ZIEMNIAKI Polska, obok Rosji i Ukrainy należy do największych producentów ziemniaków w Europie. Uprawiane są głównie na paszę (40% produkcji) i konsumpcję (23,5%). Do przetwórstwa przeznacza się 9% w tym 2% zużywa przemysł spożywczy, a 7% przemysł ziemniaczany produkujący spirytus, krochmal, skrobię, syrop, glukozę, kleje, dekstryny i inne półprodukty [3,4]. Wymagania w stosunku do surowca przeznaczanego na cele przetwórcze różnią się od wymagań stawianych ziemniakom pastewnym (pożądana wysoka zawartość białka) i konsumpcyjnym (wyrównana wielkość i kształt, mało zagłębione oczka, brak wad wewnętrznych takich jak pustowatość bulw, ciemniejący miąższ po ugotowaniu, walory smakowe). Surowiec dla przemysłu ziemniaczanego winien charakteryzować się przede wszystkim wysoką zawartością skrobi (powyżej - 16%) oraz wyrównaniem wielkości ziarn (w produkcji krochmalu bardziej przydatne są małe ziarna skrobi zaś w gorzelnictwie - duże ziarna). Wielkość bulw i ich kształt nie mają większego znaczenia, natomiast pożądanym jest, by miały płytkie oczka i gładką skórkę oraz nie posiadały zanieczyszczeń mineralnych. Ziemniak jest wartościowym, niskokalorycznym, a więc nietuczącym pokarmem, zawierającym pełnowartościowe białko i dostarczającym organizmowi znacznych ilości witaminy C, potasu i jodu. Ziemniak może być spożywany w postaci naturalnej lub w formie szeregu produktów spożywczych, zwłaszcza smażonych i suszy. Stanowi on surowiec do otrzymywania wysokiej jakości skrobi, stosowanej w różnej postaci we wszystkich dziedzinach gospodarki. Używany jest do produkcji alkoholu etylowego oraz posiada znaczną wartość paszową. Należy mieć nadzieję, że stworzenie odpowiednich warunków dla rozwoju produkcji sadzeniaków wysokiej jakości oraz produkcji bioetanolu z ziemniaka umożliwi wzrost jego uprawy w Polsce. Opracowanie niniejsze zawiera wyniki doświadczeń, z odmianami zarejestrowanymi, w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego przeprowadzonych w 2013 roku w SDOO w Krzyżewie i Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Marianowie. Odmiany badano w oddzielnych grupach wczesności: bardzo wczesne, wczesne, średniowczesne, średniopóźne i późne oraz odmiany skrobiowe. Zgodnie z metodyką badań wszystkie doświadczenia były chronione chemicznie przed zarazą ziemniaka i stonką ziemniaczaną. Zbiór doświadczeń w grupie bardzo wczesnych przeprowadzono w dwóch terminach: I termin 40 dni od wschodów, II termin po zakończeniu wegetacji, w pozostałych grupach zbiór następował po zakończeniu wegetacji. z wyjątkiem ziemniaków bardzo wczesnych to bulwy o średnicy powyżej 35 mm. Dla wszystkich analizowanych doświadczeń wzorzec stanowiła średnia wszystkich odmian badanych w danej grupie wczesności.
Tabela 65. Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w r. Wyszczególnienie Kompleks glebowy 5 4 Klasa bonitacyjna gleby IV b IV a ph gleby 7,6 6,2 Zasobność gleby mg/100 g P 2 0 5 K 2 0 Mg 19,4 5,4 5,3 21,8 14,8 5,3 Przedplon Jęczmień jary Pszenżyto ozime Data sadzenia b. wczesne 17.04 - Data sadzenia wczesne 17.04 - Data sadzenia średniowczesne 17.04 17.04 Data sadzenia śr. późne i późne 17.04 17.04 Data sadzenia skrobiowe - 27.04 Data zbioru b. wczesne II termin kopania 01.09 - Data zbioru wczesne 01.09 - Data zbioru średniowczesne 07.10 25.09 Data zbioru śr. późne i późne 07.10 25.09 Data zbioru skrobiowe - 30.09 N kg/ha 120 90 P 2 0 5 kg/ha 50 80 K 2 0 kg/ha 150 120 Insektycydy Apacz 50 WG 40 g x 2 Herbicydy dawka Afalon Dysp. 450 SC 1,5 l. Sumi Alpha 050 EC 0,25 l. Apacz 50 WG 40 g x 2 Fungicydy Ridomil Gold MZ 68 WG 2 x 2 kg Pyton Consento 450 SC 2 l. Revus 250 SC 2 x 0,6 l. Ridomil Gold MZ 68 WG 2 x 2 kg. Revus 250 SC 0,6 l. Pyton 60 WG 1,5 l.
II termin zbioru I termin zbioru 2013 2013-2013 2013 - Tabela 66. Plon ziemniaków bardzo wczesnych w r. (dt. z ha). Wzorzec dt z ha 221 x 163 192 215 x 153 184 1 Arielle 177 80 120 100 174 81 123 102 2 Denar 218 99 64 82 214 99 63 81 3 Impala 213 96 82 89 207 96 82 89 4 Justa 215 97 83 90 208 96 83 90 5 Lord 244 110 110 110 239 111 109 110 6 Miłek 265 120 133 127 259 120 133 127 7 Viviana 215 97 108 103 208 96 109 103 8 Agata 151 68 102 85 149 69 100 85 9 Riviera 268 121 140 131 257 119 143 131 10 Juwel 184 83 x x 178 83 x x Wzorzec dt z ha 563 x 375 469 520 x 358 439 1 Arielle 493 87 100 94 462 89 102 96 2 Denar 670 119 85 102 626 120 85 103 3 Impala 591 105 111 108 536 103 109 106 4 Justa 458 81 89 85 447 86 90 88 5 Lord 657 117 115 116 601 115 118 117 6 Miłek 525 93 99 96 491 94 99 97 7 Viviana 549 98 100 99 480 92 96 94 8 Agata 472 84 93 89 448 86 94 90 9 Riviera 478 85 95 90 438 84 97 91 10 Juwel 517 92 x x 512 98 x x Odmiany wzorcowe zaznaczono czcionką pogrubioną.
2013 2013-2013 2013 - Zawartość skrobi % Plon skrobi dt z ha Tabela 67. Plon ziemniaków wczesnych w r. (dt. z ha). Wzorzec dt z ha 500 x 412 456 446 x 406 426 12,0 59,9 1 Altesse 495 99 114 107 484 109 115 112 12,2 60,6 2 Bellarosa 418 84 95 90 261 58 94 76 12,3 51,3 3 Gwiazda 482 96 109 103 443 99 110 100 11,5 55,3 4 Ignacy 603 121 x x 565 127 x x 11,3 68,3 5 Michalina 526 105 94 100 458 103 94 99 10,9 57,3 6 Oman 491 98 98 98 477 107 97 102 13,6 66,9 7 Owacja 496 99 104 102 469 105 104 105 12,2 60,4 8 Vineta 489 98 92 95 409 92 92 92 12,1 59,2 Wzorzec stanowi średnia ze wszystkich odmian.
Średnia Odchylenie od wzorca 2013 2013 - Tabela 68. Plon ziemniaków średniowczesnych w r. (dt. z ha). Wzorzec dt z ha 536 473 504 x x 442 473 1 Ametyst 676 640 658 154,0 131 151 141 2 Cekin 533 400 467-37,8 93 93 93 3 Finezja 530 443 486-18,0 96 107 102 4 Gawin 460 529 495-9,7 98 102 100 5 Honorata 425 489 457-47,3 91 x x 6 Legenda 486 443 465-39,8 92 86 89 7 Malaga 548 401 475-29,4 94 96 95 8 Oberon 575 420 498-6,6 99 86 93 9 Satina 403 475 439-65,5 87 101 94 10 Stasia 581 406 493-10,9 98 102 100 11 Tajfun 622 617 620 115,5 123 118 121 12 Tetyda 587 412 500-4,7 99 107 103 Wzorzec dt z ha 513 465 489 x x 427 458 1 Ametyst 658 638 648 158,9 132 150 141 2 Cekin 527 373 450-39,4 92 96 94 3 Finezja 522 439 480-8,6 98 104 101 4 Gawin 439 511 475-14,1 97 101 99 5 Honorata 424 484 454-35,2 93 x x 6 Legenda 478 438 458-30,8 94 85 90 7 Malaga 527 394 461-28,6 94 97 96 8 Oberon 541 409 475-14,1 97 85 91 9 Satina 394 473 433-55,7 89 103 96 10 Stasia 516 398 457-31,8 94 100 97 11 Tajfun 600 614 607 117,9 124 118 121 12 Tetyda 533 408 471-18,6 96 107 102 Wzorzec stanowi średnia ze wszystkich badanych odmian.
Zawartość skrobi Plon skrobi Średnia Odchylenie od wzorca 2013 2013 - Tabela 69. Zawartość i plon skrobi ziemniaków średniowczesnych (% i dt. z ha). Wzorzec dt z ha 78,8 70,2 74,5 x x 66,1 70,3 1 Ametyst 89,2 98,0 93,6 19,1 126 157 142 2 Cekin 84,8 60,8 72,8-1,7 98 103 101 3 Finezja 83,3 72,6 77,9 3,4 105 115 110 4 Gawin 82,3 90,0 86,1 11,7 116 120 118 5 Honorata 74,4 76,3 75,3 0,8 101 x x 6 Legenda 78,4 71,8 75,1 0,6 101 100 101 7 Malaga 71,8 56,6 64,2-10,3 86 88 87 8 Oberon 77,0 47,9 62,5-12,0 84 83 84 9 Satina 54,3 64,1 59,2-15,3 80 98 89 10 Stasia 80,7 59,3 70,0-4,5 94 106 100 11 Tajfun 97,1 95,7 96,4 21,9 129 130 130 12 Tetyda 72,2 49,0 60,6-13,9 81 102 91 Wzorzec dt z ha 14,9 14,7 14,8 x x 14,9 14,9 1 Ametyst 13,2 15,3 14,3-0,5 96 104 100 2 Cekin 15,9 15,2 15,6 0,8 105 110 108 3 Finezja 15,7 16,4 16,1 1,3 109 108 109 4 Gawin 17,9 17,0 17,5 2,7 118 118 118 5 Honorata 17,5 15,6 16,6 1,8 112 x X 6 Legenda 16,2 16,2 16,2 1,4 110 118 114 7 Malaga 13,1 14,1 13,6-1,2 92 93 93 8 Oberon 13,4 11,4 12,4-2,4 84 97 91 9 Satina 13,5 13,5 13,5-1,3 91 97 94 10 Stasia 13,9 14,6 14,3-0,5 96 105 101 11 Tajfun 15,6 15,5 15,6 0,8 105 110 108 12 Tetyda 12,3 11,9 12,1-2,7 82 95 89 Wzorzec stanowi średnia ze wszystkich badanych odmian.
Zawartość skrobi Plon skrobi Średnia Odchylenie od wzorca 2013 2013 - Tabela 70. Plon ziemniaków późnych jadalnych w r. (dt. z ha). Wzorzec dt z ha 570 464 517 x x 447 482 1 Gustaw 615 389 502-15,1 97 90 94 2 Jelly 581 459 520 3,0 101 104 103 3 Mondeo 540 554 547 29,7 106 106 106 4 Syrena 543 456 499-17,6 97 x x Wzorzec dt z ha 528 457 493 x x 439 466 1 Gustaw 540 380 460-24,7 95 88 92 2 Jelly 577 451 514 29,9 106 105 106 3 Mondeo 498 526 512 27,3 106 107 107 4 Syrena 495 409 452-32,5 93 x x Wzorzec dt z ha 72,3 65,6 68,9 x x 69,3 69,1 1 Gustaw 89,8 60,2 75,0 6,1 109 95 102 2 Jelly 73,2 61,5 67,4-1,6 98 101 100 3 Mondeo 62,1 80,3 71,2 2,3 103 104 104 4 Syrena 64,0 60,2 62,1-6,8 90 x x Wzorzec dt z ha 12,6 14,2 13,4 x x 15,6 14,5 1 Gustaw 14,6 15,5 15,1 1,7 112 106 109 2 Jelly 12,6 13,4 13,0-0,4 97 96 97 3 Mondeo 11,5 14,5 13,0-0,4 97 98 98 4 Syrena 11,8 13,2 12,5-0,9 93 x x Wzorzec stanowi średnia ze wszystkich badanych odmian.
2013 2013-2013 2013-2013 2013-2013 2013 - Tabela 71. Plon ziemniaków skrobiowych w r. (dt. z ha). Zawartość skrobi % Plon skrobi dt z ha Wzorzec dt z ha 469 x 409 439 403 x 389 396 19,6 20,1 19,9 83 94,7 89 1 Glada 434 93 88 91 428 95 86 91 19,0 18,1 18,6 71 79 75 2 Harpun 402 86 86 86 389 87 87 87 20,4 20,3 20,4 72 82 77 3 Jubilat 450 96 93 95 443 99 93 96 22,0 20,3 21,2 84 91 88 4 Kaszub 422 90 84 87 397 88 83 86 20,8 23,0 21,9 71 97 84 5 Pasat 502 107 93 100 448 100 92 96 18,2 17,8 18,0 72 89 81 6 Zuzanna 320 68 92 80 315 70 94 82 19,1 18,7 18,9 73 60 67 7 Danuta 440 94 x x 425 95 x 48 x 17,2 x x 76 x 8 Hinga 592 126 101 114 581 129 102 116 21,9 23,0 22,5 89 136 113 9 Inwestor 411 88 103 96 379 84 102 93 21,9 21,1 21,5 89 87 88 10 Kuras 558 119 118 119 539 120 119 120 20,4 21,4 20,9 102 119 111 11 Pasja Pomorska 527 112 100 106 520 116 99 108 21,3 21,5 21,4 82 113 98 12 Pokusa 569 121 119 120 525 117 114 116 17,3 18,9 18,1 89 108 99 Wzorzec stanowi średnia ze wszystkich badanych odmian.