Emerytura (zwana dawniej rentą starczą) świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej (jako pracownicy, przedsiębiorcy, rolnicy i in.) albo utraciły ją w znacznym stopniu oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi możliwość utrzymania się. Podstawową cechą świadczenia emerytalnego jest brak jego ekwiwalentności w stosunku do wartości składek z tytułu ubezpieczenia społecznego płaconych przez czas aktywności zawodowej.
System ubezpieczeń społecznych w Polsce, gwarantuje wypłatę świadczeń osobom niepracującym (emerytom), które nie mogą już samodzielnie zapewnić sobie środków do życia. W Polsce ze względu na przeprowadzoną reformę systemu emerytalnego rozróżniamy dwa okresy: przed 1998r i po.
System emerytalny w Polsce przed 1998r Do końca 1998 roku w Polsce funkcjonował wyłącznie system repartycyjny, czyli oparty na umowie pokoleniowej. W systemie tym pracownicy wpłacali część zarobionych pieniędzy do wspólnej kasy, z której na bieżąco wypłacane są świadczenia (emerytury) osobom już niepracującym. Podstawą systemu był Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Stary system nie zachęcał do płacenia wysokich składek - przede wszystkim dlatego, że wysokość emerytury miała raczej niewielki związek z wpłacanymi wcześniej pieniędzmi. Wraz z postępującym procesem starzenia się społeczeństwa system ten stawał się coraz mniej wydolny. na umowie pokoleniowej. W systemie tym pracownicy wpłacali część zarobionych pieniędzy do wspólnej kasy, z której na bieżąco wypłacane są świadczenia (emerytury) osobom już niepracującym. Podstawą systemu był Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Stary system nie zachęcał do płacenia wysokich składek - przede wszystkim dlatego, że wysokość emerytury miała raczej niewielki związek z wpłacanymi wcześniej pieniędzmi. Wraz z postępującym procesem starzenia się społeczeństwa system ten stawał się coraz mniej wydolny.
Prawne podstawy reformy Obecny system emerytalny funkcjonuje od 01.01.1999r. Oparty jest on na następujących aktach prawnych: a. Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych z dnia 28.08.1997r. b. Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17.12.1998r. c. Ustawa o Pracowniczych Programach Emerytalnych z dnia 20.04.2004r. d. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13.10.1998r. e. Ustawa o Indywidualnych Kontach Emerytalnych z dnia 20.04.2004
Wiekowy podział uczestników reformy a. Osoby urodzone po 31.12.1968r. obowiązkowo oszczędzają i będą oszczędzały w ramach zreformowanego systemu; b. Osoby urodzone między 31.12.1948r., a 01.01.1969r.mogły samodzielnie podjąć decyzję, czy chcą otrzymywać emeryturę tylko z ZUS-u, czy także z funduszu emerytalnego; a. Osoby urodzone przed 01.01.1949r. otrzymują emeryturę w oparciu o stary system oparty na umowie pokoleniowej.
Obecny system emerytalny składa się z trzech filarów:
Konstrukcja obecnego systemu I FILAR ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH II FILAR FUNDUSZE EMERYTALNE III FILAR OSZCZĘDNOŚCI DODATKOWE obowiązkowy obowiązkowy dobrowolny umowa pokoleniowa kapitałowy kapitałowy zarządzany przez państwo indywidualne konta tworzone przez ZUS zarządzany przez instytucje prywatne konta indywidualne (możliwość kontroli przez członków funduszy) zarządzany przez instytucje prywatne konta indywidualne
Ubezpieczenie w ramach I filaru jest powszechne i obowiązkowe, oparte - tak jak poprzednio - na systemie repartycyjnym, to jest umowie pokoleniowej
W ramach II filaru nasze pieniądze są zarządzane przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne. I to ubezpieczenie jest powszechne i obowiązkowe, opiera się jednak na systemie kapitałowym. Pracodawca odprowadza do ZUS co miesiąc, składkę na ubezpieczenia emerytalne (ZUS + OFE) w wysokości 19,52% pensji brutto. Na OFE przekazywane jest było w 2013r. 2,8% pensji brutto Zakład pracy ZUS I Filar 12,22 Subkonto OFE w ZUS 4,5 19,52 OFE II Filar 2,8
III filar to ubezpieczenie dodatkowe, stanowiące uzupełnienie obowiązkowych filarów. W ramach tego filaru można wykupić dodatkowe ubezpieczenie w PPE i IKE, które w przyszłości uzupełni wypłacaną emeryturę. Mianem III filaru określa się także wszelkie inne dobrowolne formy oszczędzania na emeryturę. Ustawa o IKE umożliwia gromadzenie środków na dodatkową emeryturę. Posiadacz konta IKE może wybrać konkretny sposób oszczędzania, począwszy od lokaty bankowej, poprzez ubezpieczenie kapitałowe, fundusze inwestycyjne, aż po samodzielne inwestowanie na giełdzie. Rachunki IKE są oferowane przez wiodące towarzystwa ubezpieczeniowe, banki, domy maklerskie.
Pracownicze programy emerytalne PPE są formą zorganizowanego, grupowego, systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę. Składki uczestników programu są naliczane i odprowadzane przez pracodawcę do wybranej instytucji finansowej, które zajmują się gromadzeniem i zarządzaniem tymi środkami. Sam pracowniczy program emerytalny jest tylko umową (zespołem umów) określającą wzajemne zobowiązania pracodawcy i pracowników w związku z prowadzeniem przez pracodawcę programu. PPE nie jest zatem instytucją finansową - środki w ramach programu trafiają do już istniejących instytucji finansowych, działających według właściwych sobie zasad.
Bezpieczeństwo dzięki różnorodności? 14 stycznia 2014 r. zaczną obowiązywać nowe przepisy dot. OFE, m.in. te, które mają zachęcić do oszczędzania na IKZE. ( Indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego)cała ustawa, która ma dać Polakom wybór, czy chcą odkładać na emeryturę tylko w ZUS, czy w ZUS i OFE, ma wejść w życie 1 lutego. Tym samym w połowie stycznia zacznie obowiązywać przepis, który mówi, że od 1 kwietnia do dnia 31 lipca 2014 r. członek otwartego funduszu emerytalnego może złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych pisemnie lub w formie dokumentu elektronicznego - oświadczenie o przekazywaniu do OFE części składki emerytalnej. Chodzi o 2,92 proc. pensji. Składki osoby, która nie wybierze OFE będą trafiać na subkonto w ZUS. Decyzja o wyborze OFE lub pozostaniu w ZUS nie będzie ostateczna. Po dwóch latach, w 2016 r. otworzy się kolejne czteromiesięczne "okienko czasowe" na ewentualną zmianę decyzji w sprawie oszczędzania w OFE lub ZUS. Następne "okienka" będą otwierane co cztery lata.
DZIĘKUJĘ