A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA OECONOMICA 246, Teresa Pasterz *

Transkrypt

1 A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA OECONOMICA 246, 2010 * KAPITAŁ LUDZKI, WIEDZA I INNOWACJE JAKO CZYNNIKI WZMACNIAJ CE FUNKCJE METROPOLITALNE MIAST WOJEWÓDZKICH NA PRZYKŁADZIE RZESZOWA STOLICY REGIONU PODKARPACKIEGO 1. WPROWADZENIE Celem rtykułu jest nliz wpływu mi kkich, niemterilnych czynników produkcji, tkich jk: kpitł ludzki, wiedz i innowcje n wzmocnienie funkcji metropolitlnych polskich mist wojewódzkich. Autork swoje rozw ni teoretyczne popier przykłdem rozwoju Rzeszow stolicy regionu podkrpckiego. Przedstwi dziłni smorz du województw podejmowne w zkresie wzmcnini jego funkcji metropolitlnych poprzez udownie gospodrki tego mist, jk równie cłego regionu oprtego n wiedzy. 2. FUNKCJE METROPOLITALNE MIAST WOJEWÓDZKICH Jkkolwiek tylko nieliczne mist wojewódzkie w Polsce s metropolimi, to jednk pozostłe, pomimo e nie spełnij wrunków zwrtych w definicjch metropolii, to fktycznie odgrywj rol metropolii, relizuj c okre lone funkcje. Do tych podstwowych zd nle przede wszystkim: rozwój mcierzystych regionów poprzez dyfuzj nowych idei, innowcji, wiedzy, tworzenie i wzmcninie ju istniej cych sieci koopercji i podwykonwstw mj cych wpływ n podniesienie pozycji konkurencyjnej regionu i jego stolicy w otoczeniu krjowym i witowym (K l s i k 2001, s. 14); rozwój komunikcji i trnsportu, w tym zwłszcz infrstruktury drogowej, rozwój infrstruktury, tk e * Dr, zst pc dyrektor Deprtmentu Rozwoju Regionlnego w Urz dzie Mrszłkowskim Województw Podkrpckiego w Rzeszowie, pełnomocnik Zrz du Województw Podkrpckiego ds. Regionlnej Strtegii Innowcji. [79]

2 80 gospodrki komunlnej, zpewnienie ezpiecze stw pulicznego, promocj (H u s n e r 2008, s. 278). Mist wojewódzkie niezliczone do metropolii pełni w swoich regionch funkcj njw niejszych, regionlnych o rodków gospodrczych, nukowych, kulturlnych i dministrcyjnych. Jednk ich potencjł do sorpcji innowcji i dyfuzji rozwoju jest niewystrczj cy do uruchomieni skutecznych procesów restrukturyzcyjnych. Dltego konieczne jest wzmocnienie ich funkcji metropolitlnych poprzez m.in. rozwój kpitłu ludzkiego, zy edukcyjnej, nukowej i kulturlnej. Nle y równie wspier regionln specjlizcj tych o rodków. Jednym z wrunków przyspieszeni procesów urnizcyjnych jest pozyskiwnie inwestycji zewn trznych, głównie z sektorów wysokich technologii. N szczególn uwg zsługuj stolice województw Polski Wschodniej, tj. Biłystok, Olsztyn, Rzeszów, Kielce, Lulin zliczone do metropolii, których rozwój mo e przyczyni si do wyrównywni stopni rozwoju społeczno-gospodrczego tej cz ci krju w stosunku do pozostłych regionów Polski (Krjow Strtegi Rozwoju Regionlnego Projekt, 2009, s. 62). 3. KAPITAŁ LUDZKI, WIEDZA I INNOWACJE, JAKO CZYNNIKI WZMACNIAJ CE FUNKCJE METROPOLITALNE MIAST WOJEWÓDZKICH Kpitł ludzki, wiedz i innowcje determinuj rozwój regionów, n ich oszrze kretywnych mist, które stj si metropolimi. Poziom i jko kpitłu ludzkiego jest w nym czynnikiem rozwoju mist wojewódzkich w Polsce. Z kpitłem ludzkim ł czy si wiedz. Współcze nie dokonuje si olrzymi trnsformcj, któr dotyczy wielkich społecznych procesów wytwrzni, dyfuzji i wykorzystni wiedzy. O rozwoju nowej gospodrki oprtej n wiedzy decyduj przede wszystkim tkie sektory, jk: technologie informcyjne i komunikcyjne, dni nukowe, in ynieri finnsow, informcje i wiedz. Technologie informtyczne wywierj corz wi kszy wpływ nie tylko w sektorch produkcyjnych, le równie w tkich, jk: trnsport, hndel, prwo i zrz dznie itd. Technologie te wrz z kpitłem ludzkim dziłj cym w wymirze loklnym, stnowi njw niejsz sił np dow zmin w regionlnych systemch ekonomicznych (D o m ski, M r c i n i k 2003, s. 140). Głównym czynnikiem wzrostu współczesnych o rodków miejskich i nowoczesnych gospodrek regionlnych s innowcje. Jednym z istotnych wrunków wprowdzni innowcji do firm jest stworzenie przez włdze regionlne i loklne sprzyjj cego klimtu do rozwoju współprcy mi dzy sektorem nuki i gospodrki. Instrumentem niez dnym do wzmocnieni regionlnej konkurencyjno ci jest zudownie skutecznego regionlnego systemu innowcji, w rm-

3 Kpitł ludzki, wiedz i innowcje jko czynniki ch którego dzie nst powł trnsfer wiedzy i nowoczesnych technologii do sektorów gospodrczych. Istotn rol w tworzeniu wrunków do rozwoju innowcji odgrywj mist. Główne o rodki wzrostu regionu pełni funkcj tzw. lokomotyw rozwoju, w tym równie funkcj o rodków innowcji. Skuteczne loklne systemy innowcji mist wojewódzkich wzmcnij ich funkcje metropolitlne. 4. RZESZÓW STOLICA INNOWACJI Od 2009 r. Rzeszów promuje si pod hsłem Rzeszów stolic innowcji (Strtegi Mrki Rzeszów n lt orz Progrm Promocji Mist Rzeszow n lt , 2008, s. 44). W jkim stopniu misto Rzeszów jest innowcyjne? Rzeszów stolic województw podkrpckiego w 2008 r. liczył mieszk ców. Ntomist potencjlny Rzeszowski Oszr Metropolitlny (ROM) 1 zmieszkiwło osó, co stnowiło 35% mieszk ców ogółem województw podkrpckiego (Województwo podkrpckie , s ). Rzeszów jest centrum społeczno-gospodrczym, nukowym, edukcyjnym, dministrcyjnym i kulturlnym województw podkrpckiego. Du y wpływ n profil gospodrki mist miło utworzenie Centrlnego Okr gu Przemysłowego. Od tej pory dtuj si lotnicze trdycje stolicy województw podkrpckiego i powstnie spółki WSK PZL-Rzeszów S.A. Jest on liderem innowcyjnego klstr Dolin Lotnicz. W nim koncentruj si przedsi iorstw przemysłu lotniczego, o rodki nukowo-dwcze wrz z rozwini tym zpleczem edukcyjnym i szkoleniowym. Centrum Doliny Lotniczej jest Rzeszów. Istotnym elementem wspierni innowcyjno ci i trnsferu technologii jest utworzenie Centrum Zwnsownych Technologii AERONET Dolin Lotnicz 2. N terenie Rzeszow n koniec 2008 r. w rejestrze REGON zrejestrownych yło 19 tys. podmiotów gospodrczych. Stnowiło to 13% ogólnej liczy 144 tys. podmiotów prowdz cych dziłlno gospodrcz w województwie podkrpckim (Województwo podkrpckie , s. 319 i 324). Do sektorów 1 W skłd Rzeszowskiego Oszru Metropolitrnego wchodzi misto Rzeszów wrz z powitmi: d ickim, koluszowskim, ł cuckim, ropczycko-s dziszowskim, strzy owskim. 4 mj 2005 r. zostło podpisne porozumienie prtnerskie w sprwie ROM pomi dzy Mrszłkiem Województw Podkrpckiego, Prezydentem Mist Rzeszow, tk e strostmi powitów, które nle do ROM. 2 Porozumienie dotycz ce utworzeni Centrum zostło podpisne w 2004 r. Uczestnikmi konsorcjum jest 6 uczelni wy szych Politechniki: Rzeszowsk, Luelsk, Łódzk, l sk i Wrszwsk, Uniwersytet Rzeszowski i Stowrzyszenie Dolin Lotnicz. Prtnerzy relizuj wspólny progrm nukowo-dwczy w zkresie lotnictw.

4 82 wysokiej sznsy 3 w gospodrce loklnej Rzeszow nle : usługi informtyczne, przemysł elektromszynowy, w tym lotniczy i sprz tu AGD, przemysł przetwórstw rolno-spo ywczego, przemysł chemiczny, w tym frmceutyczny. Tutj prowdz dziłlno gospodrcz tkie uznne przedsi iorstw, jk m.in.: ASSECO Polnd S.A., WSK PZL Rzeszów S.A., Zelmer S.A., ICN-POLFA Rzeszów S.A. Stolic regionu specjlizuje si w sektorch wysokiej technologii, tkich jk: lotnictwo, przemysł precyzyjny i elektroniczny orz w usługch high-tech. Swoj siedzi m tu wi kszo firm nowych technologii dziłj cych w województwie podkrpckim. Przedsi iorstw przemysłu wysokich technologii zrejestrowne w REGON n terenie ROM w XI 2006 r. Przemysł wysokich technologii Misto Rzeszów Powit rzeszowski Województwo podkrpckie Ogółem Przemysł precyzyjny Elektronik Produkcj komputerów T e l 1 Produkcj smolotów Frmcj Powity ROM r ó d ł o: oprcownie n podstwie dnych US w Rzeszowie orz E. W o j n i c k (2007, s. 162). W Rzeszowie i w potencjlnym ROM dominuj usługi high-tech, do których nle : usługi dwczo-rozwojowe, telekomunikcj i ł czno, usługi informtyczne. Z teli 2 wynik, e ok. 30% wszystkich usług high-tech skupionych jest w Rzeszowie. 3 Sektory wysokiej sznsy s to njdynmiczniej rozwijj ce si w województwie podkrpckim sektory gospodrki, które w skli gospodrki witowej wyró nij si szczególnie dorymi perspektywmi rynkowymi, oznczj cymi sznse wysokiego orz trwłego wzrostu popytu (z S o k o w i k i in. 2004, s. 21).

5 Kpitł ludzki, wiedz i innowcje jko czynniki Usługi wysoko technologiczne w REGON n terenie ROM w XI 2006 r. T e l 2 Usługi wysoko technologiczne Ogółem Informtyk Telekomunikcj Dziłlno B+R Misto Rzeszów Powit rzeszowski Województwo podkrpckie Powity ROM r ó d ł o: oprcownie n podstwie dnych US w Rzeszowie orz E. W o j n i c k (2007, s. 162). N podstwie dokonnej nlizy mo n stwierdzi, e zrówno Rzeszów, jk równie potencjlny ROM chrkteryzuj si znczn koncentrcj podmiotów z sektorów zwnsownych technologicznie. Poz tym funkcjonuje w nim stosunkowo ogt infrstruktur wsprci innowcji. Tutj skupi si pond 70% instytucji sektor nukowo-dwczego województw. St d mo n wyci gn wniosek, e to misto wojewódzkie stnowi centrum innowcyjne dl cłego regionu podkrpckiego. Budowny system innowcyjny Rzeszow i osi gni te dotychczs efekty uprwnij do stwierdzeni, e spircje tego miejskiego o rodk do przeksztłceni si w kretywne, innowcyjne misto s jk njrdziej uzsdnione. 5. KAPITAŁ LUDZKI RZESZOWA Rzeszów jest głównym o rodkiem szkolnictw wy szego w regionie. Dziłlno dydktyczno-dwczo-rozwojow prowdz dwie wiod ce, p stwowe uczelnie wy sze: Politechnik Rzeszowsk im. Igncego Łuksiewicz i Uniwersytet Rzeszowski orz uczelnie niepuliczne, tkie jk: Wy sz Szkoł Informtyki i Zrz dzni, Wy sz Szkoł Zrz dzni, Wy sz Szkoł Prw i Administrcji, Wy sz Szkoł In ynieryjno-ekonomiczn. Politechnik Rzeszowsk, jko jedyn uczelni w Polsce przygotowuje specjlistów dl sektor lotniczego n wydzile udowy mszyn i lotnictw. Jest liderem w dziłnich proinnowcyjnych w skli mist Rzeszow i cłego regionu, tk e w wymirze ogólnopolskim. Ogółem w stolicy województw podkrpckiego ksztłciło si w 2008 r. ok. 54 tys. studentów. Stnowi to 72% ogólnej liczy studentów w regionie (Województwo podkrpckie , s. 206). Ocenij c kpi-

6 84 tł ludzki w spekcie ilo ciowym, jest to poziom zdowlj cy. Ntomist nliz zsoów ludzkich pod wzgl dem jko ciowym wskzuje n jego sło. N jko kpitłu ludzkiego m wpływ wielko wydtków przeznczonych n prce dwczo-rozwojowe. Jednk zrówno w Polsce, jk i w województwie podkrpckim wydtki n dni i rozwój (B+R) ogółem w stosunku do PKB s njni sze w ród krjów OECD. Polsk plsuje si n ko cu rnkingu przed Słowcj i Turcj (Z j czkowsk- J k i m i k 2009, s. 57). Poziom kpitłu ludzkiego w województwie podkrpckim ilustruj dne zwrte w teli 3. T e l 3 Wsk niki orzuj ce inwestycje w kpitł ludzki w województwie podkrpckim Nzw wsk nik 2004 r r. Ludno z wyksztłceniem wy szym (% przedziłu wiekowego 25 64) Ksztłcenie ustwiczne (% udził osó ucz cych si i doksztłcj cych w wieku do ludno ci w wieku 25 64) Wydtki puliczne n B+R (% PKB) Wydtki przedsi iorstw n B+R (% PKB) Prcuj cy w rednio i wysoko zwnsownym technologicznie przetwórstwie przemysłowym (% ogółu prcuj cych) Prcuj cy w wysoko zwnsownej technologicznie dziłlno ci usługowej (% ogółu prcuj cych) Polsk województwo podkrpckie r ó d ł o: oprcownie n podstwie dnych US w Rzeszowie. 18,52 14,68 4,90 3,20 0,22 0,00 0,16 0,22 4,91 5,01 2,17 1,33 22,65 21,27 4,60 2,90 0,21 0,03 0,19 0,20 5,50 6,47 2,57 1,74 Wszystkie wsk niki, z wył czeniem wydtków przedsi iorstw n B+R i prcuj cych w rednio i wysoko zwnsownym technologicznie przetwórstwie przemysłowym, s ni sze od redniej krjowej. W celu wzmcnini funkcji metropolitrnych Rzeszow smorz d województw podkrpckiego i smorz d mist Rzeszow powinny prowdzi polityk rozwoju zrówno stolicy województw, jk i cłego regionu, ukierunkown n podniesienie jko ci kpitłu ludzkiego.

7 Kpitł ludzki, wiedz i innowcje jko czynniki DZIAŁANIA SAMORZ DU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO W ZAKRESIE WZMACNIANIA FUNKCJI METROPOLITALNYCH RZESZOWA Kreown przez smorz d województw podkrpckiego polityk rozwoju ukierunkown jest n podniesienie krjowej i mi dzynrodowej konkurencyjno ci regionu poprzez wzrost jego innowcyjno ci. Efektem tkich dził m y wzrost ztrudnieni i poziomu yci mieszk ców. Jest to główny cel strtegii rozwoju województw n lt (Strtegi Rozwoju Województw Podkrpckiego n lt , 2006, s. 83). Jednym z priorytetów tego strtegicznego dokumentu jest udownie regionlnego systemu innowcji poprzez rozwój ROM orz powi z mi dzy nuk i gospodrk. Wspiernie procesu metropolizcji Rzeszow wymg dlszego wzmocnieni jego funkcji metropolitlnych przez wzrost potencjłu nukowego, gospodrczego i instytucjonlnego. W nym instrumentem stymulowni rozwoju sektorów wysokich technologii, innowcji i trnsferu wiedzy pomi dzy nuk i gospodrk jest utworzenie w 2004 r. przez smorz d województw podkrpckiego w porozumieniu z Politechnik Rzeszowsk, Uniwersytetem Rzeszowskim, smorz dem Rzeszow i gmin Trzeownisko, Podkrpckiego Prku Nukowo-Technologicznego Aeropolis (PPNT). Jego misj jest stymulownie wielofunkcyjnego rozwoju regionu opierj cego si n wprowdzniu innowcji i trnsferze technologii do regionlnej gospodrki do sektorów wysokiej sznsy, w szczególno ci: lotnictw, informtyki, iotechnologii. W rmch Prku zostł wyudowny w 2006 r. przy Politechnice Rzeszowskiej kdemicki pre-inkutor przedsi iorczo ci. Instytucj zrz dzj c Prkiem jest Rzeszowsk Agencj Rozwoju Regionlnego. PPNT Aeropolis zjmuje teren ok. 120 h. S siduje z Portem Lotniczym Rzeszów Jsionk. Oszr PPNT o powierzchni ok. 59 h oj ty jest specjln stref ekonomiczn EURO-PARK Mielec. Aktulnie zinwestowły tu i prowdz dziłlno gospodrcz dwie firmy z sektor high- -tech: MTU Aero Engines Polsk orz Borgwrner Turo Systems. W trkcie udowy jest fryk firmy Goodrich. W rmch II etpu plnowne jest uzrojenie kolejnych 51 h terenu pod inwestycje. Wyudowne zostn równie Inkutor Technologiczny wrz z Centrum Osługi PPNT, Lortorium Biotechnologii dl Uniwersytetu Rzeszowskiego orz Lortorium Bdwcze dl Politechniki Rzeszowskiej. Nle y zuw y, e ez tk du ego zng owni smorz du województw podkrpckiego w utworzenie PPNT, przez wsprcie finnsowe, u yczenie zncznych terenów d cych włsno ci województw, pomoc w pozyskniu rodków ze ródeł zewn trznych, finnsownie kosztów zrz dzni Prkiem powstnie i rozwój Prku yły niemo liwy. Regionln polityk innowcyjn smorz dowych włdz województw zostł okre lon w Regionlnej Strtegii Innowcji Województw Podkrpc-

8 86 kiego n lt Ndrz dnym celem tej strtegii jest zudownie skutecznego i sprwnego regionlnego systemu innowcji dl osi gni ci trwłego, zrównow onego rozwoju (S o k o w i k i in. 2004, s. 12). W ltch wdr ny jest w regionie projekt systemowy 4 pod nzw Wzmocnienie instytucjonlnego systemu wdr ni Regionlnej Strtegii Innowcji w ltch w województwie podkrpckim w rmch PO Kpitł Ludzki , Priorytet VIII Regionlne kdry gospodrki, Poddziłnie Regionlne Strtegie Innowcji. Bud et projektu wynosi ok. 20 mln zł, w tym: dofinnsownie z Europejskiego Funduszu Społecznego prwie 17 mln zł; 1,5 mln zł z ud etu p stw i 1,5 mln zł z ud etu smorz du województw. Celem projektu jest zudownie w regionie podkrpckim sieci współprcy mi dzy przedsi iorstwmi sektorem nuki w zkresie wdr ni innowcji. Inicjtorem i liderem projektu jest smorz d województw podkrpckiego. Prtnermi projektu s Politechnik Rzeszowsk, Uniwersytet Rzeszowski, Wy sz Szkoł Informtyki i Zrz dzni w Rzeszowie, Rzeszowsk Agencj Rozwoju Regionlnego S.A., Agencj Rozwoju Regionlnego MARR S.A., Urz d Sttystyczny w Rzeszowie orz Stowrzyszenie Grupy Przedsi iorców Przemysłu Lotniczego Dolin Lotnicz. Do jednych z w niejszych elementów systemu wdr ni RSI nle Podkrpckie For Innowcyjno ci. Pełni one funkcj pltformy dilogu regionlnego w oszrze udowni innowcyjnego województw podkrpckiego. S one cyklicznie orgnizowne od czerwc 2003 r. Kolejnym ogniwem systemu wdr ni RSI jest Podkrpck Rd Innowcyjno ci (PRI). Jest to orgn opiniodwczo-dordczy dl regionlnych włdz smorz dowych w zkresie relizcji przez nie polityki innowcyjnej. W rmch projektu zostł uruchomion promocj województw podkrpckiego, jko innowcyjnego regionu. W Polskim Rdio Rzeszów co tydzie relizowne s 55-minutowe udycje w cyklu Innowtor Podkrpckie poszerz horyzonty. Ntomist w TVP INFO, co dw tygodnie s emitowne 20-minutowe progrmy w cyklu Innowcyjne podkrpckie. Dzi ki współprcy Urz du Mrszłkowskiego Województw Podkrpckiego z medimi pokzywne s dore prktyki z województw podkrpckiego dotycz ce tworzeni, sorpcji i dyfuzji innowcji. Zostnie tk e wyłonion i dzie finnsown dziłlno Regionlnego Centrum Trnsferu Innowcji (RCTI) i sze ciu Punktów Kontktowych n terenie cłego województw podkrpckiego. Głównym zdniem tej sieci dzie stymulownie i nimownie współprcy sektor nuki z gospodrk 4 Projekt systemowy zgodnie z rt. 28 ust. 1 pkt 2 znowelizownej ustwy z 6 grudni 2006 r. o zsdch prowdzeni polityki rozwoju poleg n relizcji zd pulicznych przez podmioty dziłj ce n podstwie odr nych przepisów w zkresie okre lonym przepismi prw i dokumentmi strtegiczno-progrmowymi przyj tymi przez Rd Ministrów.

9 Kpitł ludzki, wiedz i innowcje jko czynniki regionu w zkresie innowcji. Jej koordyntorem dzie RCTI dziłj ce w RARR S.A. w Rzeszowie. Zkłdnym efektem wdro eni przedmiotowego projektu systemowego dzie wyprcownie i uruchomienie optymlnego modelu systemu komunikcji mi dzy przedsi iorcmi, sektorem nukowo-dwczym, instytucjmi po rednicz cymi i dministrcj puliczn. W t sie dzie wł czony system monitoringu i ewlucji RSI. Ocenij c wymieniony projekt systemowy przez pryzmt rozwoju funkcji metropolitlnych stolicy regionu, mo n stwierdzi, e kreuje on Rzeszów, jko główne ogniwo tworzonego regionlnego systemu innowcji. Smorz d województw podkrpckiego z siedzi w Rzeszowie jest odpowiedzilny z zrz dznie wdr niem RSI. Budow przyszłego regionlnego systemu innowcji zuje n potencjle innowcyjnym, gospodrczym i instytucjonlnym Rzeszow i glomercji rzeszowskiej, które s njlepiej rozwini tymi oszrmi regionu. 7. PODSUMOWANIE Kpitł ludzki, wiedz i innowcje mj corz wi ksze znczenie w udowniu przewgi konkurencyjnej polskich mist wojewódzkich. Mi dzy tymi czynnikmi istnieje cisły zwi zek i wzjemne interkcje. Jednk nle y mie widomo, e koniecznym wrunkiem rozwoju tych mist i potencjlnych oszrów metropolitlnych jest zpewnienie im podstwowej infrstruktury technicznej i społecznej. Stolice regionów Polski Wschodniej, które chrkteryzuj si niskim poziomem rozwoju i s mło konkurencyjne, mj od momentu wst pieni Polski do UE niepowtrzln szns podniesieni jko ci swojej infrstruktury technicznej, drogowej i trnsportowej. Jest to mo liwe dzi ki wykorzystniu funduszy europejskich w ltch Spełnienie tego wrunku sprwi, e wzro nie skuteczno oddziływni niemterilnych czynników produkcji n rozwój tych mist i regionów. Wydje si uzsdnione, y smorz dy województw, jk równie smorz dy loklne mist wojewódzkich udowły strtegie rozwojowe stolic regionów i oszrów metropolitlnych poprzez tworzenie i wzmcninie gospodrek loklnych i regionlnych oprtych n wiedzy. LITERATURA D o m ski R., M r c i n i k A., 2003, Sieciowe koncepcje gospodrki mist i regionów, Studi KPZK PAN, t. 113, Wrszw. H u s n e r J., 2008, Zrz dznie puliczne, Uniwersytet Ekonomiczny w Krkowie, Wydwnictwo Nukowe Scholr, Wrszw.

10 88 K l s i k A., 2001, Prktyczn rol metropolii w rozwoju regionów, jko wyzwnie strtegiczne, [w:] Wrocłw 2000 Plus. Studi nd strtegi mist, Wrocłw. S o k o w i k A., W o nik L.,. P s t e r z T. i in., 2004, Regionln Strtegi Innowcji Województw Podkrpckiego n lt , Oficyn Wydwnicz Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów. Województwo podkrpckie 2009 podregiony, powity, gminy, 2009, Urz d Sttystyczny, Rzeszów. W o j n i c k E., 2007, Sektory wzrostowe i rozwój rn nowych technologii w województwie podkrpckim, [w:] K u d e ł k o J. (red.), Uwrunkowni rozwoju Rzeszowskiego Oszru Metropolitlnego w systemie społeczno-gospodrczym i innowcyjnym województw podkrpckiego, Wydwnictwo PAN, Krków. Z j czkow s k - J k i m i k S., 2009, Kpitł ludzki sił przyci gj c do Polski ezpo rednie inwestycje zgrniczne (BIZ) nsycone wiedz? [w:] B c z k o T., (red.), Rport o innowcyjno ci gospodrki Polski w 2008 r., Instytut Nuk Ekonomicznych PAN, Wrszw. Mteriły ródłowe Krjow Strtegi Rozwoju Regionlnego Projekt, 2009, Ministerstwo Rozwoju Regionlnego, Wrszw. Strtegi Mrki Rzeszów n lt orz Progrm Promocji Mist Rzeszow n lt , 2008, Rd Mist Rzeszow, Rzeszów. Strtegi Rozwoju Województw Podkrpckiego n lt , 2006, Zrz d Województw Podkrpckiego, Rzeszów. HUMAN CAPITAL, KNOWLEDGE AND INNOVATIONS AS FACTORS STRENGTHENING METROPOLITAN FUNCTIONS OF REGIONAL CAPITALS, THE EXAMPLE OF RZESZÓW THE CAPITAL OF PODKARPACKI REGION (Summry) The gol of this rticle is to nlyze the impct of intngile output fctors, such s: humn cpitl, knowledge, innovtions on the enhncement of metropolitn functions of Polish regionl cpitls. Locl innovtion systems of regionl cpitls strengthen their metropolitn functions. Ensuring the development of technicl nd socil infrstructure is prerequisite for effective impct of these intngile fctors on metropoliztion processes of regionl cpitls. The uthor supports her theoreticl considertions y the cse of Rzeszów the cpitl of Podkrpcki Region. She presents ctivities of regionl uthorities, tken with respect to the enhncement of metropolitn functions of Rzeszów through uilding knowledge-sed economy of this city nd the whole region.