Czy poprzez profesjonalizację produkcji ziemniaka można odnieść sukces na rynku ziemniaka? Wojciech Nowacki Zakład Agronomii Ziemniaka, IHAR PIB Oddział w Jadwisinie Konferencja szkoleniowa PODR Szepietowo Elżbiecin GA Dębowy Las, 6 lipca 2015
Najważniejsze problemy w produkcji ziemniaka Polaryzacja uprawy ziemniaka w kraju (wzrost powierzchni w dużych i spadek w małych gospodarstwach) profesjonalizacja produkcji Wzrastające wymagania jakości handlowej (wyglądu bulw) zbiorów Pomimo redukcji skali uprawy - przewaga podaży nad popytem krajowym z powodu wzrostu plonowania ziemniaka i zmniejszającego się spożycia Zanik eksportu polskiego ziemniaka z uwagi na istniejące prawne procedury dot. bezpieczeństwa fitosanitarnego Import do Polski wczesnego ziemniaka w ilości ponad 50 tys. ton rocznie Wartość dodaną w produkcji ziemniaka jadalnego przechwytuje handel detaliczny (relacje cen producenta i konsumenta) W obecnym PROW 2015-2020 dopłaty do produkcji ziemniaków skrobiowych (400 Euro/ha) Regres nasiennictwa, duża oferta odmian z katalogu CCA
Zmiany powierzchni uprawy, plonów i zbiorów ziemniaka w Polsce w ostatnim 25-leciu Lata 1991 1995 1996 2000 2001 2005 2006 2010 2010 2011 2012 2013 2014 Powierzchnia uprawy (tys. ha) 1694 1292 813 525 401 406 373 346 277 Plony (dt/ha) 161 181 181 190 211 230 242 210 278 Zbiory (mln ton) 27,34 23,37 14,68 9,88 8,45 9,36 9,04 7,29 7,70
Struktura powierzchni oraz liczba gospodarstw rolnych z uprawą ziemniaka według wielkości plantacji w Polsce w 2013 roku Struktura wielkości plantacji ziemniaka Wyszczególnienie pow. ogółem do 1ha 1-5 ha 5-20 ha 20 ha Powierzchnia uprawy 335998 116777 87176 79383 52663 ziemniaka (ha) % udział wielkości plantacji 100 34,8 25,9 23,7 15,7 Liczba gospodarstw z 504774 447089 47321 9189 1144 uprawą ziemniaka % udział 100 88,6 9,4 1,8 0,2
Powierzchnia uprawy ziemniaka w Polsce w 2014 roku w gospodarstwach rolnych według województw w porównaniu do 2013 roku (dane GUS). Województwo Powierzchnia uprawy (tys. ha) 2013 2014 % udział w strukturze zasiewów Pow. uprawy (tys. ha) % udział w zasiewach Polska 337,2 3,3 276,9 2,7 Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 19,3 18,2 26,4 4,0 38,2 25,3 45,9 7,5 25,8 23,6 19,9 8,5 16,9 12,9 33,2 11,5 2,6 2,0 2,6 1,5 5,1 8,7 4,0 1,6 8,4 3,8 3,5 3,3 5,1 2,2 2,3 1,9 15,2 13,7 20,9 3,2 35,0 24,7 34,4 6,5 26,4 10,6 17,5 7,6 15,3 6,1 32,0 7,9 2,0 1,5 2,1 1,2 4,7 8,5 3,0 1,4 8,6 1,7 3,1 3,0 4,6 1,0 2,2 1,3
Czym jest profesjonalizm w produkcji ziemniaka?
Profesjonalizm Pojęcie profesjonalizm wywodzi się od słowa profesja (zawód) i oznacza: wymagający długotrwałego przygotowania, fachowość, zawodowstwo, kompetencja, znajomość rzeczy, mistrzostwo, hobbysta. Profesjonalizmem określa się wysoki standard wykonywania danej czynności służącej innym Przeciwieństwem profesjonalisty jest partacz niefachowy czy niedbały wykonawca danego zawodu.
Co sprzyja profesjonalizmowi w produkcji ziemniaka? Wszechstronna wiedza i doświadczenie. Sprzyjające rolnictwu (także producentom ziemniaka) obowiązujące regulacje prawne. Siła ssąca rynku (popyt). Sprawnie funkcjonujące otoczenie rolnictwa (dostęp do odmian, innych środków produkcji) w tym możliwość korzystania z doradztwa (źródła wiedzy). Większa skala produkcji i specjalizacja.
Filary profesjonalizmu Znajomość rynku (pojemność, wymagania) Wybrany system gospodarowania Wybrany kierunek produkcji Dobór odmiany Agrotechnika uwzględniająca system i kierunek produkcji oraz odmianę (nawożenie, pielęgnacja, ochrona, nawadnianie, zbiór) Przechowalnictwo i przygotowanie towaru do sprzedaży
Za profesjonalistę w produkcji ziemniaka można uznać rolnika, którego: Skala produkcji odpowiada kontraktom z odbiorcami rynkowymi towaru, Prowadzona technologia produkcji spełnia standardy bezpieczeństwa fitosanitarnego (Cms, śluzak) Świadomie wybiera odmiany do uprawy w oparciu o obiektywną o nich wiedzę Prowadzona technologia produkcji oparta jest o certyfikowane systemy gospodarowania lub jest co najmniej zgodna z zasadami integrowanej ochrony roślin i Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej, Uzyskiwane plony ogólne są wysokie i stabilne w latach oraz o najwyższej jakości handlowej lub technologiczno-użytkowej ( udział plonu handlowego jest bliski 100% plonu ogólnego), Sprzedawany towar pod względem przygotowania do handlu i zachowania ciągłości sprzedaży w pełni zadowala odbiorców (przetwórców, handlowców, konsumentów),
Pojemność głównych segmentów rynkowych ziemniaka w Polsce. Kierunki użytkowania zbiorów Jadalne na wczesny zbiór Jadalne zbioru głównego Przetwórstwo spożywcze Przemysł skrobiowy Reprodukcja (sadzeniaki) Eksport świeżego ziemniaka Samozaopatrzenie gospodarstw rolnych (jadalne, pasza) Pojemność segmentu rynkowego (tys. ton) 300 1800 1100 750 800 25-70 2200-2400 % udział w zbiorach 2014 roku 3,9 23,4 14,3 9,7 10,4 0,3-0,9 28,6-31,2 Ogółem 6975-7220 90,6-93,8
Wiedza o odmianach ziemniaka
Wartość Gospodarcza Odmiany - WGO Wartość użytkowa oceniana na rynku Wartość agrotechniczna istotna dla rolnika
Ziemniak Krajowy Rejestr Odmian (stan na 24.01.2014 r.) Grupa wczesności Bardzo wczesne Wczesne Średnio wczesne Średnio późne Późne Krajowe Zagraniczne do 2000 2001-2005 2006-2010 2011-2014 1996-2000 2001-2005 2006-2014 Irys, Denar, Lord Bila Cedron Ibis, Irga Harpun Glada Kuba Rumpel Bryza Ikar, Pasja Bzura, Hinga Jasia, Skawa Gracja (-c) Oman Bartek Pasat Cekin, Tajfun Adam Syrena Rudawa, Sonda Ślęza, Gandawa Inwestor Justa (-c) Miłek Owacja, Aruba, Cyprian Etola (-c) Michalina Bursztyn Finezja f-) Promyk, Tetyda Ametyst, Jutrzenka, Stasia Gawin (f-) Legenda (-c) Bosman Gustaw, Zenia Pokusa, Sekwana Zagłoba Gwiazda Hubal (f-) Ignacy, Bohun Etiuda (-c) Jubilat Igor, Jurek, Oberon Boryna, Kaszub Bogatka, Laskara Malaga, Mazur Szyper Fresco Karlena (-c) Latona, Vineta Sante, Ditta Satina Fianna (f-) (f-) Impala, Krasa Courlan (-c) Rosalind, Veronie Lady Florina, Augusta (-c) Lady Claire (-c) Amora (f-) Innovator(f-) Bondeville, Folva Roxana Agnes (f-) Asterix (f-) Raja (f-) Ramos (f-) Victoria (f-) Marlen (-c) Jelly, Roko Arielle, Berber, Ingrid, Viviana Bellarosa, Ewelina, Carrera, Annabelle Altesse Courage (fc) Dali, Almera Zuzanna Orchestra, Sagitta, Otolia Jurata (f-) Honorata (-c) VR 808 (-c) Lavinia (-c) Cecile Danuta Eurostar, Mondeo Kuras Objaśnienia: Bryza - odm. jadalna, Bzura - odm. skrobiowa, Courage - odm. głównie do przetwórstwa
Plonowanie odmian ziemniaka jadalnego będących w KRO 2014r. (wzorzec - 43,1 t/ha) Poziom plonowania / % wzorca niski dość niski średni średnio wysoki wysoki 80 81 95 96 105 106 120 121 Annabelle, Aruba, Berber, Courlan, Gracja, Justa, Veronie Agnes, Amora, Arielle, Asterix, Augusta, Bellarosa, Bila, Carrera, Cecile, Courage, Cyprian, Dali, Ditta, Fianna, Fresco, Ibis, Impala, Irga, Irys, Lady Claire, Latona, Miłek, Oman, Rosalind, Sagitta, Vineta Bryza, Etiuda, Gawin, Gracja, Honorata, Ingrid, Innovator, Jutrzenka, Legenda, Lord, Michalina, Raja, Roxana, Sante, Satina, Syrena Victoria, Viviana, VR808, Almera, Asterix, Bohun, Cekin, Denar, Ewelina, Eurostar, Finezja, Folva, Gustaw, Hubal, Ibis, Jelly, Jurata, Krasa, Lady Florina, Marlen, Orchestra, Owacja, Promyk, Raja, Ramos, Roko, Tajfun, Zagłoba Zenia, Ametyst, Bartek, Bogatka, Bondeville, Gwiazda, Ignacy, Igor, Jurek, Laskara, Lavinia, Malaga, Mazur, Mondeo, Oberon, Otolia, Stasia, Tetyda
Poziom odporności odmian jadalnych ziemniaka na Ph. infestans RO COBORU 2014 Odporności odmian (w skali 1-9) 2 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 Arielle Courlan Impala Ingrid, Viviana Annabelle Bellarosa Lady Claire Rosalind Vineta, Irga Jutrzenka Orchestra Amora, Berber, Bohun, Denar, Fresco, Irys, Justa, Krasa, Lord, Miłek, Altesse, Augusta, Bila, Carrera, Ewelina, Gracja, Gwiazda, Hubal, Honorata, Ignacy, Innovator, Latona, Lavinia, Michalina, Oberon, Oman, Veronie, Almera, Asterix, Courage, Dali, Ditta, Elanda, Etiuda, Folva, Gawin, Marlen, Malaga, Meridian, Pirol, Promyk, Satina, Victoria, VR808, Aruba, Etola, Lady Florina, Laskara Owacja, Bondeville, Cekin, Eurostar, Finezja, Ibis, Jurata, Jurek, Mazur, Mondeo, Otolia, Raja, Ramos, Roxana, Sagitta, Sante, Stasia, Bryza, Roko, Zenia, Cyprian Agnes Igor, Legenda Tajfun Tetyda Cecile Fianna Gustaw Jelly Syrena Zagłoba Ametyst Polska; Niemcy; Holandia; inne
Zawartość skrobi [%] w bulwach odmian skrobiowych ziemniaka. KRO 2014 18% 18,1 19,0% 19,1-20,0% 20,1-21,0% 21,1% - Cedron - - - Glada Harpun, Zuzanna Jubilat, Kuba, Rumpel Boryna Pasat, Kaszub, Szyper - Danuta, Pasja P. - - Ikar Gandawa, Inwestor, Pokusa, Jasia Bzura, Hinga, Kuras, Sonda, - Rudawa, Skawa
Poziom odporności odmian skrobiowych ziemniaka na Ph. infestans RO COBORU 2014 Poziom odporności odmian w skali 1-9 2-3 4-5,5 6-7 8-9 Cedron, Zuzanna Boryna, Danuta, Glada, Harpun, Jubilat, Kaszub, Kuba, Monsun, Pasat, Rumpel, Szyper, Pasja P., Ikar Gandawa, Hinga, Inwestor, Jasia, Pokusa, Rudawa, Skawa, Sonda, Bzura, Kuras,
Charakterystyka odmian skrobiowych Odmiana % skrobi Plon skrobi Cedron Boryna Glada Harpun Jubilat Kaszub Kuba Pasat Rumpel Szyper Zuzanna Danuta 18,4 20,3 17,9 18,2 19,4 21,2 19,8 21,8 19,2 21,1 18,6 18,5 6,3 8,1 8,0 7,2 9,7 7,8 8,5 7,3 7,6 9,9 8,6 9,3 Odmiana % skrobi Plon skrobi Ikar Pasja P. Bzura Gandawa Hinga Inwestor Jasia Kuras Pokusa Rudawa Skawa Sonda 22,2 18,4 19,2 17,9 20,0 18,0 18,3 19,3 16,5 21,5 21,6 19,6 7,8 8,8 9,2 7,7 8,8 8,4 8,9 9,8 8,1 8,3 9,8 10,1
Odmiany zalecane do uprawy w kraju wg P.D.O.i R. COBORU w 2014 roku Grupy wczesności odmian b. wczesne wczesne śr. wczesne śr. późne i późne Lord -13 Denar - 12 Arielle - 11 Miłek - 10 Viviana - 8 Impala - 2 Owacja -13 Vineta - 13 Gwiazda - 10 Michalina - 10 Bellarosa - 8 Cypran - 7 Oman - 1 Satina 13 Tajfun - 13 Jurek - 10 Tetyda - 8 Finezja - 5 Stasia - 3 Ametyst - 2 Cekin - 2 Oberon - 2 Bogatka - 1 Gawin - 1 Jelly - 11 Mondeo 3 Zagłoba - 2 Syrena - 1 odmiany skrobiowe Glada - 3 Kuras - 3 Pokusa - 3 Zuzanna 2 Hinga - 1 Jubilat - 1 Pasat - 1 Pasja P. - 1
Odmiany ziemniaka o największej pow. nasiennej w 2014 roku Odmiana ha Odmiana ha Vineta Innovator Denar Lord Tajfun Lady Rosetta Hermes Verdi Satina Saturna Jelly Bellarosa 501,4 475,4 242,5 211,2 188,7 176,0 142,8 142,3 117,1 113,0 104,8 104,2 Markies Kuba Owacja Albatros Inwestor Irga Lady Claire VR 808 Glada Omega Gala Riviera Zuzanna 94,9 89,2 82,1 80,9 79,9 79,8 79,7 63,0 59,8 56,6 50,2 46,1 46,1
Korzystanie z kwalifikowanych sadzeniaków a kierunki produkcji ziemniaka (dane szacunkowe IHAR- PIB O/Jadwisin z 2014r.) Kierunek produkcji ziemniaka Pow. uprawy (tys. ha) Zużycie sadzeniaków og. (tys. t) Zużycie kw. sadzeniaka (tys. t) % udział Jadalne wczesne Przetwórstwo spoż. Jadalne konfekcjono. Krochmalnictwo Wielokierunkowy 12 25 20 20 203 36,0 62,5 60,0 60,0 590,0 15,0 30,0 24,0 12,0 41,8 41,7 48,0 40,0 20,0 7,1
Systemy i technologie produkcji ziemniaka
Stosowane systemy produkcji ziemniaka: konwencjonalny ekstensywny (niskonakładowy) bez certyfikacji konwencjonalny intensywny bez certyfikacji Konwencjonalny zrównoważony bez certyfikacji integrowana produkcja (IP) system certyfikowany ekologiczny system certyfikowany inne dobrowolne standardy jakościowomarketingowe systemy certyfikowane Od 1.01.2014 Integrowana ochrona roślin (IPM) Zakaz uprawy odmian ziemniaka GM (opracowana koegzystencja systemów)
Struktura stosowanych systemów produkcji ziemniaka w Polsce w 2013 roku Systemy gospodarowania Liczba gospodarstw (tys.) Średnia wielkość plantacji w gospodarstwie (ha) Powierzchnia uprawy ziemniaka (tys. ha) Niskonakładowy Ekologiczny Średnio-intensywny Intensywny 454,2 3,9 44,1 7,3 0,35 0,47 2,58 8,74 160,2 1,8 114,0 60,3 Ogółem 509,5 0,66 337,2 Źródło: szacunki własne autora na podstawie danych wyjściowych GUS i IJHARS
Specjalistyczne technologie stosowane w uprawie ziemniaka A. Jadalne na wczesny zbiór (ziemniaki młode) uprawa polowa tradycyjna z wykorzystaniem syntetycznych okryw polowych produkcja szklarniowa (tunelowa) B. Jadalne zbioru głównego uprawa tradycyjna do sprzedaży targowiskowej uprawa profesjonalna dla dalszego konfekcjonowania uprawa specjalistyczna dla konkretnego odbiorcy C. Surowce dla przetwórstwa spożywczego do produkcji frytek do produkcji chipsów do produkcji suszu D. Uprawa odmian skrobiowych surowiec dla krochmalnictwa E. Produkcja nasienna polowa tradycyjna kwalifikowanych sadzeniaków szklarniowa lub polowa minibulw laboratoryjna in vitro, mikrobulw F. Uprawa niskonakładowa w małych gospodarstwach na własne potrzeby
Skala głównych kierunków produkcji ziemniaka w Polsce w 2014 roku (dane szacunkowe IHAR- PIB O/Jadwisin) Kierunek produkcji ziemniaka Pow. uprawy (tys. ha) Plon (t/ha) Zbiory (tys. t) Jadalne wczesne Przetwórstwo spożywcze Jadalne konfekcjonowane Krochmalnictwo Nasiennictwo Wielokierunkowy Razem 12,0 30,0 30,0 20,0 5,3 179,7 277,0 25,0 40,0 35,0 38,0 20,0 23,8 27,8 300,0 1200,0 1050,0 760,0 106,0 4284,0 7700,0
Jakość zebranego i sprzedawanego plonu bulw
Co oznacza pojęcie wysoka jakość plonu? Ładny wygląd bulw (kalibraż, deformacje, spękania, choroby skórki, zazielenienia, uszkodzenia mech., itp.) Miąższ wolny od wad wewnętrznych (rdzawa plamistość, pustowatość, jednorodność) Wysokie walory odżywcze i kulinarne ziemniaka jadalnego Wysoka wartość technologiczna surowca dla przetwórstwa spożywczego lub przemysłowego Wysoka zdrowotność i właściwy kalibraż sadzeniaków
Czynniki okresu wegetacji kształtujące plon i jakość bulw ziemniaka Czynniki agrotechniczne Przygotowanie sadzeniaków Obsada roślin Dolistne dokarmianie Nawadnianie Ochrona plantacji Przygotowanie do zbioru i zbiór Środowisko atmosferyczne Długość okresu wegetacji Rozkład opadów Nasłonecznienie Temperatura powietrza Genotyp Cechy morfologiczne bulw Cechy sensoryczne Skład chemiczny Odporność na czynniki patogeniczne i stresy Środowisko glebowe Miąższość i zwięzłość Skład granulometryczny Zasobność i dostępność skład. pokarmowych Wilgotność Temperatura Czynniki agrotechniczne Pożniwna i wiosenna uprawa roli Odkamienianie pola Nawożenie Termin sadzenia Rozstawa międzyrzędzi Pielęgnacja plantacji
Jadalne zbioru głównego Cel wysoki plon handlowy bulw akceptowanych na rynku ziemniaka jadalnego Specyfika agrotechniki 1. Odmiany jadalne dobrane do lokalnych warunków i potrzeb rynku zbytu 2. Pobudzone i zaprawione kwalifikowane sadzeniaki 3. Zagęszczenie łodyg 200 tys. szt./ha 4. Stosunek N:P:K w glebie jak 1:1:1,5 5. Szeroka rozstawa międzyrzędzi: 75cm 6. Integrowana ochrona roślin + ew. nawadnianie 7. Zbiór chroniący przed uszkodzeniami bulw
Wymagania w zakresie jakości handlowej ziemniaków wczesnych i ziemniaków jadalnych Lp. Wymagania jakościowe 1. Wielkość bulw 1. mini bulw okrągłych i o.ow 2. mini bulw podłużnych Ziemniaki wczesne 28 mm 28 mm 2. Max udział wag. bulw (%) 1. zazieleniałych 1 2. wady wewnętrzne - 3. zgnilizny 4. zanieczyszczenia mineralne i organiczne 5. bulwy drobne 6. poraż. parchem zwykłym 7. uszkodzenia 8. nieksztaltne 9. niedojrzałe 10. inne odmiany 1 2 3 (>15 mm) - 2 - - 2 3. Ogółem max udział wad (%) 5 8 Ziemniaki jadalne 35 mm poprz. 30 mm podł. 2 x większa 2 1 1 2 (>28 mm) 3 3 3 2 2 Nie dopuszcza się do obrotu bulw porośniętych >3 mm, nadmiernie zawilgoconych, zaparzonych, zapleśnialych, zmarzniętych i zanieczyszczonych środkami ochrony roślin.
Surowiec dla przetwórstwa spożywczego Cel surowiec wysokiej jakości technologicznej 1. Odmiany ziemniaka wskazane przez zakład przetwórczy 2. Wyrównane i zaprawione kwalifikowane sadzeniaki 3. Stosunek N:P:K w glebie jak 1:1:2 4. Szeroka rozstawa międzyrzędzi: 75-90cm 5. Zagęszczenie łodyg: chipsy-200, frytki-150, susze- 200-250tys./ha) 6. Szybki i terminowy zbiór po zniszczeniu łęcin 7. Umiejętne przechowywanie zbiorów w temp. 6-8st.C
Wymagania odnośnie cech jakości ziemniaków przydatnych do przetwórstwa spożywczego Cechy jakości Kształt bulw Produkty susze z ziemniaków smażone konserwowane surowych ugotowanych frytki czipsy sałatki mrożone okrągłe do owalnych podłużne do owalnych okrągłe do okrągłoowalnych okrągłe do owalnych Zawartość skrobi (%) 15-19 ok.16 14-17 16-20 12-14 12-14 Zawartość cukrów redukujących <0,25 <0,25 0,5 0,15 0,5 0,5 Zawartość sumy cukrów (%) <1 <1 <1 <1 <1 <1 Ciemnienie miąższu bulw możliwie najmniejsze surowych Ciemnienie cecha cecha mniej miąższu bulw po mniej bardzo małe małe ważna ugotowaniu ważna bardzo małe Typ kulinarny BC-C B-BC B-BC BC-C A-AB A-AB Smakowitość dobra bardzo dobra bardzo dobra do dobra dobra do dobrej dobrej a- grys, kostka, talarki; b płatki granulat; c ziemniaki podgotowane, sterylizowane; d kostka, słupki, talarki, całe
Surowiec dla krochmalnictwa Cel wysoki plon skrobi z ha Specyfika agrotechniki 1. Odmiany skrobiowe ziemniaka wskazane przez zakład przetwórczy 2. Zaprawione kwalifikowane sadzeniaki 3. Stosunek N:P:K w glebie jak 1:1:1,2 4. Nawozy mineralne o spowolnionym działaniu 5. Zagęszczenie łodyg -300 tys. szt./ha 6. Szczelna ochrona plantacji uwzględniająca genetyczną odporność odmian na choroby
L p Przykładowe wymagania surowcowe przemysłu skrobiowego Wymagania jakościowe. Wielkość bulw mini. bulw Max. udział bulw z wadami (%) - bulwy drobne średnica <28 mm 25 30% 31 40% 41 50% >50% - bulwy nadgniłe, zgniłe, nadmarznięte i zmarznięte oraz porażone chorobami - silnie uszkodzone - pozostałości środków ochrony, obce zapachy, zaparzenia, kawałki szkła, metalu, koksu, węgla Wg zakładów >28 mm zmniejszenie ciężaru netto o 10% zmniejszenie ciężaru netto o 15% zmniejszenie ciężaru netto o 20% partie nie przyjmowane 3 15 dyskwalifikacja partii Parametry technologiczne - zawartość skrobi (%) jak najwyższa mini. 13% Preferowane odmiany: skrobiowe z różnych grup wczesności
Agrotechnika nasienna Cel wysoki plon frakcji sadzeniakowej o wysokiej zdrowotności Specyfika agrotechniki 1. Prowadzić w rejonach o podwyższonej zdrowotności 2. Zachowanie izolacji przestrzennej 3. Wysadzać minimum 3,5 ton sadzeniaków (kal. 35-55mm) 4. Bardzo wysokie zagęszczenie łodyg 300-400 tys. na ha 5. Wysoka zasobność gleby w P i umiarkowane nawożenie N 6. Wczesne zwalczanie mszyc na plantacjach nasiennych 7. Prowadzenie wielokrotnej selekcji negatywnej 8. Szczelna ochrona plantacji przed chorobami ziemniaka 9. Zachowanie bezpieczeństwa fitosanitarnego gospodarstwa 10.Terminowe i skuteczne niszczenie łęcin przed zbiorem
Ekonomika, koszty, opłacalność produkcji ziemniaka
Szacunkowe koszty uprawy ziemniaka w różnych kierunkach jego użytkowania (technologia zrównoważona) 2012 rok. Specyfikacja Jadalne zbioru głównego Na wczesny zbiór Ziemniaki skrobiowe Do przetwórstwa spożywczego Plantacja nasienna Materiały ogółem w tym: - sadz. kwalifikowane - ś. o. r. - nawozy mineralne - inne 5103 3250 700 1153-4528 3250 490 788-5053 3250 650 1153-6300 3250 1250 1300 500 9200 6400 1450 850 500 Eksploatacja maszyn 1050 1000 1050 1560 1450 Energia/paliwa 1860 1690 1560 2260 2260 Nakłady pracy 1100 1260 880 1250 1570 Inne koszty: - badawcze - kwalifikacyjne - opłata licencyjna - - - - - - - - 1500 800 Razem koszty bezpośrednie 9113 8478 8543 11370 14480 Ogółem 9113 8478 8543 11370 16780 - cena sadzeniaków CA CB 1300 PLN; PB B - 1600 PLN - zużycie sadzeniaków 2,5 t/ha, plantacja nasienna 4 t/ha
Lata 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 Ceny za ziemniaki jadalne (zł/t) w zależności od miejsca ich sprzedaży w latach 2002-2014 Gospodarstwo rolne 180 210 195 370 600 220 383 367 610 190 380 800 250 Rynek hurtowy 335 370 360 767 900 394 681 643 1074 400 587 1000 450 Miejsce sprzedaży Targowisko 387 416 426 850 1050 561 684 788 1100 450 630 1300 600 Do sklepu 600 650 620 1200 1300 800 800 880 950 650 750 1400 700 Detal 320-1500 320-1790 590-2000 400-1500 800-2700 490-1990 1000-1999 900-3000 1200-3500 700-2000 800-3000 800-3500 400-2500 Średnio 343 576 693 836 700-2457 % wzrost 100 168 202 244 204-716
Ceny za ziemniaki (zł/t) wg różnych kierunków produkcji i miejsc sprzedaży zbiorów w Polsce Kierunek produkcji ziemniaka 2006 /07 2007 /08 2008 /09 Sezon 2009 /10 2010/ 11 2011/ 12 2012/ 13 2013 /14 Średnio Jadalne wczesne Jadalne jesienne: - hurt z gospod. - rynek hurtowy - targowisko lok. - bezpośrednio do sklepów Ziemniaki skrobiowe 459 600 900 1050 1300 131 438 220 394 561 800 160 464 383 671 684 800 177 459 367 643 788 880 166 1134 610 1074 1100 950 163 680 190 400 450 650 209 537 380 587 630 750 244 2475 800 1000 1300 1400 300 831 444 709 820 941 194 Sadzeniaki kwalifikowane 1331 1296 1210 1310 1776 1080 1283 1854 1393
Opłacalność uprawy ziemniaka przy różnych kierunkach jego użytkowania Wyszczególnienie Bezpośrednie koszty uprawy zł/ha Szacunkowy plon - /ha - całkowity -- handlowy - uboczny Wartość zbiorów zł/ha Dopłaty obszar., inne Koszt prod. 1 tony (zł) jadalne na wczesny zbiór Kierunek użytkowania zbiorów skrobiowe przetwórstwo spożywcze nasiennictwo 9113 8478 8543 11370 16780 35 25 10 14000 1000 364 25 20 5 16750 1000 424 40 40 0 10000 2700 214 45 38 7 20050 1000 300 25 20 5 26000 1000 840 Nadwyżka zł/ha +4887 +8272 +1457 +8680 +9220 W kalkulacji przyjęto poziom cen: - plon handlowy ziemniaka jadalnego i dla przetwórstwa spożywczego 500 zł/t - plon handlowy ziemniaków młodych 800 zł/t - plon handlowy ziemniaków skrobiowych - 250 zł/t - plon handlowy sadzeniaków kwalifikowanych 1300 zł/t - plon uboczny 150 zł/t
Przyszłość produkcji ziemniaka należy tylko profesjonalistów profesjonalista nie jest samotny i łatwiej sprzeda swe zbiory.
Dziękuję za uwagę! Wojciech Nowacki w.nowacki@ihar.edu.pl