2. PODSTAWA PRAWNA I WYKORZYSTANE MATERIAŁY

1. WSTĘP Dokumentacja geologiczno-inżynierska została wykonana w celu rozpoznania budowy podłoża gruntowego pod projektowany budynek Zintegrowanego Bloku Operacyjnego oraz infrastrukturę techniczną, która powstanie w związku z funkcjonowaniem nowego obiektu na terenie 4 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SP ZOZ przy ul. R. Weigla 5 we Wrocławiu, woj. dolnośląskie. Prace geologiczne zostały wykonane na podstawie Projektu prac geologicznych na wykonanie badań geologiczno-inżynierskich pod budowę Zintegrowanego Bloku Operacyjnego przy ul. R. Weigla 5 we Wrocławiu zatwierdzonego decyzją nr 18/11 przez Prezydenta Wrocławia z dnia 26.08.2011 r. 2. PODSTAWA PRAWNA I WYKORZYSTANE MATERIAŁY 1. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 października 2005 r, w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie [Dz. U. Nr 201, poz. 1673], 2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września 1998 r, w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych [Dz. U. Nr 126, poz. 839], 3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r, w sprawie gromadzenia i udostępniania próbek i dokumentacji geologicznej [Dz. U z 2001 r, Nr 153, poz. 1780]. 4. Wskazówki metodyczne do oceny stopnia zanieczyszczenia gruntów i wód podziemnych produktami ropopochodnymi i innymi substancjami chemicznymi w procesach rekultywacji, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 1994, 5. Normy: PN-74/B-04452 Grunty budowlane. Badania polowe, PN-86/B-02480 - Grunty budowlane. Określenia, symbole, podział i opis, PN-814/B-03020 Grunty budowlane. Projektowanie i obliczenia statyczne posadowień bezpośrednich, PN-74/B-04452 Grunty budowlane. Badanie próbek gruntu, 1

6. G. Winnicka: Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, w skali 1: 50 000, arkusz Wrocław wraz z objaśnieniami, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1987 r, 7. Z. Wiłun: Zarys geotechniki, WKiŁ Warszawa 1987 r. 3. CHARAKTERYSTYKA GEOGRAFICZNA TERENU 3.1. Lokalizacja, położenie geograficzne i sposób zagospodarowani terenu badań Teren wykonanych prac znajduje się na terenie 4 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SP ZOZ. Obszar szpitala jest położony około 4 km od wrocławskiego rynku w kierunku południowym i ok. 4 km w kierunku północnowschodnim od węzła bielańskiego na połączeniu autostrady A4 z drogami krajowymi nr 5 i 8. Teren Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SP ZOZ stanowi działka 1/2 AM-12, obręb Gaj, której właścicielem jest Skarb Państwa w trwałym zarządzie. Działka graniczy od: północy z ul. Weigla, od zachodu, ul. Pabianicką, od południa linią kolejową i od wschodu z terenami ogródków działkowych ROD poza, którymi znajduje się kompleks klinik Akademii Medycznej przy ul. Borowskiej. Wiercenia badawcze zostały wykonane w miejscu lokalizacji nowego budynku dla potrzeb Zintegrowanego Bloku Operacyjnego oraz pod infrastrukturę towarzyszącą, w tym zbiornik na wodę pitną, przepompownię i zbiornik retencyjny dla wód opadowych, trafostację oraz zbiornik na tlen. Zabudowania Zintegrowanego Bloku Operacyjnego zostały zlokalizowane w rejonie zachodniego skrzydła istniejącego budynku szpitala wojskowego, w obrębie istniejącego dziedzińca budynku szpitala. Otwory pod przepompownię i zbiornik retencyjny dla wód opadowych, trafostację oraz zbiornik na tlen zostały wykonane w obrębie trawników i zieleńców oraz dróg dojazdowych znajdujących się pomiędzy ulicą Weigla a głównym budynkiem szpitala. Otwór pod zbiornik na wodę pitną został wykonany w rejonie istniejącego ujęcia wody i stacji uzdatniania wody położonych w obrębie niewielkiego parku położonego na zapleczu budynku szpitalnego. Na badanym terenie występuje gęsta sieć infrastruktury podziemnej w postaci przyłączy energetycznych, wodociągowo-kanalizacyjnej, kanalizacji deszczowej, telekomunikacyjnej i specjalistycznej np. instalacja doprowadzająca gazy medyczne (tlen). Wiercenia badawcze zostały wykonane w miejscach, które zostały wytyczone na podstawie mapy zasadniczej z przebiegiem infrastruktury technicznej i po uzgodnieniu ze służbami technicznymi szpitala. 2

Pod względem geograficznym według podziału fizycznogeograficznego j. Kondrackiego obszar badań położony jest w makroregionie Nizina Śląska i mezoregionie Równina Wrocławska. Administracyjnie obszar prac geologicznych leży w południowej części Wrocławia, w dzielnicy Krzyki na osiedlu Gaj, województwo dolnośląskie. Lokalizacja prac geologicznych została pokazana na załącznikach 1 i 2. 4. INFORMACJE O WYMAGANIACH TECHNICZNO-BUDOWLANYCH I KATEGORII GEOTECHNICZNEJ OBIEKTU BUDOWLANEGO Głównym projektowanym obiektem budowlanym będzie budynek Zintegrowanego Bloku Operacyjnego (ZBO), pozostałe obiekty budowlane będą pełnić funkcję usługową w stosunku do niego. Budynek Zintegrowanego Bloku Operacyjnego będzie obiektem 3- kondygnacyjnym posadowionym na głębokości 1,8-2,0 m, wielkokubatorowym spełniającym najwyższe standardy wymagane w medycynie. Obiekty towarzyszące stanowiące infrastrukturę techniczną za wyjątkiem projektowanego zbiornika retencyjnego na wodę pitną są obiektami małokubatorowymi, jednokondygnacyjnymi lub stanowiących tzw. małą architekturę. Ze względu na głębokość posadowienia obiektu budowlanego, wielkość i ilość kondygnacji projektowanego budynku oraz skali obciążenia podłoża dla Zintegrowanego Bloku Operacyjnego oraz zbiornika na wodę pitną ustalono drugą kategorię geotechniczną, natomiast dla pozostałych obiektów ustalono pierwszą kategorię geotechniczną. 5. ZARYS BUDOWY GEOLOGICZNEJ Według Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, ark. Wrocław w skali 1:50 000 [6] w strefie przypowierzchniowej w podłożu badanego terenu występują plejstoceńskie piaski i żwiry wodnolodowcowe dolne zlodowacenia środkowopolskiego w zachodniej części obszaru w rejonie ul. Pabianickiej mogą one zalegać na mułkach, piaskach i iłach zastoiskowych. Miąższość utworów wodnolodowcowych wynosi kilkanaście metrów. Poniżej plejstoceńskich piasków i żwirów wodnolodowcowych zalegają plejstoceńskie gliny zwałowe zlodowacenia środkowopolskiego. 3

6. OPIS WYKONANYCH PRAC Na terenie badanej działki 1/2 AM-12, obręb Gaj wykonano badania geologiczne w celu rozpoznania budowy geologicznej, określenia warunków gruntowo-wodnych oraz parametrów geotechnicznych wydzielonych warstw geotechnicznych występujących w podłożu projektowanych obiektów budowlanych. W celu realizacji w/w zadania wykonano następujące prace geologiczne: a) Prace wiertnicze Wykonano 9 otworów badawczych, w tym 6 otworów o głębokości 8,0 m, 2 otwory o głębokości 5,0 m oraz 1 otwór o głębokości 4 m. Otwory zostały zlokalizowane w zachodniej i południowo-zachodniej części działki 1/2 AM-12, obręb Gaj (terenu szpitala wojskowego). Otwory 1-5 zostały wykonane w miejscu lokalizacji budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego, otwór 6 w miejscu lokalizacji budynku trafostacji, otwór 7 w miejscu lokalizacji przepompowni i zbiornika retencyjnego, otwór 8 w miejscu lokalizacji zbiornika retencyjnego wody pitnej oraz otwór 10 w miejscu lokalizacji zbiornika na tlen ciekły. Łączny metraż otworów badawczych wynosił 62 mb. Otwory zostały wykonane sposobem mechanicznym, systemem mechanicznym, bez rurowania. Wiercenia wykonano urządzeniem wiertniczym UGB50, średnicą 150 mm. Po wykonaniu niezbędnych badań, pomiarów i obserwacji makroskopowych oraz pobraniu prób gruntu i wody, otwory zostały zlikwidowane urobkiem. Prace wiertnicze wykonano dnia 03.09.2011 r. Lokalizacja wykonanych otworów badawczych została przedstawiona na mapie dokumentacyjnej w skali 1:500 stanowiącej załącznik 3 do niniejszego opracowania. b) Sondowania dynamiczne W celu określenia stopnia zagęszczenia gruntów niespoistych (piasków), które od powierzchni terenu występują w rejonie otworów 2, 4 i 8, tj. w miejscu lokalizacji budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego i zbiornika retencyjnego wody pitnej. Sondowania gruntów wykonano sondą dynamiczną lekką SL-10 do głębokości 4,0 m. c) Badania terenowe W czasie wykonywania wierceń prowadzono obserwacje i badania makroskopowe przewiercanych gruntów w celu określenia ich rodzaju, stanu i sklasyfikowania zgodnie z 4

normą PN-86/B-02480. Pomierzone zostały głębokości zwierciadła wody nawierconego i ustabilizowanego. Do szczegółowych badań laboratoryjnych pobrano próby gruntów i wody gruntowej. d) Badania laboratoryjne Oznaczenie parametrów geotechnicznych gruntów Podstawowe parametry geotechniczne wydzielonych warstw geotechnicznych gruntów zostały oznaczone zgodnie z normą PN-81/B-03020. Do badań laboratoryjnych pobrano 4 próby gruntów spoistych, dla których oznaczono: wilgotność naturalną gruntu - w, granice konsystencji (granicę plastyczności - w P, granicę płynności - w L ), stopień plastyczności - I L. Badania wykonano w Laboratorium Gruntu Katarzyna Kozimor we Wrocławiu. Wyniki badań prób gruntów w celu oznaczenia ich parametrów geotechnicznych zostały przedstawione w załączniku nr I. Oznaczenie agresywności wody gruntowej w stosunku do konstrukcji betonowych i żelbetonowych Agresywność wody gruntowej w stosunku do konstrukcji betonowych i żelbetonowych określono laboratoryjnie na podstawie pobranej z otworu 3 (lokalizacja budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego) próby wody gruntowej. Oznaczenie agresywności wody zostało wykonane zgodnie z normą PN 80/B-01800 oraz normy unijnej PN-EN 206-1:2000 (z poprawkami dot. 2006-1/2003). Badania wody wykonano w laboratorium JONITOR Technologia i Badania Wody, Marianna Gantzke we Wrocławiu. Wyniki badań agresywności wody gruntowej przedstawiono w załączniku II. 7. WYNIKI BADAŃ LABORATORYJNYCH 7.1. Badania gruntów spoistych Do badań laboratoryjnych w celu oznaczenia podstawowych parametrów geotechnicznych pobrano próby glin i glin zwięzłych, stwierdzonych w otworach 1, 3 i 5 usytuowanych w miejscu projektowanego budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego oraz w otworze 7 zlokalizowanych w miejscu przepompowni i zbiornika na ścieki opadowe. Badane grunty spoiste wykształcone jako gliny pobrane w otworach w miejscu lokalizacji 5

Zintegrowanego Bloku Operacyjnego wykazują zbliżone wartości granic konsystencji, stopnia plastyczności i wskaźnika plastyczności, i tak: wilgotność naturalna badanych glin wynosi W n =12,67-13,76%, granica plastyczności W p =12,10-12,33%, granica płynności W l =26,3-27,9%. Badane gliny wykazują konsystencję plastyczną i znajdują się w stanie twardoplastycznym, ich stopień plastyczności wynosi I L =0,04-0,10, natomiast wskaźnik plastyczności I P =14,20-15,65. Inne parametry wykazują gliny zwięzłe występujące w miejscu lokalizacji przepompowni i zbiornika na ścieki opadowe. Gliny zwięzłe posiadają następujące wartości granic konsystencji, stopnia plastyczności i wskaźnika plastyczności: wilgotność naturalna glin zwięzłych wynosi W n =22,24%, granica plastyczności W p =17,99%, granica płynności W l =38,9%. Badane gliny zwięzłe wykazują konsystencję plastyczną i znajdują się w stanie twardoplastycznym, ich stopień plastyczności wynosi I L =0,20, natomiast wskaźnik plastyczności I P =20,91. 7.2. Badania wody gruntowej Woda gruntowa została zbadana pod kątem jej agresywności w stosunku do konstrukcji betonowych i żelbetonowych. Do badań pobrano próbę wody gruntowej z otworu 3 wykonanego w miejscu lokalizacji budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego. Badana według PN 80/B-01800 woda wykazuje słabą agresywność kwasową (la 1 ) w stosunku do konstrukcji betonowych i żelbetonowych, natomiast według normy unijnej PN-EN 206-1:2000 (z poprawkami dot. 2006-1/2003), tablica 2 Wartości graniczne klas ekspozycji, badana woda wykazuje środowisko chemiczne nieagresywne w stosunku do betonu. 8. ROZBIEŻNOŚCI W STOSUNKU DO PROJEKTU PRAC GEOLOGICZNYCH Projekt prac geologicznych na wykonanie badań geologiczno-inżynierskich pod budowę Zintegrowanego Bloku Operacyjnego na terenie 4 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SP ZOZ zatwierdzony decyzją nr 18/11 przez Prezydenta Wrocławia z dnia 26.08.2011 r przewidywał następujący zakres prac: 6 otworów badawczych do głębokości 8,0 m, 2 otworów badawczych do głębokości 5,0 m, 2 otworów badawczych do głębokości 3,0 m, razem 10 otworów badawczych o łącznym metrażu wierceń 64,0 m, 6

5 sondowań dynamicznych sondą lekką SL 10, badań polowych gruntów, pobranie prób gruntów i wody oraz badania laboratoryjne i hydrogeologiczne. Nadzór geologiczny został upoważniony do korygowania zatwierdzonych prac geologicznych w zakresie lokalizacji i głębokości otworów. wykonano: Zgodnie z powyższym rozdziałem 6 omawiającym zakres prac geologicznych 6 otworów badawczych o głębokości 8,0 m (zgodnie z projektem), 2 otwory badawcze o głębokości 5,0 m (zgodnie z projektem), 1 otwór badawczy o głębokości 4,0 m (odstępstwo od projektu), 3 sondowań dynamicznych sondą lekką SL 10 (odstępstwo od projektu), badania polowe gruntów, pobranie prób gruntów i wody oraz badania laboratoryjne i hydrogeologiczne (zgodnie z projektem). W czasie prac wiertniczych zrezygnowano z wykonania otworu nr 9 o głębokości 3,0 m planowanego dla określenia warunków geotechnicznych w miejscu przebiegu drogi dojazdowej ze względu na bliskość wykonanego otworu nr 7, istnienia utwardzonej drogi dojazdowej o nawierzchni asfaltowej (konieczność uszkodzenia nawierzchni), zwiększenia planowanej głębokości otworu nr 7 oraz z uwagi na nie określenie przez projektantów projektujących sposób przebudowy drogi dojazdowej konieczności wykonania wyłącznie dla tego zadania badań geotechnicznych. W miejscu lokalizacji obiektu trafostacji zmniejszono głębokość otworu badawczego z planowanej 8,0 m na 5,0 m. Uznano, że przy niewielkiej głębokości posadowienia obiektu i jego małej kubaturze jest to głębokość wystarczająca dla określenia parametrów geotechnicznych gruntu. W miejscu lokalizacji zbiornika retencyjnego na ścieki opadowe z przepompownią otwór nr 7 został wykonany do głębokości 4,0 m, przy planowanej początkowo głębokości 5,0 m. Zwiększono głębokość otworu nr 8 w miejscu projektowanego zbiornika retencyjnego na wodę pitną ze względu na duże obciążenia gruntu przy napełnionym zbiorniku wodą z głębokości 5,0 m na głębokość 8,0 m. Otwór nr 10 pod lokalizację zbiornika na tlen został wykonany do głębokości 5,0 m przy planowanej początkowo głębokości 3,0 m. Uznano, że głębokość 3,0 m będzie nie wystarczająca dla określenia parametrów przy planowanym poziomie posadowienia zbiornika. Łączny metraż wszystkich wykonanych wierceń wyniósł 64,0 m. 7

Ze względu na większe rozprzestrzenienie utworów spoistych niż zakładano to w projekcie prac geologicznych, wykonano tylko 3 sondowania dynamiczne sondą lekką do głębokości 4,0 m, przy planowanych 5 badaniach. Pozostały zakres projektowanych prac geologicznych został zrealizowany. Wszystkie w/w zmiany zakresu badań mieszczą się w zakresie udzielonych uprawnień nadzorowi geologicznemu. 9. CHARAKTERYSTYKA GEOTECHNICZNA PODŁOŻA 9.1. Budynek Zintegrowanego Bloku Operacyjnego Podłoże gruntowe pod projektowanym budynkiem Zintegrowanego Bloku Operacyjnego zostało rozpoznane 5 otworami badawczymi każdy o głębokości 8,0 m. W miejscu lokalizacji wierceń pod warstwą gleby często z domieszką gruzu o miąższości 0,5-0,8 m stwierdzono występowanie gruntów rodzimych w postaci gruntów niespoistych wykształconych jako: piaski średnie (dominujące wśród gruntów niespoistych), piaski drobne oraz piaski średnie z domieszką piasku grubego oraz grunty spoiste wykształcone jako: gliny (dominujące wśród gruntów spoistych) i gliny zwięzłe. W rejonie odwierconego w południowo-zachodniej części zarysu budynku otworu nr 1 pod glebą o miąższości 0,8 m do głębokości 3,20 m występują twardoplastyczne żółte gliny początkowo mało wilgotne, a od głębokości 2,0 m wilgotne o stopniu plastyczności I L =0,10. Miąższość glin w rejonie otworu nr 1 wynosi 2,4 m. Gliny te kontynuują się pod projektowanym budynkiem w kierunku północno-wschodnim, gdzie w otworze nr 3 gliny występują w całym przedziale głębokości otworu badawczego, czyli do głębokości co najmniej 8 m, a w otworze nr 5 ich miąższość wynosi 3,0 m. Pod glinami w rejonie otworu nr 1 od głębokości 3,2 m do spągu otworu badawczego występują średnio zagęszczone żółte, a od głębokości 5,8 m szare piaski średnie o stopniu zagęszczenia I D =0,53. Piaski średnie są nawodnione, gromadzą wody znajdujące się pod ciśnieniem. Zwierciadło wód nawiercone na 3,2 m stabilizuje się na głębokości 2,0 m. W rejonie otworu nr 3 (północna część projektowanego budynku) bezpośrednio pod warstwą gleby o miąższości 0,5 m występują twardoplastyczne gliny w całym przedziale odwierconego otworu badawczego, tj. do głębokości co najmniej 8,0 m. Gliny wykazują stopień plastyczności I L =0,04. Do głębokości 3,5 m są to mało wilgotne żółte gliny, a poniżej tej głębokości są to początkowo gliny wilgotne, a następnie mokre, które zmieniają swoją barwę na szarą. W obrębie glin od głębokości 4,1 m występują sączenia wody z bardziej 8

piaszczystych partii, natomiast od głębokości 5,5 m gliny zawierają cienkie przewarstwienia zawodnionych piasków gliniastych. W rejonie otworu nr 5 (północno-wschodnia część projektowanego budynku) pod glebą o miąższości 0,5 m do głębokości 3,5 m występują twardoplastyczne mało wilgotne żółte gliny o stopniu plastyczności I L =0,04. Miąższość glin w rejonie otworu nr 5 wynosi 3,0 m. Poniżej glin występują twardoplastyczne wilgotne szare gliny zwięzłe o stopniu plastyczności I L =0,20. Miąższość glin zwięzłych wynosi 2,5 m. Poniżej glin zwięzłych w spągu otworu w przedziale 6,0-8,0 m występują średnio zagęszczone nawodnione szare piaski średnie. Stopień zagęszczenia piasków średnich wynosi I D =0,53. W północno-zachodniej i w południowo-wschodniej części projektowanego budynku do głębokości co najmniej 8,0 m występują wyłącznie utwory niespoiste piaszczyste w postaci piasków drobnych, średnich oraz piasków średnich z piaskami grubymi. W rejonie otworu nr 4 (północno-zachodnia część budynku) pod glebą o miąższości 0,6 m do głębokości 1,6 m występują średnio zagęszczone, mało wilgotne żółte piaski drobne o miąższości 1,0 m. Stopień zagęszczenia piasków drobnych wynosi I D =0,53. Poniżej piasków drobnych do głębokości 7,5 m występują średnio zagęszczone do głębokości 3,75 m wilgotne, a w przedziale głębokości 3,75-7,5 m nawodnione żółte piaski średnie o stopniu zagęszczenia I D =0,54. Miąższość piasków średnich wynosi 5,9 m. Poniżej piasków średnich od głębokości 7,5 m występują średnio zagęszczone, nawodnione szare piaski średnie z grubymi o stopniu zagęszczenia I D =0,53. W południowo-wschodniej części projektowanego budynku w rejonie otworu nr 2 pod glebą o miąższości 0,5 m występują do spągu otworu badawczego średnio zagęszczone piaski średnie w stropie przewarstwiane piaskami drobnymi. Utwory piaszczyste do głębokości 2,1 są mało wilgotne, do głębokości 2,7 m wilgotne, a poniżej tej głębokości są nawodnione. Piaski średnie od głębokości 5,7 m zmieniają swoją barwę z żółtej na szarą. Stopień zagęszczenia piasków średnich wynosi I D =0,53. Rozpoznane w podłożu projektowanego budynku ZBO grunty są gruntami budowlanymi o dobrych parametrach geotechnicznych pozwalającymi na bezpośrednie posadowienie projektowanego obiektu budowlanego bez potrzeby wymiany gruntów. Przypuszczalne granice występowania gruntów spoistych i niespoistych w miejscu lokalizacji budynku ZBO przedstawiono ma załączniku 9 do niniejszego opracowania. 9

9.2. Budynek trafostacji Podłoże gruntowe pod projektowanym budynek trafostacji zostało rozpoznane do głębokości 5 m. W miejscu projektowanego obiektu wykonano otwór nr 6. Stwierdzono, że pod glebą o miąższości 0,6 m występuje do głębokości 1,5 m twardoplastyczny mało wilgotny piasek zagliniony barwy żółtej o stopniu zagęszczenia I L =0,10. Poniżej zaglinionego piasku występuje średnio zagęszczony mało wilgotny piasek drobny barwy szarej. Piasek drobny od głębokości 2,7 m przechodzi w wilgotny średnio zagęszczony szary piasek średni, który od głębokości 3,3 m jest nawodniony. Zwierciadło wody w obrębie piasków średnich ma charakter swobodny. Miąższość piasków średnich wynosi co najmniej 3,5 m, gdyż warstwa piasków średnich nie została przewiercona do jej spągu. Stopień zagęszczenia piasków średnich wynosi I D =0,53. 9.3. Przepompownia i zbiornik retencyjny na ścieki opadowe Podłoże gruntowe pod projektowaną przepompownię i zbiornik retencyjny na ścieki opadowe zostało rozpoznane do głębokości 4 m. W miejscu projektowanych obiektów wykonano otwór nr 7. Stwierdzono, że w podłożu od powierzchni terenu do głębokości 1,4 m zalegają nasypy antropogeniczne złożone z gleby i gruzu ceglanego. Poniżej nasypu do głębokości 3,0 m występuję mało wilgotna twardoplastyczna żółto-szara glina zwięzła. Miąższość gliny zwięzłej wynosi 1,6 m. Stopień plastyczności I L =0,20. Glina zwięzła od głębokości 3,0 m przechodzi w mało wilgotne twardoplastyczne szare gliny, nawiercone do spągu wykonanego otworu badawczego o stopniu plastyczności I L =0,04. W miejscu lokalizacji przepompowni i zbiornika retencyjnego na ścieki opadowe nie stwierdzono do głębokości 4 m występowania wód gruntowych. Wykonany otwór badawczy był suchy. 9.4. Zbiornik na ciekły tlen Podłoże gruntowe pod projektowany zbiornik na ciekły tlen zostało rozpoznane do głębokości 5 m. W miejscu lokalizacji zbiornika na ciekły tlen wykonano otwór nr 10. Stwierdzono, że od powierzchni terenu do głębokości 1,4 m występują nasypy antropogeniczne złożone z gleby i gruzu ceglanego. Pod nasypami występuje warstwa mało wilgotnej twardoplastycznej gliny szarej o miąższości 0,3 m i stopniu plastyczności I L =0,04. Szare gliny podścielają mało wilgotne do głębokości 2,7 m, do głębokości 3,0 m wilgotne, a od 3,0 nawodnione szare piaski średnie. Piaski średnie są średnio zagęszczone, ich stopie53 10

zagęszczenia wynosi I D =0,0. W przedziale głębokości 2,7-3,0 m piaski są zaglinione. Szare piaski średnie występują co najmniej do głębokości 5,0 m, tj. do głębokości wykonania otworu badawczego. 9.5. Zbiornik na wodę pitną Zbiornik na wodę pitną został zlokalizowany w rejonie istniejącej stacji uzdatniania wody i studni nr 1 po południowo-zachodniej stronie istniejącego budynku szpitala wojskowego na terenie rekreacyjnym. Podłoże gruntowe pod projektowany zbiornik na wodę pitną zostało rozpoznane do głębokości 8,0 m otworem badawczym nr 8. W podłożu rozpoznano występowanie do głębokości 0,5 m nasypów antropogenicznych złożonych z gleby i gruzu ceglanego, poniżej których występują mało wilgotne twardoplastyczne żółte gliny do głębokości 2,2 m, w obrębie których w przelocie 1,4-1,7 m występuje przewarstwienie średnio zagęszczonego piasku średniego. Stopień plastyczności gliny wynosi I L =0,04. Poniżej glin występuje miąższy kompleks mało wilgotnych średnio zagęszczonych piasków średnich z kamieniami. Piaski średnie z kamieniami występują do głębokości co najmniej 8,0 m, tj. do spągu otworu badawczego. Stopień zagęszczenia kompleksu piasków średnich z kamieniami wynosi I D =0,73. Ze względu na lokalizację w obrębie leja depresyjnego użytkowanej studni nr 1, w otworze badawczym do głębokości 8,0 nie nawiercono wód gruntowych. Występujące w podłożu projektowanego budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego oraz obiektów infrastruktury towarzyszącej grunty rodzime podzielono na warstwy geotechniczne o odmiennych parametrach geotechnicznych z uwzględnieniem rodzaju i stanu gruntów. Wydzielono następujące serie i warstwy geotechniczne: seria I osady plejstoceńskie - utwory akumulacji wodnolodowcowej i lodowcowej składające się z warstw: warstwa I piasków średnich średnio zagęszczonych o stopniu zagęszczenia I D =0,53- warstwa II 0,59, piasków średnich z kamieniami zagęszczonych o stopniu zagęszczenia I D =0,73, warstwa III piasków drobnych średnio zagęszczonych o stopniu zagęszczenia I D =0,53, warstwa B1 piasków gliniastych twardoplastycznych o stopniu plastyczności I L =0,10, 11

warstwa B2 glin twardoplastycznych o stopniu plastyczności I L =0,04-0,10, warstwa B3 glin zwięzłych twardoplastycznych o stopniu plastyczności I D =0,20. W tabeli 1 podano parametry geotechniczne wydzielonych warstw geotechnicznych: Tabela 1 Wiek i facje osadów Czwartorzęd (plejstocen) Osady lodowcowe i zastoiskowe Symbol warstwy Rodzaj gruntów Symbol geologicznej konsolidacji gruntów I D I L C u Parametry geotechniczne kpa Φ u (n) I Ps - 0,53- - - 33,0 80 100 1,85 0,59 II Ps - 0,73 - - 34,2 110 130 1,90 III Pd - 0,53 - - 30,5 50 65 1,80 B1 Pg B 0,10 36 20,1 36 47 2,15 A1 G A 0,04-0,10 45 23,0 50 60 2,15 A2 Gz A 0,20 0,01 40 21,5 35 45 2,10 E o MPa M o MPa ρ w t m -3 Profile geologiczne otworów badawczych stanowią załączniki 5.1-5.9. Przestrzenny układ wydzielonych warstw geotechnicznych ilustrują załączone przekroje geotechniczne-patrz zał. 7.1-7.7. Charakterystykę gruntów rodzimych przedstawiono w oparciu o normy: PN-81/B- 03020 i PN-86/B-02480. W czasie terenowych badań geologicznych nie stwierdzono występowania zjawisk i procesów geodynamicznych na dokumentowanym terenie i w jego sąsiedztwie. W sąsiedztwie podziemnych instalacji technicznych możliwe są wypływy zwłaszcza wody z instalacji wodociągowej np. w rejonie wykonanego otworu nr 1, gdzie stwierdzony anomalny wysoki poziom ustabilizowanego zwierciadła wody gruntowej. 10. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE Rozpoznane warunki hydrogeologiczne występujące w podłożu projektowanego budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego na terenie 4 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SP ZOZ są stosunkowo korzystne. Wody gruntowe występują w piaskach średnich budujących podłoże od powierzchni terenu (otw. 2, 4) lub występujących pod glinami (otw. 1, 5). Wody gruntowe stwierdzono także w otworze 3, gdzie występują wyłącznie gliny, wody w tym otworze 12

występują w postaci sączeń z piaszczystych przewarstwień i piaszczystych partii glin. Zwierciadło wody w rejonie otworów 2, 4, 6, 10, gdzie od powierzchni terenu bezpośrednio pod glebą występują utwory piaszczyste ma charakter swobodny. Zwierciadło wody o charakterze napiętym występuje w rejonie otworów 1, 3 i 5, gdzie zawodnione utwory piaszczyste znajdują się pod przykryciem glin oraz glin zwięzłych lub woda występuje w piaszczystych przewarstwienia kompleksu glin (otw. 3). Zwierciadło wody o charakterze swobodnym występuje na głębokości od 2,7 m w rejonie otworu 2 (południowo-wschodnia część zabudowy ZBO), poprzez głębokości 3,0 m (otw. 10-lokalizacja zbiornika na tlen ciekły) i 3,3 m (otw. 6-lokalizacja trafostacji) do głębokości 3,75 m w rejonie otworu 4 (północno-zachodnia część zabudowy ZBO). Zwierciadła wody o charakterze napiętym nawiercono w otworze 1 na głębokości od 3,2 m, które ustabilizowało się na poziomie 2,0 m (południowo-zachodnia część zabudowy ZBO), w otworze 3 na głębokości 4,1 m, które ustabilizowało się na poziomie 3,1 m (centralna część zabudowy ZBO) do głębokości 6,0 m, które ustabilizowało się na poziomie 3,2 m w otw. 5 (północno-wschodnia część zabudowy ZBO). Rzędne zwierciadła wody ustabilizowanego wynoszą od 119,36 w otworze 4 (budynek ZBO) do 120,46 w otworze 10 (zbiornik na tlen ciekły). Rzędne zwierciadła wody opadają w kierunku południowo-wschodnim z lokalnymi jednak anomaliami przy ścianie północnej budynku istniejącego szpitala. Obniżenie poziomu zwierciadła wody świadczy o kierunku spływu wód gruntowych ku południowi w kierunku pracującego ujęcia wód podziemnych. W dwóch odwierconych otworach badawczych do spągu otworów nie stwierdzono występowania wody. Jest to otwór badawczy nr 7 do głębokości 4,0 m wykonany w miejscu lokalizacji przepompowni i zbiornika na ścieki opadowe oraz otwór badawczy nr 8 do głębokości 8,0 m wykonany w rejonie pracującego ujęcia wody podziemnej. W miejscu lokalizacji budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego wody gruntowe nawiercono we wszystkich wykonanych 5 otworach badawczych. W północno-zachodniej (otw. 4) oraz w południowo-wschodniej (otw.2) części zabudowy projektowanego budynku ZBO wody gruntowe o charakterze swobodnym występują w utworach piaszczystych występujących od powierzchni terenu bezpośrednio pod glebą na głębokości 2,7 m, tj. rz. 120,4 (otw. 2) oraz na głębokości 3,75 m, tj. rz. 119,36 (otw. 4). W pasie terenu o przebiegu z południowego-zachodu ku północnemu-wschodowi w podłożu projektowanego budynku bezpośrednio od powierzchni terenu występują gliny i gliny zwięzłe, które napinają wody występujące w piaskach zalegających pod przykryciem glin. Wody o charakterze napiętym 13

pod przykryciem glin występują w rejonie otworu 1 (południowo-zachodnia część budynku ZBO) na głębokości 3,2 m, tj. rz. 119,88 oraz w rejonie otworu 5 (północno-wschodnia część budynku ZBO) na głębokości 6,0 m, tj. rz. 119,92. W rejonie otworu 3 (centralna część budynku ZBO) wody gruntowe występują w piaszczystych przewarstwieniach w obrębie kompleksu glin na głębokości 4,1 m, tj. rz. 118,96. Do głębokości występowania zwierciadła wody grunty od powierzchni terenu były mało wilgotne, a w pobliżu występowania wód zmieniały się na wilgotne. Wody gruntowe w podłożu projektowanego budynku ZBO występują od głębokości 2,7 m (otw. 3) do głębokości 6,0 m (otw. 5). Poziom wód gruntowych ze względu na wykonywanie prac w okresie wczesno jesiennym należy uznać za niski. Po wystąpieniu długotrwałych opadów atmosferycznych należy się liczyć z podniesieniem się zwierciadła wody o 0,3-0,8 m. Wykopy budowlane do głębokości 2,5 m w stosunku do obecnej powierzchni terenu, nie będą wymagać prowadzenia prac odwodnieniowych pod warunkiem, że prace ziemne nie będą wykonywane po okresie intensywnych opadów atmosferycznych. W rejonie poszczególnych otworów badawczych zawodnione grunty występują od następujących głębokości: otwór 1 od 3,2 m (rz. 119,88), otwór 2 od 2,7 m (rz. 120,4), otwór 3 od 4,1 m (rz. 118,96), otwór 4 od 3,75 m (rz. 119,36) i otwór 5 od 6,0 m (rz. 117,12). Zawodnione utwory piaszczyste rozpoznane w podłożu projektowanego budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego wykazują dobrą wodoprzepuszczalność. Piaski średnie charakteryzują się dobrą wodoprzepuszczalnością, ich współczynnik filtracji wynosi k = 10-3 10-4 m/s. Głębokość pierwszego zwierciadła wód podziemnych w miejscu lokalizacji budynku ZBO pokazano na załączniku 8 do niniejszego opracowania. W celu uniknięcia prowadzenia prac odwodnieniowych wykopów budowlanych prace ziemne związane z posadowieniem budynku ZBO zaleca się wykonać w okresie późnego lata lub wczesnej jesieni (sierpień-październik), gdy opady atmosferyczne i poziom wód gruntowych osiągają najniższe wartości w ciągu roku. W miejscu lokalizacji obiektów infrastruktury towarzyszącej wody gruntowe występują na głębokości: budynek trafostacji, na głębokości 3,3 m (rz. 120,13), zwierciadło wody o charakterze swobodnym, wody występują w piaskach średnich, 14

zbiornik na tlen ciekły, na głębokości 3,0 m (rz. 120,46), zwierciadło wody o charakterze swobodnym, wody występują w piaskach średnich, przepompownia i zbiornik retencyjny na ścieki opadowe, do spągu otworu badawczego, tj. do głębokości 4,0 m wody gruntowe nie występują (grunty suche i wilgotne), zbiornik retencyjny na wodę pitną, do spągu otworu badawczego, tj. do głębokości 8,0 m wody gruntowe nie występują (grunty suche). 11. UWAGI KOŃCOWE 1. Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki badań geologiczno-inżynierskich wykonanych przy ul. R.Weigla 5 we Wrocławiu w miejscu lokalizacji projektowanego budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego (ZBO) i technicznej infrastruktury towarzyszącej. Wiercenia i badania podłoża wykonano 3.09.2011 r 2. Stwierdzono, że podłoże gruntowe budują grunty rodzime wykształcone w postaci gruntów niespoistych: piaski średnie, piaski średnie z grubymi, piaski drobne oraz grunty spoiste wykształcone jako: gliny, gliny zwięzłe i piaski gliniaste. Geneza utworów piaszczystych związana jest z działalnością wodnolodowcową, geneza glin z zastoiskami wodnymi i działalnością lodowcową. Oba wydzielenia litologiczne powstały w okresie środkowopolskiego zlodowacenia wieku plejstoceńskiego. 3. Na powierzchni terenu na części badanego obszaru występują nasypy antropogeniczne złożone z mieszaniny gleby i gruzu ceglanego o miąższości 0,5-1,4 m. Na pozostałym obszarze występuje dobrze wykształcona warstwa gleby o miąższości 0,5-0,8 m. 4. W budowie podłoża badanego terenu dominują piaski średnie z przewarstwieniami piasków drobnych oraz gliny, podrzędnie gliny zwięzłe. 5. Piaski średnie i piaski drobne są średnio zagęszczone, ich stopień zagęszczenia wynosi I D =0,53-0,59, tylko w rejonie ujęcia wody podziemnej (otw. 8) utwory piaszczyste wykazują wyższy stopień zagęszczenia, piaski średnie z kamieniami występujące od głębokości 2,2 m są zagęszczone, ich stopień zagęszczenia wynosi I D =0,72. 6. Utwory spoiste w postaci glin znajdują się w stanie twardoplastycznym, stopień plastyczności glin wynosi I L =0,04-0,10, a glin zwięzłych I L =0,20. Gliny i gliny zwięzłe są mało wilgotne i wilgotne. 15

7. W obrębie gruntów rodzimych budujących podłoże wydzielono 6 warstw geotechnicznych charakteryzujących się odmiennymi parametrami geotechnicznymi. Ich charakterystyka wartości parametrów geotechnicznych została podana w tabeli 1 na str.10 dokumentacji. 8. W czasie prac wiertniczych stwierdzono występowanie zawodnionych gruntów, zawodnionymi gruntami są piaski średnie. Wody gruntowe mają zwierciadło o charakterze swobodnym lub napiętym. 9. W miejscu lokalizacji budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego wody gruntowe nawiercono we wszystkich wykonanych 5 otworach badawczych. W północno-zachodniej (otw. 4) oraz w południowo-wschodniej (otw.2) części zabudowy projektowanego budynku ZBO wody gruntowe o charakterze swobodnym występują w utworach piaszczystych występujących od powierzchni terenu bezpośrednio pod glebą na głębokości 2,7 m, tj. rz. 120,4 (otw. 2) oraz na głębokości 3,75 m, tj. rz. 119,36 (otw. 4). 10. Wody o charakterze napiętym pod przykryciem glin występują w rejonie otworu 1 (południowo-zachodnia część budynku ZBO) na głębokości 3,2 m, tj. rz. 119,88 oraz w rejonie otworu 5 (północno-wschodnia część budynku ZBO) na głębokości 6,0 m, tj. rz. 119,92. W rejonie otworu 3 (centralna część budynku ZBO) wody gruntowe występują w piaszczystych przewarstwieniach w obrębie kompleksu glin na głębokości 4,1 m, tj. rz. 118,96. 11. W rejonie poszczególnych otworów badawczych zawodnione grunty występują od następujących głębokości: otwór 1 od 3,2 m (rz. 119,88), otwór 2 od 2,7 m (rz. 120,4), otwór 3 od 4,1 m (rz. 118,96), otwór 4 od 3,75 m (rz. 119,36), otwór 5 od 6,0 m (rz. 117,12) i otwór 6 od 3,3 m (rz. 120,13). W otworze 7 i 8 nie nawiercono wód gruntowych. 12. Zawodnione utwory rozpoznane na badanym obszarze w postaci piasków średnich charakteryzują się dobrą wodoprzepuszczalnością, ich współczynnik filtracji wynosi k = 10-3 10-4 m/s. 13. Rozpoznany poziom wód gruntowych ze względu na wykonywanie prac w okresie wczesno jesiennym należy uznać za niski. Po wystąpieniu długotrwałych opadów atmosferycznych należy się liczyć z podniesieniem się zwierciadła wody o 0,3-0,8 m. 14. Wykopy budowlane do głębokości 2,5 m w stosunku do obecnej powierzchni terenu, nie będą wymagać prowadzenia prac odwodnieniowych pod warunkiem, że prace ziemne nie będą wykonywane po okresie intensywnych opadów atmosferycznych. 16

15. Wody gruntowe wykazują słabą agresywność kwasową (la 1 ) w stosunku do konstrukcji betonowych i żelbetonowych, natomiast według normy unijnej PN-EN 206-1:2000 (z poprawkami dot. 2006-1/2003), tablica 2 Wartości graniczne klas ekspozycji, badana woda wykazuje środowisko chemiczne nieagresywne w stosunku do betonu 16. Grunty występujące w podłożu projektowanego budynku Zintegrowanego Bloku Operacyjnego i obiektów infrastruktury technicznej posiadają dobre parametry geotechniczne, są nośne i nadają się do bezpośredniego posadowienia obiektów budowlanych. 17

SPIS TREŚCI 1. WSTĘP...1 2. PODSTAWA PRAWNA I WYKORZYSTANE MATERIAŁY...1 3. CHARAKTERYSTYKA GEOGRAFICZNA TERENU...2 3.1. Lokalizacja, położenie geograficzne i sposób zagospodarowani terenu badań... 2 4. INFORMACJE O WYMAGANIACH TECHNICZNO-BUDOWLANYCH I KATEGORII GEOTECHNICZNEJ OBIEKTU BUDOWLANEGO...3 5. ZARYS BUDOWY GEOLOGICZNEJ...3 6. OPIS WYKONANYCH PRAC...4 7. WYNIKI BADAŃ LABORATORYJNYCH...5 7.1. Badania gruntów spoistych... 5 7.2. Badania wody gruntowej... 6 8. ROZBIEŻNOŚCI W STOSUNKU DO PROJEKTU PRAC GEOLOGICZNYCH...6 9. CHARAKTERYSTYKA GEOTECHNICZNA PODŁOŻA...8 9.1. Budynek Zintegrowanego Bloku Operacyjnego... 8 9.2. Budynek trafostacji... 10 9.3. Przepompownia i zbiornik retencyjny na ścieki opadowe... 10 9.4. Zbiornik na ciekły tlen... 10 9.5. Zbiornik na wodę pitną... 11 10. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE...12 11. UWAGI KOŃCOWE...15 18

SPIS ZAŁĄCZNIKÓW Załączniki tekstowe I. Wyniki badań laboratoryjnych gruntu w celu określenia parametrów geotechnicznych, II. Wyniki badań laboratoryjnych gruntu i wody gruntowej: a) na zawartość substancji ropopochodnych, b) na zawartość metali ciężkich. Załączniki graficzne 1. Mapa lokalizacyjna terenu badań, w skali 1:100 000, 2. Mapa lokalizacyjna, w skali 1:10 000, 3. Mapa dokumentacyjna, w skali 1:1000, 3.1 Mapa dokumentacyjna (budynek ZBO), w skali 1:500, 4. Objaśnienia do profili otworów badawczych i przekroju geotechnicznego, 5.1-5.9. Profile otworów geotechnicznych, w skali 1:50, 6.1-6.3. Karty sondowań dynamicznych gruntów niespoistych, w skali 1:50, 7.1-7.7. Przekroje geotechniczne, w skali 1:100/250, 8. Mapa głębokości zwierciadła wód gruntowych, w skali 1:500, 9. Mapa występowania utworów nieprzepuszczalnych i przepuszczalnych, w skali 1:500. 19