Wprowadzenie....................................................... XI Część I. Akty prawne Rozdział I. Zatrudnianie i zwalnianie 1. Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz.U. Nr 24, poz. 141)............... 5 2. Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z dnia 13 marca 2003 r. (Dz.U. Nr 90, poz. 844).......................................................... 105 3. Ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych z dnia 9 lipca 2003 r. (Dz.U. Nr 166, poz. 1608).................................................. 111 Rozdział II. Dokumentacja pracownicza 4. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie dokumentacji pracowniczej z dnia 10 grudnia 2018 r. (Dz.U. 2018, poz. 2369)................. 123 5. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie świadectwa pracy z dnia 30 grudnia 2016 r. (Dz.U. 2016, poz. 2292)....................... 133 Rozdział III. Ustalanie wynagrodzenia 6. Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z dnia 10 października 2002 r. (Dz.U. Nr 200, poz. 1679).................................................. 145 7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy z dnia 29 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 289).......................................................... 151 8. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej z dnia 29 stycznia 2013 r. (Dz.U. 2013, poz. 167) 155 9. Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 636).............. 163 10. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy z dnia 25 marca 2002 r. (Dz.U. Nr 27, poz. 271)............................................... 193 11. Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej z dnia 12 grudnia 1997 r. (Dz.U. Nr 160, poz. 1080)................ 195 12. Zarządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania z dnia 23 grudnia 1989 r. (M.P. Nr 44, poz. 358)...................... 197 13. Ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z dnia 13 lipca 2006 r. (Dz.U. Nr 158, poz. 1121)............................ 201 V
Rozdział IV. Odpowiedzialność materialna pracowników 14. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie z dnia 4 października 1974 r. (Dz.U. Nr 40, poz. 236) 223 15. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie warunków odpowiedzialności materialnej pracowników za szkodę w powierzonym mieniu z dnia 10 października 1975 r. (Dz.U. Nr 35, poz. 191).................................................... 227 Rozdział V. Czas pracy 16. Ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 92, poz. 879) 231 17. Ustawa o dniach wolnych od pracy z dnia 18 stycznia 1951 r. (Dz.U. Nr 4, poz. 28). 241 Rozdział VI. Urlopy pracownicze 18. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop z dnia 8 stycznia 1997 r. (Dz.U. Nr 2, poz. 14). 245 19. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków z dnia 8 grudnia 2015 r. (Dz.U. 2015, poz. 2243)..... 249 20. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy oraz sposobu postępowania w przypadku wygaśnięcia mandatu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej przez pracownika korzystającego z urlopu bezpłatnego z dnia 3 grudnia 2018 r. (Dz.U. 2018, poz. 2358)...................................... 261 Rozdział VII. Usprawiedliwianie nieobecności w pracy 21. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy z dnia 15 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 281)................................... 265 22. Rozporządzenie Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych nie będących dniami ustawowo wolnymi od pracy z dnia 11 marca 1999 r. (Dz.U. Nr 26, poz. 235)...................... 269 Rozdział VIII. Staż pracy 23. Ustawa o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy z dnia 20 lipca 1990 r. (Dz.U. Nr 54, poz. 310)........... 273 Rozdział IX. Służba wojskowa pracownika 24. Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967 r. (Dz.U. Nr 44, poz. 220) wyciąg.............................. 277 Rozdział X. Zaspokajanie socjalnych potrzeb pracowników 25. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych z dnia 4 marca 1994 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 163).................................................... 297 26. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych z dnia 9 marca 2009 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 349)..................... 305 VI
Rozdział XI. Ochrona pracy kobiet 27. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią z dnia 3 kwietnia 2017 r. (Dz.U. 2017, poz. 796)................................. 309 Rozdział XII. Ochrona pracy pracowników młodocianych 28. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac z dnia 24 sierpnia 2004 r. (Dz.U. Nr 200, poz. 2047)............................................. 317 29. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania z dnia 28 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 278).............. 329 Rozdział XIII. Badania lekarskie 30. Ustawa o służbie medycyny pracy z dnia 27 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 96, poz. 593) 337 31. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy z dnia 30 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 69, poz. 332)................................... 347 32. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie sposobu i trybu wydawania zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią z dnia 3 marca 2006 r. (Dz.U. Nr 42, poz. 292)............................................... 359 Rozdział XIV. Praca z monitorem ekranowym 33. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe z dnia 1 grudnia 1998 r. (Dz.U. Nr 148, poz. 973).............................................. 363 Rozdział XV. Przedstawicielstwo pracowników 34. Ustawa o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego z dnia 24 lipca 2015 r. (Dz.U. 2015, poz. 1240)............................. 369 35. Ustawa o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji z dnia 7 kwietnia 2006 r. (Dz.U. Nr 79, poz. 550)................................. 385 36. Ustawa o związkach zawodowych z dnia 23 maja 1991 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 234)... 391 37. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie trybu udzielenia i korzystania ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej przysługującego osobie wykonującej pracę zarobkową, sposobu ustalenia wysokości wynagrodzenia albo świadczenia pieniężnego przysługującego osobie w okresie zwolnienia od pracy oraz wynikających z tego tytułu uprawnień i świadczeń z dnia 27 listopada 2018 r. (Dz.U. 2018, poz. 2323)............................... 407 38. Ustawa o społecznej inspekcji pracy z dnia 24 czerwca 1983 r. (Dz.U. Nr 35, poz. 163) 409 Rozdział XVI. Spory zbiorowe 39. Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych z dnia 23 maja 1991 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 236).......................................................... 417 40. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie trybu postępowania przed kolegiami arbitrażu społecznego z dnia 16 sierpnia 1991 r. (Dz.U. Nr 73, poz. 324).................. 423 VII
Rozdział XVII. Pracownicy samorządowi 41. Ustawa o pracownikach samorządowych z dnia 21 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 223, poz. 1458)......................................................... 427 42. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych z dnia 15 maja 2018 r. (Dz.U. 2018, poz. 936).......................... 441 Rozdział XVIII. Praktyki absolwenckie 43. Ustawa o praktykach absolwenckich z dnia 17 lipca 2009 r. (Dz.U. Nr 127, poz. 1052) 447 Część II. Tabele i zestawienia Rozdział I. Umowy stosowane w zatrudnieniu 1. Określenie rodzaju umowy o pracę...................................... 451 2. Konsekwencje nieokreślenia elementu umowy o pracę........................ 452 3. Wady i zalety umowy o pracę przykłady................................ 452 4. Podobieństwa i różnice umowy o pracę i umowy zlecenia..................... 452 5. Wady i zalety umowy zlecenia......................................... 454 6. Różnice w najczęściej zawieranych umowach.............................. 454 Rozdział II. Akta osobowe 1. Okres przechowywania dokumentacji pracowniczej.......................... 457 Rozdział III. Wymiar czasu pracy w 2019 r. 1. Dni ustawowo wolne od pracy w 2019 r................................... 459 2. Miesięczny okres rozliczeniowy w 2019 r................................. 459 3. Dwumiesięczny okres rozliczeniowy w 2019 r.............................. 460 4. Trzymiesięczny okres rozliczeniowy w 2019 r.............................. 460 5. Czteromiesięczny okres rozliczeniowy w 2019 r............................. 461 6. Sześciomiesięczny okres rozliczeniowy w 2019 r............................ 461 7. Dwunastomiesięczny okres rozliczeniowy w 2019 r.......................... 461 8. Okresy rozliczeniowe w poszczególnych systemach czasu pracy................. 461 9. Przerwy obowiązkowe, wliczane do czasu pracy i płatne...................... 463 10. Wysokość dodatku z tytułu pracy nadliczbowej............................. 463 11. Metody rekompensaty nadgodzin....................................... 464 Rozdział IV. Urlop wypoczynkowy 1. Rodzaje urlopu wypoczynkowego....................................... 465 2. Wymiar urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym..................... 466 3. Okresy nauki zaliczane do urlopowego stażu pracy.......................... 466 4. Proporcjonalny wymiar urlopu wypoczynkowego............................ 466 5. Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika zatrudnionego na niepełnym eta-cie... 467 6. Wymiar urlopu wypoczynkowego na żądanie.............................. 468 VIII
Rozdział V. Urlopy rodzicielskie 1. Wymiar urlopu macierzyńskiego........................................ 469 2. Wymiar urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego........................ 469 3. Wymiar urlopu ojcowskiego........................................... 469 4. Wymiar urlopu rodzicielskiego......................................... 470 5. Urlop rodzicielski z tytułu przysposobienia................................ 470 Rozdział VI. Urlop szkoleniowy 1. Urlop szkoleniowy.................................................. 471 Rozdział VII. Zwolnienia od pracy 1. Ważne wydarzenia rodzinne pracownika.................................. 473 2. Wezwanie pracownika przez instytucję lub organ............................ 473 3. Przyczyny związane z dodatkową działalnością pracownika.................... 474 4. Inne przyczyny.................................................... 477 Rozdział VIII. Wypowiedzenie umowy o pracę 1. Zasady wypowiadania umów w zależności od rodzaju........................ 479 2. Obowiązek stosowania trybu zwolnień grupowych........................... 479 3. Obowiązek stosowania trybu zwolnień indywidualnych....................... 480 4. Szczególne możliwości wydłużania i skracania okresów wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony oraz na czas określony............................... 480 5. Pracownicy objęci szczególną ochroną stosunku pracy........................ 481 Rozdział IX. Odprawy 1. Wysokość odprawy za utratę zatrudnienia z przyczyn niedotyczących pracowni-ka... 485 2. Zasady ustalania podstawy obliczania odprawy............................. 485 3. Rodzaje odpraw oskładkowanie i opodatkowanie.......................... 482 Rozdział X. Wysokość odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych 1. Wysokość odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych................ 487 Rozdział XI. Zwolnienia, zasiłki, dokumenty ZUS 1. Kody literowe stosowane w zaświadczeniach lekarskich mające wpływ na prawo do zasiłku chorobowego lub jego wysokość.................................. 489 2. Wysokość zasiłku chorobowego w zależności od przyczyn nieobecności w pracy.... 489 3. Zasiłek opiekuńczy................................................. 490 4. Dokumenty zgłoszeniowe............................................. 490 5. Dokumenty rozliczeniowe............................................ 490 6. Dokumenty informacyjne............................................. 491 Rozdział XII. Bezpieczeństwo i higiena pracy 1. Zlecanie badań lekarskich pracowników.................................. 493 IX
2. Badania profilaktyczne pracowników.................................... 493 3. Częstotliwość badań lekarskich kierowców................................ 506 4. Częstotliwość szkoleń okresowych bhp................................... 507 5. Wykaz chorób zawodowych........................................... 507 Rozdział XIII. Odsetki 1. Odsetki 2019..................................................... 511 2. Odsetki z zaległości podatkowych....................................... 511 Rozdział XIV. Diety, ryczałty i rekompensaty 1. Podróże służbowe w kraju............................................ 513 2. Liczba godzin podróży służbowej i kwota diety............................. 513 3. Zwrot kosztów przejazdu jazdy lokalne i zamiejscowe...................... 513 4. Zwrot kosztów przejazdu (ryczałt) limit dla jazd lokalnych................... 514 Rozdział XV. Ważne kontakty 1. Urząd pracy....................................................... 515 2. Państwowa Inspekcja Pracy........................................... 515 3. Bezpłatne telefoniczne porady prawne z zakresu prawa pracy................... 515 4. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)............ 515 Indeks rzeczowy....................................................... 517 X