Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 2 im. H.Sienkiewicza w śurominie 1
SPIS TREŚCI 1. Wstęp...3 2. Adresaci programu...... 4 3. ZałoŜenia Szkolnego Programu Profilaktyki...4 4. Podstawa Programowa a program profilaktyczny... 4 5. Cele programu profilaktycznego...... 5 6. Treści SPP...... 5 7. Szkolny Program Profilaktyczny...... 6 8. Przewidywane osiągnięcia uczniów...... 11 9. Sposoby realizacji...... 11 10. Ewaluacja...... 11 11. Postępowanie osób odpowiedzialnych za realizację programu...12 12. Czynniki ryzyka.12 13. Przykładowe tematy zajęć...... 14 2
WSTĘP Środowisko, w którym dorasta młody człowiek jest coraz bardziej zróŝnicowane pod względem moralnym, kulturowym i społeczno ekonomicznym. Polska znajduje się w sytuacji sprzyjającej deprywacji potrzeb, określonej transformacji niesie to zagroŝenia egzystencjonalne. Kraj nasz atakowany jest przez media, w których wylewa się róŝnorodne mniej lub bardziej odpowiednie wzory zachowania. Sprzyja to uleganiu przez młodzieŝ róŝnym kulturom, wchodzeniu w subkultury, ujawnianiu zachowań agresywnych, jak i sięganiu po środki uzaleŝniające. Najlepszą formą przeciwdziałania zachowaniom agresywnym i uzaleŝnieniom od środków psychoaktywnych jest oddziaływanie na środowisko szkolne oraz rodzinę. Konieczne jest wychowanie prozdrowotne oraz propagowanie wśród młodzieŝy modelu zdrowego stylu Ŝycia, spędzania wolnego czasu bez alkoholu, papierosów i narkotyków. SłuŜą temu m.in. oddziaływania psychowychowawcze, zabawy integracyjne i zajęcia warsztatowe, indywidualne rozmowy z uczniami i ich rodzicami oraz badania ankietowe jako wskaźnik dla działań projektujących. Praca z młodzieŝą prowadzona jest metodami aktywnymi poprzez aktywność własną tj. zdobywanie wiedzy, zmianę przekonań, zachowań oraz rozwój osobisty ucznia. 3
ADRESACI PROGRAMU Adresatami Szkolnego Programu Profilaktycznego Gimnazjum Nr 2 w śurominie są: uczniowie, rodzice oraz nauczyciele. ZAŁOśENIA Szkolnego Programu Profilaktycznego A. Szkolny Program Profilaktyczny został opracowany na potrzeby Gimnazjum Nr 2 im. H. Sienkiewicza w śurominie po zdiagnozowaniu środowiska szkolnego. B. Analiza ankiet wskazała, Ŝe SPP powinien obejmować w szczególności działania i środki stosowane w celu zapobiegania agresji, przemocy i narkomanii. C. W SPP przedstawiono takŝe działania mające na celu zapobieganie takim zachowaniom problemowym jak brak kultury osobistej, wagary, brak zainteresowania nauką, wczesna inicjacja seksualna i znieczulica społeczna. D. Działania realizowane w ramach SPP dotyczą takŝe osób odpowiedzialnych za młodzieŝ tj. rodziców, opiekunów i nauczycieli. E. Osobą kierującą realizacją SPP jest nauczyciel koordynator powołany przez dyrektora szkoły. F. Poszczególne elementy programu (np.: proponowany przez autora sposób realizacji) mogą ulegać modyfikacji. PODSTAWA PROGRAMOWA A PROGRAM PROFILAKTYCZNY Rozporządzenie MEN i Sportu z 26.02.2002r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. Nr 51/2002r., poz.458) Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny zestaw programów nauczania, który obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego. 2. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli. 3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą wspólną całość. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak kaŝdego nauczyciela. 4
Rozporządzenie MEN i Sportu z 31.01.2002r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. Nr 10/220r., poz.96) - Ust. 2 otrzymuje brzmienie: Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt.1, uchwala Rada Pedagogiczna po zasięgnięciu opinii Rady Rodziców i Samorządu Uczniowskiego. CELE SPP 1. Ochrona uczniów przed zagroŝeniami. 2. Reagowanie na pojawiające się zagroŝenia. 3. Pomoc w rozwijaniu zdolności do samokontroli, samoobserwacji. 4. Osłabienie czynników ryzyka przez dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych. TREŚCI SPP 1. Umiejętność radzenia sobie z własną i cudzą agresją 2. Sposób bronienia się (odmawiania) przed namowami do uŝywania, próbowania środków uzaleŝniających. 3. Istota zakaŝenia się wirusem HIV, powodującym AIDS. 4. Osiąganie celów Ŝyciowych i zainteresowanie nauką. 5. Modelowanie pozytywnych wzorców zachowań. 5
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY PRZEMOC, AGRESJA CZYNNIKI RYZYKA Nacisk kolegów. Uległość wobec grupy. Niskie poczucie własnej wartości. CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Zwiększenie świadomości, Ŝe uczeń moŝe skutecznie poradzić sobie z sytuacjami nacisku (przemocy, agresji). Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z własną i cudzą agresją. Zwiększenie poczucia własnej wartości i poszanowanie toŝsamości własnej i rówieśników. Zwiększenie umiejętność radzenia sobie z emocjami, stresem i zagroŝeniem. Nauczyć jak rozpoznać naciski ze strony kolegów. Rozwijać umiejętności radzenia sobie w sytuacji przemocy. Dostarczyć uczniom wiedzę na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagroŝeniem. Integrować zespoły klasowe. Zwiększyć samoocenę u uczniów. Przeciwdziałanie przemocy i agresji Zajęcia wychowawcze na temat radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Zajęcia wychowawcze integrujące zespoły klasowe Wykorzystanie elementów motywacji w systemie oceniania Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Wychowawcy Wychowawcy Wychowawcy N-le przedm. N-le przedm 6
NARKOTYKI, ALKOHOL, NIKOTYNA, HIV, AIDS I W NAUCE CZYNNIKI RYZYKA Moda na branie, palenie tytoniu i picie alkoholu. Brak umiejętności zachowań asertywnych. Łatwość dostępu do środków psychoaktywnych. Ryzykowne zachowania powodujące zagroŝenia wirusem HIV. Wczesna inicjacja seksualna. Lenistwo. Niska samoocena uczniów. Poziom absencji., CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Zapobieganie uzaleŝnieniom. Zmniejszenie motywacji do picia, palenia, brania w celu osiągania poŝądanych stanów emocjonalnych. Zapobiegania ryzykownym zachowaniom. Opóźnienie inicjacji seksualnej. Osiąganie lepszych wyników nauce. Zwiększenie motywacji do nauki. Zwiększenie zdolności i Dostarczyć uczniom i rodzicom wiedzę na temat konsekwencji brania, picia, palenia. Wzmacniać w uczniach umiejętność odmawiania. Utrudniać młodzieŝy dostęp do środków alkoholu i środków psychoaktywnych. Dostarczyć wiedzę o HIV i AIDS. Podnieść poziom uświadomienia. Upowszechnić aktywizujące metody nauczania. Aktywizować uczniów. Profilaktyka uzaleŝnień. Gromadzenie i udostępnianie materiałów nt. profilaktyki uzaleŝnień. Lekcje wych. nt. uzaleŝnień i asertywności. Gazetki informacyjne w klasach. Gazetki informacyjne w holu szkoły. Spektakle teatralne oraz spotkania z uzaleŝnionymi. List do właścicieli sklepów. Obserwacja uczniów podczas przerw, lekcji, zajęć pozalekcyjnych, dyskotek szkolnych. Nie dopuszczać do przebywania na terenie szkoły osób obcych. Happening- Dzień bez papierosa Pogadanki, zajęcia warsztatowe, konkursy Lekcje wych. do Ŝycia w rodzinie. Zorganizować formę doskonalenia zawodowego lin nt. metod aktywizujących w nauczaniu. Stosowanie metod Pedagog, N-le bibliotekarze Wychowawcy Sam. klasowy Pielęgniarka Pełnomocnik ds. Rozwiąz. Pr. Alkoholowych Wszyscy n-le N-le dyŝurni Pedagog, koordynator programu, SANEPID Wg harmonogramu N-l wych. do Ŝ.w rodz. Dyrektor N-le przedm. 7
CZYNNIKI RYZYKA Problemy rozwoju. Brak celów Ŝyciowych. Wagary. Nieciekawe lekcje. CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. motywacji do osiągania i stanowienia celu. Eliminowanie nieciekawych lekcji. Prowadzić kółka zainteresowań, umoŝliwić zdobycie nowych umiejętności wg potrzeb młodzieŝy. Prezentować osiągnięcia uczniów Ograniczyć rozmiary absencji. Rozpoznać problemy rozwojowe uczniów. aktywizujących. Informacja w holu szkoły o zajęciach pozalekcyjnych, czasie trwania, terminie spotkań. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Elementy motywacji w systemie oceniania. Konkursy przedmiotowe, czytelnicze i sportowe: Gimnazjum na Medal, Szkolna Liga Siatkówki, Przegląd Dorobku Artystycznegowystawa prac, występy uczniów, prezentacja dyplomów i pucharów. Prezentacja pucharów-witryna w holu szkoły. Nagrody na koniec roku szkolnego. Monitorowanie absencji uczniów. Kontakt z PPP i PCPR i MOPS Rejestr uczniów z opinią PPP i monitorowanie realizacji zaleceń. N-le prowadź. Wicedyrektor N-le przedm. N-le przedm. N-le przedm. Wg. przydz. czynności N-le przedm. Wychowawcy Wychowawcy, dyrektor Wychowawcy, pedagog. Wicedyrektor 8
BEZROBOCIE, UBÓSTWO CZYNNIKI RYZYKA Brak umiejętności radzenia sobie z trudami Ŝycia. Brak celów Ŝyciowych. Znieczulica społeczna. CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Ukazanie alternatywnych sposobów organizowania Ŝycia. Właściwa orientacja zawodowa, moŝliwości kształcenia. Postrzeganie ubóstwa, zwiększenie wraŝliwości na biedę, UwraŜliwienie na drugiego człowieka. Dostarczyć wiedzę na temat alternatywnych sposobów organizowania Ŝycia. Wolontariat. Dostarczyć wiedzę o moŝliwościach kształcenia ponadgimnazjalnego. Dostarczyć wiedzę o moŝliwościach lokalnego rynku pracy. Dostarczyć wiedzę o własnych zdolnościach, zainteresowaniach i ograniczeniach zdrowotnych przy wyborze dalszego kierunku kształcenia. Ukształtowanie umiejętności zaprezentowania własnej osoby. Nauczyć aktywności w pomaganiu ubogim i starszym. PrzybliŜyć problemy osób niepełnosprawnych. Informacja o kółkach zainteresowań (jw.). Spotkanie z osobą posiadającą kilka umiejętności(zawodów). Lekcje KOSS-u. Spotkanie uczniów i rodziców z dyrektorami szkół ponadgimnazjalnych. Gazetka inf. w klasie. Informator dla kandydatów do szkół. Spotkanie uczniów i rodziców z przedstawicielem PUP. Zajęcia warsztatowe, pogadanki. Lekcje twórczości-kl.i i KOSS-u. Kwesty świateczne - wolontariat. Zbiórka Ŝywności na rzecz ludzi ubogich. Dyskusja: 1. Dlaczego ludzie są ubodzy? 2.Skromny, biedny, modny, czyli... nie oceniam ludzi po wyglądzie. Wicedyrektor Wych. wg moŝliwości N-l KOSS Dyrektor Sam. klasowy N-l bibliotekarz Dyrektor Pedagog, wychowawcy N-l KOSS-u przydz.czynności Wolontariusze N-l świetlicy Wychowawcy, n-l KOSS-u 9
ŚRODOWISKO SPOŁECZNE CZYNNIKI RYZYKA Negatywne wzorce w mediach. Niski poziom kultury osobistej. Brak dyscypliny (na lekcjach). CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Uczenie krytycznego stosunku do mediów. Podniesienie kultury osobistej uczniów. Szacunek dla norm poprawnego zachowania. Wskazać zagroŝenia i pozytywną rolę środków masowego przekazu. Respektować normy poprawnego zachowania. Zwiększyć częstotliwość kontaktu z domem ucznia sprawiającego kłopoty wychowawcze. Lekcje j. polskiego, informatyki, wych. do Ŝycia w rodzinie. Przypomnienie norm poprawnego zachowania. Wewnątrzszkolny system oceniania egzekwowanie ustalonych norm zachowania. Pedagogizacja rodziców: pogadanki, wywiadówki profilaktyczne, wezwania do szkoły N-le przedm. Wychowawcy, n-le przedm. Wszyscy n-le Wych klas wg. potrzeb, pedagog, Dyrektor 10
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W wyniku działań profilaktycznych uczeń potrafi: - Radzić sobie w sytuacji przemocy, stresu i zagroŝenia, - Być asertywnym, - Zna konsekwencje zaŝywania narkotyków, palenia tytoniu, picia alkoholu i wpływu uŝywek na własne zdrowie, - Prowadzić zdrowy styl Ŝycia, - Ocenić swoje moŝliwości i szanse na dalsze kształcenie. SPOSOBY REALIZACJI Treści SPP w większości realizuje się na godzinach wychowawczych i poszczególnych przedmiotach. MoŜna je realizować podczas szkolnego festynu, zajęć pozalekcyjnych, wycieczkach i zajęciach terenowych. Nauczyciel sam decyduje o metodzie słuŝącej do realizacji celu, przewaŝnie będą to zajęcia warsztatowe, pogadanki, dyskusje, burze mózgów. Formą realizacji będzie teŝ propaganda wizualna, czyli gazetki informacyjne, plakaty, ulotki informacyjne, wystawy i projekty. EWALUACJA Ocenie poddawane są następujące elementy: - Realizacja programów profilaktycznych - Realizacja zaleceń zawartych w opiniach PPP - Realizacja tematyki profilaktyki zawartych w planach pracy wychowawców klas - Pedagogizacja rodziców uczniów na spotkaniach z wychowawcami klas - Występowanie czynników, rodzajów i przyczyn zachowań ryzykownych - Występowanie czynników chroniących: więź z rodzicami, opieka dorosłych, zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawcza, praktyki religijne, zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm, konstruktywna grupa rówieśnicza, autorytety. Oceny efektów realizacji SPP, obok bieŝącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzanej przez zainteresowane podmioty, dokonuje się w trakcie posiedzeń RP podsumowujących pracę w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. Podstawa do formułowania ocen będą narzędzia stosowane w ramach wewnątrzszkolnego mierzenia jakości pracy szkoły, czyli sprawozdania, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania
ankietowe, opinie, wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań, scenariusze, dezyderaty, wykresy. programy, CZYNNIKI RYZYKA 1. Przemoc 2. Agresja 3. Narkotyki 4. Alkohol 5. Nikotyna 6. Hiv, Aids 7. Słabe wyniki w nauce 8. Wagary 9. Bezrobocie 10. Ubóstwo 11. Środowisko społeczne POSTĘPOWANIE OSÓB ODPOWIEDZIALNYCH ZA REALIZACJĘ PROGRAMU DZIAŁANIA INTERWENCYJNE 1. W przypadku uzyskania informacji, Ŝe uczeń który nie ukończył 18 lat uŝywa alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji (narusza zasady współŝycia społecznego, popełnia czyny zabronione, uchyla się od obowiązku szkolnego lub nauki, udziela się w grupach przestępczych) nauczyciel powinien podjąć następujące kroki: - przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy, - wychowawca informuje o fakcie pedagoga szkolnego i dyrektora szkoły, - wychowawca wzywa do szkoły rodziców ucznia i przekazuje uzyskaną informacje, - dyrektor szkoły powiadamia policję, odpowiedni organ prowadzący oraz kuratorium. - jeśli demoralizacji dopuścił się uczeń pełnoletni, a nie jest to udział w działalności grup przestępczych czy popełnienie przestępstwa, to postępowanie powinno być określone przez wewnętrzny regulamin, - jeśli uczeń, który ukończył 17 lat dopuścił się przestępstwa ściganego urzędu lub jego udziału w działalności grup przestępczych, zgodnie z art. 304 2 kpk, dyrektor szkoły jako przedstawiciel instytucji jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję. 12
2. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, Ŝe na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem alkoholu lub narkotyków powinien podjąć następujące kroki: - powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy, - odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale dla bezpieczeństwa nie pozostawia go samego, - wzywa pielęgniarkę szkolną, aby stwierdzić jego stan trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udziela pomocy medycznej, - zawiadamia o tym fakcie dyrektora szkoły oraz rodziców ucznia, - dyrektor szkoły ma obowiązek powiadamiać o tym fakcie policję, odpowiedni organ prowadzący oraz kuratorium, - spoŝywanie alkoholu na terenia szkoły przez ucznia, który ukończył 17 lat, stanowi wykroczenie z art. 43 ust. 1 Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. NaleŜy o tym fakcie powiadomić policję. 3. W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancje przypominającą wyglądem narkotyk powinien podjąć następujące kroki: - nauczyciel zachowując środki ostroŝności zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu policji, próbuje (o ile to jest moŝliwe w zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do kogo znaleziona substancja naleŝy. - powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły wzywa policję. - po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje informacje dotyczącą szczegółów zdarzenia. 4. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, Ŝe uczeń posiada przy sobie substancje przypominające narkotyki, powinien podjąć następujące kroki: - nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, pedagog, dyrektor) ma prawo Ŝądać, aby uczeń przekazał mu te substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni. - nauczyciel nie ma prawa samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieŝy ani teczki ucznia jest to czynność zastrzeŝona wyłącznie dla policji. - o swoich spostrzeŝeniach powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa, - gdy uczeń odmawia przekazania nauczycielowi substancji i pokazania zawartości teczki, dyrektor wzywa policję, która go przeszukuje, - gdy uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel, po odpowiednim zabezpieczeniu, zobowiązany jest przekazać ja bezzwłocznie do policji. 5. W przypadku, gdy nauczyciel zauwaŝy, Ŝe uczeń zachowuje się agresywnie w stosunku do swoich kolegów nauczycieli i pracowników szkoły, powinien podjąć następujące kroki: 13
- powiadamia wychowawcę klasy, - zawiadamia o tym fakcie dyrektora szkoły oraz rodziców ucznia, - dyrektor szkoły ma obowiązek powiadamiać o tym fakcie policję, odpowiedni organ prowadzący oraz kuratorium, PRZYKŁADOWE TEMATY ZAJĘĆ 1. Asertywność 2. Przeciwdziałanie agresji i przemocy 3. Świat bez uzaleŝnień 4. UzaleŜnienie od alkoholu 5. Promocja zdrowego stylu Ŝycia 6. Przeciwdziałanie agresji 7. Listy właścicieli sklepów 8. Zasady savoir vivre`u. 9. Wolontariat słuŝba na rzecz innych. 10. Piękno i radość przyjaźni. 11. Piękne kłamstwo o języku reklamy. 12. Super pamięć efektywne techniki zapamiętywania. 13. Organizacja pracy umysłowej i samokształcenie. 14. Dokąd po gimnazjum.? Planowanie kariery zawodowej. 14