z przedstawicielami zarządów chińskich spółek skłaniają nas do większego optymizmu co do długofalowego rozwoju wydarzeń. Dostrzegamy przestrzeń do wynegocjowania pewnego tymczasowego porozumienia i załagodzenia ostatnich sporów, co powinno być korzystnym scenariuszem dla rynków, ale nie mamy wątpliwości, że w stosunkach pomiędzy obydwoma krajami są długofalowe problemy geopolityczne, na które nie ma szybkiego rozwiązania. W związku z tym sądzimy, że inwestorzy powinni analizować sytuację w Chinach i problemy w handle w długiej perspektywie. Zmiany na światowych rynkach i ich wpływ na akcje Niepewność wokół Chin oraz ich wpływu na losy Stanów Zjednoczonych i innych gospodarek na świecie to tylko jeden z problemów kładących się cieniem na nastrojach inwestorów. Dostrzegamy jednak kilka powodów, by wciąż inwestować w akcje, mając na uwadze niezmiennie solidne fundamenty przedsiębiorstw i gospodarek. Jako długoterminowi inwestorzy, rynkowe wahania postrzegamy jako okazje do zakupów. Rola Chin w globalnej gospodarce Chiny mają dziś tak duży wpływ na światowy wzrost gospodarczy, że zasługują, według nas, na osobną analizę. Pomijając twarde podejście administracji Trumpa do stosunków handlowych, uważamy, że przed Chinami mogą rysować się lepsze perspektywy, niż sugerują to rynki. Choć wielu obserwatorów obawia się spadku tempa chińskiego wzrostu gospodarczego, należy mieć na uwadze rozmiary tej gospodarki i gamę narzędzi, przy pomocy których rząd może tę gospodarkę stymulować. Już w tym roku pojawiły się sygnały, że napięte stosunki handlowe ze Stanami Zjednoczonymi wyostrzają czujność autorów polityki gospodarczej i dyrektorów przedsiębiorstw w Chinach, stymulując cięcia podatków i inne działania w kierunku liberalizacji polityki budżetowej. Chińska gospodarka w coraz większym stopniu oparta na czynnikach krajowych Chińska gospodarka wydaje się dziś bardziej zrównoważona, niż choćby kilka lat temu. Jest bardziej skoncentrowana na czynnikach krajowych, co, według nas, zapewnia jej większą stabilność i odporność na wpływ wstrząsów zewnętrznych. Należy pamiętać, że Chiny w dużym stopniu uniezależniły się od handlu zagranicznego, który generuje dziś zaledwie 34,1% produktu krajowego brutto (PKB), w porównaniu z ok. 50-60% kilka lat temu. 1 Ten wskaźnik jest porównywalny z takimi krajami, jak Wielka Brytania.
Napięcia handlowe pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Chinami testem mocnych nerwów inwestorów ciąg dalszy Co istotne, bilans handlowy Chin ze Stanami Zjednoczonymi uległ znaczącemu zawężeniu. Z punktu widzenia obrotów bieżących, Chiny nie są już dużym eksporterem netto do Stanów Zjednoczonych; wciąż eksportują dużo towarów, ale jednocześnie generują duży import usług z USA. Bilans handlowy ze Stanami Zjednoczonymi nie jest zatem dla Chin tak istotny. Chińskie innowacje wysuwają się na pierwszy plan Chiny wykazały się potężnymi zdolnościami na polu innowacji, po części dzięki rządowej stymulacji prac badawczorozwojowych. W ostatnich latach Chiny wręcz wyprzedziły takie rynki rozwinięte, jak Stany Zjednoczone, Japonia czy Niemcy pod względem liczby zgłaszanych patentów. 2 Chiny znalazły się w centrum uwagi jako kolebka innowacji odmieniających wiele różnych branż. Przykładowo, błyskawiczny rozwój produkcji akumulatorów litowo-jonowych przyczynił się do przekształcenia tego kraju w największy na świecie rynek samochodów elektrycznych pod względem zarówno produkcji, jak i sprzedaży. Z kolei jeżeli chodzi o chiński przemysł farmaceutyczny, rządowa polityka faworyzująca prace rozwojowe nad nowymi lekami jako alternatywę dla wprowadzania na rynek leków generycznych zachęca lokalne przedsiębiorstwa do zwiększania wydatków na badania i rozwój, co może zaowocować przełomowymi produktami pojawiającymi się w ofertach chińskich producentów leków. To tylko kilka przykładów, które uwidaczniają dążenia Chin do sukcesu gospodarczego w sposób niezależny od producentów ze Stanów Zjednoczonych czy Europy. Niepewność skłania do poszukiwania alternatyw dla chińskich dostawców Fakt, że rozmowy pomiędzy przedstawicielami Stanów Zjednoczonych i Chin odpowiedzialnymi za politykę handlową nie zostały całkowicie zerwane pomimo eskalacji napięć (przynajmniej do dnia publikacji niniejszego tekstu) daje nam pewną nadzieję na możliwe porozumienie w sprawie ostatnio wprowadzonych ceł. Niemniej jednak upór widoczny po obydwu stronach utrudnia pogodzenie coraz większych różnic natury geopolitycznej. W przyszłości spodziewamy się kolejnych nawrotów konfliktu. Niepewność, jaką wywołuje obecna sytuacja może utrudniać przedsiębiorcom podejmowanie decyzji dotyczących inwestycji kapitałowych; sądzimy, że negocjacje handlowe będą miały wpływ na wybory spółek związane z zaopatrzeniem w kolejnych latach. Przypuszczamy, że przedsiębiorstwa pragnące zmniejszyć wpływ tej niepewności będą preferowały lokalnych dostawców. Saldo zewnętrznej wymiany handlowej i obrotów bieżących Chin Chiny uniezależniają się od handlu zagranicznego Zależność od handlu zagranicznego (% PKB) Styczeń 1990 r. grudzień 2018 r. 70% Saldo obrotów bieżących Chin ogółem i ze Stanami Zjednoczonymi Styczeń 2003 r. grudzień 2018 r. 12% 60% 50% 10% 8% % PKB 40% 30% 34,1% % PKB 6% 20% 4% 10% 2% 0% 90 92 94 96 98 00 02 04 06 08 10 12 14 16 18 0% 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Total Całkowita Value of wartość imports and importu exports/gdp i eksportu/pkb Current Rachunek Account obrotów bieżących Current Account with US Saldo obrotów bieżących ze Stanami Zjednoczonymi Źródło: Główny Urząd Statystyczny Chińskiej Republiki Ludowej; CLSA; agencja rządowa U.S. Census Bureau. Najświeższe dostępne dane. Dodatkowe informacje dotyczące podmiotów dostarczających dane można znaleźć na stronie www.franklintempletondatasources.com. 2
Czy twój portfel jest przygotowany na potencjalną katastrofę? Wylie Tollette, CFA, CPA Szef zespołu ds. rozwiązań inwestycyjnych Franklin Templeton Multi-Asset Solutions 9 kwietnia bieżącego roku Międzynarodowy Fundusz Walutowy obniżył swoją prognozę globalnego wzrostu gospodarczego na 2019 r. do najniższego poziomu od 2009 r., czyli od schyłkowej fazy globalnego kryzysu finansowego. 3 Wielu inwestorów może zatem obawiać się czy słabnący wzrost nie doprowadzi do ogólnoświatowej recesji lub kolejnych fal wzmożonej zmienności takich jak te z końca ubiegłego roku. Choć nie dostrzegamy dużego prawdopodobieństwa recesji w najbliższej przyszłości, uważamy, że w 2018 r. rozpoczął się nowy trend zmienności na rynkach światowych. Po globalnym kryzysie finansowym, zmienność była względnie niska do okresu poprzedzającego ubiegły rok, pod wpływem polityki banków centralnych mającej na celu stymulację gospodarek. Gdy wpływ tej interwencji będzie powoli słabł, zmienność powinna, według nas, wracać do bardziej normalnych, bazowych poziomów. Uważamy, że niepewność wokół prognoz dla stóp procentowych, inflacji i zysków spółek może narastać wraz z ogólnym spadkiem dynamiki wzrostu gospodarczego na świecie. Ponieważ rynki lubią pewność, w ciągu najbliższych kilku lat można zatem spodziewać się większych wahań niż w ostatnich latach. W tej sytuacji zachęcamy inwestorów, w szczególności tych, których portfele mają większą ekspozycję na światowy wzrost, do rozważenia trzech elementów procesu przygotowania portfeli na możliwy powrót normalnej, według nas, zmienności rynkowej. 1. Zrozumienie własnego horyzontu inwestycyjnego W świecie inwestycji instytucjonalnych, zrozumienie własnego horyzontu inwestycyjnego sprowadza się do zarządzania zobowiązaniami czy też zapewnienia, by krótkoterminowym zobowiązaniom nie towarzyszyły długoterminowe aktywa i vice versa. Mówiąc wprost: na co gromadzimy pieniądze i kiedy będą potrzebne? Jeżeli środki będą potrzebne prędzej niż później, należy to uwzględnić przy alokacji aktywów. Inwestorzy zbliżający się do emerytury, którzy wkrótce będą potrzebowali przepływów pieniężnych, muszą upewnić się, że nie będą zmuszeni do pilnej wyprzedaży aktywów długoterminowych. Z kolei młodsi inwestorzy, których od emerytury wciąż dzieli wiele lat, mogą przyjąć dłuższy horyzont inwestycyjny. W ich przypadku umiarkowane spadki rynkowe mogą okazać się sprzyjające, jako okazje do uzupełnienia pozycji po niższych cenach. Jeżeli środki ulokowane w inwestycjach są potrzebne do zaspokojenia bieżących zobowiązań lub kosztów życia, długoterminowy charakter większości inwestycji stanowi poważny problem. Może to oznaczać konieczność wymuszonej sprzedaży podczas spadków lub kupowanie po wysokich cenach i sprzedawanie, gdy ceny są niskie, co jest całkowicie sprzeczne z celem inwestowania. Gdy jednak mamy długofalowy cel inwestycyjny, taki jak emerytura, utrzymywanie aktywów krótkoterminowych może w dłuższej perspektywie zaniżyć wyniki. W przypadku zarówno zarządzających portfelami funduszy emerytalnych, jak i indywidualnych inwestorów, zrozumienie celu gromadzenia środków i czasu, w którym będą potrzebne powinno być pierwszym etapem na drodze do realizacji celów inwestycyjnych. 2. Testy wytrzymałościowe portfela Przed globalnym kryzysem finansowym wielu inwestorów sądziło, że rozumie jakie ryzyko można zaakceptować, jednak późniejsze wydarzenia to zweryfikowały. Gdy ryzyko z teoretycznego stało się praktycznym, wielu spośród nich zorientowało się, że włożyło sobie na talerz więcej niż jest w stanie zjeść. Podobnie jak w przypadku walki z pożarem lasu, strefę defensywną w portfelu należy zbudować jeszcze przed faktycznym wybuchem pożaru. Testy wytrzymałościowe portfela przeprowadzane przy założeniu większej zmienności i niekorzystnych zdarzeń pozwalają sprawdzić jego odporność. Takie testy umożliwiają także identyfikowanie ekspozycji na kaprysy wzrostu gospodarczego, która może niespodziewanie kryć się w różnych zakamarkach portfela. Uważamy, że inwestorzy powinni przeprowadzić ocenę ekspozycji nie tylko na akcje, ale także na obligacje przedsiębiorstw, nieruchomości i dochody z tytułu zatrudnienia. Od wzrostu gospodarczego zależne są nawet niektóre obligacje komunalne, w szczególności te powiązane z projektami rozwojowymi. Sądzimy, że inwestorzy powinni uwzględnić ekspozycję na wszystkie te czynniki ryzyka w scenariuszach swoich testów wytrzymałościowych oraz analizach i kalibracji własnej tolerancji dla ryzyka. 3. Dywersyfikacja obejmująca różne klasy aktywów Dostrzegamy wartość dywersyfikacji obejmującej wiele różnych klas aktywów. 4 Innymi słowy, dywersyfikacja pozwala osiągnąć podobne zwroty przy niższym ryzyku lub wyższe zwroty przy takim samym ryzyku. Od czasu globalnego kryzysu finansowego w portfelach wielu inwestorów mogła wzrosnąć ekspozycja na aktywa powiązane ze wzrostem gospodarczym, takie jak akcje, obligacje przedsiębiorstw, wrażliwe na wzrost realne aktywa czy obligacje z rynków wschodzących. Ogólnie rzecz biorąc, zachęcamy do pewnej dywersyfikacji poprzez obejmowanie ekspozycji na bardziej defensywne czynniki generujące zwrot, takie jak stopy procentowe, inflacja czy realne aktywa. Wielu inwestorów uważa, że pewna ekspozycja na obligacje rządowe zwykle jest racjonalnym wyborem, pomimo względnie niskich spodziewanych zwrotów w porównaniu z akcjami. 3
Czy twój portfel jest przygotowany na potencjalną katastrofę? ciąg dalszy Obligacje rządowe mogą zapewniać płynność i możliwość korygowania struktury portfela po rynkowych przeszacowaniach cen akcji oraz złagodzić psychologiczne konsekwencje ciosu w postaci dramatycznych spadków rynkowych. Nawet inwestorzy o bardzo długiej perspektywie, tacy jak zarządzający funduszami emerytalnymi czy polisami inwestycyjnymi, właśnie z tych powodów utrzymują ekspozycję na aktywa wrażliwe na zmiany stóp procentowych, pomimo ryzyka niższych długofalowych stóp zwrotu. Realne aktywa to kolejny obszar, w którym inwestorzy mogli, według nas, znaleźć możliwości dywersyfikacji szerokich portfeli zdominowanych przez akcje i obligacje. Wielu inwestorów może nie rozumieć charakterystyki i zróżnicowanej ekspozycji tej klasy aktywów na rozmaite czynniki ryzyka. Przykładowo, nieruchomość komercyjna, która jest w całości wydzierżawiona solidnemu najemcy, ma ekspozycję zarówno na wzrost gospodarczy, jak i na stopy procentowe, w związku z lewarowaniem, na którym oparta jest większość takich inwestycji. Ta sama nieruchomość może stanowić także zabezpieczenie przed inflacją, w zależności od warunków dzierżawy. Dla inwestorów, dla których ważne są regularne przepływy pieniężne, ważnym elementem może być stały dochód. Może to oznaczać preferencje dla akcji generujące dochód, zwiększanie ogólnej ekspozycji na instrumenty o stałym dochodzie lub inwestowanie w nieruchomości i projekty infrastrukturalne z komponentem dochodowym. Takie podejście może pozwolić inwestorom ograniczonym potrzebami związanymi z przepływami pieniężnymi nadal utrzymywać w portfelach aktywa długoterminowe w różnych warunkach rynkowych, bez konieczności podejmowania nagłych decyzji o sprzedaży, bo zaspokoić bieżące zapotrzebowanie na gotówkę. Połączenie wszystkich elementów Człowiek ma naturalną skłonność do rozmaitych błędów poznawczych i uprzedzeń, które mogą mieć wpływ na podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Przypisywanie większego prawdopodobieństwa niedawnym wydarzeniom, awersja do strat czy rachunkowość mentalna to jedne z najczęstszych błędów poznawczych, które dotyczą nawet najbardziej zaawansowanych inwestorów. W zespole Franklin Templeton Multi-Asset Solutions staramy się łączyć wszystkie trzy wspomniane powyżej czynniki w celu utrzymania długoterminowej perspektywy i zniwelowania wpływu tych błędów poznawczych na inwestowanie w zmieniających się warunkach rynkowych. Europejskie wybory: duże zmiany czy wszystko po staremu? David Zahn, CFA, FRM Szef zespołu ds. europejskich instrumentów o stałym dochodzie, Starszy wiceprezes, zarządzający portfelami inwestycyjnymi Franklin Templeton Fixed Income Group Uwaga inwestorów w Europie koncentruje się na wyborach do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się w tym miesiącu; w tym kontekście dużo mówi się o możliwej fali populizmu i jej konsekwencjach dla rynków finansowych. Niezależnie od wyniku wyborów, nie spodziewamy się poważniejszych zmian na rynkach. Z punktu widzenia inwestorów zajmujących się instrumentami o stałym dochodzie, najważniejszymi tematami na przestrzeni ostatniej dekady były wydarzenia polityczne i polityka pieniężna. Na arenie politycznej nie dostrzegamy niczego, co mogłoby zmienić się do tego stopnia, by skłonić Europejski Bank Centralny (EBC) do zmiany łagodnego podejścia do polityki pieniężnej. Przewidujemy, że EBC utrzyma rozluźnioną politykę w możliwej do przewidzenia przyszłości. Obecnie nie spodziewamy się podwyżek stóp procentowych w strefie euro wcześniej niż w 2022 r. Struktura Parlamentu Europejskiego W Parlamencie Europejskim już teraz reprezentowane są bardzo różnorodne poglądy polityczne i nie powinno się to radykalnie zmienić po wyborach, choć mogą nastąpić pewne przesunięcia w układzie sił. Nie przypuszczamy ponadto, by te wybory wywarły wpływ na polityczny paraliż w Europie mogą go ewentualnie umocnić. Prawdopodobnie zwiększy się reprezentacja ugrupowań skrajnych i populistycznych. Europejska scena polityczna w rezultacie może stać się bardziej hałaśliwa i spodziewamy się bardziej burzliwych debat w Parlamencie Europejskim. Może to wzbudzać niepewność wokół polityki Unii Europejskiej (UE), co z kolei może oznaczać dalszą stagnację w Europie, jeżeli wspólnota nie będzie w stanie realizować pożądanych zmian. Nie spodziewamy się jednak radykalnej zmiany kierunku polityki UE. Przewidujemy, że znacznie więcej frakcji w Parlamencie Europejskim będzie żądać reformowania UE. W naszej ocenie Europa potrzebuje zmian, jednak okaże się, czy nowi deputowani będą dążyć do właśnie takich reform, jakie uważamy za potrzebne. Co więcej, we wszystkich najważniejszych organach władzy w Europie wkrótce pojawią się nowi liderzy. W ciągu kilku najbliższych miesięcy nastąpią zmiany na stanowiskach przewodniczących Komisji Europejskiej, Rady Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i EBC.
Europejskie wybory: duże zmiany czy wszystko po staremu? ciąg dalszy Oczekujemy, że nowi przewodniczący wykażą się pragmatyzmem w nowych warunkach politycznych. Obiecywanie reform jest jednak znacznie łatwiejsze niż ich wdrażanie. Reformy rzadko bywają mile widziane przez wszystkich. Gdyby skrajna prawica zanotowała lepszy wynik niż zakładają prognozy i zyskała kontrolę nad parlamentem, mogłoby to wywołać większe zmiany, ale wyniki ostatnich wyborów powszechnych w Hiszpanii sugerują, że niektórzy komentatorzy mogą przeszacowywać poparcie dla prawicowego populizmu. Nie należy jednak nadinterpretować wyników minionych wyborów, ponieważ wybory do Parlamentu Europejskiego często są wykorzystywane przez elektorat jako okazja do wyrażenia sprzeciwu. Rola Wielkiej Brytanii w Parlamencie Europejskim Kolejną łyżką dziegciu jest fakt, że Wielka Brytania najwyraźniej będzie uczestniczyć w europejskich wyborach parlamentarnych, choć brytyjscy deputowani będą zasiadać w Parlamencie Europejskich tylko do czasu zakończenia procesu Brexitu. Nowo utworzona eurosceptyczna Brexit Party osiąga bardzo dobre wyniki w sondażach w Wielkiej Brytanii kosztem Partii Konserwatywnej. Można się spodziewać, że parlamentarzyści z Brexit Party będą zakłócać realizację planów politycznych UE. Z kolei kolejny słaby wynik wyborczy może zakończyć kadencję premier Theresy May. Wyniki wyborów w Hiszpanii umacniają nasz optymizm W świetle wyników ostatnich wyborów w Hiszpanii, spodziewamy się mniej więcej podobnego wyboru hiszpańskiego elektoratu. Już wcześniej uważaliśmy, że Hiszpania to jeden z najciekawszych krajów w Europie z punktu widzenia inwestorów, a wynik wyborów umocnił nas w tym przekonaniu. Tamtejsza partia socjalistyczna zdobyła większość mandatów do parlamentu i będzie, według naszych prognoz, nadal rządzić krajem, natomiast nie sądzimy, by spieszyła się do formowania koalicji rządowej i prawdopodobnie poczeka z tym do europejskich wyborów parlamentarnych. Wielu komentatorów koncentruje się na pozornym sukcesie prawicowej partii Vox, która w wyborach zdobyła 24 mandaty, jednak zwracamy uwagę, że ten wynik nie był tak dobry, jak oczekiwano. Z punktu widzenia inwestorów, uważamy koncentrację hiszpańskich władz na polityce budżetowej za pozytywny sygnał. Hiszpania to jeden z najszybciej rozwijających się krajów w Europie, gdzie średnioroczny wzrost PKB przekroczył 2% w pierwszym kwartale 2019 r. 5, a wskaźnik długu do PKB wprawdzie nieco wzrósł, ale deficyt budżetowy utrzymuje się poniżej poziomu 3%. 6 W naszej ocenie hiszpańskie obligacje oferują znaczącą premię w porównaniu z instrumentami z Francji i Niemiec. JAKIE JEST RYZYKO? Wszelkie inwestycje wiążą się z ryzykiem, włącznie z ryzykiem utraty zainwestowanego kapitału. Wartość inwestycji może rosnąć lub spadać i istnieje ryzyko utraty części zainwestowanych środków. Inwestowanie w instrumenty zagraniczne wiąże się ze szczególnym ryzykiem, m.in. dotyczącym wahań kursów wymiany, niestabilności gospodarczej czy zmian na arenie politycznej. Inwestycje na rynkach wschodzących, do których należą także nowe rynki wschodzące, obarczone są większym ryzykiem wynikającym z powyższych czynników, oprócz typowych dla nich ryzyk związanych z względnie niewielkimi rozmiarami, mniejszą płynnością i brakiem odpowiednich ram prawnych, politycznych, biznesowych i społecznych dla rynków papierów wartościowych. Ponieważ wspomniane ramy prawne, polityczne, biznesowe i społeczne są zwykle jeszcze słabiej rozwinięte na nowych rynkach wschodzących, a występują także rozmaite inne czynniki, takie jak podwyższony potencjał skrajnych wahań kursów, braku płynności, barier ograniczających transakcje oraz mechanizmów kontroli giełd, ryzyka związane z rynkami wschodzącymi są nasilone w przypadku nowych rynków wschodzących. Ceny akcji podlegają wahaniom (często nagłym i gwałtownym) wywoływanym przez czynniki dotyczące poszczególnych spółek, branż czy sektorów lub ogólne warunki panujące na rynkach. Znaczący wpływ na sektor technologii mogą mieć takie czynniki jak wychodzenie technologii z użytku, krótki cykl żywotności produktów, spadki cen i zysków, konkurencja ze strony nowych graczy rynkowych oraz ogólne warunki ekonomiczne. Inwestycje w mniejsze i młodsze spółki mogą być szczególnie wrażliwe na zmiany warunków gospodarczych, a perspektywy dalszego rozwoju takich spółek są mniej pewne niż w przypadku dużych, uznanych przedsiębiorstw, przez co kursy akcji tych spółek mogą wykazywać się zmiennością. Ceny obligacji generalnie poruszają się w kierunku przeciwnym do kierunku zmian stóp procentowych. W związku z tym gdy utrzymywane w portfelu funduszu obligacje reagują na wzrost stóp procentowych, wycena tytułów uczestnictwa funduszu może spadać. Wpływ na wartość papierów mogą mieć zmiany kondycji finansowej ich emitentów oraz zmiany ratingów kredytowych. Wysokie dochody odzwierciedlają wyższe ryzyko kredytowe związane z tymi papierami wartościowymi o niższych ratingach, a w niektórych przypadkach także niższe ceny rynkowe tych instrumentów. Zmiany stóp procentowych mogą mieć wpływ na wycenę tytułów uczestnictwa i rentowność. Skarbowe papiery wartościowe utrzymane do wykupu oferują stałą stopę zwrotu i stałą wartość nominalną; wypłata odsetek i wartości nominalnej jest gwarantowana. 5
INFORMACJA NATURY PRAWNEJ Niniejszy materiał ma charakter ogólny, a zawarte w nim treści nie powinny być traktowane jako indywidualne porady lub rekomendacje inwestycyjne dotyczące kupna, sprzedaży lub utrzymania jakichkolwiek inwestycji lub przyjęcia jakiejkolwiek strategii inwestycyjnej. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mają charakteru porad prawnych ani podatkowych. Poglądy wyrażone w niniejszym materiale odzwierciedlają punkt widzenia zarządzającego inwestycjami, a wszelkie komentarze, opinie i analizy są w pełni aktualne wyłącznie w dniu ich publikacji i mogą ulec zmianie bez odrębnego powiadomienia. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie stanowią kompletnej analizy wszystkich istotnych faktów dotyczących jakiegokolwiek kraju, regionu czy rynku. Wszelkie inwestycje wiążą się z ryzykiem, włącznie z ryzykiem utraty zainwestowanego kapitału. Dane pochodzące z zewnętrznych źródeł mogły zostać wykorzystane na potrzeby opracowania niniejszego materiału. Takie dane nie zostały odrębnie zweryfikowane, potwierdzone ani poddane kontroli przez Franklin Templeton Investments ( FTI ). FTI nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek straty wynikające z wykorzystania jakichkolwiek informacji zawartych w niniejszym materiale; inwestor może opierać swoje decyzje na przedstawionych tutaj opiniach lub wynikach analiz wyłącznie na własne ryzyko. Produkty, usługi i informacje mogą nie być dostępne pod niektórymi jurysdykcjami i są oferowane poza Stanami Zjednoczonymi przez inne podmioty powiązane z FTI i/lub przez dystrybutorów, w zależności od lokalnie obowiązujących przepisów. Aby dowiedzieć się, czy dane produkty i usługi są dostępne pod określoną jurysdykcją, należy skonsultować się z profesjonalnym doradcą finansowym. Australia: wydane przez Franklin Templeton Investments Australia Limited (ABN 87 006 972 247) (australijskiego dostawcę usług finansowych posiadającego licencję nr 225328), Level 19, 101 Collins Street, Melbourne, Victoria, 3000. Austria/Niemcy: wydane przez Franklin Templeton Investment Services GmbH, Mainzer Landstraße 16, D-60325 Frankfurt nad Menem, Niemcy. Dopuszczone do użytku w Niemczech przez IHK Frankfurt M., nr rej. D-F-125-TMX1-08. Kanada: wydane przez Franklin Templeton Investments Corp., 5000 Yonge Street, Suite 900 Toronto, ON, M2N 0A7, faks: (416) 364-1163, (800) 387-0830, www.franklintempleton.ca. Dubaj: wydane przez Franklin Templeton Investments (ME) Limited, podmiot działający na podstawie licencji i pod nadzorem Urzędu Regulacji Rynków Finansowych w Dubaju. Oddział w Dubaju: Franklin Templeton Investments, The Gate, East Wing, Level 2, Dubai International Financial Centre, P.O. Box 506613, Dubaj, ZEA, tel.: +9714-4284100, faks: +9714-4284140. Francja: wydane przez Franklin Templeton France S.A., 20 rue de la Paix, 75002 Paryż, Francja. Hongkong: wydane przez Franklin Templeton Investments (Asia) Limited, 17/F, Chater House, 8 Connaught Road Central, Hongkong. Włochy: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à.r.l. oddział we Włoszech, Corso Italia, 1 Mediolan, 20122, Włochy. Japonia: wydane przez Franklin Templeton Investments Japan Limited. Korea Południowa: wydane przez Franklin Templeton Investment Trust Management Co., Ltd., 3rd fl., CCMM Building, 12 Youido-Dong, Youngdungpo-Gu, Seul, Korea 150-968. Luksemburg/Beneluks: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à r.l. podlegającą nadzorowi Commission de Surveillance du Secteur Financier 8A, rue Albert Borschette, L-1246 Luksemburg Tel.: +352-46 66 67-1 Faks: +352-46 66 76. Malezja: wydane przez Franklin Templeton Asset Management (Malaysia) Sdn. Bhd. & Franklin Templeton GSC Asset Management Sdn. Bhd. Polska: wydane przez Templeton Asset Management (Poland) TFI S.A., Rondo ONZ 1; 00-124 Warszawa. Rumunia: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management Limited w Bukareszcie, 78-80 Buzesti Street, Premium Point, 7th-8th Floor, 011017 Bukareszt 1, Rumunia. Podmiot zarejestrowany w rumuńskim Urzędzie Nadzoru Finansowego pod numerem PJM01SFIM/400005/14.09.2009 oraz notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (FCA). Singapur: wydane przez Templeton Asset Management Ltd. Registration No. (UEN) 199205211E. 7 Temasek Boulevard, #38-03 Suntec Tower One, 038987, Singapur. Hiszpania: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management w Madrycie, profesjonalny podmiot działający w sektorze finansowym pod nadzorem CNMV, José Ortega y Gasset 29, Madryt. Republika Południowej Afryki: wydane przez Franklin Templeton Investments SA (PTY) Ltd., licencjonowanego dostawcę usług finansowych. Tel.: +27 (21) 831 7400, faks: +27 (21) 831 7422. Szwajcaria: wydane przez Franklin Templeton Switzerland Ltd, Stockerstrasse 38, CH- 8002 Zurych. Wielka Brytania: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML) z siedzibą pod adresem: Cannon Place, 78 Cannon Street, Londyn EC4N 6HL. Podmiot notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA). Region krajów skandynawskich: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML), oddział w Szwecji, Blasieholmsgatan 5, SE-111 48 Sztokholm, Szwecja. Tel.: +46 (0) 8 545 01230, faks: +46 (0) 8 545 01239. FTIML jest podmiotem notyfikowanym i regulowanym w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA) oraz ma pozwolenia wydane przez określone organy regulacyjne na prowadzenie działalności inwestycyjnej w Danii, Szwecji, Norwegii i Finlandii. Ameryki: w USA niniejsza publikacja udostępniana jest wyłącznie pośrednikom finansowym przez Templeton/Franklin Investment Services, 100 Fountain Parkway, St. Petersburg, Florida 33716. Tel.: (800) 239-3894 (połączenie bezpłatne w USA), (877) 389-0076 (połączenie bezpłatne w Kanadzie), faks: (727) 299-8736. Inwestycje nie mają ubezpieczenia FDIC, mogą tracić na wartości i nie są objęte gwarancjami bankowymi. Dystrybucja poza USA może być prowadzona przez Templeton Global Advisors Limited lub innych dystrybutorów, pośredników, sprzedawców lub profesjonalnych inwestorów, którym Templeton Global Advisors Limited powierzy dystrybucję tytułów uczestnictwa funduszy Franklin Templeton pod niektórymi jurysdykcjami. Niniejszy materiał nie stanowi oferty sprzedaży ani zachęty do składania oferty kupna papierów wartościowych pod jakąkolwiek jurysdykcją, pod którą byłoby to niezgodne z obowiązującym prawem. CFA i Chartered Financial Analyst to zastrzeżone znaki handlowe stanowiące własność CFA Institute. 1. Źródła: Główny Urząd Statystyczny Chińskiej Republiki Ludowej, CLSA. Najświeższe dostępne dane na luty 2018 r. 2. Źródła: Bank Światowy, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO), raport WIPO dot. patentów: statystyki zgłoszeń patentowych na świecie, dane na styczeń 2019 r..międzynarodowe biuro Światowej Organizacji Własności Intelektualnej nie ponosi żadnej odpowiedzialności za zmiany tych danych. 3. Źródło: Bloomberg, IMF Cuts Global Growth Outlook to Lowest Pace Since Crisis ( MFW obniża prognozy globalnego wzrostu do najniższego poziomu od czasu kryzysu ), 9 kwietnia 2019 r. 4. Dywersyfikacja nie gwarantuje zysków ani nie eliminuje ryzyka strat. 5. Źródło: Instituto Nacional de Estadística. 6. Źródło: Eurostat. Ważne uwagi i warunki dotyczące podmiotów dostarczających dane można znaleźć na stronie www.franklintempletondatasources.com. 2019 r., Franklin Templeton Investments. Wszelkie prawa zastrzeżone. 05/19