TERMIKO - INSTALACJE CIEPLNE i HYDRAULICZNE EKSPERTYZY, PROJEKTY, WYKONAWSTWO MGR INŻ. PIOTR KRZEMIŃSKI 02-570 Warszawa, Al. Niepodległości 137/141 m.9, NIP: 521-033-59-33 604-427-589, 535 408 607, termiko@onet.pl PROJEKT TECHNICZNY WĘZŁA CIEPLNEGO DWUFUNKCYJNEGO DLA BUDYNKU MIESZKALNEGO PRZY UL. KOZIETULSKIEGO 4B W WARSZAWIE ADRES INWESTYCJI Kozietulskiego 4B, 01-571 Warszawa INWESTOR Zarząd Mienia Skarbu Państwa ZESPÓŁ PROJEKTOWY Projektant: mgr inż. Piotr Krzemiński upr. sanit. Wa-119/02 Sprawdzający: mgr inż. Andrzej Wasikowski upr. sanit. Wa-39/97 Opracowała: inż. Joanna Gańko Listopad 2018, Warszawa
SPIS TREŚCI 1. Podstawa i zakres opracowania...3 2. Opis techniczny...3 2.1. Stan istniejący...3 2.2. Projektowany układ węzła cieplnego...3 3. Wyniki obliczeń i dobór urządzeń...8 3.1. Węzeł obliczenia...8 3.2. Zestawienie materiałów...23 4. Oświadczenia i uprawnienia projektanta...28 Załączniki: Zał. 1 - pismo nr VWAW/EWT/18/1821653/1 z dnia 22.10.2018r wydane przez Veolia Energia Warszawa S.A. w sprawie przydziału ciepła na przygotowanie c.w. Zał.2 - Informacja o obiekcie - węzeł cieplny nr zlecenia VWAW/EWO/18/1822074 z dnia 22.10.2018 Zał. 3 Karta doboru pompy C.O. Zał. 4 Karta doboru pompy cyrkulacyjno-ładującej C.W.U. Zał. 5 Karta doboru wymiennika C.O. Zał. 6 - Karta doboru wymiennika C.W.U Rysunki Rzut pomieszczenia węzła Schemat technologiczny Schemat węzła przyłączeniowego (Makieta) Rys.01 Rys.02 Rys.03 str. 2
1 Podstawa i zakres opracowania - Ogólne założenia techniczno-eksploatacyjne dla projektu węzła cieplnego - Wytyczne projektowania węzłów cieplnych Veolia, część 1 i 2 - Projekt techniczny wewnętrznej instalacji: centralnego ogrzewania, ciepłej, zimnej wody użytkowej wraz cyrkulacją. - Warunki Techniczne VEOLIA Energia Warszawa SA - Uzgodnienia ze Zleceniodawcą - Uzgodnienia branżowe. Zakres opracowania Projekt techniczny węzła cieplnego dla istniejącego budynku mieszkalnego, wielorodzinnego zlokalizowanego w Warszawie przy ul. Kozietulskiego 4b. Wymiana istniejącego węzła na cele c.o. wraz z modułem na cele c.w.u. 2 Opis techniczny 2.1 Stan istniejący Obecnie w budynku znajduje się węzeł jednofunkcyjny c.o. o mocy 24,9kW o parametrach 95/70stC i przepływomierzem Ultraflow 54 Dn15 Qn=0,6. Regulacje stanowi zawór regulacji ręcznej DN15 Oventrop VR. Pomieszczenie węzła znajduje się w osobnym pomieszczeniu w piwnicy, jest wyposażone w studzienkę schładzającą z wpustem i odprowadzeniem do kanalizacji. 2.2 Projektowany układ węzła cieplnego Projektuje się demontaż istniejącego węzła jednofunkcyjnego i montaż na jego miejsce 2-funkcyjnego, kompaktowego węzła cieplny na potrzeby instalacji c.o. i c.w.u. Projektuje się węzeł kompaktowy z płytowymi wymiennikami ciepła dla centralnego ogrzewania i ciepłej wody, wyposażony w system automatyki z regulatorem ECL310. W zakresie ciepłej wody projektuje się dodatkowo zasobnik ciepłej wody 400L celem zmniejszenia mocy szczytowej dla potrzeb podgrzania ciepłej wody. Węzeł przyłączeniowy (makietę) zaprojektowano zgodnie z wytycznymi Veolia Warszawa. Węzeł przyłączeniowy wyposażony jest w zawory odcinające, licznik ciepła, filtr, odmulacz magnetyczny, zawór regulacji ciśnienia dyspozycyjnego dla węzła. Instalacja wewnętrzna c.o. Ściany zewnętrzne budynku nie będą ocieplane, zostanie wykonane ocieplenie strychu. Z tego powodu przyjęto parametry temperaturowe wewnętrznej instalacji centralnego ogrzewania: 80/55 C. str. 3
Przewiduje się wymianę instalacji c.o. i c.w.u. Instalacja c.o oraz c.w.u wykonana zostanie z rur plastikowych PP stabi alu. Armatura Po stronie wody sieciowej zastosowano armaturę kulową, gwintowaną, spełniającą warunki PN 16 oraz temp. 124 C. Po stronie instalacji wewnętrznej c.o. i c.w.u. zastosowano armaturę kulową, gwintowaną, spełniającą warunki PN 16 i temp. 100 C. Rury Przewody po stronie wody sieciowej wykonać z rur stalowych czarnych ze szwem wg normy PN-EN 10217-2 i stosować armaturę wysokoparametrową o połączeniach spawanych. Po stronie instalacji wewnętrznej zastosować rury stalowe ze szwem wg PN-EN 10217-2, oraz rury plastikowe o odporności 85stC Automatyka węzła Automatyka węzła obejmuje następujące układy: - automatyczną stabilizację różnicy ciśnienia i regulację przepływu wody sieciowej w węźle - automatyczną regulację stałowartościową temperatury ciepłej wody - automatyczną regulację nadążną temperatury zasilania instalacji c.o. w zależności od temperatury zewnętrznej. Czujnik temperatury zewnętrznej należy umieścić na ścianie zewnętrznej od strony północnej na wysokości 3m ponad poziomem gruntu. Automatyka węzła umożliwia okresowe podniesienie temperatury ciepłej wody celem dezynfekcji instalacji ciepłej wody w zasobniku i na budynku. Wytyczne budowlane dla pomieszczenia węzła cieplnego. Pomieszczenie istniejącego węzła należy odnowić. W części budowlanej należy: - zamontować drzwi zewnętrzne, metalowe, otwierane na zewnątrz, - wymienić zlew i doprowadzenie wody z instalacji budynku oraz odprowadzenie kanalizacji do studni schładzającej, - wymienić wpust piwniczny i połączyć go przewodem DN50żel ze studzienką schładzającą - wykonać wywiew w postaci kanału blaszanego o wymiarach 15X15 cm o wyposażyć w wentylator wyciągowy z termostatem o wydajności 100m3/h, - wykonać nawiew z zewnątrz kanałem blaszanym 15x15cm, na zewnątrz na wysokości 2 m powyżej poziomu gruntu a wewnątrz na poziomie 0,3 m powyżej poziomu posadzki str. 4
- wymienić posadzkę zapewniając spadek w kierunku studni schładzającej - ściany otynkować i pomalować lub wykończyć płytkami ceramicznymi - odwodnienia i odpowietrzenia sprowadzić nad lejki zbiorczego przewodu odwadniającego o średnicy DN100, ułożonego ze spadkiem w kierunku studzienki schładzającej. Wytyczne dotyczące wykonania nowego węzła Przed montażem węzła należy sprawdzić w naturze wymiary pomieszczenia węzła i porównać je z projektem. Istniejący rurociąg sieci cieplnej DN40, przechodzi przez szereg budynków szeregowych. Rurociąg jest wykonany w technologii ( nie preizolowanej ) - rura stalowa izolowana z łupek z pianki poliuretanowej z płaszczem PVC (steinorm). Rurociągi sieciowe w węźle oraz instalacyjne c.o. musza być zgodne z "Warunkami dla przewodowych rur stalowych". Należy je wykonać z rur stalowych czarnych ze świadectwem odbioru 3.1 oraz poświadczeniem badanie jakościowego Zetom Warszawa. Rurociągi powinny być zabezpieczone powłoką farby antykorozyjnej zgodnie z wymaganiami COBRTI Instal, 1 warstwa farby antykorozyjnej kreodurowej, oraz 2 warstwy farby nawierzchniowej. Podpory dla rur i urządzeń ciepłowniczych wykonać za pomocą konsol mocowanych do ścian lub podłogi do których mocować wsporniki boczne z wkładkami elastycznymi ograniczającymi drgania i hałas ( nie stosować podwieszania do stropu ). Zastosować obejmy do rur z okładziną EPDM testowaną dźwiękowo. Konsole zaprojektowano typu MQK-41 o wytrzymałości 1,0kN. Podpory ślizgowe pod rurociąg montować w rozstawie max 1.0m. Rodzaj, własności oraz grubość izolacji cieplnej musi być zgodny z wymaganiami technicznymi dla izolacji termicznych przeznaczonych do stosowania na rurociągach w.s.c. Zastosowano otuliny typu paroc z wełny mineralnej z płaszczem z folii aluminiowej, o grubości 25mm. W zakresie nie objętym dokumentacją projektową obowiązują: - warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych wg. Ministerstwa Budownictwa i Instytutu Techniki Budowlanej. - normy PKN - instrukcje, wytyczne, świadectwa dopuszczenia i atesty Instytutu Techniki Budowanej - instrukcje, wytyczne i warunki techniczne Producentów i Dostawców materiałów i urządzeń Węzeł cieplny należy wykonać zgodnie z obecnie obowiązującymi warunkami, normami i wytycznymi eksploatacyjnymi firmy Veolia Energia Warszawa SA. str. 5
Warunki techniczne wykonania, badania, prób i odbioru określają normy: Prawo budowlane z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 7lipca1994r Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. PN EN 10204:2006 Wyroby metalowe rodzaje dokumentów kontroli PN ISO 8501-01:1996 przygotowanie podłoży stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów Wzrokowa ocena czystości powierzchni Stopnie skorodowania i stopnie przygotowania niezabezpieczonych podłoży stalowych po całkowitym usunięciu wcześniej nałożonych powłok PN-EN 10217-1:2004/A1:2006 Rury stalowe ze szwem do zastosowań ciśnieniowych Warunki techniczne dostawy część 1: Rury ze stali zs stali niestopowych PN ISO 6761:1996 Rury stalowe przygotowanie końców rur i kształtek do spawania PN EN ISO 8497:1999 Izolacja cieplna Określenie właściwości w zakresie przepływu ciepła w stanie ustalonym przez izolacje cieplne przewodów rurowych PN EN ISO 4590:2005 Sztywne tworzywa sztuczne porowate Oznaczenie udziału procentowego objętości otwartych i zamkniętych komórek (metoda 1) PN EN 583 1:2001 Badania nieniszczące Badania ultradźwiękowe PN 90/M 69016 Spawalnictwo Przygotowanie brzegów do spawania PN EN 10217-2:2004/A1:2006 Rury stalowe ze szwem do zastosowań ciśnieniowych - Warunki techniczne dostawy - Część 2: Rury ze stali niestopowych i stopowych zgrzewane elektrycznie z określonymi własnościami w temperaturze podwyższonej. PN-EN ISO 15609-1:2007 Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali - Instrukcja technologiczna spawania - Część 1: Spawanie łukowe. PN-EN OSO 15614-1:2017-08 Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali - Badanie technologii spawania - Część 1: Spawanie łukowe i gazowe stali oraz spawanie łukowe niklu i stopów niklu. PN-EN ISO 17637:2017-02 Badania nieniszczące złączy spawanych - Badania wizualne złączy spawanych. PN-ISO 4200:1998 Rury stalowe bez szwu i ze szwem o gładkich końcach - Wymiary i masy na jednostkę długości. PN-B- 02423:1999+Zp1:2000 Ciepłownictwo - Węzły ciepłownicze - Wymagania i badania przy odbiorze. PN-B-02414:1999 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo - Zabezpieczenie ogrzewań wodnych systemu zamkniętego z naczyniami wzbiorczymi przeponowymi - Wymagania. str. 6
PN-B-02416:1991 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo - Zabezpieczenie instalacji ogrzewań wodnych systemu zamkniętego przyłączanych do sieci cieplnych - Wymagania. PN-76/B-02440 Zabezpieczenie urządzeń ciepłej wody użytkowej - Wymagania. PN-B-02421:2000 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo - Izolacja cieplna przewodów, armatury i urządzeń - Wymagania i badania odbiorcze. PN-EN 1717:2003 Ochrona przed wtórnym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogólne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczeniu przez przepływ zwrotny. PN-93/C-04607 Woda w instalacjach ogrzewania. Wymagania i badania dotyczące jakości wody. Roboty należy prowadzić zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych oraz zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz z Rozporządzeniem Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 28 marca 1972 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlano-montażowych i rozbiórkowych (Dz. U. nr 13/72 poz. 93). str. 7
3 Wyniki obliczeń i dobór urządzeń Projektowany przydział mocy cieplnej budynku przy ul. Mochnackiego 3 w Warszawie Nco 28 Ncwśr 10,6 Ncw max 19,2 Moc zamówiona: Nco + Ncwśr 38,6 Moc zamówiona: Nco + Ncw max 47,2 Projektowany przydział mocy kw 3.1 Węzeł obliczenia Dane wyjściowe do obliczeń Parametry (temperatura) sieci LATO Parametry (temperatura) sieci ZIMA zasilanie TZL 73 o C powrót TPL 27 o C zasilanie TZL 119 o C powrót c.o. TPLco 60 o C Minimalne ciśnienie zasilania (wg protokołu Veolia) pz1min 9,6 bar Ciśnienie dyspozycyjne zima pdyspz 540,0 kpa lato pdyspl 200,0 kpa Ciśnienie dopuszczalne wody sieciowej pmax 16 bar Parametry (temperatura) instalacji c.o. Parametry (temperatura) instalacji c.w. zasilanie TZCO 80 o C powrót TPCO 55 o C zasilanie Tcw 60 o C woda zimna Twz 5 o C Zapotrzebowanie na moc cieplną do c.o. Qco 28,00 kw Zapotrzebowanie na moc cieplną do c.w. maksymal ne Qcwmax 19,20 kw średnie Qcwsr 10,60 kw Opory przepływu w instalacji c.o. Hco 20,2 kpa str. 8
c.w. Hcw 25,0 kpa c.o. pmaxco 3,0 bar Ciśnienie dopuszczalne instalacji c.w. pmaxcw 6,0 bar Ciśnienie statyczne w instalacji c.o. pstatco 1,8 bar Zestawienie przepływu (strumieni masy i objętości) Strona sieciowa [kg/s] [t/h] [m 3 /h] Przepływ wody sieciowej c.o. (zima) Przepływ wody sieciowej c.w. (lato) G sco G scw 28kW/(4,19*( 119-60C)= 0,11 19,20kW/(4,1 9*(73-27C)= 0,10 0,11*3,6= 0,40 0,10*3,6= 0,36 0,40*0,9 6534= 0,39 0,36*0,9 6534= Przepływ przejściowy G msc-p 0,21 0,76 0,74 Przepływ wody sieciowej c.w. (lato) G scw 19,20kW/(4,1 9*(73-27C)= 0,10 0,10*3,6= 0,36 0,35 0,36*0,9 6534= Przepływ lato G msc-lato 0,10 0,36 0,35 Przepływ wody sieciowej c.o. (zima) Przepływ wody sieciowej c.w. (zima) G sco G scw 28kW/(4,19*( 119-60C)= 0,11 19,20kW/(4,1 9*(119-60C)= 0,08 0,11*3,6= 0,40 0,08*3,6= 0,29 0,35 0,40*0,9 6534= 0,39 0,29*0,9 6534= Przepływ zima G msc-zima 0,19 0,69 0,67 0,28 Strona instalacyjna [kg/s] [t/h] [m 3 /h] Przepływ wody instalacyjnej c.o. Gico 0,27 0,97 0,96*0,9 7781= 0,95 Przepływ c.w. Gicw 0,15 0,54 0,53 Przepływ wody cyrkulacyjnej (instalacja) Gcyrk 0,03 0,11 0,11 Przepływ wody cyrkulacyjnej ładowanie zasobnika ciepłej wody 400L Gmsc 0,06 0,22 0,22 str. 9
Dobór średnicy obwodów węzła cieplnego Średnice rurociągów zostały dobrane zgodnie z Wytyczne projektowania węzłów cieplnych opracowanie VeoliaEnergia Warszawa S.A. część 1. Zalecane prędkości przepływu wody w rurociągach węzła cieplnego wynoszą: - po stronie sieciowej i instalacyjnej: a. Dn<40 0,5-0,8 m/s b. Dn50 i Dn65 0,6-1,1 m/s c. Dn>65 0,8-1,5 m/s d. węzeł przyłączeniowy 0,5-1,0 m/s - dla obwodu cyrkulacji c.w.u. maksymalna prędkość 0,6 m/s - dla węzłów kompaktowych dopuszcza się zwiększenie maksymalnej prędkości o 20% DN [mm] w [m/s] Obwód sieciowy c.o. 20 0,32 Obwód sieciowy c.w. 20 0,23 Obwód sieciowy wspólny (przyłączeniowy) 25 0,31 Obwód instalacyjny c.o. 25 0,48 Obwód instalacyjny c.w. 25 0,26 Obwód cyrkulacji c.w. budynku (0,2 obwodu inst. c.w.u) 20 0,10 Cyrkulacja c.w. zasobnika (0,4 obwodu inst. c.w.u.) 25 0,07 Cyrkulacja c.w.u (0,6) 25 0,15 Dobór ciepłomierzy Ciepłomierze Qn [m 3/ h] DN [mm] p [kpa] Licznik główny - KamstrupUltraflow 54+Multical 602 +2 Pt500 kv 4,9 [m 3 /h] 0,74 Lato 1,8 Licznik c.w. - KamstrupUltraflow 54+Multical 602 +2 Pt500 kv 4,9 [m 3 /h] 0,39 DN15 (zima) 8,0 (zima) 2,1 PN 16 Tmax=124 o C Zestaw zawiera również 2 oporowe czujniki temperatury PT500. Przelicznik z czujnikami temperatury jest zespołem, który mierzy temperaturę wody sieciowej na zasilaniu i na powrocie węzła, otrzymuje sygnał z miernika przepływu a następnie str. 10
oblicza i wskazuje ilość dostarczonego ciepła. Licznik ciepła dostarcza i montuje Veolia Energia Warszawa S.A. Dobór elementów czyszczących Obwód typ DN woda instalacyjna c.o. woda instalacyjna c.w. woda cyrkulacyjna c.w. woda sieciowa (zima) woda sieciowa (zima) woda sieciowa (lato) woda sieciowa (lato) Kv [m3/h] opór [kpa] Filtr siatkowy magnetyczny IFM 25 11,0 1,36 Filtr siatkowy magnetyczny IFM 25 11,0 0,45 Filtr siatkowy magnetyczny IFM 25 9,0 0,01 Filtr siatkowy kołnierzowy IFM 25 11,0 0,22 Odmulacz magnetyczny FOM 25 7,4 0,26 Filtr siatkowy kołnierzowy IFM 25 11,0 0,04 Odmulacz magnetyczny FOM 25 7,4 0,05 Dobór wymiennika c.o. Przepływ wody instalacyjnej c.o. Gico 0,95 m 3 /h Przepływ wody sieciowej c.o. Gsco 0,39 m 3 /h Moc cieplna wymiennika Nco 28 kw Parametry (temperatura) instalacji c.o. Tzco 80 o C Tpco 55 o C Opory instalacji Hco 30,20 kpa Dobrano wymiennik zapas powierzchni 33,4% XB05M1-20 Współczynnik do strat ciśnienia Spadek ciśnienia (sieć / instalacja) 4,21 17,71 k (s/i) 1,0 1,0 str. 11
Dobór pompy obiegowej c.o. Przepływ wody instalacyjnej c.o. Gico 0,95 m 3 /h Opory filtra Hf 1,36 kpa Opory przewodów i armatury Hp 2,29 kpa Opory wymiennika c.o. Hw 17,71 kpa Opory instalacji c.o. Hico 20,2 kpa Razem opory Hico 41,56 kpa Wydajność pompy ze współczynnikiem 1.15 Vpco 1,09 m 3 /h Wysokość podnoszenia pompy ze wspólcz.1.10 Hpco 4,6 m Dobrano 1 szt. pomp tmax=110 o C, PN6 typ Magna2 25-60 1x230V Dobór naczynia wzbiorczego w instalacji c.o. PN-EN 12828 Pojemność instalacji Vinst 253,00 dm 3 Różnica wysokości między najw. punktem i NW H 12,30 m Wymagane ciśnienie statyczne pst 1,8 bar Ciśnienie wstępne w NW pwst 1,40 bar Względny przyrost objętości wody e 2,74 % Maksymalne ciśnienie w instalacji pmax 3,00 bar Minimalna pojemność użytkowa NW Vmin 6,93 dm 3 Rezerwa eksploatacyjna 1% Vrez 2,53 dm 3 Pojemność użytkowa NW z rezerwą eksploatacyjną Vnmin 9,46 dm 3 Wymagana pojemność całkowita NW Vcmin 23,65 dm 3 Ciśnienie wstępne instalacji z uwzględnieniem rezerwy pr 1,47 bar Przyjęta pojemność całkowita NW Vc 35,00 dm 3 Ostatecznie dobrano naczynie wzbiorcze NG 50 pmax=6 bar t max =120 o C Naczynie wzbiorcze należy podłączyć rurą Dn25 do zbiorczego przewodu powrotnego instalacji centralnego ogrzewania. Jeśli pompa obiegowa jest zamontowana na powrocie to naczynie wzbiorcze należy podłączyć po stronie ssawnej pompy. str. 12
Na rurze zbiorczej należy zamontować manometr M100 R/0-0,6/1,6 wraz z osprzętem. Montaż i obsługa naczynia wzbiorczego według instrukcji producenta. Dobór naczynia wzbiorczego w instalacji c.w. Pojemność zasobnika Vinst 400,00 dm 3 Robocza różnica ciśnienia dp 2,5 bar Ciśnienie wstępne w NW pwst 2,50 bar Względny przyrost objętości wody e 2,02 % Maksymalne ciśnienie w instalacji pmax 6,0 bar Minimalna pojemność użytkowa NW Vmin 8,08 dm 3 Wymagana pojemność całkowita NW Vcmin 15,1 dm 3 Przyjęta pojemność całkowita NW Vc 25,00 dm 3 Dobrano naczynie przepływowe reflex DD25 z zaworem przepływowym, odcinającym Flowjet DN25 1/4". Dobór zaworu bezpieczeństwa w instalacji c.o. wg PN-B-02414 Przepustowość zaworu określono z wzoru Średnica dolotowa zaworu: Ciśnienie dopuszczalne wody sieciowej p1 16,00 bar Ciśnienie dopuszczalne wody instalacyjnej p2 3,00 bar Powierzchnia przebicia (kanału) A 0,0000160 m 2 Współczynnik zależny od różnicy ciśnienia b 2,0 Współczynnik wypływu dobranego zaworu 0,40 Wymagana przepustowość zaworu M 1,59 kg/s Przepustowość dobranego zaworu Mzaw 2,63 kg/s Minimalna średnica wewnętrzna pojedynczego zaw. bezp. dmin 15,54 mm Średnica dolotowa dobranego zaworu do 20 mm Średnica nominalna dobranego zaworu DN 25 mm Wymagana przepustowość przy napełnianiu Mnap 0,42 kg/s Dobrano zawór: SYR 1915 p o = 3,00 bar str. 13
Zawór bezpieczeństwa należy zamontować w pozycji pionowej na przewodzie zasilającym instalację centralnego ogrzewania bezpośrednio za wymiennikiem. Niedopuszczalny jest montaż na dojściu do zaworu jakichkolwiek zaworów odcinających, filtrów siatkowych i innych urządzeń. Montaż i obsługa zaworu według instrukcji producenta. Dobór zaworu bezpieczeństwa na dopuście c.o. wg PN-99/B-02414 gdzie: M - to maksymalny masowy przepływ przez reduktor ciśnienia montowany na dopuście c.o. wg danych katalogowych producenta p2=16bar p1=5,0bar ρ=932,74kg/m3 b=2 dla (p2-p1)> 0,5MPa αc=0,47 Wymagana przepustowość zaworu M 3,3 m3/h 0,92 kg/s Minimalna średnica wewnętrzna pojedynczego zaw. bezp. dmin 9,1 mm Dobrano zawór membranowy typ SYR. Dobrano zawór: SYR 1915 3/4" (DN20) p o = 5,00 bar Na przewodzie uzupełniającym zastosowano reduktor ciśnienia typu 6243.1, Dn15, o maksymalnym przepływie 1,8 m³/h. Masowa przepustowość zaworu została określona na podstawie maksymalnej przepustowości reduktora ciśnienia, znajdującym się na przewodzie uzupełniającym. Dobór wymienników c.w. Przepływ wody instalacyjnej c.w. Gicw 0,53 m 3 /h Moc cieplna wymiennika c.w. Ncw 19,2 kw Dobrano wymiennik XB05M 1-26 Zapas powierzchni 30,1% Współczynnik do strat ciśnienia k s/i 1,0 1,0 str. 14
Zestawienie strat ciśnienia w wymienniku c.w. [kpa] wymiennik c.w. sieć 2,08 instalacja 1,46 Dobór pompy cyrkulacyjnej Przepływ cyrkulacji Gicyrk 0,11 m 3 /h Obwód typ DN Kv [m 3 /h] opór [kpa] woda cyrkulacyjna c.w. Filtr siatkowy magnetyczny Fig. 823 25 13,1 0,01 Spadek ciśnienia w zaworze równ. w instalacji cyrkulacji - założony Hzrcyrk 5,00 kpa Wymagany kv zaworu równoważącego Kvwym 0,49 m 3 /h Przyjęty kvs zaworu równoważącego Kvwym 3,000 m 3 /h Przyjęta nastawa zaworu równoważącego n= 1,7 Typ zaworu MSV-BD DN 15 Przepływ wody cyrkulacyjnej Gcyrk 0,11 m 3 /h Opory filtra Hf 0,01 kpa Opory przewodów i armatury Hp 0,11 kpa Opory wymiennika c.w. Hw 1,46 kpa Opory instalacji cyrk. Hict 25,0 kpa Spadek ciśnienia w zaworze równ. w instalacji cyrkulacji Hzrcyrk 5,00 kpa Razem opory Hict 31,58 kpa Wydajność pompy ze współczynnikiem 1.15 Vpct 0,20 m 3 /h Wysokość podnoszenia pompy ze wspólcz.1.10 Hpct 3,47 m Dobrano 1 szt. pomp typ Alpha2 25-60 N 1x230V tmax=110 o C, PN6 str. 15
Dobór zaworu bezpieczeństwa w instalacji c.w. (PN-B-02440) Przepustowość zaworu określono z wzoru: Średnica dolotowa zaworu: Ciśnienie dopuszczalne wody sieciowej p1 16,00 bar Ciśnienie dopuszczalne wody instalacyjnej p2 6,00 bar Powierzchnia przebicia (kanału) A 0,0000070 m 2 Współczynnik zależny od różnicy ciśnienia b 2,0 Współczynnik wypływu dobranego zaworu 0,20 Wymagana przepustowość zaworu G 2198 kg/h Przepustowość dobranego zaworu Gzaw 3278 kg/h Minimalna średnica wewnętrzna pojedynczego zaw. bezp. dmin 10,4 mm Średnica dolotowa dobranego zaworu do 14 mm Średnica nominalna dobranego zaworu DN 20 mm Dobrano zawór: SYR 2115 p o = 6,00 bar Obliczenia oporów modułu przyłączeniowego zima Przepływ wody sieciowej - przejściowy Gs 0,74 m 3 /h Opory urządzeń czyszczących Hf 0,70 kpa Opory przewodów i armatury Hp 0,09 kpa Opór przepływomierza Hc 8,0 kpa Razem opory Hict 9,46 kpa lato Przepływ wody sieciowej -lato Gs 0,27 m 3 /h Opory urządzeń czyszczących Hf 0,14 kpa Opory przewodów i armatury Hp 0,02 kpa Opór przepływomierza Hc 3,14 kpa Razem opory Hict 3,30 kpa str. 16
Dobór zaworów regulacyjnych Zawór regulacji temperatury c.o. Przepływ wody sieciowej Gsco 0,39 m 3 /h Współczynnik przepływu zaworu Kvs 0,63 m 3 /h Opór zaworu całkowicie otwartego Hz100% 38,3 kpa Opór zaworu otwartego w 30% Hz30% 426 kpa Stopień otwarcia zaworu h/ho 1,0 Autorytet zaworu regulacyjnego A 0,89 Prędkość przepływu - gniazdo d0=9mm w 0,61 m/s Dobrano zawór VM2 AMV23/230V DN 15 Zawór regulacji temperatury c.w. Przepływ wody sieciowej (lato) Gscw 0,35 m 3 /h Współczynnik przepływu zaworu Kvs 0,63 m 3 /h Opór zaworu całkowicie otwartego - lato Hz100%L 30,9 kpa Opór zaworu otwartego w 30% - lato Hz30%L 343 kpa Stopień otwarcia zaworu h/ho 0,80 Autorytet zaworu regulacyjnego Az 0,88 Prędkość przepływu - gniazdo d0=9mm w 0,55 m/s Dobrano zawór VM2 AMV33/230V DN 15 Dobór regulatora różnicy ciśnienia i przepływu Przepływ wody sieciowej (przejściowy) GscZ 0,74 m 3 /h Przepływ wody sieciowej (lato) GscL 0,35 m 3 /h Współczynnik przepływu zaworu regulacyjnego Kvs 1,60 m 3 /h Maksymalny regulowany strumień objętości Vmax 0,9 m 3 /h Opór zaworu całkowicie otwartego bez zwężki - zima Hz100%Z 21,4 kpa Opór zaworu całkowicie otwartego bez zwężki - lato Hz100%L 4,8 kpa Opór zaworu otwartego w 30% bez zwężki - zima Hz30%Z 238 kpa Opór zaworu otwartego w 30% bez zwężki - lato Hz30%L 53 kpa str. 17
Stopień otwarcia zaworu - zima (bez kryzy) h/ho 0,46 Stopień otwarcia zaworu - lato (bez kryzy) h/ho 0,22 Opór zaworu całkowicie otwartego ze zwężką - zima Hz100%Z+D 41,1 kpa Opór zaworu całkowicie otwartego ze zwężką - lato Hz100%L+D 24,8 kpa Prędkość przepływu - zima w 1,16 m/s Prędkość przepływu - lato w 0,55 m/s Autorytet zaworu - zima Az 0,22 Autorytet zaworu - lato AL. 0,08 Dobrano zawór AVPQ4/PN25 DN 15 Opór dławika Hd 20,00 kpa Dobór nastawy regulatora różnicy ciśnienia zima c.o. 43,2 c.w. 35,4 obw[kpa] Opór obwodu o największej stracie ciśnienia Hmax 43,2 kpa Opór obwodu wspólnego do punktu pomiaru ciśnienia Hprzyl 0,02 kpa Opór ciepłomierza H ciepl 8,0 kpa Regulowana różnica ciśnienia HnastZ 43,2 kpa Opór zaworu regulacji różnicy ciśnienia i przepływu Hz100%Z+D 41,1 kpa Opór od punktu pomiaru ciśnienia do zaworów głównych Hprzew2 0,79 kpa Wymagane minimalne ciśnienie dyspozycyjne H nastz 93,1 kpa str. 18
lato Opór obwodu c.w. HcwII 35,4 kpa Opór obwodu wspólnego do punktu pomiaru ciśnienia Hprzyl 0,01 kpa Opór ciepłomierza Hciepl 1,8 kpa Regulowana różnica ciśnienia HnastZ 35,4 kpa Opór zaworu regulacji różnicy ciśnienia i przepływu Hz100%Z+D 24,8 kpa Opór od punktu pomiaru ciśnienia do zaworów głównych Hprzew2 0,17 kpa Wymagane minimalne ciśnienie dyspozycyjne H nastz 35,4 kpa Sprawdzenie stopnia otwarcia regulatora różnicy ciśnienia zima lato Spadek ciśnienia w zaworze dp/v 21,1 4,8 kpa Przepływ przez zawór 0,74 0,35 m 3 /h Współczynnik przepływu zaworu 1,60 m 3 /h Stopień otwarcia zaworu h/ho 0,46 0,22 Spadek ciśnienia w zaworze przy 30% otwarcia 238 53 kpa Maks. dyspozycyjna różnica ciśnienia przy 30% otwarcia 311 110 kpa Wymagany opór kryzy (dobierze Veolia) 229 90 kpa Sprawdzenie warunków wystąpienia kawitacji zima Ciśnienie nasycenia w temperaturze zasilania ps 202,88 kpa Ciśnienie zasilania p1 960 kpa Ciśnienie dyspozycyjne - zima pdyspz 540,0 kpa Regulowana różnica ciśnienia HnastZ 20,9 kpa Spadek ciśnienia w dławiku Hdl 20,00 kpa str. 19
Współczynnik kawitacji z 0,60 Minimalne ciśnienie przed zaworem pmin 951,2 kpa Dopuszczalna różnica ciśnienia ze względu na kawitację pkaw 448,9 kpa Dopuszczalna różnica ciśnienia ze względu na stopień otwarcia zaworu 0,3 - warunek decydujący pkaw 238 kpa Kryzę należy dobrać jeśli ciśnienie dyspozycyjne przekroczy 311 kpa Kryzę należy dobrać na spadek ciśnienia dp 229 kpa Kryza dobrana z warunku otwarcia zaworu -Veolia lato Dopuszczalna różnica ciśnienia ze względu na stopień otwarcia zaworu 0,3 - warunek decydujący pkaw 53 kpa Kryzę należy dobrać jeśli ciśnienie dyspozycyjne przekroczy 110 kpa Kryzę należy dobrać na spadek ciśnienia dp 90 kpa Kryza dobrana z warunku otwarcia zaworu -Veolia Zestawienie parametrów przy rozruchu węzła Przepływ wody sieciowej (przejściowy) GscZ 0,74 m 3 /h Przepływ wody sieciowej (lato) GscL 0,35 m 3 /h Nastawa zaworu regulacji różnicy ciśnienia (zima) HnastZ 43,2 kpa Nastawa zaworu regulacji różnicy ciśnienia (lato) HnastL 35,4 kpa Wymagane minimalne ciśnienie dyspozycyjne (zima) HdyspZ 93,1 kpa Wymagane minimalne ciśnienie dyspozycyjne (lato) HdyspL 62,2 kpa Kryzę zamontować, gdy ciśnienie dyspozycyjne wyższe niż ZIMA 311 kpa (średnicę kryzy wyznacza Veolia po zmierzeniu ciśnienia) LATO 110 kpa str. 20
Zestawienie oporów sieciowych c.o. i c.w.u. Opór c.o. zima Opór c.w. przejście Opór c.w. lato Wymiennik 4,21 kpa 2,08 kpa 2,08 kpa Zawór regulacyjny 38,3 kpa 30,9 kpa 30,9 kpa Orurowanie do wym. 0,73 kpa 0,35 kpa 0,35 kpa Licznik c.w. 2,10 kpa 2,10 kpa Suma reg. róż ciśn. 43,2 kpa 35,4 kpa 35,4 kpa Licznik ciepła 8,0 kpa 8,0 kpa 1,8 kpa Urządzenia czyszczące 0,70 kpa 0,70 kpa 0,14 kpa Przewody mod. przył. 0,09 kpa 0,09 kpa 0,03 kpa Regulator Δp/V 41,1 kpa 41,1 kpa 24,8 kpa Suma moduł przyłączeniowy 49,9 kpa 49,9 kpa 26,8 kpa Ciśnienie dysp. 93,1 kpa 85,3 kpa 62,2 kpa Dobór zasobnika c.w.u. Wartości wejściowe Ilość osób 15 [-] czas użytkowania 9 [h] zapotrzebowanie jednostkowe dobowe 100 [dm3/md] gęstość ciepłej wody 983,24 [kg/m3] gęstość zimnej wody 999,99 [kg/m3] ciepło właściwe 4,2 [kj/kgk] temperatura ciepłej wody 60 [ C] temperatura zimnej wody 5 [ C] Dane do obliczeń średnia gęstość wody 991,615 [kg/m3] współczynnik jednoczesności 4,813374 [-] zapotrzebowanie średnie dobowe 1500 [dm3/d] 1,50 [m3/d] str. 21
zapotrzebowanie średnie godzinowe zapotrzebowanie maksymalne godzinowe Zasobnik obliczeniowy współczynnik akumulacyjny (zaleca się 0,1-0,35) 166,6667 [dm3/h] 0,17 [m3/d] 802,2291 [dm3/h] 0,80 [m3/d] 0,35 [-] obliczeniowa pojemność 322,4575 [dm3] rzeczywista pojemność 400 [dm3] rzeczywisty współczynnik akumulacyjny 0,434166 [-] współczynnik redukcji 0,376558 [-] Wyniki średnie godzinowe zapotrzebowanie na moc 10,6 [kw] maks. godzinowe zapotrzebowanie na moc 51,0 [kw] zredukowane maksymalne zapotrzebowanie na moc (w opcji z zasobnikiem) 19,2 [kw] czas podgrzewu zasobnika od 35 do 45 przy mocy zredukowanej Zasobnik 400L D85cm i wysokość 170cm 14,5 minut 19,2 kw str. 22
3.2 Zestawienie materiałów Wykaz elementów 2-funkcyjnego węzła cieplnego c.o. i c.w.u. Iloś ć Pozycja rys. Typ 1 INSU Izolacja węzła. Opis 1 WCO Wymiennik ciepła XB05M 1-20 1 WCO Podstawa montażowa. 1 WCO Izolacja. 1 WCW Wymiennik ciepła XB05M 1-26 1 WCW Podstawa montażowa. 1 WCW Izolacja. Wysoki parametr - sieć miejska 1 1.1 Dostarczono z wstawką, Regulator różnicy ciśnień z regulatorem przepływu 1 1.1 Połączenie rurki impulsowej 1 1.3 Dostarczono z wstawką, Licznik ciepła Wstawka, 3/4 inch, L=65 mm DN15/6mm spawany Wstawka, 3/4 inch, L=110 mm, DN15 1 1.6 Filtr Filtr siatkowy kołnierzowy DN25 fig. 821 PN25 400 oczek, ZETKAMA 1 1.12 Zawór spustowy Danfoss, JIP IW T-handle, DN15, Gwint wewnętrzny 5 1.13 Kurek manometryczny Kurek manometryczny 3-drog Fig.528 PN25 M20x1.5 5 1.13 Manometr Wika, 111.20.160, 0-16 bar, Temp. max 60 C 5 1.13 Rurka syfonowa Rurka syfonowa M20x1.5 stalowa 2 1.14 Termometr KWT, Technical thermometer G3/4, 0-150 C 1 1.15 Filtr Filtr siatkowy kołnierzowy DN20 fig. 821 PN25 200 oczek, ZETKAMA 2 1.18 Zawór spustowy Danfoss, JIP IW T-handle, DN15, Gwint wewnętrzny str. 23
2 1.10 Zawór spustowy filtroodmulnika Danfoss, JIP IW T-handle, 1 ", Gwint wewnętrzny 1 1.5 Izolacja filtroodmulnika IZOLACJA DO FO2M DN32 THERMO 1 1.5 Filtroodmulnik Thermo, FO2M, kvs 19.3, PN16, DN20, Temp. max 150 C, Kołnierz 1 1.9 Odpowietrznik filtroodmulnika 1 FQ ( 1.3) Licznik ciepła DN15, Gwint wewnętrzny/welded, T handle Kamstrup, Multical 602 (calc), ULTRAFLOW 54 Qp1,5 m3/h, 110mm, G3/4 ", PN16, Gwint zewnętrzny, Powrót 1 G3 Zawór odcinający Danfoss, BVR-DZR, DN20 Gwint wewnętrzny 1 G4 Zawór odcinający Danfoss, BVR-DZR, DN20, Gwint wewnętrzny 2 TE Czujnik temperatury licznika ciepła 1 Sco Siłownik elektryczny dla zaworu regulacyjnego Danfoss, AMV 23, 230V Sco Zawór regulacyjny Danfoss, VM 2, DN15, kvs 0,63m3/h, 3/4 "- gwint zewnętrzny 1 Scw Zawór regulacyjny Danfoss, VM 2, DN15, kvs 0,63m3/h, 3/4 " - gwint zewnętrzny 1 Scw Siłownik elektryczny dla zaworu regulacyjnego Danfoss, AMV 33, 230V 1 Tps Czujnik powierzchniowy Danfoss, ESM-11 1 LC-cw Licznik ciepła Kamstrup, Multical 602 (calc), ULTRAFLOW 54 Qp0,6 m3/h, 110mm, G3/4 ", PN16, Gwint zewnętrzny, Powrót WYM.1 niskie parametry - instalacja CO 1 F2 Filtr Filtr magnet. gwintowany fig. 823 PN16 400 oczek DN25, ZETKAMA 1 NW Naczynie wzbiorcze Reflex, NG 50, 6 bar 1 PO Pompa Grundfos, MAGNA2 25-60, 1*230V, 0.75A, Outsidethread, 1 1/2 inch, str. 24
PN10, Heating 2 T2 Termometr KWT, Technical thermometer, 0-100 C 2 Z1 Zawór odcinający Danfoss, BVR-DZR, DN25, Gwint wewnętrzny 1 PI Rurka syfonowa Rurka syfonowa M20x1.5 stalowa 1 PI Kurek manometryczny Kurek manometryczny 3-drog Fig.528 PN25 M20x1.5 1 PI Manometr Wika, 111.20.160, 0-6 bar, Temp. max 60 C 3 TI Termometr Cieczowy 0-95 C 2 TM2 Termomanometr Wika, WP 80 T 0-10bar, 0-120 C 1 Tco Czujnik kieszeniowy Danfoss, ESMU 100 Stst 1 ZBO Zawór bezpieczeństwa Syr, SYR 1915 DN25 5,0 BAR, 1 ", Gwint wewnętrzny 1 NW-1 Zawór rozprężny Reflex, SU, 120 C, Gwint wewnętrzny, 3/4 " 1 Tpco Czujnik kieszeniowy Danfoss, ESMU 100 Stst 1 Trco Termostat TR/STW Samson, Termostat STW typ 5343-4 (35...95 C) 85stC WYM.2 niskie parametry - instalacja CWU 1 F3 Filtr Filtr magnet. gwintowany fig. 823 PN16 400 oczek DN25, ZETKAMA 1 G5 Zawór odcinający Danfoss, BVR-DZR, 1 ", Gwint wewnętrzny 2 G6 Zawór odcinający Danfoss, BVR-DZR, 1 ", Gwint wewnętrzny 1 PC Pompa Grundfos, Alpha 2 25-60 N, 1*230V, 0.32A, DN25, PN10 1 G5a Zawór zwrotny GENEBRE, DN25, kvs 6.8, PN25, Temp. max 90 C, 1 ", Gwint wewnętrzny 1 G6a Zawór zwrotny GENEBRE, DN25, kvs 6.8, PN25, Temp. max 90 C, 1 ", Gwint wewnętrzny 1 Tcw Czujnik kieszeniowy Danfoss, ESMU 100 Stst str. 25
2 TM2 Termomanometr Wika, WP 80 T 0-10bar, 0-120 C 3 ZBW Zawór bezpieczeństwa Syr, SYR 2115 DN20 6,0 BAR, 3/4 ", Gwint wewnętrzny 1 Tcyr Czujnik kieszeniowy Danfoss, ESMU 100 Stst 1 Trcw Termostat STB Samson, Termostat STB typ 5345-2 (30 90 C) 60stC 1 Trcw Termostat STB Kieszeń do termostatu 1 NW-2 Trójnik / armatura przepływowa Reflex DD 25L, typ FLOWJET DN25 1 NWcwu Naczynie wzbiorcze Reflex, NG 25, 9 bar Układ regulacji elektronicznej 1 0 Dodatkowa funkcja Połączenia wyrównawcze 1 0 Skrzynka elektryczna Styczniki, 2, < 16A, KMK2, obudowa plastik 1 0 Komponent specjalny Sprowadzenie spustów do posadzki 1 0 Dodatkowa funkcja Pomiary elektryczne 2 0 Dodatkowa funkcja Suchobieg 1 R Klucz aplikacji ECL A266 1 R Regulator pogodowy Danfoss, ECL Comfort 310, 230V 1 SE Komponent specjalny Gniazdo serwisowo - remontowe 230 V 1 Tz Czujnik temp. zewnętrznej Danfoss, ESMT Układ 1 stabilizująco-uzupełniający 1 F Filtr Filtr magnet. gwintowany fig. 823 PN16 400 oczek DN15, ZETKAMA 1 W Przewód (uzupełnianie zładu) Perfexim, Wężyk opancerzony 1/2 " x 500mm, Temp. max.90 C, 1/2 ", Gwint wewnętrzny 2 G7 Zawór odcinający Danfoss, BVR-DZR, 1/2 ", Gwint wewnętrzny 1 FQ1 Licznik przepływu POWOGAZ, JS90-NK Q3-2.5m3/h, 10 [l/impuls], PN16, DN15, 3/4", Gwint zew. 1 ZUZ Reduktor ciśnienia Syr, 6243.1 - nastawa 3bar, kvs 2.9, 1/2 ", Gwint zewnętrzny str. 26
1 ZBU Zawór bezpieczeństwa Syr.1915, 5 bar, 3/4 ", Gwint zewnętrzny Kompletacja węzła cieplnego - dodatkowe zestawienie urządzeń po stronie instalacji Iloś ć Pozycja rys. Typ Opis 1 11 Filtr Filtr magnet. gwintowany fig. 823 PN16 400 oczek DN25, ZETKAMA 1 12 Filtr Filtr magnet. gwintowany fig. 823 PN16 400 oczek DN25, ZETKAMA 1 15 Licznik przepływu 2 24 Zawór odcinający POWOGAZ, JS Q3-4.0m3/h, PN16, DN20, 1 1/4", Gwint zew. Danfoss, BVR-DZR, 1 ", Gwint wewnętrzny 1 26 Zawór spustowy Oventrop, 3/4 ", Podłączenie węża 1 27 Zawór zwrotny Danfoss, EA291NF, 1 ", Gwint wewnętrzny 1 31 Rurka syfonowa Manometricpipe M20x1.5 x 1/2" nierdzewna 1 31 Kurek manometryczny Kurek manometryczny 3-drog Fig.528 PN25 M20x1.5 1 31 Manometr Wika, 111.20.160, 0-10 bar, Temp. max 60 C 1 36 Zawór zwrotny Danfoss, Socla 601, 1/2 ", Gwint wewnętrzny 1 37 Zawór zwrotny Danfoss, Socla 601, 1 ", Gwint wewnętrzny 1 38 Zawór balansowy 1 39 Zawór balansowy 2 Zas Zasobnik cwu Zasobnik cwu 400L Danfoss, MSV-BD, 3,4 ", Gwint wewnętrzny Danfoss, MSV-BD, 1/2 ", Gwint wewnętrzny mgr inż. Piotr Krzemiński str. 27
4 Oświadczenia i uprawnienia projektanta Oświadczenie projektanta Zgodnie z art. 20 ust. 4 Prawa Budowlanego ( Dz. Nr 207 z 2003r. Poz. 2016 z późniejszymi zmianami) oświadczam jako projektant, że projekt techniczny węzła cieplnego dla budynku mieszkalnego przy ul. Kozietulskiego 4b w Warszawie, sporządzony dla Zarządu Mienie Skarbu Państwa, wykonano zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. mgr inż. Piotr Krzemiński Oświadczenie projektanta sprawdzającego Zgodnie z art. 20 ust. 4 Prawa Budowlanego ( Dz. Nr 207 z 2003r. Poz. 2016 z późniejszymi zmianami) oświadczam jako projektant sprawdzający, że projekt techniczny węzła cieplnego dla budynku mieszkalnego przy ul. Kozietulskiego 4b w Warszawie, sporządzony dla Zarządu Mienie Skarbu Państwa, wykonano zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. mgr inż. Andrzej Wasikowski str. 28
str. 29
str. 30
str. 31
str. 32