WIEDZA O NOWOTWORACH I PROFILAKTYCE

WIEDZA O NOWOTWORACH I PROFILAKTYCE Agnieszka Dyzmann-Sroka Anna Kubiak Maciej Trojanowski Wielkopolskiej w latach 2007- Wielkopolskie Centrum Onkologii 2008

RAPORT Z BADANIA PRZEPROWADZONEGO OLAN 2

Wprowadzenie dziedzinie epidemio -interwency Pierwsze badanie pt.: ZDROWYM, NOWOTWORACH I PROFIALAKTYCE IEDZA O tkich 203 lekarzy w III PROFILAKTYCE rojekty e y w. - pod kierunkiem mgr Agnieszki Dyzmannpro prozdrowotne. badawczej), o dwie pierwsza podstawowa (po charakterystyki ielkopolan n.t. Natomiast zmienna - status materialny -. o w zakresie zmiennych A., 3

B. -ekonomiczny C. D. E. F. przez jednostki i grupy w obszarze zdrowia, korzystania z opieki medycznej zdrowotnych awiskami patologicznymi. rekomendacje - stanowi planowani zdiagnozowane w niniejszym badaniu potrzeby. z wynikami badania przeprowadzonego w III kwartale 2007 roku na grupie 268 lekarzy z Wielkopolski Poznania. Dla p w jednego miejsca po przecinku) zastosowano cztery 25-39 lat; 40-. Na www.wco.pl/pp. (grupa 18-24 lata; y na Wyniki badania w postaci - -. 47,8 ankietowanych 265 kobiet (52,2 ankietowanych) i 243 4

mężczyźni; 47,8 kobiety; 52,2 Wykres standardowym=17,6 i N=508. R - patrz wykres numer 2). kobiety mężczyźni ; N=508. a, przy odchyleniu nie jest standardowy, co zbadano na 0,01; dla testu Schapiro-Wilka p=0,000000 Wykres 2. ; N=508. 5

Badanych skategoryzowano w cztery grupy wiekowe. Ponad 1/3 tj. 34,3 stanowili respondenci w wieku 40-59 lat. Tabela numer 1 wieku w Kategoria Odsetek wiekowa kobiety kobiety 18-24 lat 42 37 79 17,3 14,0 15,5 25-39 lat 73 75 148 30,0 28,3 29,1 40-59 lat 85 89 174 35,0 33,6 34,3 pow. 60 lat 43 64 107 17,7 24,1 21,1 243 265 508 100,0 100,0 100,0 Tabela ; N=508. ni (numer 3), w analizow ). ). 40,00 37,7 35,00 30,00 29,8 25,00 20,00 19,0 15,00 13,4 10,00 5,00 0,00 Wykres 3. podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe n=506. Szczeg numer 4 ). W kobiety - niemal, ) i zaledwie, 6

200 180 160 140 120 113 65 100 80 60 40 20 40 56 78 86 24 44 0 podstawowe zawodowe Kobiety Wykres 4. ; n=506. Tabela numer 2 przedstawia kategor Stan cywilny Odsetek 271 53,3 wdowiec, wdowa 67 13,2 w separacji, rozwiedziony/na 16 3,2 wolny (kawaler, panna) 154 30,3 508 100,0 Tabela 2. wilny; N=508. Tabela nume ospodarstwie domowym (w liczbie tej - 3 i 2 osoby (odpowiednio 23,2 i 22,1). Tabela 3. Odsetek 1 92 18,1 2 112 22,1 3 118 23,2 4 105 20,7 81 15,9 508 100,0 ; N=508. N,1 m,1 i 38,8 badania. 7

Miejsce zamieszkania Odsetek kobiety kobiety 102 102 204 38,5 42,0 40,1 Miasto do 100 tys. 102 95 197 38,5 39,1 38,8 61 46 107 23,0 18,9 21,1 265 243 508 100,0 100,0 100,0 Tabela 4. ; N=508. potrzeby. (52,9) ej w rawie, co trzeci ankietowany (28,9) musi bardzo o dwudziestemu (5,1) nie starcza nawet na podstawowe Tabela 5. Warunki materialne Odsetek 26 5,1 146 28,9 267 52,9 62 12,3 o dobrze 4 0,8 505 100,0 warunki materialne; n=505. 8

WIEDZA O NOWOTWORACH I PROFILAKTYCE Numer ankietera Numer adresu z Numer ankiety... I kobieta 2. czyzna Szanowny Panie, Szanowna Pani. PBS DGA (dawniej 1) stanu wiedzy i z Rakiem. przeprowadzasz wywiad Data wywiadu (mm dd) Godzina wywiadu... : Badanie to jest badaniem naukowym, realizowanym w ramach programu Ministerstwa Zdrowia: A ANKIETER: nie czytaj odpowiedzi tak - zadaj A2 2. nie - 3. nie wiem - A2. Co robi Pan(i 2. 3. alenie 4. Nie pije, ograniczam alkohol 5. 6. 7. 8. Inne, jakie?...... 9

A3. jeden Nie mam na to czasu 2. 3. 4. 5. ie dolega 6. Nie zwracam na to uwagi, nie interesuje mnie to 7. Brakuje mi silnej woli 8. 9. 10. inny, jaki?... A4. 2. 3. Aktywny wypoczynek 4. Niepalenie tytoniu 5. Regularne wizyty u lekarza 6. 7. Niepicie alkoholu 8. 9. Inne, jakie?... 10. A5. ANKIETER 2. 3. [nie ujawniaj tej odpowiedzi] Nie mam zdania B.? Kilka razy dziennie 2. Raz dziennie 3. 4-6 razy w tygodniu 4. 1-3 razy w tygodniu 5. Kilka razy w mi 6. 7. Wcale 8. 10

B2. Kilka razy dziennie 2. Raz dziennie 3. 4-6 razy w tygodniu 4. 1-3 razy w tygodniu 5. 6. 7. Wcale 8. nie wiem, trudno powiedzie B3. 2. 3. ix) 4. Smalcem 5. 6. B4. Kilka razy dziennie 2. Raz dziennie 3. 4-6 razy w tygodniu 4. 1-3 razy w tygodniu 5. 6. 7. Wcale 8. ni B5. ANKIETER: odczytaj odpowiedzi. Tak, zawsze 2. Czasem 3. Nigdy B6. przypraw typu jarzynka, Vegeta itp.), sosy i zupy w proszku? 2. 3. od czasu do czasu 4. rzadko 5. bardzo rzadko 6. nigdy C ANKIETER C W wierszu zaznacz 11

PRODUKT 3. OBECNIE 4. ZNACZENIA 9. [nie ujawniaj] nie wiem, trudno Warzywa 1 2 3 4 9 2. Owoce 1 2 3 4 9 3. Soki warzywne 1 2 3 4 9 4. soczewica, soja itp.) 1 2 3 4 9 5. Kasze 1 2 3 4 9 6. Ciemne pieczywo typu graham, razowe 1 2 3 4 9 7. 1 2 3 4 9 8. 1 2 3 4 9 9. 1 2 3 4 9 10. Oliwa, olej 1 2 3 4 9 1 1 2 3 4 9 12. 1 2 3 4 9 13. drobiowe 1 2 3 4 9 14. Ryby 1 2 3 4 9 15. Mleko i przetwory z 16. Mleko i przetwory z mleka o niskiej 17. Napoje gazowane (bez wody mineralnej) 1 2 3 4 9 1 2 3 4 9 1 2 3 4 9 18. 1 2 3 4 9 C2. drowszy? Margaryna 2. 3. Smalec 4. Oliwa z oliwek 5. Olej 6. Inny, jaki?... 7. C3.? nie Olej rzepakowy (np. Kujawski, Bartek, Uniwersalny) 2. 12

3. Sojowy 4. Arachidowy 5. Inny, jaki?... 6. [nie czytaj] nie wiem, t C4. tak 2. nie C5. ANKIETER nam o uszeregowanie wszystkich odpowiedzi.. chodzi Walory smakowe i upodobania 2. 3. 4. Inform 5. Cena 6. Rekomendacja znajomych, rodziny 7. 8. Reklama C6. informacje zawarte na op tak 2. nie C7. ANKIETER: wpisz w pol nam o uszeregowanie odpowiedzi.. energetyczna) chodzi 2. 3. 4. 5. 6. 13

7. D Ile ma Pan(i) wzrostu? D2. cm kg D3. Czy w ci ostatniego roku 2. (wpisz ile) kg 3. (wpisz ile) kg 4. D4. Z jakiego powodu zmien odpowiedzi Choroba 2. 3. 4. Inne, jakie?...... 5. [nie czytaj] nie wiem, trudn D5. 2. 3. 4. D6. 2. 3. 4. 5. prz 14

D7. 2. 3. 4. 5. 6. Inne, jakie?... D8.. Zaznacz najpierw w kolumnie D8A, czy respondent wykonuje 2. 3. 4. samochodem itp.) majsterkowanie itp.) aerobik, sport rekreacyjny, w sezonie praca na D8A Czy wykonuje? tak, TAK NIE D8B tygodniu? 1 2 godzin 1 2 godzin 1 2 godzin 1 2 godzin 5. uprawianie sportu) D9. sportowe? Tak 2. Nie 3. D10. sportowe? P 1 2 godzin Brak czasu 2. 3. Sytuacja ekonomiczna i rodzinna 4. 5. 6. Brakuje mi silnej woli 7.... 8. [nie czytaj] nie wiem, trudno SEKCJA E. PALENIE TYTONIU 15

E )? wszystkie odpowiedzi. Tak, regularnie 2. Tak, okazjonalnie 3. zadaj E2 4. zadaj E2 5. - E2. ANKIETER: E3. 2. Stara 3. E4. Tak, ale bezskutecznie 2. E5. Pogorszenie mojego stanu zdrowia 2. 3. 4. Nagroda za rzucenie palenia (np. premia itp.) 5. 6. 7. Wprowadzenie zakazu palenia w miejscach publicznych 8. Inne, jakie?... 9. E6. 2. Nie ma takiej potrzeby - 3. Nie powinno s - 4. - 16

E7. najbardziej skuteczny? ANKIETER: Odczytaj odpowie 2. 3. 4. 5. np. palenia w miejscach publicznych) 6. Inne, jakie?... E8. nie powinny nich Pan(i) akceptuje? ANKIETER: Pok z 11 wymienionych sytuacji. [nie ujawniaj] Nie mam zdania Nie Pytanie E9. Ranking: sytuacje 2. 3. 2. Palenie w miejscach publicznych 2. 3. 3. 2. 3. 4. 2. 3. 5. Tworzenie wydzielonych miejsc do palenia w 2. 3. 6. Tworzenie wydzielonych miejsc do palenia w szpitalach 2. 3. 7. Tworzenie wydzielonych miejsc do palenia w 2. 3. 8. 2. 3. 9. 2. 3. 10. Palenie przez lekarzy i personel medyczny 2. 3. 1 Palenie przez nauczycieli 2. 3. E9. ANKIETER ANKIETER nie akceptuje. ANKIETER 17 respondent

najb liczbie sytuacji. F SEKCJA F. ALKOHOL Codziennie 2. 4-6 razy w tygodniu 3. 1-3 razy w tygodniu 4. 2-5. 6. Kilka razy w roku 7. Raz w roku 8. Wcale F2. o dnia (wtedy, kiedy Pan(i) pije alkohol)? - jedna butelka. porcji dziennie 99 odmowa odpowiedzi F3. ANKIETER 2. Tak 3. Raczej nie 4. Nie 5. F4. bezpieczne dla zdrowia? poda. lub inny mocny alkohol, butelek dopytaj Dziennie Tygodniowo Wcale nie jest bezpieczne nie wiem, trudno 1 2 3 4 9 drinkach 2. Wino, vermuth itp. (150ml) 1 2 3 4 9 3. Piwo 1 2 3 4 9 18

F5. butelek (0,5 litra) tak 2. nie 3. F6.. tak 2. nie 3. SEKCJA G. BADANIA PROFILAKTYCZNE G Czy wykonuje Pan(i) sobie profilaktycznie - - w szkole itp. tak nie. Zadawaj kolejno pytania z sekcji od I do IV G1A. BADANIA KRWI (NP. MORFOLOGIA, OB.) sekcja I sekcja II sekcja III sekcja IV Kiedy ostatnio Czy wykonuje Pan(i) profilaktycznie to badanie? profilaktycznych Pan(i) te badania? to badania respondent nie tak pytania z sekcji III oraz IV 2. nie zadaj pytanie z sekcji II, G1B. Lekarz nie zaleca 2. Nie dbam o to 3. Nie mam czasu 4. 5. Inny, jaki?...... raz do roku 2. raz na dwa lata 3. ra 4. nieregularnie 5. rzadko wpisz tylko rok) 2. rok: 3. nie wiem sekcja I sekcja II sekcja III sekcja IV 19

Kiedy ostatnio Czy wykonuje Pan(i) profilaktycznie to badanie? profilaktycznych Pan(i) te badania? to badania respondent nie tak pytania z sekcji III oraz IV 2. nie zadaj pytanie z sekcji II, Lekarz nie zaleca 2. Nie dbam o to 3. Nie mam czasu 4. 5. Inny, jaki? raz do roku 2. raz na dwa lata 3. 4. nieregularnie 5. rzadko wpisz tylko rok) 2. rok: G1C....... POZIOM CHOLESTEROLU 3. nie wiem sekcja I sekcja II sekcja III sekcja IV Kiedy ostatnio Czy wykonuje Pan(i) profilaktycznie to badanie? profilaktycznych Pan(i) te badania? badania respondent nie tak pytania z sekcji III oraz IV 2. nie zadaj pytanie z sekcji II, a n do G1D G1D. Lekarz nie zaleca 2. Nie dbam o to 3. Nie mam czasu 4. POZIOM CUKRU 5. Inny, jaki?...... raz do roku 2. raz na dwa lata 3. 4. nieregularnie 5. rzadko tylko rok) 2. rok: 3. nie wiem sekcja I sekcja II sekcja III sekcja IV Kiedy ostatnio Czy wykonuje Pan(i) profilaktycznie to badanie? profilaktycznych Pan(i) te badania? badania respondent nie tak pytania z sekcji III oraz IV 2. nie zadaj Lekarz nie zaleca 2. Nie dbam o to 3. Nie mam czasu 4. raz do roku 2. raz na dwa lata 3. 4. nieregularnie tylko rok) 2. rok: 20

pytanie z sekcji II, a do G1E G1E. 5. Inny, jaki?...... 5. rzadko 3. nie e wiem sekcja I sekcja II sekcja III sekcja IV Kiedy ostatnio Czy wykonuje Pan(i) profilaktycznie to badanie? profilaktycznych Pan(i) te badania? badania respondent nie tak pytania z sekcji III oraz IV 2. nie zadaj pytanie z sekcji II, a Lekarz nie zaleca 2. Nie dbam o to 3. Nie mam czasu 4. 5. Inny, jaki? raz do roku 2. raz na dwa lata 3. 4. nieregularnie 5. rzadko tylko rok) 2. rok: do G2 G2....... 3. nie wiem 1-5 razy 2. 6-10 razy 3. 11-20 razy 4. W 5. G3. 2. 1-3 lata temu 3. 3-5 lat temu 4. 5. G4. w kale? tak 2. nie 3. G5. 2. 3. aktycznych 4. 21

G6. tak 2. nie - 3. - do G25 G7. 2. Planowana operacja 3. 4. wem akcji informacyjnej 5. 6. 7. Inna, jaka?... G8. tak 2. nie 3. PYTANIA SKIEROWANE TYLKO DO KOBIET G9. Czy bada Pani sobie piersi (samodzielnie, w domu)? Tak, regularnie 2. Tak, ale rzadko 3. Nie, nigdy G10. tak 2. nie 3. G1 98. G12. LAT Raz do roku 2. Co 2-3 lata 3. Co 4-5 lat 4. 5. Sporadycznie 6. 7. 22

G13. Jaka b przyczyna wykonania ostatniej mammografii? 2. 3. 4. 5. 6. 7. Inna, jaka?... 8. G14. (organizowanych np. przez czasopisma kobiece, parafie itp.) tak Ankieter dopytaj ile razy: razy 2. nie 2. 3. 4. 5. 6.... G15. jeden p Nic mi nie dolega 2. 3. Nie mam czasu 4. To zbyt drogie badanie 5. 6. 7. 8.... 9. G16. W jakich sytuacjach chodzi Pani do ginekologa? 2. 3. zadaj pytanie G17 G17. jeden ANKIETER: nie czytaj odpowiedzi 2. 3. Nie mam czasu 4. To zbyt drogie badanie 5. 6. 23

... 7. [nie ujawniaj] G18. pierwszej wizyty u ginekologa? 2. 3. 4. 5. Inny, jaki?... 6. G19. tak 2. nie 3. G20. tak 2. nie - 3. - G2 G22. LAT Raz do roku 2. Co 2-3 lata 3. Co 4-5 lat 4. 5. Sporadycznie 6. 7. G23. 2. 3. szyjki macicy w rodzinie) 4. 5. 6. 7. 8. Inny, jaki?... 9. 24

G24. nigdy wykonanej cytologii? Nic mi nie dolega 2. 3. Nie mam czasu 4. To zbyt drogie badanie 5. 6. 7. 8.... 9. G25. Ile razy lekarz razy 2. 3. G26. po raz pierwszy? lat G27. poziomu PSA (poziom specyficznego razy 2. - 3. - G28. nie wykonane po raz pierwszy? LAT PYTANIA DO WSZYSTKICH H sezonie letnim 2. Tylko na urlopie/wakacjach 3. Bardzo rzadko 4. Nigdy SEKCJA H. OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM UVA I UVB 25

H2. Tak, jeden raz 2. Tak, kilka razy 3. 4. 5. H3. 2. Czasami 3. 4. H4. tak 2. nie - 3. H5. MINUT H6. MINUT SEKCJA I. WIEDZA O NOWOTWORACH. W now I1A. Rak piersi stopniu ustrzec przed rakiem Raczej ustrzec przed rakiem Raczej nie ma zachorowanie na raka Nie ma zachorowanie na raka Przeciwnie, do powstania nowotworu nie wiem, trudno powiedzi Regularne wykonywanie mammografii 2. Regularne wykonywanie mammografii 3. Stosowanie antykoncepcji hormonalnej 4. Stosowanie hormonoterapii po menopauzie 5. Jedzenie wi 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 26

6. potraw 7. Ograniczenie lub zrezygnowanie z picia alkoholu 8. Zrezygnowanie z palenia tytoniu 9. i, 10. ruchu Regularne samobadanie piersi 1 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 I1B. Rak szyjki macicy stopniu ustrzec przed rakiem Raczej ustrzec przed rakiem Raczej nie na zachorowa nie na raka Nie ma zachorowa nie na raka Przeciwnie, doprowadz powstania nowotwor u nie wiem, trudno powiedzie Regularne wykonywanie cytologii 1 2 3 4 5 9 2. Stosowanie antykoncepcji hormonalnej 1 2 3 4 5 9 3. seksua 1 2 3 4 5 9 wieku 4. 1 2 3 4 5 9 5. Zrezygnowanie z palenia tytoniu 1 2 3 4 5 9 I1C. stopniu ustrzec przed rakiem Raczej ustrzec przed rakiem Raczej nie na zachorowa nie na raka Nie ma zachorowa nie na raka Przeciwnie, doprowadz powstania nowotwor u nie wiem, trudno powiedzie Zrezygnowanie z palenia tytoniu 1 2 3 4 5 9 2. Ograniczenie lub zrezygnowanie z picia alkoholu 3. Wdychanie dymu tytoniowego przez 4. 5. 6. 7. 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 27

I1D. Rak jelita grubego stopniu ustrzec przed rakiem Raczej ustrzec przed rakiem Raczej nie na zachorowa nie na raka Nie ma zachorowa nie na raka Przeciwnie, doprowadz powstania nowotwor u nie wiem, trudno powiedzie 2. potraw 3. : kasza owsiane, pieczywo razowego 4. I2. Ankieter: 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 1 2 3 4 5 9 2. 3. 4. 5. 6. I3. prowa Tak, zgadzam Zgadzam Nie zgadzam Trudno 3 1 2 raka 9 2. 1 2 3 9 3. 1 2 3 9 4. 1 2 3 9 5. 1 2 3 9 K Y O ZAPOBIEGANIU NOWOTWOROM TAK NIE nie wiem, trudno 1 2 9 28 tak pierwszy? Od rodziny, znajomych 2. Od lekarza 3. Z radia, telewizji

2. nowotworowych? zdrowie? 3. Regularne wykonywanie mammografii wczesne wykrycie raka piersi? 4. Regularne wykonywanie cytologicznych wczesne wykrycie raka szyjki macicy? 5. Palenie tytoniu 6. Palenie tytoniu powstawania 1 2 9 1 2 9 1 2 9 1 2 9 1 2 9 K2. Czy kiedykolwiek lekarz powiedz 4. Z prasy kobiecej 5. Z innych gazet 6. itp.) 7.... 8. Od rodziny, znajomych 2. Od lekarza 3. Z radia, telewizji 4. Z prasy kobiecej 5. Z innych gazet 6. itp.) 7.... 8. Od rodziny, znajomych 2. Od lekarza 3. Z radia, telewizji 4. Z prasy kobiecej 5. Z innych gazet 6. itp.) 7.... 8. Od rodziny, znajomych 2. Od lekarza 3. Z radia, telewizji 4. Z prasy kobiecej 5. Z innych gazet 6. itp.) 7.... 8. Od rodziny, znajomych 2. Od lekarza 3. Z radia, telewizji 4. Z prasy kobiecej 5. Z innych gazet 6. itp.) 7.... 8. Od rodziny, znajomych 2. Od lekarza 3. Z radia, telewizji 4. Z prasy kobiecej 5. Z innych gazet 6. itp.) 7.... 8.. 29 tak - k z nie, nigdy [nie czytaj]

zdrowia / powodem wizyty u lekarza powodem wizyty u lekarza 1 2 3 9 2. 1 2 3 9 nie 3. 4. sa i 1 2 3 9 1 2 3 9 5. 1 2 3 9 6. 1 2 3 9 7. palenie tytoniu 1 2 3 9 8. 1 2 3 9 9. 1 2 3 9 ochrony K3. Czy w czasie wizyt lekarskich le 2. 3. Tak, ale raczej rzadko 4. Tak, sporadycznie 5. 6. L SEKCJA L. DANE SOCJO-DEMOGRAFICZNE - - L2. Jakie ma ROK 2. 3. 4. 5. 6. 7. podyplomowe lub doktoranckie 8. [nie ujawniaj] odmowa odpowiedzi L3. Jaki jest Pana/i stan cywilny? 2. Wdowiec, wdowa 3. W separacji/ rozwiedziony, rozwiedziona 4. Wolny (kawaler, panna) 30

L4. tak 2. nie 3. L5.... L6. Czy obecnie lekarza. 2. 3. Cukrzyca 4. Osteoporoza 5. Inne przew jakie?)... L7.. Ankiet Praca najemna w sektorze publicznym 2. Praca najemna w sektorze prywatnym 3. 4. 5. k w rolnictwie poza swoim gospodarstwem rolnym 6. Emerytura 7. Renta inwalidzka, socjalna 8. Renta rodzinna 9. 10. 1 al 12. Na utrzymaniu osoby spoza gospodarstwa domowego L8. L9. Jak Pan(i) ocenia obecne warunki materialne swojego gospodarstwa domowego? nie starcza nam nawet na podstawowe potrzeby 2. 3. zakupy 4. starcza nam na wiele be 5. L10. tak 2. nie 3. nie wiem 31

L1 Tak - lekarz 2. Tak 3. Tak inny personel 4. nie L12. Tak 2. Nie L13. tak 2. nie 3. nie wiem L14. CM L15. Waga respondenta (bez obuwia i okrycia wierzchniego) L16. KG 2. kujawsko-pomorskie 3. lubelskie 4. lubuskie 5. 6. 7. mazowieckie 8. opolskie 9. podkarpackie 10. podlaskie 1 pomorskie 12. 13. 14. -mazurskie 15. wielkopolskie 16. zachodniopomorskie L17. 2. 3. - 4. : 32

4. Czy,3 a, zaledwie 42,6 z nich (p= 0,0086) numer 5. Wykres 5. Procentowy podzi ; N=508. BMI waga( kg) wzrost( m) 2 cm (odchylenie standardowe: 9,2, przy N=508 cm, cm wzrostu. Dane na temat wagi Tabela 6. Waga 508) kobiety (n=265) 243) min. [kg] 40 40 46 max. [kg] 126 126 122 73,8 67,5 80,8 SD 15,6 13,6 14,7 ag w 33

zdrowie zdrowie deklaruje (72,8). 78,9 ankietowanych 224 na 265 kobiet (84,5) i 177 na 243 ankietowanych Wykres 6. Czy Wielkopolanie?; N=508. N=508 mi dolega i. zedstawia tabela numer 7: jadam tylko zdrowe rzeczy ograniczam palenie ograniczam alkohol itp.) Uprawiam sport, Wypoczywam, Tak 57,9 44,9 49,0 40,7 43,1 14,0 16,3 Nie 21,1 34,1 29,9 38,2 35,8 65,0 62,6 nie dotyczy* 21,1 21,1 21,1 21,1 21,1 21,1 21,1 Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Tabela 7. ; N=508. nowotworowych, 7:, wykres numer 34

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 Chodzę do lekarza, gdy coś mi dolega i stosuję się do zaleceń lekarza 73,3 Racjonalnie się odżywiam, nie przejadam się, jadam tylko zdrowe rzeczy 56,9 Nie palę, ograniczam palenie 62,1 nie piję, ograniczam alkohol 51,6 Dużo czasu spędzam na świeżym powietrzu (spacery, działka itp.) 54,6 Uprawiam sport, ćwiczenia fizyczne 17,7 Wypoczywam, unikam stresów 20,7 Inne 1,7 Wykres 7. ; N=508. (44,9). Niestety zaledwie 14,0 iej statystycznie (p=0,1199). 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 75,0 71,2 62,5 49,7 67,0 55,9 61,6 39,0 54,0 55,4 30,0 20,0 13,8 22,6 23,2 17,5 10,0 0,0 chodzę do lekarza, gdy coś mi dolega i stosuje się do jego zlaeceń racjonalnie się odżywiam nie palę,ograniczam palenie nie piję, ograniczam alkohol dużo czasu spędzam na wolnym powietrzu uprawiam sport wypoczywam, unikam stresów 2,2 1,1 inne kobieta mężczyzna Wykres 8. N=508. 4.3 Zdrowa dieta t codziennej diecie pytano r, e produkt wane w. 35

Spożywanie dużej ilości warzyw i owoców może mieć korzystny wpływ Razem na zdrowie N= 508 tak nie nie wiem, trudno powiedzieć OGÓŁEM 474 93,3 26 5,1 8 1,6 508 kobieta 254 95,8 8 3,0 3 1,1 265 PŁEĆ mężczyzna 220 90,5 18 7,4 5 2,1 243 Tabela 8. Czy e na zdrowie; N=508. dziennie.,7 warzywa kilka razy dziennie p=0,0000). 45,00 40,00 38,9 35,00 30,00 25,00 24,9 28,5 20,00 17,7 17,3 15,00 10,00 9,9 5,00 0,00 Jadam warzywa kilka razy dziennie Jadam owoce kilka razy dziennie Wykres 9.. Kobiety Mężczyźni Łącznie. (tabela numer 9). P 36

Wykres 10. nia warzyw; N=508. Wykres 1 ; N=508. W przypadku pytania o elementy zdrowej diety 64 bilansowana 37

Wykres 12. Formy zdrowej diety stosowanej przez Wielkopolan; N=508. Jak wynika z tabeli numer 9 - ogranic warzywa owoce kasze i ciemne pieczywo pieczywo Oliwa, olej 0,4 0,2 2,8 30,5 9,4 smalec 34,6 potrawy ne pasztet 36,2 26,6 ryby 3,1 mleko i przetwory z stego mleka mleko i przetwory z chu dego mleka 18,7 2,0 47,8 47,2 45,1 2,6 6,8 0,6 1,2 2,0 64,0 11,6 24,4 tyle, ile obecnie 49,2 50,0 44,1 58,1 76,2 49,6 56,7 63,6 28,9 56,9 62,0 ma znaczen ia nie wiem, trudno powied 1,8 0,8 RAZEM 100,0 Tabela 9. 1,6 4,7 4,7 4,3 4,3 5,3 2,4 6,3 5,9 7,9 1,0 3,3 4,1 3,3 1,6 2,5 1,6 6,5 5,7 7,3 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 ; N=508. 38

wartość 4.4 Wielkopolanie fizyczna. ych na aktywnym ruchu - n wolny czas niezbyt intensywnych form takich jak np. spacer aktywn czasu korzystniejszy. N=508 W czasie wolnym ruchu, (np. czytanie, itp.) prace wymaga majsterkowanie itp.) niezbyt intensywny ruch (np. spacery, gimnastyka, itp.) intensywny ruch (np. bieganie, intensywny trening (np. regularne uprawianie sportu) TAK 99,0 92,3 84,3 50,0 9,8 NIE 1,0 7,7 15,7 50,0 90,2 RAZEM 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Tabela 10. Jak respondenci? N= 508. O to regularne, intensywne treningi. W 1,7 respondentek Z u. 35,0 30,0 25,0 29,4 30,0 28,6 26,3 26,7 23,6 kobieta mężczyzna 20,0 15,0 16,1 13,7 10,0 5,0 1,7 4,0 0,0 Czynności nie wymagające ruchu Zajęcia domowe wymagające ruchu, wysiłku Niezbyt intensywny ruch Intensywny ruch Intensywny trening (np. siłownia, regularne uprawianie sportu) Wykres 13. olnym czasie ; N=508. W grupie os z w odsetek intensywnie, regularnie treningi y ych grup. Natomiast w grupie z 39

wartość wartość 35,0 30,0 25,0 31,4 30,5 29,0 28,1 25,7 24,3 28,4 27,1 27,8 25,7 25,325,7 20,0 15,0 12,5 14,5 15,5 17,1 10,0 5,0 0,0 1,3 2,6 3,3 4,1 podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe Czynności nie wymagające ruchu Niezbyt intensywny ruch Intensywny trening (np. siłownia, regularne uprawianie sportu) Wykres 14. Inte Zajęcia domowe wymagające ruchu, wysiłku Intensywny ruch ; n=506. z 35,0 30,0 25,0 26,4 24,7 23,3 30,9 28,6 28,4 26,8 25,0 24,8 32,0 29,6 27,7 20,0 15,0 10,0 18,1 7,6 16,6 14,6 9,8 5,0 0,0 2,9 1,3 0,9 18-24 lat 25-39 lat 40-59 lat pow. 60 lat Czynności nie wymagające ruchu Niezbyt intensywny ruch Intensywny trening (np. siłownia, regularne uprawianie sportu) Zajęcia domowe wymagające ruchu, wysiłku Intensywny ruch Tabela 15. S ; N= 508. tym intensywniejszy ruch. aktywni ruchowo. wykres: Praw m osoba -, tj. 49,8 (mimo 40

60,0 50,0 49,8 40,0 39,8 30,0 20,0 10,0 0,0 waży tyle ile powinien/a 8,9 1,6 waży za dużo waży za mało nie wiem, trudno powiedzieć Wykres 16. i; N= 508. espondenci stosowanie form (19,2) pora (jedynie 1,8 ): Wykres 17. owali ; n=219. 41

4.5 Palenie tytoniu, lenie 95,9 - palenie powoduje raka Wykres 18.?; N=508. Zaledwie 67,5 wie jest ono dliwe jest aktywne palenie: N=508 może ustrzec przed rakiem Bierne palenie tytoniu nie ma wpływu na zachorowania na raka przeciwnie, może doprowadzić do powstania nowotworu nie wiem, trudno powiedzieć liczby bezwzględne 128 21 343 16 udział 25,6 4,1 67,3 3,1 Tabela 1 ; N=508. kobiet (tj. 0,8) u 42

Wykres 19. Rzucenie palenia a rak; N=508. 60,00 50,00 48,50 40,00 30,00 30,00 20,00 10,00 4,50 12,20 4,70 0,00 Tak, regularnie Tak, okazjonalnie Nie, ale paliłem(am) codziennie Wykres 20. Czy Pan/i pali papierosy? n=507. Nie, ale paliłem(am) okazjonalnie Nigdy nie paliłem(am) rz (p=0,0000) jest to bardzo pozytywny trend: 43

Wykres 2 Czy obecnie palisz papierosy?; N=508. Wykres 22. Palenie tytoniu ; n=507. 44

Wykres 23. Czy obecnie Pan/i pali papierosy lub inne wyroby tytoniowe? N=508. Niepok. ry Z 70,0 65,5 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 10,1 16,6 1,2 T ak, jeden raz T ak, kilka razy Mam takie oparzenia 6,5 Wykres 24. ; n=505. Dekla 45

40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 35,7 32,9 31,8 29,9 29,8 28,1 21,9 20,0 17,2 17,9 18,3 16,5 OGÓŁEM kobieta mężczyzna Opalam się zawsze, gdy mam okazję Tylko na urlopie/wakacjach Bardzo rzadko Nigdy Wykres 25. =505. przed poparzeniami 90,0 80,0 83,3 70,0 60,0 56,0 60,3 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 45,3 37,3 25,3 25,4 26,9 21,6 19,0 12,1 16,0 10,3 10,4 10,6 13,3 10,1 10,4 4,2 2,1 OGÓŁEM podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe Tak, staram się o tym pamiętać Czasami Tylko wtedy, gdy zamierzam się opalać Nigdy nie u żywam takich kosmetyków Wykres 26. kremami z filtrami UVA/ UVB?; n=505. 46

5. Badania profilaktyczne 5.1 Profilaktyka raka piersi- Respondenci na pytanie czy piersi, odpowiedzieli zdecydowanie tak: Wykres 27., N=508. 92,8 zapytanych kobiet i 83,5 a jest badaniem wczesne wykrycie raka piersi. Wykres 28.? n=448. 47

0 epidemiologicznie (zmiana utkania piersi, 40-49 lat : kobiet w wieku Wykres 29. ; n=265. 80,0 70,0 71,4 69,2 67,4 60,0 56,8 50,0 43,2 40,0 30,0 28,6 29,5 32,6 20,0 10,0 0,0 1,30 podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe tak nie nie wiem, trudno powiedzieć Wykres 30. ia m =265. 48

5.2 Profilaktyka raka piersi kobiety w wieku 50-69 lat. -69 lat. Jest to grupa n=75 tak nie brak danych Czy słyszała Pani o regularnym samobadaniu piersi (w domu)? 73 2 0 97,3 2,7 0 Czy wykonuje Pani samobadanie piersi (w domu)? 64 9 2 85,3 12,0 2,7 Tabela 12. Wiedza na temat samobadania piersi; n=75. Jak wynika potrzeby 8 takie badanie : nie; 29,3 tak; 70,7 Wykres 3 ; n=75. szego wykonanego badania 49

liczby bezwzględne 18 16 14 15 16 12 10 8 6 7 4 2 0 1 1 2 2 25-29 lat 30-34 lat 35-39 lat 40-44 lat 45-49 lat 50-54 lat 55-59 lat Wiek w ykonania pierw szej mammografii Wykres 32. Wiek pierwszego wykonanego badania mammograficznego n=44. Raz do roku Co 2-3 lata Co 4-5 lat Jak często ma Pani wykonywaną mammografię? Do tej pory miałam tylko jedno badanie mammograficzne Sporadycznie - tylko wówczas gdy mam okazję brak danych 11 14,7 19 25,3 3 4,0 12 16,0 7 9,3 23 30,7 Tabela 13. ; n=75. co 2- a profilaktyki raka piersi lub po prostu dbanie o asne zdrowie: 50

1,9 1,9 5,8 23,1 30,8 9,6 Zauważyłam niepokojące objawy Należę do grupy ryzyka (rak piersi w rodzinie) Skorzystałam z ogólnodostępnego programu badań profilaktycznych Dbam o swoje zdrowie i wykonuję badania kontrolne Lekarz zlecił mi dla potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy Lekarz zlecił mi wykonanie badania profilaktycznego Inna 26,9 Wykres 33. ; n=52. je lekarz. 5.3 Profilaktyka raka szyjki macicy wykrycie raka szyjki macicy jest nieco 89,8 ankietowanych kobiet i 72,4 ne wykrycie raka szyjki macicy: 51

100 90 8,5 10,0 3,4 6,8 14,0 80 13,6 70 60 50 40 30 81,5 89,8 72,4 20 10 0 ogółem kobieta mężczyzna tak nie nie wiem, trudno powiedzieć Wykres 34. we wczesnym wykryciu raka szyjki macicy; N=508. W informac 50,0 45,0 40,0 41,4 45,1 35,0 33,7 30,0 25,0 20,0 15,0 14,8 12,0 20,7 12,7 10,0 5,0 0,0 od rodziny, znajomych 2,9 1,3 1,7 2,5 0,6 od lekarza z radia, telewizji z prasy kobiecej z innych gazet ze szkoły (studia, kursy, wykonywany zawód itp.) 5,5 1,7 1,3 2,3 z innych źródeł nie pamiętam Wykres 35. kobieta mężczyzna a wczesne wykrycie raka? n=412. w grupie 25-39 lat: 52

100,0 90,0 86,3 80,0 77,3 70,0 60,0 50,0 66,7 59,4 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 33,3 29,7 20,5 13,7 10,9 2,3 18-24 lat 25-39 lat 40-59 lat pow. 60 lat tak nie nie wiem, trudno powiedzieć Wykres 36. Czy kiedykolwiek mia ; n=265. U profilaktyki raka szyjki macicy ramach i wykonywania 60,0 50,0 50,0 51,6 40,0 36,8 30,0 20,0 10,0 0,0 9,1 4,5 0,0 18,2 29,7 18,2 17,7 20,6 21,6 18,9 14,7 16,2 8,1 8,1 9,7 8,8 10,8 10,8 4,8 2,9 0,0 0,0 0,0 2,7 5,4 18-24 lat 25-39 lat 40-59 lat pow. 60 lat Raz do roku Co 2-3 lata Co 4-5 lat Rzadziej niż raz na 5 lat Sporadycznie -tylko wówczas gdy mam okazję Do tej pory miałam tylko jedno takie badanie nie wiem, trudno powiedzieć Wykres 37. Odsetek kobiet w wieku; n=189. wymieniony tren 53

60,0 56,8 50,0 43,8 40,0 30,0 31,0 34,5 20,0 10,0 0,0 22,4 20,7 20,3 17,2 17,2 17,2 16,2 12,5 13,5 10,9 8,6 8,6 8,6 6,9 7,8 5,4 3,4 3,4 3,1 1,6 0,0 0,0 podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe 8,1 0,0 Raz do roku Co 2-3 lata Co 4-5 lat Rzadziej niż raz na 5 lat Sporadycznie -tylko wówczas gdy mam okazję Do tej pory miałam tylko jedno takie badanie nie wiem, trudno powiedzieć Wykres 38. Odsetek kobiet w w, n=188. wizyty u ginekologa przede Inny, 2,1 Planowana ciąża, 6,3 Lekarz zlecił wykonanie badania profilaktycznego, 24,6 Niepokojące objawy (własna inicjatywa), 12,5 Lekarz zlecił dla potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy, 8,4 Badanie profilaktyczne (własna inicjatywa), 46,1 Wykres 39. W jakich sytuacjach chodzi Pani do ginekologa; n=19 podstaw No adu Epidemiologii i Prewencji 54

80,0 75,0 70,0 65,9 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 17,9 55,1 54,7 42,3 40,7 29,5 10,0 0,0 7,1 4,7 2,6 4,5 podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe Tylko gdy muszę (niepokojące objawy, ciąża) Chodzę regularnie na badania kontrolne oraz wtedy, gdy jest to konieczne (np. ciążą) Nigdy nie byłam u ginekologa Wykres 40. to chodzi Pani do ginekologa? n=264. 5.4 Badania profilaktyczne cytologia, kobiety w wieku 25-59 lat 25-59 lat. Z analizy tej 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 79,9 17,1 3,0 tak nie nie wiem,trudno powiedzieć Wykres 4 n=164. Jednak z pytani 55

40,0 35,0 35,0 30,0 25,0 20,0 20,2 15,0 10,0 5,0 12,9 9,8 4,3 12,3 5,5 0,0 Raz do roku Co 2-3 lata Co 4-5 lat Rzadziej niż raz na 5 lat Sporadycznie - tylko wówczas gdy mam okazję Do tej pory miałam tylko jedno takie badanie nie wiem, trudno powiedzieć Wykres 42. Jak cz =164. Inny; 22,6 Planowana ciąża; 5,5 Niepokojące objawy (własna inicjatywa); 7,9 Lekarz zlecił wykonanie badania profilaktycznego; 20,1 Badanie profilaktyczne (własna inicjatywa); 37,8 Lekarz zlecił dla potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy; 6,1 Wykres 43.? n=243. 5.5 Profilaktyka raka prostaty, Z przeprowadzonej ankiety wynika, zlecanych przez lekarza, 7,9 to badania wykonane dopiero wte badania z innych przyczyn. 56

100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 87,3 84,8 76,8 15,8 11,8 7,4 10,9 4,3 0,9 wieś miasto do 100 tys. miasto powyżej 100 tys. Wykres 44. Badanie per rectum przez lekarza; n=243. tak nie nie pamiętam aty tj. 50-70 lat zaledwie 1/3-70 lat: tak 33 nie 67 Wykres 45. ykonywane badanie per rectum?; n=57. J ty, to wynika, jest to raczej sporadycznie wykonywane badanie, a nie rutynowo przeprowadzana profilaktyka: 57

Ile razy miał Pan wykonywane badanie prostaty per rectum? 1 raz 2-3 razy 4 lub więcej razy Wcale 8 14,0 7 12,3 4 7,0 38 66,7 Tabela 14. C k per rectum; n=57. wykonano wykonano raz. Jedynie 7 z ankietowanej grupy u ch nigdy nie badanie per rectum 50- anego tego badania: nie pamiętam; 1,8 tak; 16,4 nie; 81,8 Wykres 46. ; n=57. Ile razy miał Pan wykonywany test PSA? 1 raz 2-3 razy 4 lub więcej razy wcale 4 7,3 5 9,1 1 1,8 45 81,8 Tabela 15. Ile raz n=45. Co ciekawe badanie na dopiero Liczb a Wiek wykonania pierwszego badania prostaty per rectum 20-39 lat 40-44 lat 45-49 lat 50-54 lat 55-59 lat 60-64 lat 65-69 lat nie miałem badania Liczb Liczb Liczb Liczb Liczb Liczb wiersz a wiersz a wiersz a wiersz a wiersz a wiersz a wiersz a a a a a a a 1 1,8 1 1,8 3 5,3 6 10,5 2 3,5 5 8,8 1 1,8 Wiek wykonania pierwszego testu PSA 38 66,7 3 5,5 1 1,8 5 9,1 1 1,8 47 81,8 Tabela 16. Wiek wykonania pierwszego badania prostaty per rectum; n= 57. 58

6. Alkohol e nie pije wcale: Wcale; 22,2 Codziennie; 1,4 4-6 razy w tygodniu; 2,8 1-3 razy w tygodniu; 11,8 Raz w roku; 5,5 2-3 razy w miesiącu; 13,2 Kilka razy w roku; 28,1 Raz w miesiącu; 15,0 Wykres 47. ; N=508. 40,0 35,0 30,0 33,2 33,6 25,0 20,0 20,6 18,9 18,9 22,6 15,0 10,0 5,0 0,0 0,4 1,1 5,3 6,4 11,3 kobieta 8,7 2,5 4,5 mężczyzna 2,1 9,9 Codziennie 4-6 razy w tygodniu 1-3 razy w tygodniu 2-3 razy w miesiącu Raz w miesiącu Kilka razy w roku Raz w roku Wcale Wykres 48.?; N=508. Co ciekawe 70 m 59

Kobiety Mężczyźni Nie; 1,5 Raczej nie; 3,0 nie wiem, trudno powiedzieć; 6,0 Nie; 1,6 Raczej nie; 4,5 nie wiem, trudno powiedzieć; 8,2 Tak - niezależnie od ilości; 26,4 Tak, ale tylko w dużych ilościach; 63,0 Tak - niezależnie od ilości; 15,6 Tak, ale tylko w dużych ilościach; 70,0 Wykres 49. N=508. kieliszków 50 ml wódki miesięcznie wcale 1-4 kieliszki wódki na miesiąc 5-8 kieliszków wódki na miesiąc 9-16 kieliszków wódki na miesiąc 17-30 kieliszków wódki na miesiąc powyżej 30 kieliszków wódki na miesiąc nie wiem, trudno powiedzieć brak danych K 52 19,6 110 41,5 14 5,3 12 4,5 20 7,5 8 3,0 46 17,4 3 1,1 M 29 11,9 65 26,7 38 15,6 18 7,4 47 19,3 17 7,0 24 9,9 5 2,1 kieliszków 150 ml wina miesięcznie wcale 1-4 kieliszki wina na miesiąc 5-8 kieliszków wina na miesiąc 9-16 kieliszków wina na miesiąc 17-30 kieliszków wina na miesiąc powyżej 30 kieliszków wina na miesiąc nie wiem, trudno powiedzieć brak danych K 28 10,6 90 34,0 23 8,7 11 4,2 58 21,9 11 4,2 42 15,8 2 0,8 M 16 6,6 57 23,5 31 12,8 9 3,7 74 30,5 16 6,6 36 14,8 4 1,6 butelek piwa miesięcznie wcale 1-4 butelki piwa na miesiąc 5-8 butelek piwa na miesiąc 9-16 butelek piwa na miesiąc 17-30 butelek piwa na miesiąc powyżej 30 butelek piwa na miesiąc nie wiem, trudno powiedzieć brak danych K 40 15,1 91 34,3 22 8,3 9 3,4 39 14,7 10 3,8 53 20,0 1 0,4 M 13 5,3 52 21,4 33 13,6 20 8,2 76 31,3 24 9,9 22 9,1 3 1,2 Tabela 17. w od rodzaju alkoholu; N=508. 60

90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 80,8 75,0 68,7 16,1 21,4 8,9 11,3 7,9 9,9 OGÓŁEM kobieta mężczyzna tak nie nie w iem, trudno pow iedzieć Wykres 50. niekorzystny N=508. W 70,0 60,0 50,0 63,3 56,8 51,1 45,4 57,0 40,0 34,2 36,5 33,6 30,0 20,0 10,0 0,0 9,3 6,8 2,5 3,4 18-24 lat 25-39 lat 40-59 lat pow. 60 lat tak nie nie wiem, trudno powiedzieć Wykres 5 N=508. 7. Stereotypy wczesne wykrycie raka albo wczesne wykrycie zmian. a rnej (badania profilaktyczne). (odpowiednio 6,3 i 11,5). 61

50,0 45,0 40,0 43,8 39,8 45,7 41,2 46,6 44,1 41,7 35,0 30,0 29,2 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Z ogólnodostępnymi badaniami, które mają na celu wczesne wykrycie raka Z ogólnodostępnymi badaniami, których celem jest wczesne wykrycie zmian, które nie leczone mogą prowadzić do rozwoju raka 11,8 9,48,9 9,9 Z działaniami propagującymi zdrowy tryb życia 0,0 0,0 0,7 1,5 Z czymś innym 11,5 3,1 2,0 0,0 Nie kojarzy mi się z niczym 6,3 1,6 1,5 0,0 nie wiem, trudno powiedzieć podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe Wykres 52. Z czym naj N=508. ankietowanych ze na miejsce zamieszkania: 60,0 50,0 40,0 30,0 44,6 43,1 36,4 39,6 39,2 49,5 20,0 10,0 0,0 Wykres 53. Z ogólnodostępnymi badaniami, które mają na celu wczesne wykrycie raka Z ogólnodostępnymi badaniami, których celem jest wczesne wykrycie zmian, które nie leczone mogą prowadzić do rozwoju raka 12,1 8,3 9,6 Z działaniami propagującymi zdrowy tryb życia 4,4 5,6 1,0 2,5 2,0 0,0 0,0 0,9 0,9 Z czymś innym Nie kojarzy mi się z niczym nie wiem, trudno powiedzieć wieś miasto do 100 tys. miasto powyżej 100 tys. N=508. 62

Raka nie da się wyleczyć 90,0 80,0 70,0 60,0 57,1 67,5 80,9 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Wykres 54. 36,5 36,5 27,2 25,8 19,8 17,6 7,3 8,9 6,8 3,3 3,3 0,0 podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe Tak, zgadzam się Zgadzam się częściowo Nie zgadzam się Trudno powiedzieć ; n=506. 1,5 wotworu wzrasta wraz z poziomem Na raka chorują tylko ludzie starzy 120,0 100,0 95,8 95,8 95,4 94,1 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2,1 1,0 0,5 1,6 0,7 2,6 4,4 1,0 2,1 1,3 0,0 1,5 podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe Tak, zgadzam się Zgadzam się częściowo Nie zgadzam się Trudno powiedzieć Wykres 55. tylko ludzie starzy; n=506. 63

Rak mi nie grozi bo w mojej rodzinie nikt nie chorował na raka 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 64,6 82,7 84,1 79,4 30,0 20,0 10,0 0,0 16,7 14,6 4,2 4,2 5,8 7,3 9,9 13,2 2,0 4,0 5,9 1,5 podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe Tak, zgadzam się Zgadzam się częściowo Nie zgadzam się Trudno powiedzieć Wykres 56. ka; n=506. 64

Rak boi się noża i nie powinno się go operować 90,0 79,4 80,0 68,9 70,0 60,0 53,4 50,0 40,6 40,0 30,0 25,0 18,8 20,4 20,0 15,6 14,7 11,5 14,6 9,9 10,3 6,6 7,4 10,0 2,9 0,0 podstawowe lub niższe zawodowe średnie wyższe Tak, zgadzam się Zgadzam się częściowo Nie zgadzam się Trudno powiedzieć Wykres 57. ; n=506. twi 8.? lekarze 58. opalanie się 4,1 27,36 68,5 picie alkoholu w dużych ilościach 3,5 30,12 66,3 palenie tytoniu 2,2 45,7 52,17 brak aktywności fizycznej 3,7 31,69 64,6 otyłość 3,7 34,06 62,2 nadmierne spożywanie mięsa i tłustych wędlin 4,7 30,31 65,0 nadmierne spożywanie soli 3,9 32,87 63,2 spożwanie tłuszczów zwierzęcych 4,9 27,56 67,5 spożywanie potraw smażonych 3,0 32,1 65,0 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 Wykres 58. I Tak Nie Nie pamiętam ; N=508. Pa palenia tytoniu lekarza. 65

REKOMENDACJE 66

Na podstawie przeprowadzonego w III kwartale 2006 roku badania pt.: Wiedza o zdrowym ograniczonym do populacji Wielko 8, Pr na regularne badania ankietowanych kobiet i to y gorzej w potencjalnych zainteresowanych (np. tzw. mammocytobusy).,, w kolejce do dietetyka. czasu tzn. z formy biernej (kanapowej) na lekcjach wychowania fizycznego dy najlepiej w czystej, niegazowanej postaci. od nich z potencjalnych matek, 67

wotne W odpowiednim badaniem przeprowadzonym w III kwartale 2007 roku na grupie 268 lekarzy olskiego oraz z badaniem HEPRO e: palenie tytoniu, uczestnictwo w badaniach profilaktycznych pojedynczy czynnik uznaw za Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka [Beliveau R and Gingras D. 2007] 3 2 2 1 2 5 30 5 5 15 palenie tytoniu dieta czynniki dziedziczne infekcje czynniki zawodowe otyłość i brak aktywności fiz. alkohol prom. UV narkotyki skażenie środowiska inne 30 Wykres 59 68

a lakarzem statystycznym Kowalskim m obiety-lekarze. Lekarze-raport N=268 K = 62 M = 38 raport N=68 K = 65 M = 35 HEPRO Poznaniacy z Najstarszy = 81 lat ia = 45,4 Odchylenie stand. = 11,2 Najstarszy = 74 lata Odchylenie stand. = 12,9 N=260 BMI-norma p=0,4433 52,2 BMI-norma 57,4 BMI-norma 58,3 p=0,0000 80,5 niczam 50,0 nigdy 79,2 p=0,8431 Owoce kilka razy dziennie p=0,1402 Warzywa kilka razy dziennie p=0,1088 Uprawiam sport, p=0,7155 W czasie wolnym intensywny ruch np. bieganie p=0,7622 W czasie wolnym intensywny trening p=0,7806 W czasie wolnym prace 36,9 38,2 b.d. 43,7 36,9 20,1 61,2 13,4 94,0 W czasie wolnym niezbyt intensywny ruch 94,4 np. spacery p=0,9239 W czasie wolnym TV p=0,0000 Kobiety 50-69 lat 98,9 94,6 Owoce kilka razy dziennie Warzywa kilka razy dziennie Uprawiam sport, 69 33,8 b.d. 26,5 22,1 b.d. Warzywa kilka razy 10,77 dziennie W czasie wolnym intensywny ruch np. 63,2 b.d. bieganie W czasie wolnym W czasie wolnym 14,7 intensywny trening, 7,7 intensywny trening sport W czasie wolnym 92,6 b.d. r W czasie wolnym W czasie wolnym niezbyt intensywny ruch 94,1 spacery, lekki 60,4 np. spacery trening W czasie wolnym Kobiety 50-69 lat 100,0 69,2 b.d. W czasie wolnym 23,1

(n=56) p=0,0081 (n=13) (n=59) p=0.0061 94,9 (n=13) 69,2 b.d. co 1-2 lata (n=59) p=0,0340 Kobiety 25-59 lat (n=143) p=0,0012 76,3 98,6 lata (n=13) Kobiety 25-59 lat (n=39) -3 46,2 b.d. 87,2 b.d. (n=163) p=0,0024 98,2 (n=41) 87,8 b.d. 1-2 lata (n=163) p=0,0000 Tabela 18 Por 90.2 1-3 lata (n=41) 61,0 b.d. niedoceniany a niezwykle korzystny dla naszego zdr trzeba dopie. Polacy niestety 70

Strona 2 Wprowadzenie 3 2. Statystyc 4-4 4. Czy Wielkopolanie 33 33 4.2 F 34 4.3 Zdrowa dieta 35 4 uchowa 39 4.5 Palenie tytoniu 42 4.6 45 5. Badania profilaktyczne 47 5.1 Profilaktyka raka piersi- 47 5.2 Profilaktyka raka piersi mammografia, kobiety w wieku 50-69 lat 49 5.3 Profilaktyka raka szyjki macicy 51 5.4 Badania profilaktyczne cytologia, kobiety w wieku 25-59 lat 55 5.5 Profilaktyka raka prostaty 56 6. Alkohol 59 7. Stereotyp 61 podczas wizyt lekarskich? 65 Rekomendacje 66 71 SPIS TABEL 72 73 BIBLIOGRAFIA 76 71

SPIS TABEL Strona Tabela 1 domowym; N=508 ym gospodarstwie warunki materialne; n N= 508 Tabela 11 Tabela 12. Wiedza na temat samobadania piersi, n=75 Tabela 13. N=75 Tabela 14 Tabela 15 Tabela 16. Wiek wykonania pierwszego badania prostaty per rectum; n= 57 Tabela 17 Tabela 18 wyks 72

SPIS WY : : Strona: Wykres Wykres 2. Wykres 3....6 Wykres 4. Wykres 5. Wykres 6....34 Wykres 7. Wykres 8. Wykres 9..36 Wykres 10. Wykres 1 Wykres 12. Formy zdrowej diety stosowane Wykres 13. Wykres 14. 40 Wykres 15. Wykres 16...41 Wykres 17. 41 Wykres 18.?.. 2 Wykres 19. Wykres 20. Czy Pan/i pali papierosy?... Wykres 2 Czy obecnie palisz papierosy?...44 Wykres 22. P Wykres 23. Czy obecnie Pan/i pali papierosy lub wyroby tytoniowe?...45 73

Wykres 24. Wykres 25. Wykres 26. filtrami UVA/ UVB?...46 Wykres 27. 47 Wykres 28. wykrycie raka piersi?...47 Wykres 29. Czy ki Wykres 30. 48 Wykres 3..49 Wykres 32. pierwszego wykonanego badania mammograficznego 50 Wykres 33.?...51 Wykres 34 macic. 52 Wykres 35. 52 Wykres 36....53 Wykres 37. 53 Wykres 38. Odsetek ko...54 Wykres 39. 54 Wykres 40....55 Wykres 4 55 Wykres 42 56 Wykres 43.... 56 Wykres 44. Badanie per rectum przez lekarza....57 Wykres 45. 57 Wykres 46. 58 Wykres 47. alkoholowe 74

Wykres 48. alkoholowe?...59 Wykres 49. 60 Wykres 50. Czy Pana/i zdaniem reklamy alkoholu powin...61 Wykres 5.61 Wykres 52 nowotworom"? zapobieganie Wykres 53. nowotworom"?...62 Wykres 54. Raka nie.63 Wykres 55. 63 Wykres 56.. Wykres 57..65 Wykres 58...65 Wykres 59...68 75

BIBLIOGRAFIA Beliveau R. and Gingras D. Dieta w walce z rakiem. Profilaktyka i wspomaganie terapii przez 2. A. Dyzmann-Sroka, M. Trojanowski (redakcja) Wiedza o nowotworach i profilaktyce raport -2008. 3. E. Iwanowicz (autor opracowania) HEPRO- Wiedza o, Warszawa 2008. 5. M. Krzakowski, -Dawidziak, -terapeutycznego w nowotworach -466 cz. I, Via- 2007. 76