Zbigniew HANZELKA Stan rozwoju inteligentnych systemów pomiarowych AMI w Polsce i na świecie Kraków 19 listopada 2014 r.
Sieć inteligentna (smart grids) Sieć elektroenergetyczna i powiązane z nią technologie informatyczno telekomunikacyjne integrujące działania uczestników procesu wytwarzania, magazynowania, przesyłu, dystrybucji i użytkowania energii elektrycznej dla realizacji: - celu ekonomicznego: obniżenie kosztów i zwiększenie efektywności, rozwoju energetyki społecznej - celu technicznego: bezpieczeństwo i jakość dostawy energii elektrycznej - celu ekologicznego: racjonalizacja wykorzystania zasobów naturalnych, zintegrowanie rozproszonych źródeł energii. Opomiarowanie i zdalny odczyt zużycia energii AMI (Automatic Metering Infrastructure)
Źródło: Robert Masiąg, ENERGA OPERATOR Opomiarowanie i zdalny odczyt zużycia energii AMI (Automatic Metering Infrastructure) System pozwalający na dwukierunkowy przepływ informacji między licznikiem (zainstalowanym w punkcie odbioru energii) a centralnym systemem zarządzającym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie efektywności energetycznej z dnia 25 października 2012 r. inteligentny system pomiarowy oznacza system elektroniczny, za pomocą którego można zmierzyć zużycie energii, uzyskując więcej informacji niż w przypadku konwencjonalnego licznika, a także przesyłać i otrzymywać dane przy wykorzystaniu łączności elektronicznej uznaje inteligentne układy pomiarowo-rozliczeniowe za jeden z instrumentów wzrostu efektywności energetycznej pozwalający na osiągnięcie celu 20% zwiększenia tej efektywności do 2020 r.
Źródło: Robert Masiąg, ENERGA OPERATOR Opomiarowanie i zdalny odczyt zużycia energii AMI (Automatic Metering Infrastructure) Liczniki Układy bilansujące System informatyczny AMI System IT Inteligentny licznik energii (inaczej licznik zdalnego odczytu)
Opomiarowanie i zdalny odczyt zużycia energii AMI (Automatic Metering Infrastructure) Źródło: Wojciech Waglowski FleishmanHillard
Opomiarowanie i zdalny odczyt zużycia energii AMI (Automatic Metering Infrastructure) Pytania: 1. Jakie są korzyści z wdrożenia AMI? 2. Jakie są koszty wdrożenia AMI? 3. Dlaczego do rozwoju sieci inteligentnych potrzebna jest instalacja inteligentnych liczników? 4. Czy wdrożenie inteligentnych liczników jest obowiązkowe? 5. Czy wdrożenie AMI zagraża prywatności odbiorców? 6. 7.
Opomiarowanie i zdalny odczyt zużycia energii AMI (Automatic Metering Infrastructure) Korzyści techniczne Korzyści handlowe Korzyści społeczne
Korzyści techniczne zdalne wykrywanie awarii, lepsza obserwowalności sieci i skrócenie czasu reakcji, skróceniu czasu lokalizacji awarii monitoring jakości dostawy energii (wskaźniki niezawodnościowe) zastosowanie technik zarządzania popytem spłaszczenie krzywej poboru energii system AMI ma być przygotowany do współpracy z rozwiązaniami Smart Grid wypełnienie zobowiązań regulacyjnych redukcja strat sieciowych, optymalizacja procesu zarządzania siecią, w tym zwiększenie możliwości przyłączenia źródeł odnawialnych planowanie inwestycji sieciowych
Korzyści handlowe obniżenie kosztów obsługi klientów, uniknięcie kosztów odczytu, rejestracja innych mediów energetycznych możliwość określania profilu zapotrzebowania przez odbiorcę rozliczanie odbiorców w dowolnych przedziałach czasowych model pre paid taryfy dynamiczne oferowanie klientom nowych produktów płatność w czasie rzeczywistym przekazywanie sygnałów cenowych odbiorcom zastosowanie systemu bodźców ograniczenie nielegalnego poboru zdalna realizacja zleceń na wstrzymanie i wznowienie dostaw energii rynek bilansujący, skrócenie okresu korekt
Korzyści społeczne budowanie energetyki społecznej ochrona odbiorców krytycznych możliwość określania profilu zapotrzebowania przez odbiorcę - dopasowanie taryfy zwiększona czytelność faktur łatwiejsza zmiana dostawcy energii, możliwość poszukiwania korzystnej ceny
Wdrożenie inteligentnych układów pomiarowych Wdrożenie inteligentnego opomiarowania w prawie UE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie efektywności energetycznej oraz uchylająca dyrektywy 2004/8/WE i 2006/32/WE z dnia 25 października 2012 r.
Wdrożenie inteligentnych układów pomiarowych 1. Państwa członkowskie wdrożą inteligentne systemy pomiarowe, które pozwalają na aktywne uczestnictwo konsumentów w rynku dostaw energii elektrycznej/gazu 2. Wdrożenie może być uzależnione od ekonomicznej oceny wszystkich długoterminowych kosztów i korzyści dla rynku oraz indywidualnego konsumenta lub od oceny, która forma inteligentnego pomiaru jest uzasadniona z ekonomicznego punktu widzenia i najbardziej opłacalna oraz w jakim czasie ich dystrybucja jest wykonalna. 3. W przypadku obu sektorów: energii elektrycznej i gazu ocena taka powinna była zostać przeprowadzona w terminie do dnia 3 września 2012 r. 4. Jeśli ocena byłaby pozytywna to dla sektora elektroenergetycznego oznacza to zainstalowanie co najmniej u 80% konsumentów inteligentnych liczników do 2020 r.
Źródło: Tomasz Kowalak (URE) Wdrożenie inteligentnych układów pomiarowych Oceny ekonomiczne dla Polski: - Doradztwo Gospodarcze DGA S.A i Instytut Sobieskiego dla URE - Instytut Energetyki /Oddział Gdańsk i E&Y dla PTPiREE - Hewlett-Packard Polska dla PSE S.A. - PTPiREE dla MG - MG dla KE POZYTYWNE (80% odbiorców + Operator Informacji Pomiarowej)
POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO ROKU 2030 KIERUNKI PEP 2050 Źródło: Katarzyna Zalewska-Wojtuś (PTPiREE) Uaktywnienie strony popytowej w PEP 2030 Priorytet I: poprawa efektywności energetycznej Działanie 1.9: stopniowe wprowadzenie obowiązku stosowania liczników elektronicznych umożliwiających przekazywanie sygnałów cenowych odbiorcom energii, zastosowanie technik zarządzania popytem (DSM) umożliwiających podwyższenie współczynnika czasu użytkowania największego obciążenia energii elektrycznej, stworzenie możliwości zastosowania systemu bodźców do racjonalizacji zużycia energii elektrycznej poprzez taryfy dystrybucyjne (strefowość),
POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO ROKU 2030 KIERUNKI PEP 2050 Źródło: Katarzyna Zalewska-Wojtuś (PTPiREE) Ocena i postulaty: coraz bardziej wyraźna potrzeba spłaszczenia krzywej poboru energii elektrycznej zużycie energii elektrycznej przez odbiorców w gospodarstwach domowych w dużej mierze przyczyną wieczornego szczytu poboru energii, stworzenie możliwości zastosowania dostępnych narzędzi umożliwiających rozliczanie odbiorców w dowolnych przedziałach czasowych (zdalne opomiarowanie)
POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO ROKU 2030 KIERUNKI PEP 2050 Źródło: Katarzyna Zalewska-Wojtuś (PTPiREE) Potrzeba: przebudowy systemu taryf dystrybucyjnych i upowszechnienia taryf strefowych, wdrożenia systemu opomiarowania opartego na idei smart meteringu poprzez zapewnienie dwustronnej komunikacji: licznik odbiorcy centralna aplikacja uwolnienia cen energii elektrycznej dla odbiorców w gospodarstwach domowych
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 17.6.2014 r. COM(2014) 356 final SPRAWOZDANIE KOMISJI Analiza porównawcza rozpowszechnienia inteligentnego pomiaru w UE 27 ze szczególnym uwzględnieniem energii elektrycznej {SWD(2014) 188 final} {SWD(2014) 189 final} Chorwacja nie została ujęta w analizie, gdyż zasadniczą część procesu gromadzenia danych przeprowadzono przed jej przystąpieniem do UE
Wyniki analiz kosztów i korzyści: TAK - 16 państw członkowskich (Austria, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niderlandy, Polska, Rumunia, Szwecja, Włochy i Zjednoczone Królestwo) Polsce i Rumunii, analizy kosztów i korzyści przyniosły pozytywny wynik, ale nie ma jeszcze oficjalnych decyzji co do wdrażania.
Wyniki analiz kosztów i korzyści: NIE - 7 państw członkowskich (Belgii, Republice Czeskiej, Litwie, Łotwie, Niemczech, Portugalii i Słowacji). Na Łotwie i Słowacji uznano inteligentny pomiar za ekonomicznie uzasadniony w przypadku określonych grup klientów. BRAK DECYZJI 4 państwa członkowskie (Bułgarii, Cypru, Słowenii i Węgier).
Prawodawstwo dotyczące inteligentnych liczników energii elektrycznej zapewniające ramy prawne dla ich rozpowszechnienia lub regulujące konkretne kwestie, takie jak harmonogram rozpowszechniania czy określające specyfikacje techniczne liczników itd. - istnieje w większości państw członkowskich W pięciu państwach członkowskich brak jest takich przepisów (Belgia, Bułgaria, Litwa, Łotwa i Węgry).
W 15 z 16 państw członkowskich, które postanowiły przeprowadzić rozpowszechnianie na dużą skalę, operatorzy systemów dystrybucyjnych są odpowiedzialni za wdrażanie i są właścicielami liczników, zatem działania mają być finansowane za pośrednictwem taryf sieciowych. W Danii, Estonii, Polsce i Zjednoczonym Królestwie dane będą przetwarzane przez niezależny centralny ośrodek przetwarzania danych. Podobnie w państwach członkowskich, które (przynajmniej w obecnych warunkach) nie przeprowadzą rozpowszechniania na dużą skalę do 2020 r. Republika Czeska, Niemcy i Słowacja - rozważane są alternatywne możliwości przetwarzania danych; w państwach tych operatorzy systemów dystrybucyjnych mogą być także odpowiedzialni za wdrażanie, prawa własności i przetwarzanie danych.
Podjęte zobowiązania: 200 mln liczników AMI (72% wszystkich europejskich konsumentów) do 2020 r. ok. 45 mld EUR
Large-scale roll-out (at least 80% of consumers by 2020) Metering points in the Country by 2020 Expected Diffusion rate by 2020 (%) Total Number of Smart Metering Points to be installed up to 2020 Austria 5700000 95% 5415000 Denmark 3280000 100% 3280000 Estonia 709000 100% 709000 Finland 3300000 100% 3300000 France 35000000 95% 33250000 Greece 7000000 80% 5600000 Ireland 2200000 100% 2200000 Italy 36700000 99% 36333000 Luxembourg 260000 95% 247000 Malta 260000 100% 260000 Netherlands 7600000 100% 7600000 Poland 16500000 80% 13200000 Romania 9000000 80% 7200000 Spain 27768258 100% 27768258 Sweden 5200000 100% 5200000 United Kingdom GB 31992000 99.5% 31832040 Total 192469258 95.3% 183394298
No large-scale roll-out (at least 80% of consumers by 2020) Electricity Metering points in the Country by 2020 Expected Diffusion rate by 2020 (%) Total Number of Smart Metering Points to be installed up to 2020 Belgium 5975000 NA NA Czech Republic 5700000 1.0% 57000 Germany 47900000 23.0% 11017000 Latvia 1089109 23.0% 250495 Lithuania 1600000 NA NA Portugal 6500000 NA NA Slovak Republic 2625000 23.0% 603750 Total 71389109 16.7% 11928245
77 Malta 94 Włochy 766 Czechy Kluczowe parametry rozpowszechniania inteligentnego pomiaru dla energii elektrycznej (w oparciu o długofalowe oceny ekonomiczne państw członkowskich) Średnio (200-250)
0 Czechy Kluczowe parametry rozpowszechniania inteligentnego pomiaru dla energii elektrycznej (w oparciu o długofalowe oceny ekonomiczne państw członkowskich) 5 Grecja Malta Średnio 3 Finlandia i Szwecja 1 3 %; dane z Włoch nie były dostępne
W ośmiu państwach członkowskich, które prowadzą szeroko zakrojone działania służące rozpowszechnieniu inteligentnych liczników do 2020 r., funkcje są w pełni zgodne z wytycznymi z zalecenia 2012/148/UE ZALECENIE KOMISJI z dnia 9 marca 2012 r. w sprawie przygotowań do rozpowszechnienia inteligentnych systemów pomiarowych
Kolejne kroki i kierunek dalszych działań 1. Zaufanie konsumentów 2. Rynek innowacyjnych usług energetycznych 3. Ochrona danych 4. Przetwarzanie danych 5. Funkcje inteligentnego pomiaru 6. Długofalowe ekonomiczne oceny kosztów i korzyści Doświadczenia niektórych krajów europejskich dowodzą, że w części przypadków wprowadzenie inteligentnych sieci zakończyło się na etapie instalacji liczników zdalnego odczytu. Resztę projektowanych zmian zarzucono lub odłożono na bliżej nieokreśloną przyszłość
EUROPEAN COMMISSION Brussels, 17.6.2014 SWD(2014) 188 final COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT Country fiches for electricity smart metering Accompanying the document Report from the Commission Benchmarking smart metering deployment in the EU-27 with a focus on electricity {COM(2014) 356 final} {SWD(2014) 189 final}
16,5 mln. 47,9 mln. 3,3 mln. 1,6 mln.
16,5 mln. 47,9 mln. 3,3 mln. 1,6 mln.
16,5 mln. 47,9 mln. 3,3 mln. 1,6 mln.
16,5 mln. 47,9 mln. 3,3 mln. 1,6 mln.
16,5 mln. 47,9 mln. 3,3 mln. 1,6 mln.
c.d.n. Źródło: Katarzyna Zalewska-Wojtuś (PTPiREE)