Dorota Pawluś Ku samodzielności praca systemowa z rodziną zagroŝoną wykluczeniem społecznym Raport z badań Projekt systemowy 2009
ZałoŜenia badań ewaluacyjnych Obszary analizy: Ocena realizacji projektu sposób rekrutacji informowanie o projekcie, dobór beneficjentów, główne bariery w realizacji projektu Sytuacja BO zmiana sytuacji zawodowej - ukończenie kursów i szkoleń umoŝliwiających podajcie pracy, podjęcie pracy zmiana sytuacji rodzinnej - diagnoza problemu, podjęcie działań zmierzających do jego rozwiązania, rozwiązanie problemu lub poprawa zmiany personalne - zmiana samooceny, zmiana dotychczasowego nastawienie do Ŝycia w tym postaw roszczeniowych, przejęcie odpowiedzialności za swojeŝycie
zaproponowanie rozwiązań, które mogą być przydatne w dalszej realizacji projektu przedstawienie głównych rezultatów projektu oraz wniosków wynikających z dotychczasowych doświadczeń Metodologia zogniskowane wywiady grupowe - badania realizowane wśród klientów projektu analiza danych zastanych analiza przeprowadzona na podstawie dokumentów projektowych przygotowywanych przez koordynatorów i specjalistów (psychologów, pracowników socjalnych, doradców zawodowych), zatrudnionych w projekcie wywiady kwestionariuszowe przeprowadzone wśród klientów projektu
Liczba lat z GOPS Nazwa ośrodka Ogółem Michałowice Zabierzów Wielka Wieś Skała >1 2 1 0 1 4 1 3 3 1 1 8 2 1 0 3 3 7 3 0 2 0 0 2 4 0 0 1 0 1 5 0 1 0 0 1 6 1 2 0 0 3 7 1 1 0 0 2 8 0 2 0 2 4 10 1 1 0 0 2 11 1 1 1 1 4 12 0 1 0 1 2 13 1 0 0 1 2 14 0 0 1 2 3 15 1 0 0 0 1 19 0 0 1 0 1 Ogółem 12 15 8 12 47
Średni okres korzystania ze wsparcia GOPS wynosi dla całego projektu 6,1 lat. Średnie dla poszczególnych ośrodków: Michałowice 5,5 lat Zabierzów 5,4 lat Wielka Wieś 6,8 lat Skała 7,2 lat
Formy pomocy z jakich klienci korzystali przed przystąpieniem do projektu Skała 12 12 7 12 12 10 9 Wielka Wieś 7 8 4 4 4 1 Zabierzów 14 15 5 2 1 2 Michałowice 11 11 5 5 2 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zasiłek celowy DoŜywianie dzieci w szkole Zasiłek celowy na zakup opału Paczki mikołajowe Pomoc materialna Praca socjalna Pomoc w formie Ŝywności Zasiłek okresowy Zasiłek stały Zasiłek celowy specjalny
I Pomocy nie moŝna spodziewać się ani od rodziny, czy znajomych, ani tym bardziej od obcych. JeŜeli chce się coś zmienić w swojej sytuacji, trzeba liczyć na siebie. Wypowiedzi prezentują te opinie: Nie ma co liczyć na pomoc innych, trzeba liczyć na siebie. Lepiej nie mówić, Ŝe się ma jakieś problemy, ludzie nie tylko nie pomogą, ale mogą jeszcze dodatkowo utrudniać Ŝycie II Pomoc i wsparcie moŝna uzyskać jedynie od rodziny lub rzadziej przyjaciół. Wypowiedzi prezentują te opinie: Tylko moi bliscy wiedzą, Ŝe mam problemy, innym lepiej nie mówić Mogę liczyć tylko na bliską rodzinę, sąsiedzi i cała reszta, to się chyba nawet cieszą, Ŝe jest nie tak III Najmniej liczną grupę stanowią osoby, które wsparcia szukały i znalazły w innych kręgach niŝ rodzina, czy przyjaciele. Wypowiedzi prezentują te opinie: Nie spotkałam się z brakiem Ŝyczliwości wśród ludzi, to chyba kwestia środowiska w jakim się obracam. Tam gdzie mieszkam nie mam problemów, ale faktycznie jak się jedzie przez wioskę to nikt nie pomoŝe, czy podnieść wózek, czy przepchnąć przez dziury.
Brak wiedzy o zakresie i moŝliwościach wsparcie ze strony innych instytucji Brak wiedzy o zakresie i moŝliwościach wsparcia udzielanego przez OPSY Wsparcie = zasiłek Jak się ma jakiś inny problem to się człowiek z nim sam zmaga i nawet nie wie,ŝe moŝna uzyskać pomoc
Powody nie korzystania ze wsparcia OPS: brak wiedzy o moŝliwościach, sposobach uzyskania wsparcia, brak wiedzy o rodzajach wsparcia jakie moŝna uzyskać w Ośrodkach, wstyd przed rodziną, znajomymi zgłoszenie się do ośrodka jest postrzegane jako słabość, powód do wstydu. strach przed ostracyzmem środowiska, zawiść.
Pozafinansowe formy pomocy istotne dla BO: pośredniczenie między klientem a innymi instytucjami, z którymi indywidualnie bez takiego wsparcia osoba nie jest sobie w stanie poradzić, wskazywanie, uświadamianie praw przysługujących klientowi, wskazanie moŝliwych alternatywnych form rozwiązań, których do tej pory klient nie dostrzegał.
Rodzaj udzielonego wsparcia Rodzaj udzielonego wsparcia Doradztwo zawodowe Poradnictwo psychologiczne Superwizje indywidualne Superwizje grupowe Liczba godzin Rodzaj szkoleń, liczba osób korzystających z danego szkolenia Michałowice Liczba osób objętych wsparciem w trakcie realizacji projektu 200h Księgowość komputerowa (1) 12 osób zostało objętych wsparciem w 200h Kasjer fakturzysta z obsługą kas fiskalnych (2) 128h Kurs komputerowy I stopnia (1) 24h Prawo jazdy kategorii C (1) Kurs przewozu rzeczy i osób (1) trakcie realizacji projektu Asystentka Sekretarka z MS Exel (1) Kurs Gastronomiczny (2) Wózki widłowe (1) Akademia umiejętności (2) Aktywizacja Zdrowotna (2)
Rodzaj udzielonego wsparcia Rodzaj udzielonego wsparcia Liczba godzin Rodzaj szkoleń, liczba osób korzystających z danego szkolenia Zabierzów Doradztwo zawodowe 245h Kurs komputerowy I stopnia (4) Poradnictwo psychologiczne Superwizje indywidualne 240h Asystentka Sekretarka z MS Exel (1) 160h Kurs Gastronomiczny (1) Superwizje grupowe 24h Wózki widłowe (1) Kurs na pracownika ochrony II stopnia (1) Kurs obsługi urządzeń elektroenergetycznych (2) Kurs florystyczny (1) Kurs języka angielskiego (1) Kurs gastronomiczno hotelarski (1) Akademia umiejętności (9) Liczba osób objętych wsparciem w trakcie realizacji projektu 15 osób zostało objętych wsparciem w trakcie realizacji projektu.
Rodzaj udzielonego wsparcia Rodzaj udzielonego wsparcia Liczba godzin Rodzaj szkoleń, liczba osób korzystających z danego szkolenia Wielka Wieś Liczba osób objętych wsparciem w trakcie realizacji projektu Doradztwo zawodowe 90h Księgowość komputerowa (2) 8 osób zostało Poradnictwo psychologiczne 80h Asystentka Sekretarka z MS Exel (1) Poradnictwo prawne 56h Akademia umiejętności (4) Superwizje indywidualne 80h Operator wózków jezdniowych (1) Superwizje grupowe 24h Kurs manicure pedicure (1) Skała objętych wsparciem w trakcie realizacji projektu Doradztwo zawodowe 176h Księgowość komputerowa (1) 12 osób zostało Poradnictwo psychologiczne 178h Kasjer fakturzysta z obsługą kas fiskalnych (3) Poradnictwo prawne 80h Akademia umiejętności (2) Superwizje indywidualne 128h Kurs komputerowy, podstawy projektowania stron internetowych (1) Superwizje grupowe 24h Szkoła Centrum Edukacji Kadr Unijnych (1) Kurs manicure pedicure (1) objętych wsparciem w trakcie realizacji projektu.
Rezultaty projektu Liczba osób, które zdobyły wiedzę pomocną do zdobycia pracy (listy motywacyjne, CV) Liczba osób, które zwiększyły swój potencjał zawodowy poprzez ukształtowanie w nich poŝądanych postaw pracowniczych Liczba osób, które nabyły umiejętności umoŝliwiające samodzielne rozwiązywanie problemów rodzinnych Michałowice Zabierzów Wielka Wieś Skała Razem 8 13 5 12 38 K M K M K M K M K M 5 3 6 7 4 1 11 1 26 12 9 10 4 11 34 K M K M K M K M K M 8 1 5 5 3 1 10 1 26 8 6 8 4 4 22 K M K M K M K M K M 6 7 1 4 4 21 1
Rezultaty projektu Michałowice Zabierzów Wielka Wieś Skała Razem Liczba osób, które zwiększyły aktywność w rozwiązywaniu własnych problemów Liczba osób, które rozwiązały swoją trudną sytuacje Ŝyciową Liczba osób, u których wzrosło poczucie własnej wartości Liczba osób, które rozwinęły swoje umiejętności społeczne 7 10 4 5 26 K M K M K M K M K M 6 1 7 3 4 4 1 21 5 3 1 4 K M K M K M K M K M 3 1 4 5 13 4 8 30 K M K M K M K M K M 5 9 4 4 7 1 25 5 8 11 6 11 36 K M K M K M K M K M 6 2 8 3 5 1 10 1 29 7
Główne korzyści dla beneficjentów wynikające z uczestnictwa w projekcie - opinia kadry Wiedza i umiejętności pracownicze: ukończenie kursów, podniesienie kwalifikacji uzyskanie dyplomu potwierdzającego zdobyte kwalifikacje umiejętności przygotowania listu motywacyjnego, CV, podania o pracę umiejętność zachowania się podczas rozmowy kwalifikacyjnej (rozmowa, ubiór, zachowanie) umiejętności poszukiwania pracy (gdzie moŝna szukać, do jakich instytucji się zgłaszać)
Postawy, emocje i wartości: zmiana dotychczasowych postaw podjęte konkretne działania w celu poprawy dotychczasowej sytuacji zawodowej podjęte konkretne działania w celu poprawy dotychczasowej sytuacji rodzinnej wzrost poczucia własnej wartości, dowartościowanie poprawa własnej oceny jako matki większa asertywność poprawa organizacji Ŝycia rodzinnego większa otwartość na innych chęć do zmian, poprawy swojego Ŝycia chęć do zmian w Ŝyciu rodzinnym Stosunek do samego siebie: zadbanie o zdrowie zmiana wyglądu większa dbałość o siebie
Przebywanie w zakładzie karnym Brak umiejętności w gospodarowaniu pieniędzmi Problemy komunikacyjne Złe warunki mieszkaniowe Brak moŝliwości opieki nad dzieckiem Przemoc w rodzinie Mała motywacja do podjęcia pracy Brak wsparcia ze strony rodziny Alkoholizm Niepełnosprawność, choroba Niska samoocena Trudne warunki materialne,ubóstwo Długotrwałe pozostawanie bez pracy Brak kwalifikacji zawodowych 3% 3% 3% 3% 7% 10% 13% 17% 17% 23% 27% 43% 50% 83% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Skała 37%(3) 63%(5) Wielka Wieś 83%(5) 17%(1) Zabierzów 67%(6) 33%(3) Michałowice 29%(2) 71%(5) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Tak Nie
Pomoc doradcy zawodowego 5% Pomoc psychologa 16% DoŜywianie dzieci w szkole 26% Pomoc pracownika socjalnego 26% Zasiłek rodzinny 47% 0% 10% 20% 30% 40% 50%
33%(10) 67%(20) Tak -pracuje Nie - nie pracuje
Prace społeczno uŝyteczne Roboty publiczne Studia, dalsza nauka kursy Przyuczenie do zawodu Umowa zlecenie Umowa o pracę Praca dorywcza, na czarno bez umowy o pracę 5%(1) 5%(1) 5%(1) 10%(2) 10%(2) 10%(2) 57%(12) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
23%(7) 47%(14) Tak - uległa zmianie 30%(9) Nie - nie uległa zmianie Nie dotyczy
3% 97% Tak - zmieniła się Nie - nie zmieniła się
Podsumowanie Pracę podjęły w większości te osoby, które przystępowały do projektu z zamiarem jej zdobycia. W ich przypadku projekt był narzędziem umoŝliwiającym uzyskanie potrzebnych kwalifikacji, czy ukończenie kursu. Generalnie większe zmiany w sytuacji rodzinnej i osobowej następowały u osób, których problemy były zdiagnozowane przed przystąpieniem do projektu niŝ w sytuacji kiedy to dopiero podczas projektu definiowano deficyty. Większe efekty moŝna odnotować u osób, które były bardziej nastawione na zmiany oraz, dodatkowo przekonały się do przydatności oferowanych w projekcie form wsparcia. Osoby, które od dłuŝszego czasu korzystały z róŝnych form wsparcia oferowanych przez ośrodki pomocy społecznej, są mniej skłonne do podejmowania zmian w swoim Ŝyciu, wymagają dłuŝszego wsparcia ze strony psychologa i pracownika socjalnego.