Centrum Edukacji Hydrologiczno Meteorologicznej IMGW Zasady budowy lokalnych systemów ostrzeŝeń powodziowych Roman Konieczny, Paweł Madej IMGW Oddział w Krakowie ul. P. Borowego 14, 30-215 Kraków Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Wytyczne europejskie KaŜda osoba, która moŝe ucierpieć w wyniku powodzi, powinna w miarę moŝliwości podjąć własne działania. W tym celu właściwe organy powinny stworzyć skuteczne systemy informacji, ostrzegania o powodzi oraz jej prognozowania Komisja Europejska Wytyczne dotyczące zapobiegania powodziom, zabezpieczania przed nimi i minimalizowania ich skutków Plany zarządzania ryzykiem powodziowym obejmują wszystkie aspekty zarządzania ryzykiem powodziowym, kładąc szczególny nacisk na zapobieganie, ochronę i stan naleŝytego przygotowania, w tym prognozowanie powodzi i systemy wczesnego ostrzegania Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23.10.2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim 1
Prognozy i ostrzeŝenia enia z IMGW sytuacja prawna Dziennik Ustaw z z dnia 31 sierpnia 2007 r. Nr 158 poz. 1114 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 22 sierpnia 2007 r. w sprawie podmiotów, którym państwowa słuŝba hydrologiczno-meteorologiczna i państwowa słuŝba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać ostrzeŝenia, prognozy, komunikaty i biuletyny oraz sposobu i częstotliwości ich przekazywania.. 2. 1. Prognozy hydrologiczne, meteorologiczne., komunikaty o bieŝącej sytuacji meteorologicznej, hydrologicznej.., ostrzeŝenia przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze, przekazuje się:. 36) marszałkom województw; 37) wojewodom; 38) dyrektorom regionalnych zarządów gospodarki wodnej; 39) dyrektorom urzędów morskich; 40) dyrektorom urzędów Ŝeglugi śródlądowej; 41) dyrektorom wojewódzkich zarządów melioracji i urządzeń wodnych. 2. OstrzeŜenia przed Ŝywiołowym działaniem sił przyrody oraz przed suszą przekazuje się: 1) Prezesowi Zarządu Polskiego Radia S.A.; 2) Prezesowi Zarządu Telewizji Polskiej S.A. Problemy z ostrzeganiem Skuteczność ostrzegania w 1997 r. procent Czy zostałeś ostrzeŝony w 1997 roku? 80 66,7 70 60 50 40 27,8 30 20 10 0 tak nie procent Czy ostrzeŝenia przyszły na czas? 40 36,1 35 30 25 19,4 20 15 10 5 0 za późno trochę za późno odpowiednio 0 W czasie powodzi w 1997 roku aŝ 73 95% badanych ludzi nie zostało oficjalnie ostrzeŝonych o nadchodzącej powodzi. Większość z tych, którzy zostali ostrzeŝeni otrzymała tę wiadomość za późno. procent Źródła ostrzeŝeń o nadchodzącej powodzi 70 60 50 40 30 20 10 0 nikt policja, straŝ sąsiedzi inne 2
Lokalne systemy monitoringu i ostrzeŝeń powodziowych Miasto Wrocław Powiat Świdnicki Gmina Nowa Ruda Powiat Kłodzki Miasto Kędzierzyn-Koźle Miasto Kraków Powiat Staszowski Powiat m. Tarnowski Powiaty zlewni Wisłoki (Jasielski, Dębicki. Ropczycko- Sedziszowski, Mielecki) Miasto Racibórz Powiat śywiecki Gmina Brzesko Przykłady systemów w ostrzeŝeń powodziowych Obywatelski System Ostrzegania Nowa Ruda Inicjatywa samodzielna Nowa Ruda Powiat Kłodzki Cele systemu Monitoring stanów wody Budzenie słuŝb kryzysowych Ostrzeganie mieszkańców Zalety ZaangaŜowanie mieszkańców Prostota rozwiązań Wykorzystanie do wielu celów Wady Brak pomiaru opadów Zawodność telefonii komórkowej Procedura działania Budzenie słuŝb kryzysowych SMS z automatycznej stacji pomiarowej Uruchomienie obserwacji na wodowskazach przez operatora systemu Monitorowanie stanów wody obserwatorzy przesyłają dane do bazy przez wysłanie SMS Analiza trendów przyrostu stanów wody i analiza sytuacji opadowej operator w oparciu o monitoring i obserwacje chmur i radarów Rozsyłanie ostrzeŝeń operator w oparciu o bazę adresową zagroŝonych mieszkańców (SMS) 3
Przykłady systemów w ostrzeŝeń powodziowych Monitoring wspomagający słuŝby s kryzysowe Inicjatywa samodzielna Projekt Likwidacji Skutków w Powodzi Powiat Świdnicki Automatyczne stacje pomiaru poziomu wody (4) i opadu (5), zasilanie bateriami słonecznymi Przekroczenie wartości progowej powoduje wysłanie powiadomienia do gminnych słuŝb Powiat Tarnowski Sondy ultradźwiękowe montowane na 4 mostach na Białej T. (d. Dunajca) po prognozie, Ŝe moŝe być powódź Wydzwonione przez telefon komórkowy wysyłają SMS ze stanem wody, przyrostem za ostatnia godzinę i czasem osiągnięcia stanu alarmowego Przykłady systemów w ostrzeŝeń powodziowych LSOP - Powiat KłodzkiK 4
Entrepôt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 * 8 # Usine Przykłady systemów w ostrzeŝeń powodziowych Francja - Loara Projekt OSIRIS Informacja powinna być dostępna w róŝny r sposób UŜytkownicy Kanały inf. Samorządy, administracja,... PC Local Internet Organizacje sportowe Serwery głosowe WAP Przemysł,... Ludzie Grupy mieszkańców Zintegrowane systemy ostrzegania (1) Lista zagroŝonych J.Kowalski 234-328 W.Koza 432-345 S.Zuta 554-111 L.Sanka 239-912 S.Zieba 421-299 S.Abram 223-431 L.Waliński 423-987 W.Marta 334-677 K.Bies 412-412 B.Biela 411-617 J.Klasa 378-222... Plan reagowania kryzysowego Program edukacyjno-informacyjny 5
Zintegrowane systemy ostrzegania (2) Poziom krajowy Poziom lokalny pomiary, prognozy, ostrzeŝenia... Interpretacja Decyzja CENTRALNY SYSTEM : zbieranie danych modelowanie i prognozowanie rozpowszechnianie informacji OstrzeŜenie Reakcja UŜytkownicy informacji : administracja, mass-media, media, przemysł, rolnictwo, mieszkańcy, cy,... Diagnoza potrzeb (1) ZagroŜenia Źródła a zagroŝenia (typ powodzi, moŝliwe scenariusze rozwoju sytuacji) Zasięg g zagroŝenia (strefy zagroŝenia, z wydzieleniem stref gdzie zagroŝone one jest Ŝycie), ZagroŜeni mieszkańcy i obiekty Grupy zagroŝonych onych Mieszkańcy i uŝytkownicy u terenów w zagroŝonych onych Właściciele lub administratorzy obiektów w produkcyjnych usługowych ugowych i publicznych Właściciele lub administratorzy obiektów w specjalnych (obiektów szczególnie wartościowych, obiektów w zagraŝaj ających środowisku) Osoby bez stałego zameldowania lub przebywające tymczasowo (bezdomni, turyści) 6
Diagnoza potrzeb (2) Element krytyczny czas na reakcję Czas niezbędny dla uratowanie Ŝycia > 30 min (wyd (wydłuŝenie do 90 minut ogranicza ilość wypadków śmiertelnych o 90%) Czas na uratowanie najcenniejszych rzeczy > 2 godziny Czas na uratowanie całego majątku ruchomego > 12 godzin Szkocka Agencja Środowiskowa finansuje budowę systemu, tylko wtedy, gdy jest on efektywny z punktu widzenia bilansu kosztów i korzyści wynikających z jego budowy oraz, gdy czas wyprzedzenia ostrzeŝenia jest dłuŝszy niŝ 3 godziny (Anglia 2 godziny, Walia 1 godzinę) Diagnoza potrzeb (3) Procedura ostrzegania (fazy) Faza I IMGW ostrzega powiatowy (zlewniowy( zlewniowy) zespół reagowania kryzysowego o moŝliwych niebezpiecznych opadach (budzenie słuŝb s powiatowych i gminnych) Faza II SłuŜby gminne (ewentualnie powiatowe) powiadamiają mieszkańców w o moŝliwym zagroŝeniu (powódź jest moŝliwa) Faza III SłuŜby gminne powiadamiają mieszkańców w o nadchodzącej cej powodzi i konieczności ci ewakuacji (powódź jest nieuchronna) Faza IV odwołanie stanu zagroŝenia 7
Analizy ekonomiczne (1) Koszty inwestycji w Kotlinie Kłodzkiej Sprzęt t (40 stacji pomiarowych, stacje dyspozytorskie, sprzęt łączno cznościowy) ciowy) Wykonanie stanowisk pomiarowych, anten, przyłą łączy prądu, sieci kablowej, projektu MontaŜ stacji pomiarowych na stanowiskach Instalacja stacji dyspozytorskich (14) Uruchomienie i testowanie systemu Szkolenia dyspozytorów Zadanie Opracowanie dokumentacji Kwota w złz 999 676 916 646 115 193 131 333 98 454 12 078 62 464 Razem 2 335 844 Procent 43 39 5 6 4 1 3 System dla 6 powiatów w okolicach Denver został zbudowany za kwotę mniejszą niŝ 100 tysięcy dolarów amerykańskich. Oczywiście moŝna wydać więcej, jeśli ma się większe wymagania. Ale trzeba pamiętać, Ŝe monitoring, czyli urządzenia, to tylko jeden z elementów ostrzeŝeń, reszta zaleŝy od ludzi, odpowiednio przeszkolonych i zaangaŝowanych w to, co robią. A to kosztuje duŝo więcej. (Kevin Stewart administrator systemu) Analizy ekonomiczne (2) Koszty eksploatacji i modernizacji systemu koszty utrzymania urządze dzeń w naleŝytym stanie,, w tym równier wnieŝ napraw, wymiany zuŝytych elementów, usuwania skutków w dewastacji koszty energii, opłat telefonicznych itp. koszty weryfikacji czujników w i innych elementów w systemu (np. uaktual- nianie krzywych przepływu, baz adresowych zagroŝonych onych osób koszty modernizacji elementów w systemu,, gdyŝ stosowana zaawansowana technika i technologia starzeje się koszty organizowanych ćwiczeń i testów skuteczności ci systemu koszty utrzymywania wiedzy zespołów na odpowiednim poziomie koszty utrzymania kontaktu z lokalnymi liderami (np. sołtysami) zagroŝonych onych społeczno eczności ci koszty edukacji i informowania ludności Szacunkowe koszty eksploatacji (% kosztów inwestycyjnych) Koszty eksploatacji systemu monitoringu (IMGW) 10% Koszty eksploatacji szacowane w USA 10-20% Koszty działających w Polsce systemów 1-2% 8
Analizy ekonomiczne (3) Bilansuj koszty i moŝliwe korzyści Czy to się opłaca? Jednym z przykład adów w efektywności ekonomicznej lokalnych systemów w ostrzeŝeń jest miasto Milford w USA, gdzie stosunek zysków w do poniesionych kosztów w od roku 1993, kiedy zbudowano system wynosi 4, co oznacza, Ŝe e kaŝdy zainwestowany dolar przyniósł 4 dolary oszczędno dności w stratach powodziowych. Dla systemu ostrzegania zbudowanego dla zlewni rzeki Susquehanna ten współczynnik jest znacznie korzystniejszy i wynosi 20, czyli kaŝdy zainwestowany dolar przyniósł 20 dolarów oszczędno dności. Australijczycy uwaŝaj ają, Ŝe e raczej naleŝy y się spodziewać współczynnik czynników w o wielkości 3-10. Współpraca praca Mieszkańcy (źródło o informacji, komunikacja z lokalną społeczno ecznością,, edukacja) Mas-media (edukacja, doradztwo dla mieszkańców, promocja pomocy po powodzi, ostrzeŝenia) enia) IMGW (wczesne ostrzeganie, udostępnianie informacji, doradztwo) Inne instytucje (RZGW OKI, WZMiUW,, PSP ) 9
Edukacja, informacja, szkolenia -Tematy - Adresaci - Formy Co moŝemy zyskać? Gospodarstwa domowe, które poniosły y straty w mieniu Gospodarstwa, które miały y straty z tytułu u zniszczenia mieszkania (ściany, podłogi, ogi, instalacja) Leśnictwo 2% WyposaŜenie Gosp. domowe 12% Liczba 246 200 105 300 Strata [mln[ zł] 1 447,0 Lipiec, 1997 573,5 873,5 Lipiec, 2003 Wilsznia: : 5 osób, Wisłoka: 1 osoba Rolnictwo 22% Źródła: GUS Firmy 24% ~12 mld zł Inne 41% Budowle wodne 19% Drogi, ulice 12% Budynki 5% Inne 4% Środki transportu Firmy Rolnictwo Gospodarstwa domowe Razem Strata [mln zł] 24,4 100,0 72,0 196,4 10
Przewodnik o systemach monitoringu i ostrzeŝeń powodziowych Zleceniodawca Ministerstwo Środowiska Strona finansująca Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wykonawca Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Dziękuj kuję za uwagę 11