MAJ 2014 issn 1895-1775 Rok X, nr 103 Pprawo i podatki komentarze l informacje l analizy Zmienił się system odliczania VAT od aut Nowe ulgi na złe długi w VAT obowiązują już rok Wyższe koszty wyżywienia nie są zwolnione PIT Decydujące jest uzyskanie przychodu z wierzytelności Przy przekazywaniu nagród trzeba zapłacić VAT
PRENUMERATA 2014 Prawo i Podatki to prawo podatkowe w praktyce pogłębione analizy i komentarze wybitnego grona autorów SKORZYSTAJ Z OFerty SPECJALNEJ! 15% zniżki na prenumeratę roczną Tym samym za 12 numerów zapłacisz aż o 117 zł mniej ISBN 978-83-269-2047-9 9 788326 920479 UOM13 cena 149 ZŁ BiBlioteka Finansowo-księgowa nr 7/2013 PkwiU 2013/2014 aktualna klasyfikacja z 2008 r. z właściwymi stawkami Vat Praktyczna publikacja PKWiU 2013/2014 Aktualna klasyfikacja z 2008 r. z właściwymi stawkami VAT BiBlioteka Finansowo-księgowa nr 7/2013 Dla wszystkich Prenumeratorów książka w prezencie Unikatowa bransoletka z kamieni naturalnych W celu ustalenia kolorystyki, skontaktujemy się z Państwem osobiście. Wartość prezentu to 150 zł. DOŁĄCZ do Grona Zadowolonych Prenumeratorów. DODATKOWE KORZYŚCI: l JEDNA FAKTURA W ROKU GWARANCJA STAŁEJ CENY I OSZCZĘDNOŚĆ CZASU l PRAKTYCZNE PORADY I WSKAZÓWKI EKSPERTÓW CO MIESIĄC WPROST NA TWOJE BIURKO l MOŻLIWOŚĆ INDYWIDUALNYCH KONSULTACJI E-MAIL Z EKSPERTAMI Zamów prenumeratę już dziś! tel. 22 518 29 29, cok@wip.pl Zadzwoń lub napisz do Centrum Obsługi Klienta: i skorzystaj z oferty specjalnej.
Spis treści Spis treści Nowe przepisy Zmienił się system odliczania VAT od aut Marta Szafarowska...2 Podatek od towarów i usług Nowe ulgi na złe długi w VAT obowiązują już rok Mirosław Siwiński...9 Podróże służbowe Wyższe koszty wyżywienia nie są zwolnione PIT Rafał Dąbrowski...13 CIT Decydujące jest uzyskanie przychodu z wierzytelności Tomasz Rysiak...15 Podatkowa grupa kapitałowa daje tylko pozorne korzyści Jakub Jankowski....17 Glosa Dobra wiara i odliczenie podatku od towarów i usług Michał Borowski, Tomasz Groszyk...22 Orzecznictwo Dom maklerski nie płaci podatku akcyzowego Elżbieta Lis...28 Przy przekazywaniu nagród trzeba zapłacić VAT Łukasz Jedynak...29 Interpretacje Kompleksowe usługi szkoleniowe są zwolnione z VAT Sylwia Adamczyk...30 Moment powstania przychodu z tytułu sprzedaży bonów Anna Wrześniewska...31 Podatki na świecie...32 Nowe regulacje, stanowiska i proces legislacyjny...33 Oficyna Prawa Polskiego Wydawnictwo WiP ul. Łotewska 9A, 03-918 Warszawa NIP: 526-19-92-256 KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Prawo i Podatki Rada programowa: prof. dr hab. Hanna Litwińczuk (przewodnicząca) prof. dr hab. Bogumił Brzeziński prof. dr hab. Leonard Etel prof. dr hab. Jolanta Gliniecka prof. dr hab. Andrzej Gomułowicz prof. dr hab. Antoni Hanusz prof. dr hab. Ryszard Mastalski prof. dr hab. Włodzimierz Nykiel Redaktor naczelny: doc. dr Witold Konieczny e-mail: prawoipodatki@opp.com.pl Redaktor naczelna Grupy Czasopism: Ewa Matyszewska Redaktor: Marek Kobylański Wydawca: Norbert Pawlikowski Koordynacja produkcji: Mariusz Jezierski Skład i łamanie: Askier Studio Drukarnia: Miller Nakład: 600 egz. Informacja dla autorów: Prosimy o dołączanie do przesyłanych materiałów krótkiej informacji o autorze oraz numerów telefonów. Sugerowana objętość artykułów to 20 tys. znaków (około 10 stron). Prawo i Podatki chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Fragmenty tekstu oznaczone skrótem red. pochodzą od redakcji. Informacje o prenumeracie: tel.: 22 429 42 99 faks: 22 617 60 10 e-mail: cok@opp.com.pl prawo i podatki 141 MAJ 2014
prawo i podatki NOWE PRZEPISY Zmienił się system Przyjęta w bardzo szybkim tempie ustawa z 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (ustawa zmieniająca) stanowi realizację decyzji wykonawczej Rady Europy z 17 grudnia 2013 r. Rada upoważniła Polskę do zastosowania odstępstwa od art. 26 ust. 1 lit. a i art. 168 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (2013/805/UE). Prawo do zastosowania odstępstw dotyczy: po pierwsze opodatkowania nieodpłatnego świadczenia usług polegającego na nieodpłatnym udostępnieniu pojazdów samochodowych pracownikom bądź innym wykorzystaniu ich na cele niezwiązane z działalnością podatnika, a po drugie prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT z tytułu nabycia towarów i usług. Ograniczenie odliczenia Zgodnie z decyzją Rady, w drodze odstępstwa od art. 168 dyrektywy 2006/112/WE, Polska została upoważniona do ograniczenia do 50% prawa do odliczenia VAT od zakupu, nabycia wewnątrzwspólnotowego, przywozu, wynajmu lub leasingu silnikowych pojazdów drogowych, a także VAT naliczanego od wydatków związanych z tymi pojazdami, jeśli pojazd nie jest używany wyłącznie do celów działalności gospodarczej. Zgodnie z decyzją ograniczenie to nie ma jednak zastosowania do: pojazdów silnikowych o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, pojazdów silnikowych posiadających łącznie z siedzeniem kierowcy więcej niż dziewięć miejsc siedzących, wydatków, które są w całości związane z działalnością gospodarczą podatnika. Jednocześnie, w drodze odstępstwa od art. 26 ust. 1 lit. a dyrektywy 2006/112/WE, Polska została upoważniona do nietraktowania jako świadczenia usług za wynagrodzeniem prywatnego wykorzystania przez podatnika lub jego pracowników, lub bardziej ogólnie wykorzystania do celów innych niż prowadzona przez Marta Szafarowska partner MDDP doradca podatkowy podatnika działalność pojazdu, do którego zastosowanie ma ograniczenie do wysokości 50%. W ramach realizacji powyższej decyzji od 1 kwietnia 2014 r. zmieniło się brzmienie poszczególnych przepisów ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.). Do słowniczka zawartego w art. 2 ustawy o VAT wprowadzona została nowa definicja pojazdów samochodowych, którymi są pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. W świetle przepisów o ruchu drogowym pojazdem samochodowym jest pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h, przy czym określenie to nie obejmuje ciągnika rolniczego. Ponadto pojazdem samochodowym nie są np. motorowery, ale już motocykle będą tak kwalifikowane. Prywatny użytek Kolejna zmiana dotyczy art. 8 ustawy o VAT, do którego wprowadzane jest wyłączenie opodatkowania tzw. nieodpłatnego prywatnego użytku pojazdów samochodowych. Generalnie art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT przewiduje, iż odpłatnym świadczeniem usług jest również użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych m.in. podatnika lub jego pracowników, byłych pracowników, wspólników itd., jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. Przepis ten dotyczy więc wprost wyłącznie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika, co należałoby traktować w kategoriach składników majątku podatnika. Z kolei w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT przewidziano, że VAT podlega również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste m.in. podatnika lub jego pracowników, byłych pracowników, wspólników itp. oraz wszelkie inne nieodpłatne prawo i podatki 142 MAJ 2014
Podatek od towarów i usług odliczania VAT od aut świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. Nieodpłatne udostępnianie Za nabycie towarów uznaje się też używanie ich na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze Analizując nowe ust. 5 i 6, które zostały wprowadzone do art. 8 ustawy o VAT, wskazać należy, że wyłączenie z zakresu opodatkowania dotyczy wyłącznie nieodpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, a więc nieodpłatnego udostępnienia bądź wykorzystania pojazdów samochodowych, które zostały nabyte przez podatnika. Błędem byłoby jednak sądzić, iż w takim razie samochody, które są wykorzystywane przez podatnika na podstawie umów najmu czy leasingu, a które udostępnione zostaną nieodpłatnie pracownikom również do ich celów prywatnych, będą skutkowały opodatkowaniem świadczonych przez podatnika usług. Jak bowiem wynika z nowego ust. 6 art. 8 ustawy o VAT, za nabycie towarów uznaje się również używanie ich na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze. Fikcja ta dotyczy jednak specyficznie rozumienia pojęcia nabycie na potrzeby art. 8 ustawy o VAT. Wracając jednak do samego wyłączenia VAT nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, ma ono zastosowanie w przypadku użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego, obliczoną zgodnie z art. 86a ust. 1, z tytułu: nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów albo nabycia, importu lub wytworzenia części składowych do tych pojazdów, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Konsekwentnie, powyższy przepis wyłączający opodatkowanie nieodpłatnego prywatnego użytku pojazdów ma zastosowanie zarówno wtedy, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia (importu lub wytworzenia) w części bądź w całości lub gdy prawo takie w ogóle nie zaistniało. Taka regulacja jest bezpośrednio skorelowana z nową zasadą, zgodnie z którą pełne prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia (w tym używania na podstawie umów najmu, leasingu i umów o podobnym charakterze) przysługuje podatnikowi w stosunku do pojazdów samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do celów działalności gospodarczej. W takim przypadku w naturalny sposób nie pojawi się zagadnienie opodatkowania prywatnego użytku, gdyż taki nie będzie istniał. Jego zaistnienie oznacza natomiast utratę pełnego prawa do odliczenia VAT i konieczność dokonania jego bieżącej korekty, począwszy od miesiąca, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia pojazdu na wykorzystanie mieszane. Konsekwentnie również wtedy nie zaistnieje opodatkowanie prywatnego użytku, lecz stosowna bieżąca korekta poziomu odliczenia (przewidziana w nowym art. 90b ustawy o VAT). Powyższe wyłączenie dotyczy jedynie udostępnienia pracownikom (bądź innym osobom wymienionym w przepisie) pojazdów samochodowych do ich celów prywatnych w sposób nieodpłatny. Każde udostępnienie pojazdu za pobraniem wynagrodzenia pozostanie natomiast opodatkowane VAT jako odpłatne świadczenie usług. Nabycie przed 1 kwietnia Ponadto nowe przepisy art. 8 ust. 5 i 6 oraz art. 90b ustawy o VAT, z pewnymi wyjątkami, o których mowa poniżej, znajdą zastosowanie do pojazdów nabytych od 1 kwietnia 2014 r. Pojawia się w związku z tym pytanie co z pojazdami samochodowymi, w tym samochodami osobowymi i ciężarowymi, nabytymi przed tą datą. Odpowiedzi na to pytanie dostarcza art. 7 ustawy nowelizującej, który przewiduje, iż w przypadku pojazdów samochodowych nabytych (importowanych lub wytworzonych) przez podatnika przed 1 kwietnia 2014 r., w związku z któ- prawo i podatki 143 MAJ 2014
prawo i podatki NOWE PRZEPISY rymi podatnikowi przysługiwało ograniczone prawo do odliczenia podatku VAT, nie stosuje się przepisu art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT. Jednocześnie na potrzeby tego przepisu nabycie jest rozumiane także jako przyjęcie do używania pojazdu na podstawie umowy najmu, leasingu bądź innej o podobnym charakterze. Co więcej, na podstawie art. 16 ustawy zmieniającej powyższe wyłączenie będzie miało zastosowanie już do rozliczenia za styczeń 2014 roku i kolejne okresy. Konsekwentnie podatnicy już od stycznia 2014 roku nie są, w sposób wsteczny, zobowiązani do naliczania podatku należnego VAT od nieodpłatnego przekazania do celów prywatnych pojazdów, przy nabyciu (bądź używaniu) których przysługiwało im ograniczone prawo do odliczenia VAT. Wydatki związane z autem Sam art. 86a ustawy o VAT zawiera zaś ogólny przepis mówiący o tym, że w odniesieniu do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi (zgodnie z nową definicją zawartą w słowniczku) kwotę podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu, stanowi 50% kwoty podatku VAT wynikającego z faktury, dokumentu celnego, WNT itp. Wydatki związane z pojazdami samochodowymi są rozumiane bardzo szeroko i obejmują wydatki dotyczące nie tylko nabycia, importu, wytworzenia tych pojazdów bądź ich części składowych, używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, ale także nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów. Ograniczenie dotyczy również wszelkich innych towarów i usług związanych z eksploatacją pojazdów stworzony przez ustawodawcę katalog wydatków jest więc nadal otwarty, pomimo pominięcia w zdaniu wstępnym sformułowania w szczególności. Już teraz można wskazać, że wszelkie kontrowersje istniejące dotychczas w zakresie rozumienia sformułowania wydatki związane z używaniem na gruncie podatków dochodowych przeniosą się na VAT. W szczególności dotyczy to sporów co do uznania za wydatek związany z używaniem pojazdu wydatków na opłaty parkingowe, jak też opłaty za autostrady. Mimo że opłaty te są związane z wykorzystaniem dróg, autostrad i przestrzeni miejskiej, nie zaś pojazdu, orzecznictwo sądowe kwalifikuje takie opłaty jako opłaty związane z eksploatacją samego pojazdu. Oznacza to, iż również na gruncie VAT wydatki takie objęte są jedynie częściowym odliczeniem VAT. Pełne odliczenie VAT Wymagana zawartość ewidencji przebiegu auta jest uzależniona od tego, kto jest kierowcą używającym dany pojazd samochodowy Ustawa przewiduje jednak sytuacje, w których ograniczenie prawa do odliczenia VAT z tytułu nabycia, jak też używania pojazdów samochodowych, nie będzie miało zastosowania. Po pierwsze, pełne prawo do odliczenia VAT przysługuje, w przypadku gdy pojazdy samochodowe będą wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Wykorzystanie pojazdu wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika będzie rozumiane dwojako, tj. w jednym przypadku uzależnione będzie od obiektywnych zasad wykorzystywania pojazdu, a w drugim od samej konstrukcji tego pojazdu. Po drugie, podatnicy mają prawo do odliczenia pełnej kwoty VAT w przypadku nabycia i wykorzystywania pojazdów samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą, jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynikać będzie takie przeznaczenie. Wreszcie, po trzecie, podatnik ma pełne prawo do odliczenia VAT w przypadku nabycia towarów montowanych w pojazdach samochodowych oraz nabycia związanych z tym usług montażu, naprawy i konserwacji, jeżeli przeznaczenie tych towarów wskazuje obiektywnie na możliwość ich wykorzystywania wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Klasycznym przykładem takiego towaru, powoływanym zarówno przez Komisję Europejską, jak i Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej, jest taksometr, który obiektywnie rzecz biorąc, nie może być wykorzystany do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. Sposób wykorzystywania Przede wszystkim w świetle art. 86a ustawy o VAT z wykorzystaniem pojazdu wyłącznie do działalności gospodarczej będziemy mieć do czynienia, gdy sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Tym samym, by odliczyć 100% VAT od wszelkich wydatków związanych z danym pojazdem samochodowym (do 3,5 tony dopuszczalnej masy całkowitej), niezależnie od jego konstrukcji, konieczne jest spełnienie dwóch warunków, tj.: prawo i podatki 14 MAJ 2014