Definicje. Warszawa, 9 sierpnia 2012 r.

Warszawa, 9 sierpnia 2012 r. STANOWISKO Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w zakresie świadczenia przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) bezpłatnej lub za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do sieci Internet 1 Definicje W niniejszym stanowisku pod następującymi pojęciami należy rozumieć: Jednostka Samorządu Terytorialnego (JST) Gmina, Powiat, Województwo, oraz ich jednostki organizacyjne w formie niewyodrębnionej w ramach ich osobowości prawnej, jak również w formie porozumienia, związku lub stowarzyszenia tych jednostek, fundacji której fundatorem jest JST, porozumienia komunalnego, spółki kapitałowej lub spółdzielni z udziałem samorządu terytorialnego Hotspot jest to urządzenie, najczęściej router, który świadczy usługi dostępowe do innej przewodowej sieci komputerowej, umożliwiając poprzez nią świadczenie określonych przez administratora usług np.: dostęp do zasobów sieci, udostępnianie połączenia internetowego lub usług opartych na technologii VoIP. Podstawowym elementem hotspotu jest AP (ang. Access Point) punkt dostępu. Kiosk Internetowy/infomat/infokiosk stacjonarne urządzenie pozwalające na dostęp do usług e-administracji lub Internetu, umieszczane w miejscach publicznych. PIAP Publiczny Punkt Dostępu do Internetu powszechnie dostępna wielofunkcyjna placówka teleinformatyczna wyposażona między innymi w stanowiska komputerowe z łączem internetowym, zlokalizowana np.: w domach kultury, szkołach, urzędach, bibliotekach, czy innych miejscach skupiających społeczności lokalne. Ustawa - ustawa z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. Nr 106, poz. 675). 1 Stanowisko zawiera wszystkie przeprowadzone do chwili obecnej aktualizacje i zmiany 1

Wstęp Celem Ustawy jest z jednej strony stworzenie ram prawnych dla prowadzenia przez JST działalności w zakresie telekomunikacji, a z drugiej strony przeciwdziałanie takiej aktywności JST, która zakłócałaby rozwój równoprawnej i skutecznej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych. Prezes UKE uważa, że wykładnia przepisów Ustawy winna być dokonywana z uwzględnieniem przede wszystkim celu jej wprowadzenia do polskiego porządku prawnego. Interwencja publiczna powinna być zatem skierowana tylko tam, gdzie mechanizmy konkurencji i wolny rynek nie zapewniają telekomunikacji. Warto w tym miejscu wyjaśnić, iż JST w przypadku niedostatecznej ilości infrastruktury telekomunikacyjnej operatorów komercyjnych, powinny przede wszystkim skupić się na budowie nowoczesnych sieci szerokopasmowych (infrastruktura pasywna, ewentualnie aktywna bez świadczenia usług użytkownikom końcowym), które to byłyby później udostępniane na niedyskryminujących warunkach zainteresowanym przedsiębiorcom chcącym świadczyć usługi dostępu do Internetu na terenie danej JST. Dzięki takim inwestycjom mieszkańcy uzyskaliby dostęp do usług internetowych na wysokim poziomie przy jednoczesnym wyeliminowania negatywnego wpływu interwencji państwa na rozwój skutecznej konkurencji na terenie JST. Ponadto wszędzie tam, gdzie poziom dostępności usług dostępu do Internetu jest wysoki, JST w celu przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu osób zagrożonych (np.: ubodzy, niepełnosprawni) powinny w pierwszej kolejności zapewniać ten dostęp za pomocą usług operatorów komercyjnych wykorzystując w tym celu m.in. narzędzia pomocy społecznej (np.: refundacja dostępu do Internetu). Jednakże oferowanie przez JST bezpłatnej lub za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do sieci Internet dla ogółu ludności, zaczyna być już w Polsce zjawiskiem powszechnym. Taka działalność zawsze będzie oddziaływać na lokalny rynek telekomunikacyjny. Oddziaływanie to w jednym przypadku może być pozytywne i przejawiać się między innymi zapewnieniem osobom wykluczonym cyfrowo możliwości korzystania z usługi dostępu do Internetu, czy też zwiększeniem zainteresowania technologiami informacyjno komunikacyjnymi. Z drugiej strony taka działalność może jednak powodować stagnację lokalnego rynku telekomunikacyjnego oraz zakłócić rozwój konkurencji na tym rynku. Mając powyższe na uwadze, Prezes UKE przedstawia swoje stanowisko odnośnie planowanego przez JST podjęcia działalności w zakresie oferowania użytkownikom bezpłatnego lub za opłatę niższą niż cena rynkowa dostępu do Internetu. Głównym celem tego stanowiska jest zminimalizowanie ryzyka zakłócenia konkurencji na rynku telekomunikacyjnym, poprzez niewłaściwe oddziaływanie JST na lokalny rynek w zakresie prowadzonej działalności. 2

I. Cel bezpłatnego lub za opłatę niższą niż cena rynkowa dostępu do Internetu W ocenie Prezesa UKE celami świadczenia bezpłatnej lub za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do Internetu powinny być przede wszystkim: likwidacja zjawiska tzw. wykluczenia cyfrowego; wzrost popytu na komercyjne usługi dostępu do sieci Internet; zapewnienie możliwości załatwiania spraw drogą elektroniczną, pomiędzy obywatelem / podmiotem gospodarczym a administracją; stymulowanie przedsiębiorców telekomunikacyjnych do modernizacji infrastruktury; okazjonalny dostęp do Internetu dla użytkowników mobilnych (np. mieszkańców, turystów przebywających w miejscach publicznych w zasięgu hotspotów). 3

II. Warunki podjęcia działalności w zakresie bezpłatnego lub za opłatę niższą niż cena rynkowa dostępu Internetu Podejmując decyzję o prowadzeniu działalności w zakresie telekomunikacji JST powinny uwzględniać sytuację panującą na lokalnym rynku telekomunikacyjnym, muszą realizować projekty tak aby nie wpływały one negatywnie na rozwój równoprawnej i skutecznej konkurencji, np. poprzez wypieranie podmiotów komercyjnych działających lub planujących działalność na danym rynku. Oznacza to między innymi, iż JST zanim zdecydują się bezpośrednio świadczyć usługę dostępu do Internetu na lokalnym rynku telekomunikacyjnym powinny w pierwszej kolejności poszukać rozwiązań alternatywnych. Działalność JST na lokalnym rynku telekomunikacyjnym musi bowiem sprzyjać efektywnemu inwestowaniu w infrastrukturę telekomunikacyjną przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Modernizacja infrastruktury telekomunikacyjnej niezbędnej do świadczenia szerokopasmowych usług dostępu do Internetu, czy też budowa nowej, spełniającej wymagania dla nowoczesnych aplikacji internetowych, wymaga poniesienia przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych wysokich kosztów. Dlatego działania, które zastępują mechanizmy wolnej konkurencji, tj. świadczenie za pieniądze publiczne przez JST usługi dostępu do Internetu na rzecz mieszkańców w zastępstwie przedsiębiorców telekomunikacyjnych, powinny być podejmowane jedynie w przypadkach, gdy przedsiębiorcy telekomunikacyjni nie są zainteresowani budową na danym terenie infrastruktury i świadczeniem tych usług ze względu np. na ich nieopłacalność, ewentualnie wówczas gdy celem interwencji JST jest wsparcie określonych grup osób wykluczonych cyfrowo np. ze względu na niepełnosprawność lub sytuację ekonomiczną. Zanim jednak JST podejmie się świadczenia bezpłatnej lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do Internetu, powinna skonsultować planowany projekt świadczenia bezpłatnej usługi dostępu do Internetu z przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi oraz określić przyczyny, z powodu których mieszkańcy nie korzystają lub nie mogą korzystać z usług oferowanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Ustawa umożliwiła podejmowanie szeregu działań, które JST mogą realizować zanim ostatecznie podejmą się świadczenia na rzecz mieszkańców bezpłatnej lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do Internetu. Przewidziana została między innymi możliwość udostępniania wybudowanej przez JST infrastruktury telekomunikacyjnej nawet za opłatę niższą niż koszt jej wytworzenia, czy też współfinansowania kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych z tytułu świadczenia usług telekomunikacyjnych użytkownikom końcowym. Powyższe jest możliwe w przypadku, gdy ze względu na warunki ekonomiczne żaden przedsiębiorca telekomunikacyjny nie może na danym obszarze prowadzić opłacalnej finansowo działalności telekomunikacyjnej. Biorąc pod uwagę powyższe Prezes UKE oczekuje od JST, przed rozpoczęciem działalności, o której mowa w niniejszym Stanowisku, podjęcia następujących działań: 4

1. zidentyfikowania problemów z dostępem do sieci Internet wśród mieszkańców, np. poprzez przeprowadzenie badań ankietowych, konsultacji, spotkań, analiz lokalnego rynku w zakresie zapotrzebowania na usługę dostępu do Internetu; 2. przeprowadzenia konsultacji w zakresie projektów świadczenia bezpłatnej lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do Internetu z przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi działającymi na danym rynku lokalnym, w celu weryfikacji, czy na tym rynku istnieją rozwiązania alternatywne zmierzające do zapewnienia mieszkańcom dostępu do usługi szerokopasmowego Internetu, 3. przedłożenia przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, w szczególności lokalnym dostawcom usług telekomunikacyjnych, propozycji polegającej na świadczeniu usługi dostępu do Internetu na rzecz mieszkańców na określonych warunkach, w tym oferty obejmującej w szczególności: a) korzystanie z infrastruktury telekomunikacyjnej wybudowanej przez JST lub innej infrastruktury i praw będących w dyspozycji JST; b) współfinansowanie przez JST kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych z tytułu świadczenia usługi dostępu do Internetu mieszkańcom, gdy ze względu na warunki ekonomiczne przedsiębiorcy telekomunikacyjni nie mogą na danym obszarze prowadzić opłacalnej finansowo działalności telekomunikacyjnej, c) powierzenie przedsiębiorcom telekomunikacyjnym świadczenia użytkownikowi końcowemu usługi bezpłatnej lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa. Szczegółowe rozwiązania i treść wzajemnych zobowiązań przedsiębiorców oraz JST muszą uwzględniać zasady zamówień publicznych, ochrony konkurencji i udzielania pomocy publicznej. Przeprowadzenie przez JST wyżej opisanych działań powinno poprzedzać złożenie wniosku do Prezesa UKE przez JST o uzyskanie zgody na podstawie art. 7 Ustawy. Wyniki przeprowadzonych przez JST działań będą przedmiotem szczegółowej analizy ze strony Prezesa UKE, a wynik tej analizy będzie miał wpływ na podjęcie przez Prezesa UKE decyzji o wyrażeniu zgody lub odmowy jej wyrażenia w zakresie świadczenia przez JST działalności na podstawie art. 7 Ustawy. Działania JST dotyczące konsultacji z przedsiębiorcami działającymi na lokalnym rynku telekomunikacyjnym mają na celu zapewnienie, aby wykonywana przez JST działalność była świadczona w sposób przejrzysty i niezakłócający rozwoju równoprawnej i skutecznej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych. Konsultacje mają też spełniać rolę informacyjną dla mieszkańców i lokalnych dostawców, aby zapobiec ewentualnym skargom na działania JST w tym zakresie. 5

III. Rekomendowane przez Prezesa UKE modele w zakresie świadczenia usługi bezpłatnego lub za opłatę niższą niż cena rynkowa dostępu do Internetu 1. POWIERZENIE ŚWIADCZENIA USŁUGI OPERATOROWI Działalność JST Przedsiębiorca telekomunikacyjny JST po przeprowadzeniu konsultacji z przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi działającymi na rynku lokalnym, może powierzyć świadczenie usług dostępu do sieci Internet poprzez wybór w konkurencyjnym przetargu przedsiębiorcy telekomunikacyjnego. Przedsiębiorca telekomunikacyjny w oparciu o własną infrastrukturę świadczy usługę dostępu do sieci Internet bez pobierania opłat lub za opłatę niższą niż cena rynkowa. Warunki świadczenia ww. usługi powinny być określone przez JST w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Pomimo, że w całości wykorzystywana jest infrastruktura przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, w omawianym przypadku wymagany jest wpis do rejestru JST wykonujących działalność w zakresie telekomunikacji oraz uzyskanie zgody, o której mowa w art. 7 Ustawy. W tym modelu nie powstanie problem pomocy publicznej, o ile JST nie będzie nabywało usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych będących przedsiębiorcami. 2. WSPÓŁPRACA JST Z OPERATOREM Działalność JST Przedsiębiorca telekomunikacyjny JST buduje infrastrukturę telekomunikacyjną w ramach własnej działalności. Następnie JST powinna przeprowadzić konsultacje na lokalnym ranku telekomunikacyjnym, aby zbadać 6

zainteresowanie przedsiębiorców telekomunikacyjnych dotyczące współpracy z JST w zakresie świadczenia usługi dostępu do Internetu na preferencyjnych warunkach. W konkurencyjnym przetargu infrastruktura telekomunikacyjna zostaje udostępniona przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu, który będzie eksploatował sieć telekomunikacyjną w celu dostarczenia bezpłatnej lub za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do sieci Internet (działalność tego rodzaju może wyczerpywać aktywność operatora prowadzoną z wykorzystaniem tej infrastruktury, ale może być też taki wariant, w którym operator prowadzi dowolną działalność z jej wykorzystaniem, ale w zamian za to ma obowiązek świadczenia dla niektórych grup wykluczonych cyfrowo usług darmowych lub o obniżonej opłacie). Rolą JST jest wybudowanie infrastruktury i przekazanie jej do używania przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu, oraz określenie warunków świadczenia usługi dostępu do Internetu. Usługa dostępu do sieci Internet bez pobierania opłat lub za opłatę niższą niż cena rynkowa finansowana jest przez JST. Przedsiębiorca telekomunikacyjny zarządza siecią i świadczy bezpłatną lub za opłatę niższą niż cena rynkowa usługę dostępu do Internetu. Udostępnienie infrastruktury wybudowanej ze środków publicznych, pomimo przeprowadzenia przetargu na wyłonienie jej operatora, może w zależności od zakresu uprawnień i zobowiązań oraz zasad rozliczeń w umowie pomiędzy JST a wyłonionym operatorem - stanowić udzielenie pomocy publicznej temu operatorowi. Dopóki nie zostanie ustanowiony program pomocowy (np. w drodze rozporządzenia wykonawczego do Ustawy), to taka pomoc publiczna musi być poprzedzona indywidualną notyfikacją w Komisji UE, co z kolei wiąże się z koniecznością spełnienia warunków określonych w Wytycznych wspólnotowych. W tym modelu również wymagany jest wpis do rejestru JST wykonujących działalność w telekomunikacji oraz JST zobowiązana jest do wystąpienia do Prezesa UKE o uzyskanie opinii/zgody, o której mowa w art. 7 Ustawy. 3. WŁASNA DZIAŁALNOŚĆ JST Działalność JST JST buduje infrastrukturę telekomunikacyjną w ramach własnej działalności, a następnie eksploatuje sieć dla potrzeb własnych oraz świadczy bezpłatną lub za opłatę niższą niż cena rynkowa usługę dostępu do sieci Internet poprzez publiczne punkty dostępu do Internetu (np. nadajniki Wi-Fi zlokalizowanych na budynkach miejskich). Działalność taka może być podejmowana przez JST po przeprowadzeniu konsultacji z lokalnymi przedsiębiorcami, w wyniku braku zainteresowania lokalnych dostawców usług telekomunikacyjnych modelami wskazanymi w punktach 1 i 2. Działalność JST powinna być podejmowana tylko w sytuacjach ostatecznych tj. przy całkowitym braku zainteresowania 7

świadczenia przez lokalnych dostawców usługi dostępu do sieci Internet bez pobierania opłat lub za opłatę niższą niż cena rynkowa. W tym modelu również wymagany jest wpis do rejestru JST wykonujących działalność w zakresie telekomunikacji oraz uzyskanie opinii/zgody od Prezesa UKE na świadczenie usługi bez pobierania opłat lub za opłatę niższą niż cena rynkowa, o której mowa w art. 7 Ustawy. Świadczenie takich usług dla przedsiębiorców będących użytkownikami końcowymi lub też przysporzenie korzyści przedsiębiorcom świadczącym usługi drogą elektroniczną, do których zapewnia się dostęp poprzez publiczne punkty dostępu do Internetu, najczęściej będzie powodowało problem pomocy publicznej. 8

IV. Ograniczenia techniczne w świadczeniu usługi dostępu do sieci Internet bez pobierania opłat lub za opłatę niższą niż cena rynkowa Niezależnie od wybranego modelu działalności, należy ograniczyć funkcjonalność oferowanej usługi w taki sposób, aby nie była ona substytutem usługi dostępnej u działających na rynku przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Usługa dostępu do sieci Internet bez pobierania opłat lub za opłatę niższą niż cena rynkowa nie powinna zastępować komercyjnych usług oferowanych na rynku. Powinna umożliwiać dostęp do podstawowych funkcjonalności sieci Internet. Wymóg ten nie dotyczy przypadków opisanych w pkt V poniżej. W przypadku modeli 1 i 2 warunki ograniczające powinny być ustalone w umowie zawartej pomiędzy JST a przedsiębiorcą telekomunikacyjnym. Wymagane przez Prezesa UKE minimalne warunki techniczne świadczenia usługi dostępu do sieci Internet bez pobierania opłat lub za opłatę niższą niż cena rynkowa: 1. Wysyłanie i odbieranie danych z maksymalną prędkością połączenia nie więcej niż 512 kbit/s; 2. Czas jednorazowej sesji w ramach dostępu nieodpłatnego nie będzie dłuższy niż 60 minut, przy czym ograniczenie połączenia dotyczyć będzie: a. urządzenia końcowego lub b. użytkownika, jeżeli będzie on rejestrowany. 3. Miesięczny limit transferu danych nie więcej niż 750 MB dla użytkownika, z zastrzeżeniem indywidualnego podejścia uzasadnionego sytuacją na poszczególnych rynkach lokalnych, które może spowodować obniżenie tej granicy lub odstąpienie od tego ograniczenia; 4. Przyznanie użytkownikowi lub urządzeniu końcowego indywidualnego kodu dostępu do sieci Internet w celu rozliczania ograniczeń. Rejestracja nazw użytkowników i haseł dostępu Rejestracja musi umożliwiać jednoznaczne zidentyfikowanie użytkownika końcowego lub jego urządzenia końcowego w celu przyznania i rozliczania ww. ograniczeń. Weryfikacja użytkowników może odbywać się w szczególności poprzez: kod dostępu przesyłany w formie wiadomości tekstowej SMS (dla turystów i użytkowników mobilnych), rejestrację użytkownika (w urzędzie gminy, poprzez formularz itp.). 9

V. Hotspoty w miejscach publicznych Praktyka pokazuje, że popularną formą zapewniania Internetu przez JST jest instalacja hotspotów, które swoim zasięgiem obejmują miejsca publiczne 2. Generalnie usługa ta nie zapewnia dostępu do Internetu w pełni porównywalnego do tego, jakim się cieszą abonenci przedsiębiorców telekomunikacyjnych, ani pod względem funkcjonalności, ani dostępności i zasięgu terytorialnego. Użytkownicy hotspotów mają dostęp do Internetu tylko w miejscach, w których zlokalizowano punkty dostępu. W celu skorzystania z usług internetowych muszą zatem udać się do wybranej lokalizacji. Prezes UKE pozytywnie ocenia budowę przez JST hotspotów, z których można skorzystać w miejscach publicznych i co do zasady w przypadku świadczenia przez JST usługi dostępu do Internetu za pomocą hotspotów tylko i wyłącznie w miejscach publicznych nie jest wymagana procedura polegająca na uzyskaniu w drodze decyzji zgody Prezesa UKE na podstawie art. 7 Ustawy. Jednakże JST świadczące/planujące świadczyć usługi dostępu do Internetu za pomocą hotspotów w miejscach publicznych zobowiązane są każdorazowo wystąpić do Prezesa UKE z informacją o planowanej działalności w tym zakresie oraz z zapytaniem, czy wykonywanie planowanej przez JST działalności w telekomunikacji podlega procedurze, o której mowa w art. 7 ust. 1 Ustawy. Zapytanie takie powinno zawierać dokładny opis planowanej działalności wraz mapami lokalizacyjnymi hotspotów (ich dokładną liczbą, zasięgiem, określeniem czy zasięg obejmuje budynki mieszkalne i jaki procent mieszkańców ma możliwość korzystania z dostępu do gminnego Internetu w swoim miejscu zamieszkania) oraz wprowadzonymi ograniczeniami technicznymi usługi. Działania w tym zakresie powinny być również zawsze poprzedzone konsultacjami z lokalnymi przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi, a wyniki tych konsultacji przekazane Prezesowi UKE wraz z zapytaniem/wnioskiem. W takim przypadku Prezes UKE może wyrazić zgodę na odstąpienie od procedury wskazanej w art. 7 Ustawy. Aby uzyskać zgodę na odstąpienie od procedury z art. 7 ust 1 Ustawy, JST muszą przede wszystkim zapewnić i wykazać, że zasięg oddziaływania hotspotów w takich miejscach będzie ograniczony tylko do obszaru danego budynku, placu, parku lub ulicy bez możliwości korzystania przez mieszkańców w miejscu zamieszkania. Zgodnie z art. 6 Ustawy, w przypadku usług telekomunikacyjnych świadczonych wyłącznie w miejscach publicznych przez publiczne dostępne punkty dostępu do Internetu nie stosuje się wymagania, iż działalność JST w zakresie bezpłatnej usługi do Internetu może być wykonywana, o ile nie jest zaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych oraz że działalność taka musi być proporcjonalna i niedyskryminująca. Tym bardziej bez tego ograniczenia istotne staje się, żeby działalność w zakresie hotspotów nie zakłócała rozwoju konkurencyjnego rynku. JST przedkłada propozycję planowanej działalności w formie zapytania do Prezesa UKE z informacjami dotyczącymi zakresu usługi bezpłatnego Internetu świadczonej w formie 2 Pod pojęciem miejsca publicznego należy rozumieć określony obszar dostępny dla ogółu ludności, w szczególności place miejskie, budynki użyteczności publicznej (urzędy, muzea, szkoły, dworce), place uniwersyteckie, aleje, parki. 10

bezpłatnych hotspotów wraz z ograniczeniami funkcjonalnymi usługi, tak aby usługa nie była konkurencyjna w stosunku do dostępnych na rynku lokalnym ofert komercyjnych. Działalność ta bowiem ma spełniać funkcję podstawową, służącą do korzystania z elementarnych możliwości jakie niesie ze sobą dostęp Internetu, a nie do korzystania z niego w sposób zaawansowany. Z usługi tej docelowo mogą korzystać turyści, mieszkańcy przebywający w zasięgu hotspotów z odpowiednimi urządzeniami (laptopy, notebooki, telefony komórkowe, smartfony) umożliwiającymi uzyskanie dostępu do sieci Internet. 11

VI. Szczególne przypadki odstępstw od ograniczeń w zakresie świadczenia bezpłatnej lub za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do Internetu Pomoc socjalna Odstąpienie od ograniczeń możliwe jest w przypadku usługi przyznanej w ramach pomocy społecznej dla indywidualnego odbiorcy. W szczególności dotyczy to pomocy jaka skierowana jest do beneficjentów działania 8.3 ( Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu einclusion ) w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013. Działanie to ma na celu zapewnienie dostępu do Internetu dla osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym z powodu trudnej sytuacji materialnej lub niepełnosprawności. Działanie polega na sfinansowaniu dostępu do Internetu osobom objętym systemem wsparcia społecznego lub niepełnosprawnych, zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Ma ono charakter dofinansowania przekazywanego JST lub konsorcjom JST i organizacjom pozarządowych, które są odpowiedzialne za kompleksową realizację działań związanych z udzieleniem wsparcia uprawnionym gospodarstwom domowym na terenie danej JST. Projekt z działania 8.3 POIG może być realizowany na dowolnym obszarze, a więc niezależnie czy występuje konkurencja infrastrukturalna (obszar czarny), istnieje infrastruktura tylko jednego operatora (obszar szary), czy też nie ma żadnej infrastruktury szerokopasmowej (obszar biały). W przypadku gdy JST planuje świadczyć usługę dostępu do Internetu bezpłatnie lub za opłatę niższą niż cena rynkowa, w ramach działania 8.3 tylko i wyłącznie dla ściśle określonej grupy beneficjentów, powinna wystąpić do Prezesa UKE o uzyskanie zgody na podstawie art. 7 Ustawy, jednakże Prezes UKE odstępuje od określania w decyzji ograniczeń dotyczących prędkości transferu danych, limitu trwania jednorazowej sesji oraz miesięcznego limitu transferu danych. Należy wyjaśnić, że odstąpienie od wprowadzenia ww. ograniczeń ma uzasadnienie w tym, iż usługa ta ma być skierowana do ściśle określonej grupy beneficjentów (m.in. osób niepełnosprawnych, osób korzystających z pomocy społecznej), której członkowie są selektywnie dobierani i należą do grupy osób które nie są w stanie ponieść kosztów zakupu komercyjnego dostępu do Internetu. Osoby te muszą spełniać określone kryteria dochodowe lub legitymować się zaświadczeniem potwierdzającym ich niepełnosprawność, co jest weryfikowane przez JST na etapie kwalifikacji do projektu unijnego. Wobec powyższego, uruchomienie takiej usługi dla ściśle określonej grupy beneficjentów - mieszkańców JST - nie wpłynie negatywnie na konkurencję, przyczyni się natomiast do zapobiegania zjawiska wykluczenia społecznego. Ponadto osoby zaliczane do grupy zagrożonych wykluczeniem cyfrowym wymagają wsparcia i stworzenia im niezbędnych warunków do uczestnictwa w społeczeństwie informacyjnym. Oferowanie przez JST usługi dostępu do sieci Internet bez pobierania opłat lub za opłatę niższą niż cena rynkowa będzie dla tej grupy często jedyną szansą na skorzystanie z niej i przyczyni się do ograniczenia zjawiska dalszej marginalizacji cyfrowej tych mieszkańców. 12

Jednocześnie usługa ta powinna mieć parametry pozwalające na możliwość korzystania z zaawansowanych technologicznie aplikacji internetowych wymagających wyższych przepływności łączy. Indywidualna pomoc Osoby zaliczane do grupy zagrożonych wykluczeniem cyfrowym wymagają wsparcia i stworzenia im niezbędnych warunków do uczestnictwa w społeczeństwie informacyjnym. Możliwe to jest m.in. poprzez zapewnienie takim osobom odpowiedniego sprzętu komputerowego (w tym udogodnień dla osób niepełnosprawnych) oraz szkoleń. Jednym z elementów takiego wsparcia może być również zapewnienie bezpłatnej usługi dostępu do Internetu. W takim przypadku JST powinna jednak najpierw zbadać przyczyny braku dostępu do sieci Internet przez te osoby. Dopiero gdy działania odnoszące się do kształcenia, udostępnienia odpowiednich urządzeń czy też współpracy z przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi nie są wystarczające do budowania otoczenia sprzyjającego zapewnieniu usług dostępu do Internetu, JST może realizować projekty bezpośrednio związane ze świadczeniem osobom zagrożonym wykluczeniem cyfrowym bezpłatnej lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do Internetu. Oferowanie przez JST bezpłatnej usługi dostępu do Internetu będzie dla tej grupy często jedyną szansą na skorzystanie z niej i przyczyni się do ograniczenia zjawiska dalszej marginalizacji cyfrowej tych mieszkańców. Jednocześnie świadczenie takiej usługi dla ściśle określonej grupy może zapewniać nieograniczony pod względem czasu dostęp do Internetu oraz gwarantować możliwość korzystania z zaawansowanych technologicznie aplikacji internetowych wymagających wyższych przepływności łączy. Odbiorcami takiego działania mogą być m.in. osoby: długotrwale bezrobotne, niezatrudnione, korzystające ze świadczeń pomocy społecznej, niepełnosprawne, w wieku emerytalnym. Dostęp powinien być przyznawany indywidualnie na proporcjonalnych, niedyskryminujących warunkach. Finansowanie pochodzi wyłącznie ze środków JST bez dotacji unijnych w tym zakresie. Potrzeby własne jednostek publicznych Ograniczeń, o których mowa w niniejszym stanowisku, nie stosuje się również do usługi świadczonej przez JST na potrzeby własne JST oraz podmiotów publicznych. Pod pojęciem podmiotu publicznego, zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 5 lutego 2009 r. o partnerstwie publiczno prywatnym (Dz. U. Nr 169, poz. 1420, z późn. zm.) należy rozumieć: a) jednostkę sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, b) inną, niż określona w lit. a, osobę prawną, utworzoną w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w lit. a, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot: finansują ją w ponad 50 % lub posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub 13

mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego, d) związki podmiotów, o których mowa w lit. a i b; JST realizująca usługę dostępu do Internetu na potrzeby własnych jednostek publicznych., powinna wystąpić z zapytaniem do Prezesa UKE czy planowana usługa w zakresie świadczenia bezpłatnego dostępu do Internetu na potrzeby własnych jednostek publicznych. Podlega procedurze wskazanej w art. 7 Ustawy. W zapytaniu powinny być przedstawione szczegóły planowanej usługi, co pozwoli na ocenę Prezesa UKE w tym zakresie oraz przygotowanie stosownej opinii. 14

VII. Inne rodzaje świadczenia przez JST usługi dostępu do Internetu bezpłatnie lub za opłatę niższą niż cena rynkowa nie podlegające pod procedurę z art. 7 Ustawy Kioski internetowe i PIAP-y JST mogą w zakresie swojej działalności dotyczącej świadczenia usługi dostępu do Internetu umożliwiać swoim mieszkańcom dostęp do sieci Internet za pomocą tzw. Kiosków Internetowych. Kiosk Internetowy/infomat/infokiosk to stacjonarne urządzenie pozwalające na dostęp do usług e-administracji lub Internetu, umieszczane w miejscach publicznych. Użytkownicy mogą korzystać z dostępu do sieci tylko i wyłącznie w danej lokalizacji, za pomocą zainstalowanych tam urządzeń. Nie istnieje natomiast możliwość korzystania z dostępu do sieci poza wyznaczonym miejscem publicznym oraz za pomocą urządzeń mobilnych tj. laptop, notebook, smartfon, telefon komórkowy. Należy zaznaczyć, że JST realizujące usługę dostępu do Internetu za pomocą kiosków internetowych oraz komputerów zlokalizowanych w miejscach publicznych tj. urzędy, biblioteki, muzea, dworce, przystanki poprzez stacjonarne urządzenia tzw. PIAP-y nie mają obowiązku wystąpienia do Prezesa UKE z wnioskiem z art. 7 Ustawy, tj. nie podlegają pod procedurę uzyskania zgody w postaci decyzji administracyjnej. JST może natomiast wystąpić z zapytaniem do Prezesa UKE w zakresie planowanego zakresu usługi bezpłatnego Internetu za pomocą kiosków internetowych, PIAP-ów. Ww. działalność nie podlega ograniczeniom funkcjonalnym wskazanym w punkcie IV niniejszego Stanowiska. 15

VIII. Wymagane dokumenty jakie JST powinna przedstawić we wniosku o uzyskanie zgody Prezesa UKE na świadczenie bezpłatnej lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do Internetu W uzasadnieniu do wniosku JST powinna przedłożyć następujące informacje: 1) Wskazać, czy zostały spełnione przesłanki z art. 3 ust. 2 i 3 Ustawy. W powyższym przepisie Ustawy określone zostały fundamentalne warunki, które muszą być przestrzegane przez samorządy m.in. w zakresie świadczenia usługi dostępu do sieci Internet użytkownikom końcowym. Warunki te stwarzają podstawowe gwarancje, że działalność samorządów nie zakłóci konkurencji w sektorze telekomunikacyjnym oraz nie ograniczy, lecz jeśli to możliwe - pobudzi prywatne inicjatywy inwestycyjne. W szczególności infrastruktura i sieci wybudowane lub nabyte przez samorządy poddane są regule otwartej sieci, co oznacza obowiązek umożliwienia współkorzystania z nich oraz dostępu do nich dla wszystkich zainteresowanych przedsiębiorców telekomunikacyjnych na równych i przejrzystych zasadach (jednakże ograniczenia w tym zakresie mogą wynikać z warunków przyznania dotacji ze środków unijnych lub z reguł udzielania pomocy publicznej). Zasady współpracy między JST a operatorem ustalane są w umowie, a w przypadku sporu przez Prezesa UKE w drodze decyzji. Zasady te muszą tworzyć stronom warunki efektywnego inwestowania. W związku z powyższym JST przedkładając wniosek powinna wziąć pod uwagę w odpowiednich rubrykach w szczególności następujące informacje: wyniki i dokumenty konsultacji w zakresie projektu świadczenia bezpłatnej lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa usługi dostępu do Internetu z przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi, przeprowadzone w celu weryfikacji, czy na danym rynku lokalnym istnieją rozwiązania alternatywne zmierzające do zapewnienia mieszkańcom dostępu do szerokopasmowej usługi dostępu do Internetu, stanowiska przedsiębiorców telekomunikacyjnych oraz JST w zakresie propozycji świadczenia na wybudowanej przez JST infrastrukturze telekomunikacyjnej usługi dostępu do Internetu na rzecz mieszkańców na określonych warunkach, w tym obejmujących w szczególności: współfinansowanie przez JST kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych z tytułu świadczenia usługi dostępu do Internetu mieszkańcom, gdy ze względu na warunki ekonomiczne przedsiębiorcy telekomunikacyjni nie mogą na danym obszarze prowadzić opłacalnej finansowo działalności telekomunikacyjnej, powierzenie świadczenia tej usługi bezpłatnie lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa przedsiębiorcom telekomunikacyjnym. 16

uzasadnienie, że świadczona usługa nie będzie zakłócać konkurencji i tworzyć barier dla potencjalnych nowych dostawców usług; stopień pokrycia zasięgiem sieci telekomunikacyjnych, z podziałem na rodzaje tych sieci, w tym liczba przedsiębiorców telekomunikacyjnych działających na obszarze zainteresowanej jednostki samorządu terytorialnego oraz zakres terytorialny i usługowy ich działalności telekomunikacyjnej. Mogą to być dane z rozesłanych ankiet do przedsiębiorców telekomunikacyjnych albo dane z innych dostępnych źródeł; potwierdzenie, czy będą one spełniały obowiązek otwartości sieci umożliwienie współkorzystania z infrastruktury oraz dostępu do niej dla wszystkich zainteresowanych przedsiębiorców telekomunikacyjnych na równych i przejrzystych zasadach; potwierdzenie, czy warunki świadczenia usługi dostępu do Internetu przez JST są przejrzyste dla użytkowników. Przejrzystość oznacza, że potencjalny użytkownik będzie mógł w przystępny sposób zapoznać się z ofertą jednostki samorządu terytorialnego. Przede wszystkim zasady korzystania z dostępu do Internetu powinny być sformułowane w sposób jasny, niebudzący wątpliwości. Przepisy regulaminu świadczenia usługi dostępu do Internetu muszą być również zgodne z ustawą z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.). Jednocześnie określone prawa i obowiązki stron, jak również dane dotyczące jakości omawianej usługi, nie mogą wprowadzać w błąd potencjalnego użytkownika. JST powinna również wskazać dla kogo ww. usługa będzie przeznaczona. JST może także uzasadnić konieczność przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu i zapewnienia użytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie różnorodności usług telekomunikacyjnych, ich ceny i jakości oraz potrzebę pobudzania popytu na danym obszarze. O ile będzie to wskazane i możliwe, JST uzasadniając wniosek powinna wziąć pod uwagę dodatkowe informacje, np. czy planowane jest wejście na lokalny rynek telekomunikacyjnego innego podmiotu świadczącego usługi telekomunikacyjne. Art. 3 ust. 3 Ustawy potwierdza, że działalność JST w zakresie telekomunikacji wykonywana jest przy zastosowaniu przepisów o pomocy publicznej. Oznacza to, że w każdym projekcie, oprócz przestrzegania obowiązku niezakłócania równoprawnej i skutecznej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych (art. 3 ust. 2 Ustawy), konieczne jest ustalenie czy projekt przewiduje udzielenie pomocy publicznej, a jeżeli tak to w jaki sposób spełnione są warunki dopuszczalności takiej pomocy. 2) Wskazać, czy została spełniona przesłanka z art. 3 ust. 5 Ustawy. W tym zakresie należy załączyć uchwałę jednostki samorządu terytorialnego w sprawie wykonywania działalności telekomunikacyjnej. 3) Wskazać, czy JST uzyskała wpis do Rejestru JST wskazanego w art. 5 Ustawy Zgodnie z art. 5 Ustawy działalność o której mowa w art. 3 ust. 1 Ustawy, niebędąca działalnością gospodarczą, wykonuje się zgodnie z przepisami z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne, z tym że prowadzenie tej działalności przez JST, także w formie niewyodrębnionej w ramach jej osobowości prawnej, jak również w formie porozumienia, związku lub stowarzyszenia jednostek, fundacji której fundatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, porozumienia komunalnego, spółki kapitałowej lub spółdzielni z udziałem samorządu terytorialnego, wymaga uzyskania wpisu do rejestru JST wykonujących działalność w zakresie telekomunikacji. 17

4) Wskazać, czy zostały spełnione przesłanki z art. 6 ust. 1 Ustawy. Zgodnie z art. 6 ust. 1 Ustawy świadczenie usług przez JST na rzecz użytkowników końcowych, w szczególności bezpłatnej lub oferowanej po cenie niższej niż rynkowa usługi dostępu do Internetu, może mieć miejsce jeżeli nie jest zaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych. Działalność taka musi być proporcjonalna i niedyskryminująca, co oznacza że musi być odpowiednia do zidentyfikowanych lokalnych potrzeb i braku możliwości zaspokojenia ich przez rynek, a także że każde zróżnicowanie odbiorców w zakresie świadczonych usług musi być uzasadnione. Co do zasady nie będzie uzasadnione świadczenie przez JST dla wszystkich mieszkańców usługi bezpłatnej lub o cenie niższej niż rynkowa, jeżeli na danym obszarze co najmniej jeden operator oferuje lub planuje w najbliższym czasie oferowanie tego samego rodzaju przystępnych cenowo usług (ceny musiałyby być trzy lub czterokrotnie wyższe niż na obszarach o rozwiniętej konkurencji, by uzasadniona była tak szeroka interwencja JST). Natomiast niezależnie od liczby działających operatorów JST może zapewniać takie usługi grupom wykluczonym cyfrowo ze względu na niskie dochody lub niepełnosprawność, aczkolwiek warunki świadczenia takich usług za każdym razem będą indywidualnie badane i ustalane przez Prezesa UKE w decyzji wyrażającej zgodę na świadczenie przez JST usług na rynku detalicznym. Wskazanych na wstępie ograniczeń nie stosuje się w przypadku świadczenia usług telekomunikacyjnych na potrzeby organów administracji publicznej, państwowych lub samorządowych jednostek organizacyjnych oraz innych podmiotów publicznych, a także w przypadku usług telekomunikacyjnych świadczonych wyłącznie w miejscach publicznych przez publicznie dostępne punkty dostępu do Internetu (art. 6 ust. 2 Ustawy). W związku z powyższym JST uzasadniając wniosek powinna wziąć pod uwagę (za wyjątkiem usługi, o której mowa w art. 6 ust. 2 Ustawy) następujące informacje: czy występuje wykluczenie cyfrowe lub istnieje takie zagrożenie. Zjawisko wykluczenia cyfrowego oznacza w szczególności różnice w dostępie i korzystaniu z komputera i z Internetu pomiędzy osobami o różnym statusie społeczno-ekonomicznym lub określonymi obszarami. W szczególności dotyczy to mieszkańców terenów wiejskich i mało zurbanizowanych, gdzie koszt dostępu do Internetu jest wyższy, a liczba potencjalnych dostawców usług znacznie ograniczona; liczbę mieszkańców obszaru objętego wnioskiem liczba osób mających miejsce zamieszkania na obszarze objętym wnioskiem; w tym celu JST może wykorzystać dane z Głównego Urzędu Statystycznego; potencjalna liczba osób znajdująca się w zasięgu sieci, która ma możliwość korzystania z dostępu do darmowego Internetu w miejscu swojego zamieszkania wraz z mapkami przedstawiającymi lokalizację hotspotów i ich zasięg; przybliżony odsetek mieszkańców korzystających z usługi dostępu do sieci Internet na rynku lokalnym; wyniki przeprowadzonych konsultacji, ankiet nt. czy mieszkańcy są zainteresowani określoną usługą dostępu do Internetu świadczoną przez JST; wszelkie inne informacje dotyczące sytuacji na lokalnym rynku usług, które mają być świadczone, jakie mogą mieć wpływ na decyzję Prezesa UKE (np. posiadane ekspertyzy 18

i analizy ekonomiczne, prawne, techniczne, dotyczące działalności telekomunikacyjnej na danym rynku lokalnym, projekty unijne, dane statystyczne, ankietowe i inne). Jeżeli w wyniku badania Prezesa UKE okaże się, że warunki wyłączające zastosowanie przesłanki braku zaspokojenia zapotrzebowania użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych nie są spełnione konieczna jest jej analiza, w oparciu o obiektywne mierniki. Takimi miernikami w opinii Prezesa UKE są średni poziom nasycenia usługami dostępu do sieci Internet w Polsce oraz poziom zapotrzebowania na usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu mierzony na podstawie badań konsumenckich. Użycie takich empirycznych wskaźników pozwala na postawienie granicy braku zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne, czyniąc tym samym decyzję Prezesa UKE przejrzystą i nie uznaniową. W przypadku pierwszego miernika porównujemy poziom nasycenia usługami dostępu do Internetu w danej JST ze średnim poziomem nasycenia tymi usługami w Polsce. Z kolei stosując drugi miernik porównujemy poziom nasycenia usługami dostępu do Internetu w danej JST ze zgłaszanym przez konsumentów poziomem zapotrzebowania na usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu (w trakcie corocznych badań konsumenckich). Podczas badania konkretnego zgłoszenia dla danej JST stosujemy oba te mierniki jednocześnie, przy czym pierwszy z nich traktujemy jako pomocniczy (pokazuje on jak kształtuje się nasycenie usługami dostępu do Internetu na nadanym terenie, w porównaniu ze średnią krajową), drugi natomiast jest wskaźnikiem decydującym (odnosi się on wprost do kryterium wskazanego w przepisach ustawy i pozwala ocenić czy zapotrzebowanie zgłaszane przez konsumentów jest zaspokojone). Jeśli poziom nasycenia usługami dla danej JST jest niższy niż średni poziom zgłaszanego przez konsumentów zapotrzebowania w badaniu konsumenckim, należy uznać, że na terenie danej JST występuje brak zaspokojenia zapotrzebowania użytkowników końcowych na usługi dostępu do Internetu. Jeśli przesłanka braku zaspokojenia zapotrzebowania użytkowników końcowych na usługi telekomunikacyjne nie jest spełniona, co do zasady Prezes UKE musi wydać decyzję odmowną w sprawie wniosku JST. W takim przypadku JST, aby uzyskać pozytywną decyzję Prezesa UKE, powinna udowodnić, że mimo wysokiej penetracji usługami dostępu do Internetu, na obszarze danej JST wciąż występują białe plamy, w których nie należy się spodziewać jakichkolwiek inwestycji w infrastrukturę telekomunikacyjną (np.: zamieszkiwanie tych obszarów wyłącznie przez osoby nie posiadające innych źródeł utrzymania niż pomoc socjalna), przez co osoby je zamieszkujące nadal nie będą mogły uzyskać dostępu do Internetu. Jednakże w takim przypadku obszar oddziaływania bezpłatnej sieci powinien być ograniczony tylko do tych obszarów. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej Magdalena Gaj 19