STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 23 KONKURENCYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W POZYSKIWANIU ZAGRANICZNYCH INWESTORÓW BEZPOŚREDNICH Z definicji konkurencyjności gospodrki wynik, że jest on konkurencyjn, jeżeli m zdolność nie tylko do sprzedży dór i usług n rynkch świtowych, le tkże do skutecznego konkurowni n międzynrodowych rynkch czynników produkcji w zkresie pozyskiwni kpitłu, prcy i technologii 1. Pojęcie to jest n tyle uniwerslne, że możn je odnieść nie tylko do gospodrki dnego krju, le również regionu, nwet województw. Celem niniejszego oprcowni jest nliz tendencji w npływie ezpośrednich inwestycji zgrnicznych (BIZ) do województw zchodniopomorskiego n tle innych województw w Polsce. W nlizie skoncentrowno się, po pierwsze, n wielkości i stopie wzrostu BIZ, po drugie, liczie podmiotów zgrnicznych inwestujących kpitł w tej formie, po trzecie, n krjch pochodzeni udziłowców zgrnicznych i po czwrte, n rodzjch prowdzonej przez nich dziłlności. Mierniki te w sposó syntetyczny odzwierciedlją konkurencyjność nlizownego regionu w pozyskiwniu inwestycji ezpośrednich, zrzem świdczą o jego trkcyjności dl zgrnicznych inwestorów. W końcowej części oprcowni zwrócono uwgę n njwżniejsze czynniki, które determinują tę trkcyjność. 1 Por. J. Misl, Podstwowe prolemy pomiru konkurencyjności gospodrki krju, w: Polsk. Rport o konkurencyjności 2006. Rol innowcji w ksztłtowniu przewg konkurencyjnych, red. M.A. Weres, SGH, Wrszw 2006, s. 249 270.
68 PROBLEMY HANDLU ZAGRANICZNEGO I GOSPODARKI ŚWIATOWEJ W dnich oprto się n dnych GUS ze względu n ich kompleksowość i możliwość porównywni wszystkich województw. Okresem dwczym są lt 2000 2008, gdyż oecnie (wrzesień 2010) nie m nowych dnych GUS dotyczących dziłlności podmiotów z kpitłem zgrnicznym w Polsce. 1. Skl i dynmik npływu kpitłu Od początku okresu trnsformcji wyrźny jest wzrost npływu do Polski kpitłu w formie ezpośrednich inwestycji 2. Zjwisko to oczywiście dotyczy również województw zchodniopomorskiego, chociż w innej skli. W nlizownym okresie wrtość ulokownego kpitłu podstwowego przez podmioty z udziłem kpitłu zgrnicznego w tym województwie wzrosł pond trzykrotnie. W końcu 2008 roku wynosił owiem około 3,9 mld zł, podczs gdy w 2000 roku zledwie 1,2 mld zł. Dynmik npływu kpitłu podstwowego w skli krju ył niższ, gdyż w nlogicznym okresie jego wrtość zwiększył się tylko dwukrotnie. Zinteresownie inwestorów zgrnicznych innymi województwmi yło z kolei większe tylko w odniesieniu do dolnośląskiego, zliżone do zchodniopomorskiego w kujwsko-pomorskim, śląskim i pomorskim. Łączn wrtość kpitłu podstwowego ędąc w posidniu spółek z kpitłem zgrnicznym zmniejszył się zś w województwch dolnośląskim i śląskim, njrdziej, o po około 20%, spdł w luelskim orz podlskim (por. dne w teli 1). Wzrost wrtości kpitłu podstwowego nleży łączyć z corz szerszym ngżowniem się udziłowców zgrnicznych w smodzielne zrządznie uruchminych jednostek gospodrczych. O ile owiem w 2000 roku udził kpitłu zgrnicznego w łącznej wrtości kpitłu podstwowego w Polsce wynosił 76,5%, o tyle n koniec 2008 roku wzrósł do pond 85%. W nlizownym województwie relcj t nleżł do njwyższych, gdyż średnią krjową przewyższł o lisko 10 pkt procentowych. Podonie wysok ył jeszcze tylko w województwch łódzkim (94,2%) i młopolskim (94%), ntomist wyrźnie zmniejszył się rol kpitłu zgrnicznego w województwch luelskim i podlskim (por. dne w teli 1). 2 Por. Inwestycje zgrniczne w Polsce. Rport roczny, IKiCHZ/IBR, KiK, Wrszw 2008 i wcześniejsze wydni.
KONKURENCYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO... 69 Tel 1. Wrtość i struktur kpitłu podstwowego * podmiotów z udziłem kpitłu zgrnicznego w województwie zchodniopomorskim Wyszczególnienie 2000 2008 Wrtość kpitłu podstwowego ogółem (mln zł) W tym wrtość kpitłu zgrnicznego (mln zł) krjowego (mln zł) Struktur kpitłu podstwowego ogółem ** zgrniczny krjowy (%) (%) Zchodniopomorskie 1196,8 3892,2 969,8 3679,2 226,9 212,0 81,0 94,5 19,0 5,4 Dolnośląskie 3481,6 15526,5 3124,1 13410,3 317,1 1627,9 89,7 86,4 9,1 10,5 Kujwsko-pomorskie 774,9 2564,4 674,3 2246,3 69,9 241,1 87,0 87,6 9,0 9,4 Luelskie 1111,6 897,4 834,5 722,1 273,9 174,8 75,1 80,5 24,6 19,5 Luuskie 1247,6 2136,3 1033,0 1939,5 214,6 195,6 82,8 90,8 17,2 9,1 Łódzkie 2359,6 4094,3 1910,6 3860,3 429,5 229,9 81,0 94,2 18,2 5,6 Młopolskie 5221,7 11308,0 4795,9 10636,2 395,5 617,7 91,8 94,0 7,5 5,5 Mzowieckie 51137,4 86864,5 36992,5 73084,1 12675,2 11352,5 72,3 84,1 24,3 13,1 Opolskie 1079,2 1692,5 934,2 1455,8 125,4 234,0 86,6 86,0 11,6 13,8 Podkrpckie 1015,9 2253,7 880,6 2009,8 90,8 121,6 86,7 89,2 8,9 5,4 Podlskie 538,2 445,6 446,7 275,4 89,9 161,8 83,0 61,8 16,7 36,3 Pomorskie 2200,2 6281,7 1220,0 3948,8 940,7 2201,7 55,4 62,9 42,8 35,0 Śląskie 5087,9 14447,6 4279,5 11739,0 590,1 2448,6 84,1 81,2 11,6 16,9 Świętokrzyskie 1764,3 3012,6 1128,3 2709,0 628,3 244,8 64,0 89,9 35,6 8,1 Wrmińsko-mzurskie 724,4 1538,0 581,2 1401,2 122,2 117,4 80,2 91,1 16,9 7,6 Wielkopolskie 6324,5 14041,9 5408,3 12880,1 902,4 1131,5 85,5 91,7 14,3 8,0 Krj ogółem 85265,6 170997,1 65213,3 145996,9 18092,2 21313,1 76,5 85,1 21,2 12,5 * Jest to wniesion wrtość wkłdu (włściciel lu współwłściciel) w momencie uruchomieni fi rmy (ewentulnie później podwyższn). ** Jeżeli nie równ się 100, to pozostł kwot zngżownego kpitłu nleży do dronych udziłowców giełdowych. Źródło: olicznie włsne n podstwie Dziłlność gospodrcz podmiotów z kpitłem zgrnicznym w 2000 i 2008 roku, GUS, Wrszw 2001, 2009.
70 PROBLEMY HANDLU ZAGRANICZNEGO I GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Mimo wysokiej stopy wzrostu, wrtość ulokownego kpitłu zgrnicznego w nlizownym województwie ył i tk rdzo mł. W roku 2008 osiągnęł owiem około 3,7 mld zł, ntomist n początku oecnej dekdy nie przekrczł nwet 1,0 mld zł. Tymczsem w województwie mzowieckim podmioty zgrniczne już w 2000 roku zinwestowły pond 6 mld zł, w końcu 2008 roku dodtkowo lisko 100% więcej, czyli 73 mld zł. Zngżowny w tym województwie kpitł zgrniczny stnowił więc ż 50,1% ogólnej wrtości kpitłu wszystkich podmiotów zgrnicznych w Polsce, le w stosunku do 2000 roku relcj t ył jednk o 6,6 pkt procentowego niższ, ntomist w województwie zchodniopomorskim zledwie 2,5% (wzrost udziłu o 1 pkt procentowy). W rezultcie dne województwo pod względem ulokownego kpitłu zgrnicznego poprwiło swoją pozycję, przesuwjąc się z 10 n 8 miejsce w krju, plsując się w 2008 roku przed województwmi: świętokrzyskim, kujwsko-pomorskim, podkrpckim, luuskim, opolskim, wrmińsko-mzurskim, luelskim orz podlskim (por. dne w teli 2). Tel 2. Struktur kpitłu zgrnicznego według województw (Polsk = 100) Województw 2000 2008 Kpitł zgrniczny (mln zł) Udził (%) Województw 2000 2008 Kpitł zgrniczny (mln zł) Udził (%) Zchodniopomorskie Dolnośląskie Kujwsko-pomorskie Luelskie Luuskie Łódzkie Młopolskie Mzowieckie 969,8 3679,2 3124,1 13410,3 674,3 2246,3 834,5 722,1 1033,0 1939,5 1910,6 3860,3 4795,9 10636,2 36992,5 73084,1 1,5 2,5 4,7 9,2 1,0 1,5 1,3 0,5 1,6 1,3 2,9 2,6 7,4 7,3 56,7 50,1 Opolskie Podkrpckie Podlskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Wrmińsko- -mzurskie Wielkopolskie 934,2 1455,8 880,6 2009,8 446,7 275,4 1220,0 3948,8 4279,5 11739,0 1128,3 2709,0 581,2 1401,2 5408,3 12880,1 1,4 1,0 1,4 1,4 0,7 0,2 1,9 2,7 6,6 8,0 1,7 1,9 0,9 1,0 8,3 8,8 Źródło: jk pod telą 1.
KONKURENCYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO... 71 Zjwisko zwiększni udziłu kpitłu zgrnicznego w Zchodniopomorskiem w ogólnej wrtości kpitłu zgrnicznego ulokownego w Polsce możn ztem zinterpretowć jko wzrost zinteresowni inwestorów ezpośrednich województwem jko regionem lokty kpitłu, jednk n rdzo młą sklę, co świdczy zrzem o podonej skli jego konkurencyjności. 2. Licz podmiotów z kpitłem zgrnicznym O konkurencyjności regionu świdczy również licz spółek z kpitłem zgrnicznym prowdzących dziłlność gospodrczą n jego terenie. W roku 2008 w Zchodniopomorskiem yło ich 1216. Licz tych podmiotów w porównniu z 2000 rokiem zwiększył się jednk tylko o 193 jednostki (18,9%), podczs gdy w krju ż o 6848 jednostki (48,1%). Spowodowło to, że udził podmiotów, w których zngżowny ył kpitłu zgrniczny w województwie, w ogólnej liczie inwestorów ezpośrednich w Polsce zmniejszył się z 7,2% w 2000 roku do 5,8% n koniec 2008 roku. Podonie jk w przypdku ulokownego kpitłu, o dystnsie, jki dzieli Zchodniopomorskie od liderów, njlepiej świdczy fkt, że w wymienionym roku prwie co trzeci inwestor zgrniczny ( w 2000 roku prwie co czwrty) mił swoją siedzię n terenie województw mzowieckiego, ntomist w zchodniopomorskim odpowiednio co siedemnsty i czternsty. Pod względem liczy spółek z udziłem kpitłu zgrnicznego nlizowne województwo zjmowło ztem w 2000 roku 5 miejsce w krju, pod koniec 2008 roku 6, (ex equo z województwem pomorskim), wyprzedzjąc w tym roku nstępujące województw: łódzkie, luuskie, kujwsko-pomorskie, opolskie, luelskie, podkrpckie, wrmińsko-mzurskie, świętokrzyskie orz podlskie (por. dne w teli 3). Zrówno pogorszenie pozycji n liście województw, jk i zmniejszenie odsetk inwestorów prowdzących dziłlność gospodrczą n terenie Zchodniopomorskiego dowodzą, że pod względem loklizcji siedziy spółek jest ono jeszcze mniej trkcyjne jko miejsce dl lokowni kpitłu. Województwo to chrkteryzuje się ztem również mniejszą konkurencyjnością.
72 PROBLEMY HANDLU ZAGRANICZNEGO I GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Tel 3. Licz podmiotów z udziłem kpitłu zgrnicznego w województwie zchodniopomorskim n tle innych województw Województw 2000 2008 Licz podmiotów Udził (Polsk = 100) (%) Województw 2000 2008 Licz podmiotów Udził (Polsk = 100) (%) Zchodniopomorskie Dolnośląskie Kujwsko-pomorskie Luelskie Luuskie Łódzkie Młopolskie Mzowieckie 1023 1216 1587 2112 403 537 294 329 648 776 690 867 902 1251 3791 7622 7,2 5,8 11,1 10,0 2,8 2,5 2,1 1,6 4,5 3,7 4,8 4,1 6,3 5,9 26,6 36,1 Opolskie Podkrpckie Podlskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Wrmińsko- -mzurskie Wielkopolskie 449 462 244 317 92 127 1002 1216 1408 1882 185 164 270 291 1256 1923 3,2 2,2 1,7 1,5 0,6 0,6 7,0 5,8 9,9 8,9 1,3 0,8 1,9 1,4 8,8 9,1 Źródło: jk pod telą 1. 3. Geogrficzne kierunki npływu kpitłu Uwzględnijąc preferencje inwestorów z poszczególnych krjów w loklizcji dziłlności w Polsce, nleży stwierdzić, że skoncentrowli ją w dnym okresie głównie w województwie mzowieckim. Ulokowny tm kpitł pochodził z nielicznymi wyjątkmi od nieml wszystkich, rdziej znczących zgrnicznych inwestorów ezpośrednich (por. dne w teli 4). Zinteresownie zgrnicznych inwestorów dziłlnością w Zchodniopomorskiem yło wyrźnie mniejsze, pondto część z nich wycofł się lu zmniejszył swój kpitł w końcu nlizownego okresu. I tk, w 2000 roku kpitł zgrniczny, który ulokowno w województwie, pochodził głównie od inwestorów z Niemiec, Holndii, Dnii, Szwecji orz Austrii. Jednk jego wrtość ył rdzo mł
KONKURENCYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO... 73 i mieścił się w grnicch od 63,0 mln zł do 335,0 mln zł, podczs gdy w Mzowieckiem u większości inwestorów przekrczł 1 mld zł. Dominujący w województwie zchodniopomorskim kpitł niemiecki, w wysokości 335 mln zł, stnowił zledwie 3,0% łącznej wrtości kpitłu, który inwestorzy pochodzący z tego krju ulokowli w Polsce, ntomist znjdujący się n drugiej pozycji kpitł z Holndii (148 mln zł) tylko 0,8%. W przypdku inwestorów pochodzących z Dnii, Szwecji i Austrii wrtość wniesionego kpitłu ył wyrźnie mniejsz, gdyż wynosił odpowiednio 100,0 mln zł, 67,0 mln zł orz 63,0 mln zł, jednk ich zinteresownie Zchodniopomorskiem yło większe. Duńczycy ulokowli owiem n jego terenie 5,9% ogólnej wrtości kpitłu pochodzącego z tego krju, Austricy 5% Szwedzi 3,1% (por. dne w teli 4). Pod koniec 2008 roku głównymi zgrnicznymi inwestormi ezpośrednimi w Zchodniopomorskiem yli Duńczycy, Niemcy, Holendrzy orz Austricy. Wrtość kpitłu pochodzącego z Dnii wzrosł w województwie sześciokrotnie (do 613 mln zł), przez co n jego terenie znlzło się lisko 15% kpitłu ulokownego przez ten krj w Polsce. Niemcy i Austri zwiększyli w regionie wrtość kpitłu odpowiednio o około połowę i 1/4, le ich udził w województwie w łącznej wrtości kpitłu wniesionego do Polski zmniejszył się do 1,9% orz 2,7%. Holendrzy ntomist przestli się interesowć dlszym inwestowniem w Zchodniopomorskiem, o czym świdczy zmniejszenie o lisko 30% i tk niskiej wrtości wniesionego kpitłu. Z loklizcji n jego terenie prktycznie wycofł się kpitł ngielski, elgijski, frncuski i szwjcrski. Z powyższego wynik więc, że o ile w początkch nlizownego okresu województwo zchodniopomorskie przyciągło zgrniczny kpitł pochodzący głównie z krjów sąsiedzkich, o tyle w dlszych ltch ich zinteresownie lisko położonym regionem lokty mlło. Utrtę tej istotnej przewgi konkurencyjnej wynikjącej z renty geogrficznej nleży wiązć m.in. ze strukturą prowdzonej dziłlności przez podmioty zgrniczne.
74 PROBLEMY HANDLU ZAGRANICZNEGO I GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Tel 4. Geogrfi czn struktur npływu BIZ do województw zchodniopomorskiego Rok 2000 * Województw Holndi Frncj Niemcy USA Kpitł zgrniczny wg krju pochodzeni (%) Kore Płd. Wielk Brytni Szwecj Szwjcri Dni Włochy Austri Belgi Jponi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Zchodniopomorskie 0,8 0,1 3,0 2,6 2,3 3,1 1,1 5,9 0,6 5,0 0,4 # Dolnośląskie 3,4 1,6 13,2 4,4 7,4 2,8 2,7 2,1 4,3 2,5 2,7 # Kujwsko- -pomorskie 1,3 0,2 2,0 0,6 0,9 0,2 # 0,4 0,1 4,9 1,7 # Luelskie 0,1 0,2 0,7 0,3 20,7 0,1 0,1 1,9 0,0 1,2 1,2 2,6 Luuskie 0,7 0,2 2,4 0,1 1,3 3,4 7,8 3,4 4,5 2,0 0,4 3,6 Łódzkie 1,6 2,5 5,5 1,1 1,5 3,8 1,2 0,9 2,5 6,8 2,3 1,4 0,2 Młopolskie 18,9 1,1 5,8 4,2 # 2,0 0,9 0,6 1,6 3,5 8,1 1,3 3,2 Mzowieckie 56,2 85,0 33,2 70,8 78,6 57,9 47,2 70,1 63,8 13,2 47,3 40,3 7,2 Opolskie 1,0 0,3 3,6 1,7 # 0,1 0,2 0,6 0,3 2,9 2,4 # Podkrpckie 1,8 0,6 0,7 3,2 # 0,0 0,5 # # 0,8 0,3 0,1 Podlskie 0,8 1,4 0,7 0,1 # 0,3 # # 0,1 0,1 0,0 Pomorskie 1,8 1,0 2,9 1,1 # 2,2 3,8 2,3 3,9 1,1 0,8 0,7 0,3 Śląskie 1,7 2,6 9,5 6,6 6,8 12,6 1,4 1,5 62,3 5,1 2,0 24,5 Świętokrzyskie 1,6 0,3 1,2 1,4 2,4 3,2 0,2 2,4 4,5 35,2 # Wrmińsko- -mzurskie 0,4 0,5 0,8 0,6 # 0,1 2,3 0,9 6,2 1,0 1,5 1,7 Wielkopolskie 7,9 2,3 14,8 3,2 10,6 14,0 14,3 6,6 0,2 12,9 3,9 64,5 Ogółem (mln zł) 17 429,4 11 704,2 11 040,9 55 01,1 2 876,5 2 240,7 2 195,5 2 094,0 1 697,7 1 432,1 1 275,1 1 078,7 795,9
KONKURENCYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO... 75 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Rok 2008 ** Zchodniopomorskie 0,3 1,9 0,0 0,2 0,0 # # 0,7 # 0,5 14,5 2,0 # 2,7 Dolnośląskie 6,8 18,6 4,7 4,5 4,1 4,7 5,6 5,4 30,4 4,6 1,1 3,5 1,2 4,4 Kujwsko- -pomorskie 1,5 1,6 0,7 0,1 1,1 # 1,0 0,4 0,3 0,1 2,4 0,4 0,1 4,8 Luelskie 0,3 0,2 0,4 2,1 # 0,3 # 0,1 0,3 1,6 0,1 # 0,1 1,3 Luuskie 0,2 1,1 0,2 1,4 1,6 # # # # 3,2 3,6 # 0,0 0,0 Łódzkie 3,5 2,2 0,6 1,1 0,5 1,3 2,0 2,8 0,3 # 3,7 1,5 0,4 3,8 Młopolskie # 3,1 0,9 6,6 3,2 # 2,6 0,5 1,6 3,1 0,5 0,6 4,8 5,0 Mzowieckie 48,3 36,5 75,6 68,9 13,5 72,5 68,0 68,5 30,1 16,3 47,6 47,0 31,2 54,0 Opolskie 0,8 2,7 # # # 0,7 # 0,0 0,6 # # # # 1,4 Podkrpckie 0,5 1,9 2,0 1,2 # 4,6 0,5 0,5 # # # # 6,0 # Podlskie 0,0 0,3 # 0,0 # # # # 0.0 # # # 0,1 # Pomorskie 2,2 3,7 1,5 0,4 1,8 2,5 2,6 0,6 0,2 1,3 11,0 6,1 3,1 12,1 Śląskie 2,3 7,0 3,9 6,3 # 8,4 1,6 12,8 1,9 46,5 6,1 10,2 4,0 5,0 Świętokrzyskie 3,8 0,4 # 0,0 0,0 # 2,1 # 0,2 1,1 # # 1,0 # Wrmińsko- -mzurskie # 0,4 0,5 # # 0,0 0,1 # 0,6 0,3 0,1 0,0 0,2 0,4 Wielkopolskie 8,2 18,4 4,7 5,8 2,2 1,1 9,5 4,0 17,9 0,7 8,2 13,2 12,9 3,1 Ogółem (mln zł) 35 403,0 26 024,0 23 134,0 5 579,0 5 545,0 5 519,0 5 326,0 4 897,0 4 353,0 4 282,0 4 237,0 3 671,0 3 608,0 2 867,0 * Krje, z których pochodzący kpitł stnowił 1,0% kpitłu zgrnicznego w Polsce. ** Krje, z których pochodzący kpitł stnowił 1,5% kpitłu zgrnicznego w Polsce. Źródło: jk pod telą 1.
76 PROBLEMY HANDLU ZAGRANICZNEGO I GOSPODARKI ŚWIATOWEJ 4. Rodzj prowdzonej dziłlności W wrunkch współczesnej gospodrki świtowej njrdziej trkcyjne dl zgrnicznych inwestorów ezpośrednich są lokty w sektor usługowy i przemysłowy, w tym głównie przetwórczy, njmniej w sektor surowcowo-rolny 3. Wynik to z rosnącego zpotrzeowni n usługi i wyroy przetworzone zrówno n rynkch wewnętrznych, jk i zgrnicznych. Popyt n te produkty zwiększ się wrz ze wzrostem PKB n jednego mieszkńc, intensyfikcją powiązń międzynrodowych (m.in. wskutek rozwoju procesów integrcyjnych), postępem technologicznym itd. Tendencje te znlzły odzwierciedlenie w strukturze rnżowej ezpośrednich inwestycji zgrnicznych w Polsce. Njwięcej kpitłu ulokowno owiem w sektorze usługowym (53,2% w 2008 roku). Udził ten nie zmienił się jednk od 2000 roku. Kpitł ulokowny w sektorze przemysłowym stnowił 46,4% i wzrósł od początku nlizownego okresu zledwie o 0,3 pkt procentowego, kosztem BIZ ulokownych w sektorze surowcowym (rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie orz ryołówstwie), którego udził zmniejszył się z 0,7% w 2000 roku do 0,3% w końcu 2008 roku. W sektorze usługowym dziłło też njwięcej, o ż 70,8%, wszystkich podmiotów z kpitłem zgrnicznym w Polsce (o 5,7 pkt procentowego więcej niż w 2000 ro - ku), w przemyśle 26,4% (o 5,4 pkt procentowego mniej), w sektorze surowcowym 2,8% (spdek o 0,4 pkt procentowego por. dne w teli 5). Njrdziej trkcyjne dl ezpośrednich inwestorów zgrnicznych są te usługi, które możn szyko sprzedć n rynku wewnętrznym lu świtowym, czyli usługi finnsowe, hndlowe orz trnsportowe wrz z mgzynowniem i łącznością. W ltch 2000 2008 inwestorzy zgrniczni ulokowli w Polsce wśród wymienionych usług njwięcej kpitłu w tkich rnżch, jk hndel i nprwy orz trnsport, mgzynownie i łączność. Ich udziły wykzywły jednk tendencję mlejącą n rzecz dynmicznie rozwijjącej się osługi nieruchomości i firm. W pośrednictwie finnsowym dziłło z kolei reltywnie mło podmiotów zgrnicznych (mniej niż 2%), którzy wnieśli również mniej niż 2% kpitłu zgrnicznego o czym świdczą dne w teli 5. 3 Por. World Investment Report 2008, United Ntions, New York Genev 2008.
KONKURENCYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO... 77 Tel 5. Struktur rnżow BIZ w województwie zchodniopomorskim n tle krju Sekcj PKD 2000 2008 Podmioty Wrtość kpitłu zgrnicznego Sekcj PKD 2000 2008 Podmioty Wrtość kpitłu zgrnicznego Krj ogółem 21 092 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i ryctwo licz % mln zł % licz % mln zł % 462 590 Przemysł 5 560 Budownictwo 1 355 Hndel i nprwy 5 766 Hndel i resturcje 408 Trnsport, gospodrk mgzynow i łączność 100,0 100,0 3,2 2,8 31,8 26,4 6,1 6,4 32,7 27,3 2,4 1,9 65 213,3 145 996,9 434,2 492,5 30 057,0 67 753,9 1 278,4 4 191,3 17 191,2 34 681,5 834,5 1 570,0 700 9 535,6 5,1 1 080 4,9 14 877,1 100,0 100,0 0,7 0,4 46,1 46,4 2,0 2,9 26,4 23,7 1,3 1,1 14,6 10,2 Zchodniopomorskie ogółem* 1216 100,0 3679,2 100,0 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i ryctwo 205 16,8 118,4 3,2 Przemysł Budownictwo Hndel i nprwy Hndel i resturcje 410 33,7 2659,3 72,3 81 6,7 37,6 1,0 173 14,2 620,6 16,9 37 3,0 65,2 1,8 Trnsport, gospodrk mgzynow i łączność 97 8,0 45,1 1,2 Pośrednictwo fi nnsowe 165 355 Osług nieruchomości i fi rm 2 151 5 457 Edukcj 102 Ochron zdrowi 124 Pozostł dziłlność usługow 228 296 1,2 1,7 15,1 25,9 0,5 0,5 0,6 0,6 1,6 1,4 588,2 2 804,4 4 871,7 17 697,6 13,7 22,8 64,5 359,2 342,2 1 546,6 0,9 1,9 7,5 12,1 0,0 0,0 0,1 0,2 0,5 1,1 Pośrednictwo fi nnsowe 5 0,4 22,4 0,6 Osług nieruchomości i fi rm 188 15,5 93,4 2,5 Edukcj Ochron zdrowi 4 0,3 # # 7 0,6 # # Pozostł dziłlność usługow 9 0,7 10,3 0,3 * Brk dnych z 2000 rok w roziciu n sektory i sekcje rk. Źródło: jk pod telą 1.
78 PROBLEMY HANDLU ZAGRANICZNEGO I GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Tymczsem w Zchodniopomorskiem kpitł zgrnicznym ył zupełnie inczej rozmieszczony. W roku 2008 njwyższy jego odsetek (72,3%) znjdowł się w przemyśle, w usługch ulokowno tylko około 24% kpitłu, w sektorze surowcowym 3,2%. W sektorch tych dziłło odpowiednio lisko 34%, 49% i 17% wszystkich podmiotów zgrnicznych, którzy zinwestowli kpitł w tym regionie. Mimo tk dużego udziłu kpitłu zgrnicznego ulokownego w zchodniopomorskim przemyśle, njwięcej spółek z kpitłem ocym zjmowło się jednk nstępującymi dziłmi przetwórstw przemysłowego: produkcją wyroów z drewn, kork, słomy i wikliny (w 2008 roku przypdło n nie lisko 45,0% kpitłu zgrnicznego zngżownego w przetwórstwie przemysłowym województw), produkcją wyroów z gumy i tworzyw sztucznych (około 23,0%) orz produkcją rtykułów spożywczych (12,4%) 4. Nie są to jk widomo dziedziny, które zwiększją konkurencyjność województw n renie międzynrodowej, jedynie opierją się n loklnych zsoch ogctw nturlnych orz tniości siły rooczej. Wyroy pochodzące z tych dziedzin możn jednk ez prolemu sprzedwć w różnego rodzju siecich hndlowych, o czym świdczy struktur rnżow usług w Zchodniopomorskiem. Njwiększy odsetek podmiotów zgrnicznych dziłł w osłudze nieruchomości i firm (15,5%). Jednk wniesiony przez nich kpitł stnowił w 2008 roku tylko 2,5% łącznej wrtości kpitłu zgrnicznego ulokownego w nlizownym województwie. Drugą rnżą usługową cieszącą się zliżonym odsetkiem dziłjących inwestorów ezpośrednich ył hndel i nprwy, le wrtość wniesionego kpitłu ył w tej rnży lisko siedem rzy wyższ (16,9%), co stnowiło więcej niż 2/3 ogólnej wrtości kpitłu zloklizownego w usługch województw. N trzecim miejscu znjdowł się trnsport, gospodrk mgzynow i łączność. W rnży tej dziłło 8% łącznej liczy spółek z kpitłem ocym, le ulokowny w niej kpitł ył symoliczny (1,2%). Podon sytucj ył w czwrtej rnży, minowicie usługch udowlnych, w których udził podmiotów z kpitłem zgrnicznym wynosił 6,7%, le wniesiony przez nich kpitł stnowił tylko 1,0%. Sektor rolny mił w Zchodniopomorskiem reltywnie młe znczenie. Zloklizowno w nim jednk ż lisko 17% spółek z udziłem kpitłu zgrnicznego, 4 Por. Dziłlność gospodrcz podmiotów z kpitłem zgrnicznym w województwie zchodniopomor skim w 2008 roku, Urząd Sttystyczny w Szczecinie, Szczecin 2009, s. 14.
KONKURENCYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO... 79 czyli więcej niż w kżdej wymienionej rnży usługowej. W porównniu z tymi wżnymi dl kpitłu zgrnicznego rnżmi usługowymi wrtość kpitłu zinwestownego w sektorze rolnym również ył większ. Wyjątkiem yły trnsport, gospodrk mgzynow i łączność (por. dne w teli 5). * * * Podsumowując, pozycję konkurencyjną województw zchodniopomorskiego pod względem skuteczności w pozyskiwniu inwestycji ezpośrednich nleży ocenić jko reltywnie niewielką, y nie powiedzieć, że wręcz mrginlną w skli krju. Region, co prwd, odri zległości w pozyskiwniu kpitłu, le w stosunku do wiodących województw w krju postęp ten chrkteryzuje się niewielką dynmiką. Również niepokojącymi zjwiskmi są zmniejszjąc się dynmik liczy podmiotów zgrnicznych zinteresownych loklizcją firm w nlizownym województwie orz niekonkurencyjn struktur dokonywnych lokt kpitłu, zncznie odiegjąc od tendencji notownych nie tylko n świecie, le i w krju. Niską konkurencyjność Zchodniopomorskiego w pozyskiwniu kpitłu n rynku międzynrodowym determinuje wiele czynników. Njwżniejsze z nich to przede wszystkim mł skl gospodrki mierzon wielkością terytorium, rozmirmi PKB i liczą ludności. Od powierzchni, jką zjmuje, zleżą głównie zsoy ogctw nturlnych, ntomist od produkcji, którą wytwrz, i liczy mieszkńców rozmiry popytu wewnętrznego. Inwestorzy zgrniczni, przenosząc swój kpitł z grnicę, preferują te krje, w których uruchomione z ich udziłem firmy znjdują zyt produktów njpierw n chłonnym rynku wewnętrznym, po osiągnięciu odpowiedniej przewgi kosztowej n rynku świtowym. Województwo zchodniopomorskie zjmuje 7,3% powierzchni Polski, jednk w porównniu z liderem w zkresie loklizcji BIZ, czyli województwem mzowieckim, jest to powierzchni o połowę mniejsz 5. Zmieszkiwło je w 2008 roku 4,4% mieszkńców, czyli trzykrotnie mniej niż w województwie mzowieckim. Produkt krjowy rutto wytwrzny w Zchodniopomorskiem stnowi około 4% PKB Polski, podczs gdy w Mzowieckiem ył pond 5,5-krotnie wyższy. W przeliczeniu n jednego mieszkńc dysproporcje yły wprwdzie mniejsze, gdyż w nlizownym województwie PKB per cpit wynosił 27,7 tys. woec 49,4 tys., le 5 Jeżeli nie zznczono inczej, są to oliczeni włsne n podstwie dnych z Rocznik Sttystycznego RP 2009, GUS, Wrszw 2009.
80 PROBLEMY HANDLU ZAGRANICZNEGO I GOSPODARKI ŚWIATOWEJ i tk poziom notowny w województwie mzowieckim ył prwie 2 rzy wyższy. Wszystko to ozncz, że chłonność rynku w Zchodniopomorskiem jest nieporównywln z chłonnością rynku mzowieckiego, co z kolei przekłd się n nieproporcjonlne jk wykzno wyżej zinteresownie nim zgrnicznych inwestorów ezpośrednich. Nie ez znczeni dl skutecznego konkurowni o pozyskiwnie kpitłu zgrnicznego jest rozwój telekomunikcji, o czym świdczy przede wszystkim licz telefonów stcjonrnych i komórkowych n 1000 mieszkńców. Bez telefonu w oecnych czsch trudno utrzymywć więzi komunikcyjne, wymienić niezędne informcje, poszukiwć prtnerów iznesowych itd. W roku 2008 w województwie zchodniopomorskim prty telefoniczne zinstlowne w mieszknich miło 240 osó n 1000 mieszkńców 6, podczs gdy w mzowieckim 316. Ten osttni wskźnik nleżł do njwyższych w krju, le nlizowne województwo znjdowło się również n niezyt odległym, czwrtym miejscu. Innymi miernikmi infrstruktury, n które zwrcją uwgę inwestorzy zgrniczni, które świdczą przede wszystkim o poziomie rozwoju przemysłu i jego innowcyjności, są zużycie energii elektrycznej orz udził wydtków n B + R w relcji do PKB. W województwie zchodniopomorskim pierwszy miernik ył lisko czterokrotnie mniejszy od notownego w województwie mzowieckim, ntomist drugi prwie 4,5-krotnie. Świdczy to doitnie o poziomie nowoczesności przemysłu zchodniopomorskiego i zrzem wyjśni strukturę inwestowni podmiotów zgrnicznych w jego przetwórstwo przemysłowe. Niewykorzystne w tym regionie możliwości inwestowni w sektorze usług, zwłszcz tych nowoczesnych, związnych z offshoringiem, wiążą się z kolei z dostępnością powierzchni iurowej orz lotnisk i połączeń lotniczych. Z szcunków wynik, że n Wrszwę przypd ż 76% nowoczesnej powierzchni iurowej, dlsze 20% n Krków, Trójmisto, Wrocłw, Poznń, Ktowice i Łódź, pozostłe 4% znjduje się w mniejszych ośrodkch miejskich, do których zlicz się również Szczecin 7. Województwo mzowieckie, oczywiście dzięki Wrszwie, m tkże wszystkie połączeni lotnicze, oferują one owiem różnorodne przeloty n trsch krjowych, europejskich i międzynrodowych. Niestety, w Zchodniopomorskiem 6 Brk dnych o prtch komórkowych. 7 Por. M.J. Rdło, Offshoring usług do Polski, w: Polsk. Rport o konkurencyjności 2008. Konkurencyjność sektor usług, red. M.A. Weres. SGH, Wrszw 2008, s. 279 280.
KONKURENCYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO... 81 nie m przelotów międzykontynentl nych, licz połączeń krjowych i europejskich jest mocno ogrniczon. Jest to istotn rier pozyskiwni inwestorów ezpośrednich, którzy ulokowliy produkcję swoich usług, w tym zwłszcz związnych z offshoringiem, n tym terenie. Wymienionych czynników, ędących źródłem niskiej trkcyjności Zchodniopomorskiego, nie usunie się w krótkim okresie. Ay wzmocnić zinteresownie zgrnicznych inwestorów ezpośrednich tym regionem, nleży zintensyfikowć dziłni, le nie tyle włdz centrlnych w zkresie polityki gospodrczej nkierownych n przyciągnie BIZ, ile przede wszystkim wojewódzkich decydentów. Powinni oni skupić się nie n utrzymniu włdzy w kolejnej kdencji, lecz n przyspieszniu wzrostu gospodrczego, tworzeniu miejsc prcy, poudzniu innowcyjności itd. Tylko owiem w ten sposó możn odroić zległości dzielące to województwo od innych w krju i zwiększyć skuteczność w pozyskiwniu zgrnicznych inwestorów ezpośrednich. KONKURRENZFÄHIGKEIT DER WOIWODSCHAFT WESTPOMMERN UM DIE GEWINNUNG DER AUSLÄNDISCHEN INVESTOREN Zusmmenfssung Ds Ziel der Bereitung wr die Anlyse der Tendenzen eim Zufluss von usländische Direktinvestitionen nch Westpommern im Vergleich mit nderen Woiwodschften Polens in den Jhren 2000 2008. Einer esonderen Anlyse wurden unterzogen: 1. Größe und Wchstumsrte der usländischen Direktinvestitionen. 2. Anzhl der usländische Unternehmer, die ds Kpitl in Form von Direktinvestitionen einringen. 3. Länder, us denen die usländischen Teilher kommen. 4. Arten der von den usländischen Teilhern usgeüten Betätigung. Im letzten Teil der Artikels wurden die Huptfktoren drgestellt, die die Attrktivität der Woiwodschft für usländische Investoren estimmen. Üersetz von Mgdlen Kisiel-Spychł