RAPORT KOŃCOWY W RAMACH BADANIA EWALUACYJNEGO PN.:

RAPORT KOŃCOWY W RAMACH BADANIA EWALUACYJNEGO PN: Ocena jakości wsparcia przewidzianego w projektach systemowych oraz pozyskanie kompleksowej wiedzy na temat sposobu zarządzania i wdrażania przedmiotowych projektów systemowych w ramach Poddziałania 711 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej i 712 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez powiatowe centra pomocy rodzinie Działania 71 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji, Priorytetu VII Promocja integracji społecznej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007 2013 Badanie ewaluacyjne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego OPRACOWANY NA ZLECENIE URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO W ZIELONEJ GÓRZE, UL PODGÓRNA 7, 65-057 ZIELONA GÓRA przez Zielona Góra, grudzień 2010

STRESZCZENIE Przedstawione wnioski są efektem realizacji badania ewaluacyjnego pn Ocena jakości wsparcia przewidzianego w projektach systemowych oraz pozyskanie kompleksowej wiedzy na temat sposobu zarządzania i wdrażania przedmiotowych projektów systemowych w ramach Poddziałania 711 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej i 712 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez powiatowe centra pomocy rodzinie Działania 71 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji, Priorytetu VII Promocja integracji społecznej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007 2013 Badanie realizowane było w okresie październik-grudzień 2010 w województwie lubuskim Badaniem objętych zostało 83 ośrodki pomocy społecznej (w tym dwa na prawach powiatu) i 12 powiatowych centrów pomocy rodzinie W ramach tego działania przeprowadzone zostały: analiza danych zastanych (Desk Research), wywiady pogłębione (IDI), ankieta internetowa (CAWI) Podstawowe wnioski wraz z rekomendacjami zostały zaprezentowane w tym miejscu, natomiast szerzej omówione zostały w raporcie końcowym w tabeli uwzględniającej rekomendacje W ramach Działania 71 PO KL 62% (N=59) Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie deklaruje, że realizowało projekt Warto w tym zakresie wykorzystać szereg zachęt poprzez wskazywanie korzyści płynących z realizacji projektów systemowych, wskazywanie na lokalne problemy społeczne, które dzięki realizacji mogą zostać rozwiązane Jednymi z głównych przyczyn, dla których badane ośrodki nie realizowały w 2009 roku projektu w ramach Działania 71 PO KL był brak zasobów kadrowych do realizacji projektu (36,2%; N=21) oraz brak czasu na jego realizację (27,6%) 48,3% respondentów wybrało odpowiedź inne, a wśród nich wymieniali takie przyczyny jak: brak wiedzy na temat problemów społecznych (brak Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, co w mylnej opinii ankietowanych ośrodków uniemożliwia im realizację projektu systemowego), brak możliwości pożyczki od gminy na realizację projektu, niefachowe przygotowanie i opieszałość kadry Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego (Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego) oraz nieterminowe przekazywanie środków finansowych na realizację projektu Należy stworzyć możliwość uzupełnienia braków kadrowych, co powinno ułatwić i usprawnić szybkość realizacji projektu Gminy powinny przygotować Strategie Rozwiązywania Problemów Społecznych Ponadto trzeba podnieść kwalifikacje pracowników UMWL współpracujących z beneficjentami systemowymi Należy zwrócić również większą uwagę na terminową realizację przelewów Połowa ankietowanych ośrodków, które nie planują realizować w 2011 roku projektu w ramach Działania 71 PO KL jako powód podają brak zasobów kadrowych do realizacji projektu Z powodu braku czasu na realizację projektu 44,4% respondentów nie planuje realizować projektu Z powodu trudności w rekrutacji uczestników projektu nie planuje realizować działań projektowych 27,7% badanych Sugeruje się wskazywanie korzyści płynących z realizacji projektów systemowych, prezentowanie wpływu na lokalne problemy społeczne, które dzięki realizacji projektu mogą zostać rozwiązane 2

Cel główny nie został osiągnięty w 100% z powodu problemów finansowych (31,6%; N=12), problemów z rekrutacją uczestników (31,6%; N=12) oraz rezygnacji uczestników z udziału w projekcie (31,6%; N=12) W miarę możliwość powinno pomagać się beneficjentom systemowym w pokonywaniu barier finansowych, poprzez regularne przelewanie transz Należy prezentować zbiór dobrych praktyk, ukazujący w jaki sposób inni beneficjenci radzili sobie z problemem rekrutacji i rezygnacji uczestników z uczestnictwa w projekcie Warte rozważenia jest przygotowanie wcześniej listy rezerwowej, która ułatwiałaby znalezienie następcy za rezygnującego Należy przeprowadzić specjalistyczne warsztaty dla pracowników Ośrodków Pomocy Społecznej obejmujące zagadnienie skutecznego wywierania wpływu na klientów OPS wpływania na zmianę ich postaw w stosunku do oferowanych form aktywnej integracji Propagowanie przykładów dobrych praktyk w zakresie skutecznej rekrutacji beneficjentów ostatecznych w projektach realizowanych przez OPS w innych województwach Nieco ponad 5% badanych ośrodków przygotowało wniosek przy pomocy doradców Departamentu Polityki Społecznej Przy pomocy pracowników RO EFS w Gorzowie Wielkopolskim wniosek o dofinansowanie realizacji projektu systemowego w 2009 r przygotowało 3,4% badanych Należy ciągle szkolić pracowników Departamentu Polityki Społecznej i RO EFS, podnosząc ich kwalifikacje i kompetencje, ponieważ ankietowani przedstawiciele ośrodków uskarżali się, że rotujący pracownicy nie mają doświadczenia oraz nie mają szansy go zdobyć, często to pracownicy ośrodków kształcą osoby zatrudnione w Departamencie Polityki Społecznej i RO EFS Powinno położyć się większy nacisk na promocję i informację podczas szkoleń oraz na stronie internetowej o możliwości skorzystania z usług i pomocy pracowników Departamentu Polityki Społecznej i RO EFS przy wypełnianiu wniosku o dofinansowanie realizacji projektu systemowego Ponad 93% ośrodków realizowało projekt w roku 2009 samodzielnie Taki sam odsetek respondentów po 3,4% - realizowało projekt w partnerstwie/porozumieniu z innymi jednostkami organizacyjnymi samorządu terytorialnego (np PUP, szkołą, ośrodkiem zdrowia) lub w partnerstwie/porozumieniu z organizacjami pozarządowymi Najczęściej Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie zawiązałyby partnerstwo z Powiatowym Urzędem Pracy w celu efektywniejszej aktywizacji osób bezrobotnych Należy wskazywać zalety realizacji projektów w partnerstwie, takie jak usprawnienie rekrutacji beneficjentów ostatecznych, nadzór i sprawną realizację projektu systemowego Współpraca z IP PO KL była bardzo zła dla ponad 11% respondentów 5,6% uważa, że ta współpraca była zła Współpraca z Departamentem Polityki Społecznej była zła dla 10% respondentów 5,5% respondentów ocenia negatywnie jakość współpracy w obszarze realizacji i wdrażania projektu z RO EFS W kolejnych latach należałoby zbadać problemy występujące przy współpracy i etapami je usuwać, poprzez udrożnienie kanałów komunikacyjnych i wzrost kwalifikacji pracowników Departamentu Polityki Społecznej, RO EFS oraz Departamentu EFS Spośród badanych Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie ponad 63% nie brało udziału w 2009 r w projekcie systemowym Departamentu Polityki Społecznej (ROPS), realizowanym w ramach Poddziałania 713 PO KL, a blisko 37% uczestniczyło w projekcie Jedną z głównych przyczyn, dla których badane ośrodki nie uczestniczyły w 2009 roku w projekcie w ramach 3

Poddziałania 713 PO KL była konieczność realizacji przez pracowników OPS/PCPR innych obowiązków/zadań (46,7%) Zachęcanie poprzez wskazywanie korzyści płynących z uczestnictwa w projekcie systemowym Departamentu Polityki Społecznej (ROPS) realizowanym w ramach Poddziałania 713 PO KL Wskazywanie na korzyści, jakie mogą odnieść ośrodki dzięki uczestnictwu w projekcie W przyszłości w ramach projektu systemowego Departamentu Polityki Społecznej (ROPS) ponad 91% Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie oczekiwałyby wsparcia doradczego 65,7% ankietowanych oczekiwałoby w ramach projektu systemowego wsparcia szkoleniowego Należy rozszerzać i wzmacniać wsparcie doradcze i szkoleniowe poprzez dopasowanie i rozszerzenie oferty szkoleniowej oraz wzrost kwalifikacji doradców Spora liczba ośrodków narzeka na brak lokalu, w którym mogliby realizować projekt i gdzie szkoliliby uczestników Z pomocą w tym zakresie bardzo często przychodzą urzędy gminne, gminne ośrodki kultury, szkoły, straż pożarna, które udostępniają w dogodnych dla nich terminach miejsce Warto w przyszłości rozważyć umożliwienie remontu pomieszczenia do szkoleń dla celów realizacji projektu, co powinno usprawnić jego prowadzenie Inni ankietowani uważają, iż podczas realizacji projektu następuje częsta zmiana opiekunów, którzy do końca nie są zorientowani w specyfice zadań, które mogą być realizowane w projekcie oraz brak jednolitego stanowiska opiekunów w sprawie wyjaśnienia problemów związanych z działaniami projektowymi W kolejnych latach należałoby wykluczyć zmienność opiekunów, ponieważ utrudniony dostęp przez beneficjentów systemowych do opiekuna opóźniał realizację projektu i wstrzymywał zapadanie decyzji Należy wprowadzić standard obsługi beneficjenta przez opiekuna-doradcę (urzędnika Instytucji Pośredniczącej) oraz system weryfikacji jakości pracy tych opiekunów Przedstawiciele OPS-ów i PCPR-ów bardzo często mylą doradców Departamentu Polityki Społecznej z opiekunami, oraz obszar działań należący do kompetencji EFS i Departamentu Polityki Społecznej (ROPS) Do realizacji tej rekomendacji mogą przyczyniać się informacje prezentowane na stronach internetowych instytucji, jak również szkolenia i spotkania realizowane dla beneficjentów systemowych W opinii badanych opiekunowie powinni dojeżdżać na miejsce, żeby mieć większą świadomość jak wygląda realizacja projektu Celem lepszego poznania specyfiki warunków realizacji danego projektu warto rozważyć możliwość wyjazdów opiekunów do ośrodków, gdzie realizowany jest projekt systemowy Takie działania przyczyniłyby się do efektywniejszej współpracy pomiędzy opiekunami a beneficjentami systemowymi Reasumując, badani wskazali kilka głównych przyczyn nierealizowania projektu oraz problemów występujących w trakcie jego realizacji: Problemy i przyczyny to min: Trudności z rekrutacją i rezygnacje uczestników w trakcie uczestnictwa w projekcie systemowym Przyczyną tego stanu rzeczy są błędy w całym systemie pomocy społecznej nie wykorzystującym instrumentów aktywnej integracji i przyzwyczajającym klientów do bierności Opóźnienia w podpisywaniu umów i przelewach finansowych wynikające min strony z opieszałości, a także z braku kwalifikacji i kompetencji oraz dużej rotacji 4

urzędników, opiekunów Taki stan rzeczy powodował, że wielu badanych nie miało zapewnionych środków własnych, licząc na środki unijnie nie rezygnowali już z rozpoczętych prac, a realizowali projekty zadłużając się, co z kolei stanowiło dla nich sytuację bardzo stresującą, inni zaś odraczali moment realizacji projektu, co z kolei odbywało się kosztem jego jakości (nadmierne zagęszczenie działań projektowych) Większość ośrodków realizowało projekt w roku 2009 samodzielnie Powodem indywidualnej realizacji były obawy przed współpracą, wspólnym rozliczeniem oraz zwiększenie biurokracji w przypadku projektów systemowych realizowanych w partnerstwie Najczęściej Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie zawiązałyby partnerstwo z Powiatowym Urzędem Pracy w celu efektywniejszej aktywizacji osób bezrobotnych Niewielki odsetek Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie przygotowywał wniosek przy pomocy doradców Departamentu Polityki Społecznej Przy pomocy pracowników RO EFS z Gorzowa Wielkopolskiego wniosek o dofinansowanie realizacji projektu systemowego w 2009 r przygotowało zaledwie 3,4% badanych Przyczyny takiego stanu rzeczy są dwie Po pierwsze beneficjenci systemowi nie mają zbyt dużej wiedzy o takiej możliwości oraz napotykają na trudności w kontakcie z instytucjami, które powinny służyć pomocą Po drugie przyczyniać do tego może się także niefachowe przygotowanie i opieszałość kadry Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego (Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego i Departamentu Polityki Społecznej) oraz nieterminowe przekazywanie środków finansowych na realizację projektu Dużym problem wcześniej wspomnianym była również duża fluktuacja opiekunów w ramach jednego projektu systemowego Beneficjenci systemowi twierdzą, że podczas realizacji projektu następuje częsta zmiana opiekunów, a co za tym idzie opiekunowie nie są zorientowani w specyfice zadań, które mogą być realizowane w tym projekcie oraz pojawiają się trudności z brakiem jednolitego stanowiska opiekunów w sprawie wyjaśnienia problemów związanych z działaniami projektowymi 5

SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW7 1 WPROWADZENIE8 2 METODOLOGIA11 3 BADANIE EWALUACYJNE CAWI13 31 CZĘŚĆ I OCENA PROJEKTÓW SYSTEMOWYCH OŚRODKÓW POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POWIATOWYCH CENTRÓW POMOCY RODZINIE13 32 CZĘŚĆ II OCENA WSPARCIA ROPS, SKIEROWANEGO DO OPS / PCPR W PROJEKTACH SYSTEMOWYCH REALIZOWANYCH W PODDZIAŁANIU 713 PO KL27 4 BADANIE EWALUACYJNE IDI35 5 ANALIZA DANYCH ZASTANYCH (DESK RESEARCH) 52 6 STUDIA PRZYPADKÓW (CASE STUDY)64 61 PRZYKŁAD 1 OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W SKWIERZYNIE 64 62 PRZYKŁAD 2 OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W WYMIARKACH 68 63 PRZYKŁAD 3 POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM 73 64 PRZYKŁAD 4 POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE W ŻAGANIU 78 7 PODSUMOWANIE I WNIOSKI KOŃCOWE85 8 TABELA WDRAŻANIA REKOMENDACJI87 ZAŁACZNIK NR 1 ANKIETA CAWI 100 ZAŁĄCZNIK NR 2 SCENARIUSZ IDI110 ZAŁĄCZNIK NR 3 ILUSTRACJA GRAFICZNA WYNIKÓW Z BADAŃ CAWI112 SPIS TABEL144 SPIS RYSUNKÓW145 6

WYKAZ SKRÓTÓW CAWI Computer Assisted Web Interview, Badanie kwestionariuszowe prowadzone z wykorzystaniem Internetu nadzorowane przez system komputerowy EFS Europejski Fundusz Społeczny GOPS Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej IDI Individual in-depth Interview, Indywidualny wywiad pogłębiony IP Instytucja Pośrednicząca IPU Indywidualny Program Usamodzielnienia IP2 Instytucja Pośrednicząca II stopnia IW Instytucja Wdrażająca IŻ Instytucja Zarządzająca JST Jednostka Samorządu Terytorialnego MGOPS Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej MOPS Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej NGO - (ang non-governmental organization) organizacja pozarządowa OPS Ośrodek Pomocy Społecznej PAL - Program Aktywności Lokalnej PCPR Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie PFRON Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki PISiZON - Program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych RO EFS Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego ROPS Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej UE Unia Europejska UG Urząd Gminy UM Urząd Marszałkowski UMWL Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego 7

1 WPROWADZENIE Badanie ewaluacyjne projektów systemowych realizowanych w Poddziałaniu 711 oraz 712 PO KL w zakresie oceny jakości wsparcia przewidzianego w tych projektach systemowych oraz pozyskanie kompleksowej wiedzy na temat sposobu zarządzania i wdrażania przedmiotowych projektów zostało przeprowadzone na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze W Poddziałaniu 711 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej przewiduje się: rozwój form aktywnej integracji poprzez zastosowanie kontraktów socjalnych (w tym także indywidualnych programów wychodzenia z bezdomności) oraz wprowadzanie w życie programów aktywności lokalnej; upowszechnianie aktywnej integracji i pracy socjalnej w regionie, w tym: wzmocnienie kadrowe służb pomocy społecznej Beneficjentami projektów realizowanych w ramach Poddziałania 711 są ośrodki pomocy społecznej, grupami docelowymi wsparcia są natomiast osoby i zbiorowości zagrożone wykluczeniem społecznym Poddziałanie 712 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez powiatowe centra pomocy rodzinie przewiduje się realizację podobnych typów projektów, co w Poddziałaniu 711, z tym, że beneficjentami są powiatowe centra pomocy rodzinie, a działania kierowane są do osób korzystających z pomocy społecznej, powiatowych centrów pomocy rodzinie i ich pracowników, innych jednostek zajmujących się pomocą społeczną (oraz zatrudnionych tam pracowników, otoczenia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym) W Szczegółowym Opisie Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, wyszczególniono 2 wskaźniki produktu dla Poddziałań 711 oraz 712: liczba klientów instytucji pomocy społecznej, którzy zakończyli udział w projektach dotyczących aktywnej integracji (ogółem/kobiety/mężczyźni), w tym: osoby z terenów wiejskich; liczba klientów instytucji pomocy społecznej objętych kontraktami socjalnymi w ramach realizowanych projektów 36 instytucji pomocy społecznej, spośród 95 uprawnionych do składania wniosków, nie wykazało się żadną inicjatywą aplikacyjną w 2009 r 8

Głównym celem ewaluacji projektów systemowych, realizowanych w Poddziałaniu 711 oraz 712 PO KL jest ocena jakości wsparcia przewidzianego w tych projektach systemowych oraz pozyskanie kompleksowej wiedzy na temat sposobu zarządzania i wdrażania przedmiotowych projektów Wynikiem przeprowadzonej ewaluacji powinny być trafne i użyteczne rekomendacje, służące poprawie jakości przygotowywanych projektów systemowych oraz bardziej skutecznemu i efektywnemu ich wdrażaniu w kolejnych latach programowania Cele szczegółowe ewaluacji to: 1) ocena jakości wykorzystanych w projektach systemowych narzędzi, instrumentów oraz zastosowanych form pomocy społecznej pod kątem ich trafności, skuteczności i efektywności, w efekcie której zaproponowane zostaną rozwiązania o charakterze systemowym, które będzie można powszechnie uznać jako rozwiązania modelowe i stosować w przyszłości; 2) ocena potencjału beneficjentów oraz jakości zarządzania w projektach systemowych, w tym zasobów beneficjentów systemowych, służących skutecznej i efektywnej realizacji projektów oraz stopnia przygotowania do realizacji projektów systemowych; 3) identyfikacja barier i problemów: związanych z wdrażaniem projektów systemowych, realizowanych w ramach Poddziałania 711 oraz Poddziałania 712 PO KL; powodujących nieprzystępowanie niektórych OPS/PCPR do realizacji projektów systemowych; powodujących, że niektóre OPS/PCPR zrezygnowały z realizacji projektów systemowych; 4) identyfikacja potrzeb beneficjentów systemowych Poddziałania 711 oraz Poddziałania 712 PO KL, związanych z realizacją projektów systemowych; 5) ocena stopnia efektywności i jakości współpracy beneficjentów systemowych z instytucjami zaangażowanymi w realizację PO KL, innymi instytucjami lokalnymi oraz partnerami (w przypadku realizacji projektów w partnerstwie) Badanie oparto o następujące kryteria ewaluacyjne: Kryteria ewaluacyjne, które zastosowano w ramach badania to: 1 Trafność rozumiana jako ocena sposobu doboru zastosowanych w projektach systemowych narzędzi, instrumentów oraz form pomocy społecznej pod kątem realizacji celów interwencji EFS w ramach PO KL (celów projektów systemowych, celu Działania 71, 9

celu szczegółowego nr 1 Priorytetu VII, celu szczegółowego nr 2 PO KL), a także zapisów lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych 2 Skuteczność rozumiana jako stopień, w jakim wdrażane w projektach działania poprzez wykorzystane narzędzia, instrumenty oraz formy pomocy społecznej przyczyniają się do realizacji celów projektów systemowych OPS/PCPR oraz Działania 71, celu szczegółowego nr 1 Priorytetu VII, celu szczegółowego nr 2 PO KL 3 Efektywność rozumiana jako stosunek uzyskanych efektów (osiągniętych celów, rezultatów projektów systemowych) do poniesionych nakładów finansowych, rzeczowych, kadrowych, czasowych, a także fakt dysponowania przez beneficjentów systemowych odpowiednimi zasobami niezbędnymi do sprawnej realizacji projektów 4 Spójność rozumiana jako stopień komplementarności (uzupełniania się) oraz kompleksowości (wszechstronności) narzędzi, instrumentów oraz form pomocy społecznej zastosowanych w projektach systemowych z Poddziałania 711 oraz 712 PO KL W badaniu użyto zestaw metod (jakościowych i ilościowych), zróżnicowanych technik badawczych dobranych do oceny jakości wykorzystanych w projektach systemowych narzędzi, instrumentów oraz zastosowanych form pomocy społecznej i oceny potencjału beneficjentów oraz jakości zarządzania w projektach systemowych projektów systemowych z Poddziałań 711 oraz 712: Dodatkowo wykorzystano materiał zastany dokumentację programową, dane statystyczne oraz zatwierdzone wnioski o dofinansowanie projektów systemowych 10

2 METODOLOGIA W ewaluacji zastosowano różnorodne metody i techniki podejść analitycznych oraz źródeł danych Rozdział ta zawiera informacje metodologiczne dotyczące metod, technik i narzędzi użytych przy zbieraniu danych koniecznych do opracowania w przedmiotowym raporcie w ramach poszczególnych badań cząstkowych Analiza danych zastanych (Desk Research) W przedmiotowym badaniu ewaluacyjnym zrealizowano badanie polegające na analizie danych wtórnych zarówno mających charakter materiału statystycznego jak i dokumentów strategicznych, programowych i operacyjnych Celem badania było zarysowanie szerszego kontekstu badania i konfrontacja z wynikami badań pierwotnych W analizie Desk Research uwzględnione zostały następujące materiały: a) wnioski o dofinansowanie projektów systemowych z Poddziałania 711 oraz Poddziałania 712 z 2009 r; dobór wniosków do analizy to 100 % (N=59) złożonych projektów systemowych w 2009 r b) zapisy dokumentów programowych PO KL: - Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, - Szczegółowego Opisu Priorytetów PO KL, - Zasad przygotowania, realizacji oraz rozliczania projektów systemowych OPS, PCPR oraz ROPS c) lokalne (gminne/powiatowe) strategie rozwiązywania problemów społecznych (jeśli istnieją) w jednostkach samorządu terytorialnego, w których były realizowane projekty systemowe z Poddziałania 711 oraz Poddziałania 712 PO KL liczba strategii dobrana analogicznie jak liczba wniosków o dofinansowanie (N=59); d) wyniki badań ewaluacyjnych IP/IP2 PO KL, dotyczących oceny wsparcia w zakresie integracji społecznej udzielanego ze środków finansowych PO KL Wywiady pogłębione (IDI) prowadzone z koordynatorami projektów systemowych z Podziałania 711 i Poddziałania 712 PO KL dobór respondentów do wywiadów w OPS/PCPR losowy (co najmniej 36 wywiadów w regionie w tym 12 wywiadów w PCPR i 24 wywiady w OPS po dwa w każdym powiecie); scenariusz do wywiadu zawarty został w Załączniku 2 11

Ankieta internetowa (CAWI), skierowana do kierowników wszystkich OPS/PCPR w danym regionie realizowana w listopadzie i grudniu 2010 r; wzór ankiety został zawarty w Załączniku 1 Studia przypadków (case studies) - dobrane celowo w regionie (4 dwa w OPS i dwa w PCPR, uwzględniając po połowie część północną województwa i część południową Studia przypadków polegały na szczegółowej analizie wniosku o dofinansowanie, dokumentacji projektowej oraz wizyt, uwzględniających obserwację w miejscu realizacji projektu; szczególnie istotna jest w tym przypadku możliwość wskazania i opisania tzw dobrych praktyk, czyli przykładów inicjatyw i rozwiązań, które mogą być wskazane jako skuteczne formy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu Ograniczenia metodologii: Utrudnienia w realizacji badania: Problemy z infrastrukturą drogową - zdarzały się przypadki spóźnienia na umówiony wywiad do OPS lub PCPR z powodu źle oznakowanych objazdów lub też droga stanowiąca objazd była w bardzo złym stanie (droga polna lub leśna) Wpływ na to miały również wszelkie remonty i niemożliwość dojazdu do danego ośrodka Problemy z udzieleniem odpowiedzi przez respondentów - brakowało czasami ze strony ankietowanych większej inicjatywy i aktywności w wywiadzie oraz obszerniejszych odpowiedzi na pytania, mimo starań moderatora Problemy ze zrozumieniem niektórych pytań respondenci nie rozumieli różnicy między doradcami a opiekunami, między uczestnikiem projektu a beneficjentem systemowym oraz między Departamentem EFS a Departamentem Polityki Społecznej Respondenci bardzo niechętnie udzielali odpowiedzi na pytanie zamieszczone w ankiecie internetowej (CAWI), co powodowało trudności w zgromadzeniu wszystkich ankiet Występowały problemy z umówieniem się z kierownikami lub koordynatorami projektów systemowych ze względu na brak czasu, częste wyjazdy oraz niechęć wynikającą z uczestnictwa w bardzo wielu badaniach ewaluacyjnych (przemęczenie ankietowaniem) Niedoskonałe narzędzie badawcze do ankiety internetowej (problemy z zakładanymi filtrami, nie wszystkie pytania były przejrzyste i zrozumiałe dla ankietowanych) 12

3 BADANIE EWALUACYJNE CAWI 1 CHARAKTERYSTYKA PRÓBY Badaniu podlegały podmioty mogące realizować projekty systemowe w ramach działania 71 PO KL w województwie lubuskim: 83 ośrodki pomocy społecznej (w tym dwa na prawach powiatu), 12 powiatowych centrów pomocy rodzinie Podmioty, które ubiegały się o dofinansowanie w ramach Poddziałania 711 i 712 41% (N=39) badanych ośrodków reprezentuje jednostkę samorządu terytorialnego jaką jest gmina wiejska Jednostkę samorządu terytorialnego jaką jest gmina miejsko wiejska reprezentuje 27,4% (N=26) ankietowanych Gminę miejską stanowi niespełna 18% respondentów Powiat ziemski reprezentowany jest przez 12,6% (N=12) ośrodków Najmniej liczną grupą są przedstawiciele powiatu grodzkiego 1% (N=1) badanych ośrodków Niespełna 74% (N=70) badanych ośrodków znajduje się w gminie/powiecie liczącym do 19 999 mieszkańców W przedziale 20 000-39 999 mieszkańców gminy/powiatu znajduje się blisko 14% (N=13) ośrodków Gmin/powiatów liczących 40 000-59 999 mieszkańców jest ponad 5% (N=5), natomiast w przedziale 80 000-99 999 mieszkańców znajduje się ponad 4% (N=4) badanych Ponad 2% (N=2) ankietowanych gmin/powiatów ma powyżej 100 000 mieszkańców W przedziale 60 000-79 999 jest 1% (N=1) gmin/powiatów Według stanu na 2009 niespełna 99% (N=94) ankietowanych Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie posiada lokalną strategię rozwiązywania problemów społecznych 1% (N=1) ankietowanych nie posiada strategii rozwiązywania problemów społecznych Bytom Odrzański 31 CZĘŚĆ I OCENA PROJEKTÓW SYSTEMOWYCH OŚRODKÓW POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POWIATOWYCH CENTRÓW POMOCY RODZINIE P1 Czy w 2009 r realizowali Państwo projekt systemowy w ramach Działania 71 PO KL? Blisko 39% (N=37) ankietowanych nie realizowało projektu systemowego w 2009 r w ramach Działania 71 PO KL W ramach tego działania nieco ponad 61% (N=58) 1 Ilustracje graficzne do badania CAWI zaprezentowane zostały w załączniku 13

Ośrodków Pomocy Społecznej (N=48) i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie (N=11) deklaruje, że realizowało projekt w 2009 r P2 Jaki jest obecny stan wdrażania tego projektu? Blisko 62% badanych deklaruje, że projekt jest obecnie w fazie realizacji Projekt został zakończony w 2009 roku przez ponad 38% respondentów P3 Z jakiego powodu nie zdecydowali się Państwo realizować w 2009 r projektu w ramach Działania 71 PO KL? Jednymi z głównych przyczyn, dla których badane ośrodki nie realizowały w 2009 roku projektu w ramach Działania 71 PO KL był brak zasobów kadrowych do realizacji projektu (36,2%) oraz brak czasu na realizację projektu (27,6%) 48,3% respondentów wybrało odpowiedź inne, a wśród nich wymieniali takie przyczyny jak: nieterminowe przekazywanie środków finansowych na realizację projektu, brak możliwości pożyczki od gminy na realizację projektu, niefachowe przygotowanie kadry Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego oraz brak wiedzy na temat problemów społecznych (brak Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, co w mylnej opinii ankietowanych ośrodków uniemożliwia im realizację projektu systemowego) Niespełna 14% badanych odpowiedziało, że przyczyną nie realizowania projektu w 2009 roku była zbyt mała alokacja finansowa Brak doświadczenia w realizacji projektów, współfinansowanych ze środków EFS spowodował, że ponad 17% ośrodków nie realizowało projektu Taki sam odsetek ankietowanych (po 3,4%) wskazało, iż nie realizowali projektu z powodu niezrozumiałych zasad dotyczących realizacji projektu czy braku wiedzy w zakresie realizacji projektów Niespełna 19% opowiedziało się za trudnościami w rekrutacji uczestników projektu Przyczyną nie realizowania projektu przez ośrodki był brak warunków lokalowych i brak takiej potrzeby (po 8,6%) Żaden z Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie nie opowiedział się za nieadekwatnymi formami wsparcia wskazanymi w dokumentach programowych PO KL P4 Czy planują Państwo realizować w przyszłym roku projekt systemowy w ramach Działania 71 PO KL? Na pytanie dotyczące realizacji projektu systemowego w ramach Działania 71 PO KL w 2011 roku 81% (N=77) badanych ośrodków wyraziło chęć prowadzenia działań projektowych Niespełna 19% (N=18) ankietowanych nie zdecyduje się na realizację projektu w 2011 roku 14

P5 Z jakiego powodu nie planują Państwo realizować w przyszłym roku projektu w ramach Działania 71 PO KL? Połowa ankietowanych ośrodków, które nie zamierzają realizować w 2011 roku projektu w ramach Działania 71 PO KL jako powód podają brak zasobów kadrowych do realizacji projektu Z powodu braku czasu na realizację projektu 44,4% respondentów nie planuje realizować projektu Z powodu trudności w rekrutacji uczestników projektu nie planuje realizować działań projektowych 27,7% badanych Tyle samo ankietowanych (po 22,2%) wybrało odpowiedź zbyt mała alokacja finansowa oraz inne, a wśród nich wskazywało na brak możliwości wzięcia pożyczki z gminy, nie spełnienie wymogu zatrudnienia pracownika socjalnego do 31122010 r oraz na złą współpracę z Urzędem Marszałkowskim Z braku takiej potrzeby projektu nie będzie realizowało 16,6% ośrodków Taki sam odsetek (po 11,1%) ośrodków nie planuje w przyszłym roku realizować projektu w ramach Działania 71 PO KL z powodu niezrozumiałych zasad dotyczących realizacji projektu, braku doświadczenia w realizacji projektów współfinansowanych ze środków EFS lub braku warunków lokalowych Dla 5,5% badanych powodem nie realizowania w przyszłym roku projektu jest brak wiedzy w zakresie realizacji projektów P6 W jakim stopniu (w %), Państwa zdaniem, cel główny projektu został osiągnięty do końca 2009 roku? 41,3% badanych jest zdania, że cel główny projektu został osiągnięty do końca 2009 roku w przedziale 80-99% 34,5% ośrodków zrealizowało projekt w 100% Cel główny projektu został osiągnięty do końca 2009 roku w przedziale 60-79% przez 13,8% respondentów Osiągnięcie celu głównego projektu do końca 2009 roku na poziomie 40-59% deklaruje niespełna 7% badanych ośrodków Taki sam odsetek (1,7%) Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie uważa, że cel główny został osiągnięty na poziomie 0-19% i 20-39% P7 Z jakich powodów, Państwa zdaniem, cel główny projektu nie został osiągnięty w 100%? Cel główny nie został osiągnięty w 100% z powodu problemów finansowych (31,6%), problemów z rekrutacją uczestników (31,6%) oraz rezygnacji uczestników z udziału w projekcie (31,6%) Blisko 29% badanych ośrodków za powód nie osiągnięcia celu głównego w 100% uważa zbyt krótki okres realizacji projektu Ponad 18% nie osiągnęło celu głównego w 100% z powodu problemów organizacyjnych, technicznych oraz trudności w udzielaniu wsparcia danej grupie docelowej Tyle samo respondentów (13,6%) za powód 15

nie uzyskania celu głównego wskazało niedostatecznie rozpoznane potrzeby grupy docelowej wsparcia oraz inne problemy Wśród odpowiedzi inne ankietowane Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie wskazały brak pracy po ukończeniu kursu przez uczestników oraz zbyt małe zaangażowanie uczestników projektu 7,9% badanych uważa, że nie osiągnęło celu głównego z powodu problemów kadrowych Taki sam odsetek (5,2%) respondentów odpowiedział, że z powodu problemów merytorycznych, nieadekwatnie dobranych form wsparcia oraz niewłaściwego doboru wskaźników nie osiągnął celu głównego projektu w 100% Ankietowani, którzy wskazali, że powodem nie osiągnięcia celu głównego projektu w 2009 roku w 100% był niewłaściwy dobór wskaźników Uzasadniali to, iż wskaźniki były niedookreślone i niedoszacowane (po 40%), a co piąty ankietowany ośrodek odpowiedział, że wskaźniki są niemierzalne Nikt spośród respondentów nie wskazał wskaźników: przeszacowanych, nieracjonalnych i niemożliwych do monitorowania P8 W jakim stopniu (w %), Państwa zdaniem, rezultaty projektu zostały osiągnięte w 2009 roku? Połowa badanych jest zdania, że rezultaty projektu zostały osiągnięte do końca 2009 roku w 100% Blisko co trzeci ośrodek osiągnął rezultaty projektu w przedziale 80-99% Rezultaty projektu zostały osiągnięte do końca 2009 roku w przedziale 60-79% przez ponad 10% respondentów Osiągnięcie rezultatów projektu do końca 2009 roku na poziomie 40-59% deklaruje 5,2% badanych ośrodków 1,7 % Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie uważa, że rezultaty zostały osiągnięte na poziomie 20-39% Żaden z respondentów nie udzielił odpowiedzi, iż osiągnął rezultaty projektu w przedziale 0-19% P9 Z jakich powodów rezultaty określone dla projektu nie zostały w 100% osiągnięte? Najwięcej bo 48,3% respondentów odpowiedziało, że rezultaty określone dla projektu nie zostały w 100% osiągnięte z powodu rezygnacji uczestników z udziału w projekcie Z powodu problemów finansowych rezultaty projektu nie zostały osiągnięte w 100% przez 38% badanych 31% ankietowanych Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie nie osiągnęło rezultatów projektu w 100% ze względu na problemy z rekrutacją uczestników projektów Co piąty badany ośrodek za powód nie osiągnięcia rezultatów w 100% uważa problemy organizacyjne, techniczne oraz inne problemy Pośród odpowiedzi inne problemy badani wskazali brak płynności przepływu środków finansowych z Urzędu Marszałkowskiego, małe zaangażowanie części uczestników projektu oraz rotacje uczestników przed faktycznym rozpoczęciem uczestnictwa w projekcie Niespełna 7% stawia 16

problemy merytoryczne za powód z jakiego nie zostały osiągnięte rezultaty w 100%Taki sam odsetek ośrodków (3,4%) nie osiągnął rezultatów określonych dla projektu w 100% z powodu problemów prawnych, niewłaściwego doboru wskaźników oraz braków kadrowych Ankietowani, którzy wskazali, że powodem nie osiągnięcia w 100% rezultatów projektowych był niewłaściwy dobór wskaźników Uzasadniali to, iż wskaźniki były niedookreślone i niemierzalne (co czwarty ankietowany), a połowa ankietowanych ośrodków odpowiedziała, że wskaźniki były niedoszacowane Nikt spośród respondentów nie wskazał wskaźników: przeszacowanych, nieracjonalnych i niemożliwych do monitorowania P10 Czy w związku z realizacją projektu pojawiły się jakiekolwiek problemy? Ponad 72% ankietowanych uważa, że w związku z realizacją projektu pojawiły się różnorodne problemy Odmiennego zdania jest 27,6% badanych ośrodków P11 Jakich kwestii dotyczyły te problemy? Na pytanie o kwestie dotyczącą problemów najwięcej respondentów wskazało odpowiedź problemy finansowe 82,9% Problemy te dotyczyły: braku płynności finansowej, braku środków na realizację projektu, opóźnienia w przekazaniu środków przez instytucję pośredniczącą oraz zbyt długi okres oczekiwania na środki Taki sam odsetek (24,4%) opowiedział się za kwestią merytoryczną i proceduralną W kwestii merytorycznej respondenci wskazywali na brak akceptacji IP w zakresie zasad zwrotu kosztów, brak kompetentnych osób w Departamencie EFS, długi czas oceny wniosku przez IP oraz niedostateczną wiedzę z zakresu realizacji projektów Natomiast w kwestiach proceduralnych pojawiły się opinie o braku określonych, jasnych procedur oraz długim okresie oczekiwania na zatwierdzenie wniosku o dofinansowanie projektu Blisko 22% ankietowanych ośrodków wskazało kwestie organizacyjne (techniczne), a wśród nich problemy związane z: niedostateczną ilością pracowników, zbyt dużym obłożeniem pracą, trudnymi warunkami lokalowymi oraz trudnościami w dojazdach na zajęcia w projekcie 19,5% ośrodków udzieliło odpowiedzi problemy dotyczyły innych kwestii Wśród odpowiedzi inne, ośrodki wymieniały odpowiedzi związane z brakiem płynności finansowej, brakiem środków na realizację projektu, opóźnienia w przekazywaniu środków finansowych oraz zbyt długi okres oczekiwania na środki W przypadku 7,3% respondentów były to kwestie związane z problemami kadrowymi, a w szczególności duże obciążenie bieżącej kadry W żadnym z badanych ośrodków problemy te nie dotyczyły kwestii prawnych 17

P12 Jakiego rodzaju narzędzia wykorzystywaliście Państwo w projekcie w 2009 roku? Wszystkie badane Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie wykorzystywały w realizacji projektu w 2009 r kontrakt socjalny Ponad 17% wykorzystywało w projekcie program aktywności lokalnej Program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych wykorzystywało blisko 19% respondentów P13 Proszę ocenić stopień trudności w zastosowaniu poszczególnych narzędzi w ramach projektu realizowanego w 2009 r? Ponad 41% ankietowanych oceniło kontrakt socjalny jako średnio trudny w zastosowaniu w ramach projektu realizowanego w 2009 r Nieco ponad 24% badanych oceniło narzędzie jakim jest kontrakt socjalny jako prosty w realizacji Bardzo prosty w realizacji kontrakt socjalny okazał się dla 22,4% respondentów Jako trudny w zastosowaniu kontrakt socjalny okazał się dla 12% ośrodków Nikt spośród badanych Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie nie wskazał, że kontrakt socjalny był bardzo trudnym narzędziem w zastosowaniu Program aktywności lokalnej dla ponad 36% badanych był średnio trudnym narzędziem w realizacji Ponad 27% respondentów uważa, że program aktywności lokalnej był prosty w realizacji Taki sam odsetek Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie (po 18,1%) ocenił stopień trudności programu aktywności lokalnej jako bardzo prosty w realizacji i jako trudny w realizacji Żaden z badanych ośrodków nie ocenił stopnia trudności narzędzia jakim był program aktywności lokalnej za bardzo trudny w realizacji Blisko 42% badanych ośrodków oceniło, że program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych był średnio trudny w realizacji Co trzeci respondent uważa, że narzędzie w postaci programu integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych zastosowane w ramach projektu realizowanego w 2009 r jest proste w realizacji Blisko 17% ankietowanych oceniło program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych jako bardzo prosty w realizacji Ponad 8% opowiedziało się za odpowiedzią, że program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych był narzędziem trudnym w realizacji Nikt spośród badanych nie wskazał, iż program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych był bardzo trudny w realizacji P14 Jakiego rodzaju zadania/usługi sfinansowali Państwo w projekcie w 2009 r w ramach kontraktu socjalnego? Taki sam odsetek respondentów (po 91,4%) sfinansował w projekcie w 2009 r 18

w ramach kontraktu socjalnego zasiłki i pomoc w naturze oraz prace socjalne Zadania/usługi jakimi były instrumenty aktywnej integracji sfinansowało w ramach kontraktu socjalnego ponad 72% ośrodków Najczęściej wymienianymi instrumentami aktywnej integracji były: aktywizacja edukacyjna, zawodowa, społeczna, zdrowotna, asystent rodziny, poradnictwo psychologiczne, szkolenia, warsztaty, kursy, turnus socjoterapeutycznosprawnościowy Prace społecznie użyteczne zostały sfinansowane w projekcie w 2009 r przez ponad 14% ankietowanych P15 Jakiego rodzaju zadania/usługi sfinansowali Państwo w projekcie w 2009 r w ramach programu aktywności lokalnej? W ramach programu aktywności lokalnej 62,5% ankietowanych sfinansowało w projekcie w 2009 r instrumenty aktywnej integracji, a wśród nich aktywizację edukacyjną, zdrowotną, społeczną, zawodową, kursy, warsztaty i poradnictwo indywidualne psychologa, zajęcia z terapeutą, prawnikiem, warsztaty kompetencyjne oraz turnusy socjoterapeutyczno wypoczynkowe Taki sam odsetek badanych (po ponad 31%) sfinansował w projekcie środowiskową pracę socjalną lub też nie podjął się sfinansowania żadnych usług/zadań Środowiskowa praca socjalna opierała się o działania z poszczególnymi Beneficjentami oraz spotkania, warsztaty z instrumentu integracji społecznej Działania o charakterze środowiskowym w postaci trzech jednodniowych spotkań dla grupy młodzieży w wieku 15-25 lat, wyjazdu studyjnego dla osób niepełnosprawnych i usamodzielniających się oraz zajęć w Klubie Integracji Społecznej zostały sfinansowane przez co ósmy ośrodek Zadania/usługi w postaci prac społecznie użytecznych zostały sfinansowane przez ponad 6% respondentów Te zadania/usługi przyczyniły się do zatrudnienia uczestników szkolenia P16 Jakiego rodzaju zadania/usługi sfinansowali Państwo w projekcie w 2009 r w ramach programu na rzecz integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych? Blisko 69% respondentów w ramach programu na rzecz integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych sfinansowało instrumenty aktywnej integracji, a wśród nich znalazły się: aktywizacja społeczna, edukacyjna, zawodowa, zdrowotna, kursy, szkolenia, diagnoza profilu osobowego, psychoedukacja, terapia indywidualna oraz turnusy rehabilitacyjno-wypoczynkowe Taki sam odsetek badanych (po ponad 31%) sfinansował w projekcie w 2009 r 19

w ramach programu na rzecz integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych zadania związane z włączaniem w zajęcia na rzecz aktywizacji zawodowej w WTZ (uczestnicy WTZ wzięli udział w warsztatach ceramicznych I i II stopnia oraz w zajęciach psychologiczno - motywacyjnych) lub też nie podjął się sfinansowania żadnych zadań/usług Połowa badanych ośrodków w ramach projektu sfinansowała wsparcie w podejmowaniu aktywizacji zawodowej i integracji społecznej Wsparcie to opierało się o kursy, szkolenia, warsztaty, szkolenia motywacyjno - psychologiczne, doradztwo zawodowe i turnusy rehabilitacyjne Co czwarty Ośrodek Pomocy Społecznej i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie sfinansowało w ramach projektu na rzecz integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych środowiskową pracę socjalną oraz działania o charakterze środowiskowym Wśród działań o charakterze środowiskowym ankietowani wymieniali: spotkania integracyjne, wspierające, wyjazdy edukacyjno integracyjne oraz wyjazdy integracyjno rehabilitacyjne P17 Jakie typy instrumentów aktywnej integracji były najczęściej stosowane w realizowanym przez Państwa projekcie w 2009 r? Rodzaje instrumentów aktywnej integracji najczęściej stosowane w realizowanych projektach w 2009 r Najczęściej stosowanymi instrumentami aktywnej integracji w projekcie realizowanym w 2009 r były instrumenty aktywizacji zawodowej (70,9%) Wśród nich respondenci wskazali: doradztwo zawodowe, kursy i szkolenia zawodowe oraz podniesienie kwalifikacji zawodowych Blisko 64% ankietowanych wskazało instrumenty aktywizacji społecznej za najczęściej stosowane instrumenty aktywnej integracji Instrumenty aktywizacji społecznej wskazane przez badane ośrodki to: asystent rodziny, poradnictwo psychologiczne, trening kompetencji i umiejętności społecznych, spotkania integracyjne i warsztaty w zakresie podnoszenia kompetencji życiowych Instrumenty aktywizacji edukacyjnej były najczęściej stosowanymi instrumentami aktywnej integracji w projekcie realizowanym w 2009 r przez niespełna 53% Ośrodki te wśród instrumentów wymieniali: kursy i szkolenia zawodowe, sfinansowanie nauki, skierowanie i sfinansowanie zajęć w ramach podnoszenia kluczowych kompetencji o charakterze zawodowym lub zdobywania nowych kompetencji i umiejętności zawodowych 20

Spośród badanych ośrodków prawie 42% wskazało na najczęściej stosowane instrumenty aktywnej integracji instrumenty aktywizacji zdrowotnej, wśród których znalazły się badania lekarskie, zajęcia z pedagogiki opiekuńczej i społecznej, badania specjalistyczne oraz terapia psychospołeczna P18 Jaka jest Państwa zdaniem skuteczność instrumentów aktywnej integracji w aktywizacji zawodowej i społecznej uczestników ww projektu? Skuteczność instrumentów aktywnej integracji w aktywizacji zawodowej i społecznej uczestników ww projektu Zdaniem ponad 37% badanych ośrodków instrumenty aktywizacji zawodowej są przeciętnie skuteczne w projekcie Blisko 28,6% uważa, iż instrumenty aktywnej integracji w aktywizacji zawodowej i społecznej uczestników są skuteczne Instrumenty aktywizacji zawodowej są nieskuteczne według 19,6% Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie Ponad 14% ankietowanych jest zdania, że instrumenty aktywizacji zawodowej są bardzo skuteczne Żaden spośród respondentów nie opowiedział się, iż instrumenty aktywizacji zawodowej są zupełnie nieskuteczne Według blisko 48% badanych instrumenty aktywizacji edukacyjnej są skuteczne Za przeciętnie skuteczne uważa te instrumenty 31,2% Spośród badanych ośrodków 18,7% jest zdania, że instrumenty aktywizacji edukacyjnej są bardzo skuteczne 2% respondentów twierdzi, iż instrumenty aktywizacji edukacyjnej są nieskuteczne Żaden ankietowany nie uważa, że instrumenty aktywizacji edukacyjnej są zupełnie nieskuteczne Ponad 42% ośrodków uważa za skuteczne instrumenty aktywizacji zdrowotnej Instrumenty te dla 28,9% ankietowanych są przeciętnie skuteczne Za bardzo skuteczne instrumenty aktywizacji zdrowotnej uważa 22,2% respondentów, a za nieskuteczne 6,7% Nie było ośrodków, które opowiedziałyby się za odpowiedzią, iż instrumenty aktywizacji zdrowotnej są bardzo nieskuteczne 44,2% Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie jest zdania, że instrumenty aktywizacji społecznej są bardzo skuteczne Niespełna 33% badanych uważa, że te instrumenty są skuteczne Za przeciętnie skuteczne instrumenty aktywizacji społecznej uważa 21,2% ośrodków Zdaniem 1,9% ankietowanych instrumenty aktywizacji społecznej są nieskuteczne, natomiast nikt z badanych ośrodków nie twierdzi, że te instrumenty są zupełnie nieskuteczne 21

P19 Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu systemowego w 2009 roku przygotowany został Nieco ponad 82% ankietowanych ośrodków samodzielnie przygotowało wniosek o dofinansowanie realizacji projektu systemowego w 2009 roku Taki sam odsetek (8,6%) Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie wskazał odpowiedzi, że w przygotowaniu wniosku brała udział wynajętą osobę lub inny podmiot Ankietowani, którzy wybrali odpowiedź przez inny podmiot wskazali tutaj koordynatora zatrudnionego w Urzędzie Gminy oraz przy udziale pracowników stowarzyszenia Nieco ponad 5% badanych ośrodków przygotowało wniosek przy pomocy doradców Departamentu Polityki Społecznej Przy pomocy pracowników RO EFS wniosek o dofinansowanie realizacji projektu systemowego w 2009 r przygotowało 3,4% badanych Najmniej bo 1,7% badanych przygotowało wniosek o dofinansowanie realizacji projektu systemowego przez wynajętą firmę P20 W jakim stopniu wsparcie otrzymane w ramach projektu systemowego Departamentu Polityki Społecznej (ROPS) było pomocne w sprawnej realizacji Państwa projektu systemowego? Ponad 24% badanych ośrodków wsparcie otrzymane w ramach projektu systemowego Departamentu Polityki Społecznej (ROPS) oceniło za nie pomocne w sprawnej realizacji projektu systemowego Ponad 17% respondentów opowiedziało się za tym, że wsparcie otrzymane w ramach projektu systemowego było przeciętne w sprawnej realizacji projektu systemowego 15,5% ankietowanych twierdzi, że wsparcie Departamentu Polityki Społecznej było pomocne w sprawnej realizacji projektu 6,9% badanych oceniło to wsparcie jako bardzo pomocne Blisko 3,5% jest zdania, że wsparcie Departamentu Polityki Społecznej było zupełnie nie pomocne w sprawnej realizacji projektu Ze wsparcia Departamentu Polityki Społecznej nie korzystało 32,7% badanych ośrodków P21 Projekt w roku 2009 realizowany był: Ponad 93% ośrodków realizowało projekt w roku 2009 samodzielnie Taki sam odsetek respondentów po 3,4% - realizowało projekt w partnerstwie / porozumieniu z innymi jednostkami organizacyjnymi samorządu terytorialnego (np PUP, szkołą, ośrodkiem zdrowia) lub w partnerstwie / porozumieniu z organizacjami pozarządowymi Żaden z badanych ośrodków nie realizował projektu w 2009 r w partnerstwie / porozumieniu z instytucjami prywatnymi (np pracodawcami, agencjami zatrudnienia) 22

P22 Jakie są najważniejsze przyczyny nie zawiązywania partnerstwa w ramach Państwa projektu systemowego? Najważniejszą przyczyną nie zawiązywania partnerstwa przez ośrodki w ramach projektu systemowego był brak doświadczenia związanego z tworzeniem partnerstwa (62,9%) Niespełna 30% za przyczynę nie zawiązywania partnerstwa uważa brak wiedzy na temat sposobu realizacji projektu partnerskiego 27,8% badanych nie podejmowało współpracy w partnerstwie z powodu braku partnerów chętnych partnerów do współpracy Taki sam odsetek ankietowanych (po 16,7%) za przyczynę nie zawiązywania partnerstwa uważa trudności związane z zarządzaniem projektem partnerskim oraz trudności związane z rozliczaniem projektu partnerskiego Niespełna 13% Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie nie realizowało projektu systemowego w partnerstwie z innych powodów, a wśród nich wskazywali na brak potrzeby realizacji projektu w partnerstwie 5,5% ankietowanych twierdzi, że nie zawiązywała partnerstwa z braku wiedzy na temat możliwości realizacji projektu w partnerstwie P23 Czy w przyszłości planują Państwo realizować projekt w partnerstwie? Projektu w partnerstwie w przyszłości nie będzie realizowało 25,8% respondentów 56,9% ankietowanych nie zadecydowało jeszcze o realizacji projektu w partnerstwie Realizować projekt w partnerstwie będzie ponad 17% badanych ośrodków P24 Z jakiego typu podmiotami i dlaczego zawiązaliby Państwo partnerstwo? Najczęściej Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie zawiązałyby partnerstwo z Powiatowym Urzędem Pracy w celu efektywniejszej aktywizacji osób bezrobotnych Również badani chętnie zawiązaliby partnerstwo z innymi Ośrodkami Pomocy Społecznej z uwagi na ten sam charakter pracy, znajomość problemów społecznych, na większą liczbę Beneficjentów Ostatecznych, a tym samym wyższą kwotę przeznaczoną na aktywną integrację, co daje możliwość zastosowania szerszej gamy instrumentów aktywnej integracji Respondenci wskazali także na partnerstwo z organizacjami pozarządowymi, które specjalizują się w pomocy osobom uzależnionym, ze względu na posiadaną przez nich kadrę specjalistów i doświadczenie oraz ze stowarzyszeniami i organizacjami specjalizującymi się w pomocy osobom wychowywanym w placówkach opiekuńczo-wychowawczych lub/i rodzinach zastępczych, oraz z podmiotami zajmującymi się pomocą osobom niepełnosprawnym Ankietowani w celu wyzwolenia aktywności lokalnej zawiązaliby partnerstwo z organizacjami i instytucjami na terenie gminy, ze względu na dobry kontakt, możliwość wymiany wzajemnego potencjału i doświadczeń, niskie koszty Również ze 23