Mobilność 1
Spis treści Gdy głowami menedżerów rządzi mobilność Leszek Maśniak z Gartnera, w rozmowie z Robertem Jesionkiem 11-krotny wzrost globalnego ruchu w sieciach mobilnych do 2018 roku Strategie mobilne 10 najważniejszych technologii mobilnych wg Gartnera Mobilność zabezpieczona Dane z mobilnych aplikacji wymagają integracji Bring Your Own Device łatwiej powiedzieć niż zrobić Ewa Zborowska, IDC Poland Zmiana zachowań społecznych vs zmiany w technologiach mobilnych Jerzy Badowski, mysafety Technologie mobilne otwierają branży bankowej wiele nowych możliwości Małgorzata Adamczyk, Meritum Bank Urządzenie mobilnego menedżera Angelika Jeżewska i Maciej Polak, Fujitsu Bezpieczeństwo informacji w obliczu trendu BYOD Tomasz Jangas, Hitachi Data Systems Mobilność w biznesie, czyli druk ze smartfona Tomasz Ziędalski, Oki BMC MyIT samoobsługa nowej generacji Maciej Sowa, CompFort Meridian Polska Mobilny CRM symbioza biznesu i IT Marcin Firla, update CRM Mobilność tak, ale z Mobile Device Management Adam Goljan, SAP Produkcja sterowana dotykiem Marcin Knieć, Todis Consulting Braki w specyfikacji Android pod kątem bezpieczeństwa Catalin Cosoi, Bitdefender 4 8 12 16 18 20 22 29 32 34 42 48 53 60 64 66 72 2
Mobilność na portalu it-manager.pl Bunt Generacji Y BYOD łatwiej powiedzieć, niż zrobić Mobilny świat 2013 2014 Konsumeryzacja raport Marketing mobilny w Polsce Internet rzeczy wymaga debaty i regulacji Firmą można zarządzać z poziomu smartfona Urządzenia mobilne idą w miliardy Rośnie akceptacja biznesu dla technologii mobilnych Młodzi rewolucjonizują biura Zanim wdrożysz BYOD Aplikacje mobilne rajem dla cyberprzestępców Przyszłość bankowości mobilnej 75 75 76 76 77 77 78 78 79 79 80 80 81 Redaktor naczelny: Robert Jesionek Współpraca redakcyjna: Barbara Mejssner Projekt graficzny i skład: Monika Bucoń 3
Gdy głowami menedżerów rządzi mobilność Wśród dobrych praktyk z zakresu mobilności najciekawsze są te z gatunku light, kiedy w miejsce mozolnego tworzenia monstrualnych systemów coś z czymś sprytnie połączono, wykorzystano publicznie dostępne dane, zachęcono społeczność do współpracy i osiągnięto lepszy efekt przy minimalnych środkach mówi Leszek Maśniak z Gartnera, w rozmowie z Robertem Jesionkiem. Robert Jesionek: Co to znaczy, że głowami menedżerów rządzi dziś mobilność? Leszek Maśniak: To znaczy, że konferencje o mobilności sprzedają się dobrze ;-). W skali świata mobilność jest priorytetem numer 2 i od trzech lat nie opuszcza pierwszej trójki najważniejszych obszarów rozwoju. Co do managerów, to różnie bywa z tym wyczuciem okazji. Łatwo jest napisać lub zamówić aplikację na smartfon, znacznie trudniej zamienić to w biznes. Mobilność klientów tworzy nowy typ interakcji sprzedawcy z nabywcą, ale to klient otrzymał większą moc decydowania, wyboru, porównania cen, czy filtrowania niechcianych treści. W jednej z komedii Stanisława Barei klient w krawacie był opisywany jako mniej awanturujący się. Dziś powiedzielibyśmy, że klient ze smartfonem jest awanturujący się bardziej i trzeba z nim postępować znacznie subtelniej. Mobilność po stronie sprzedawców to przede wszystkim możliwość widzenia więcej i zrobienia więcej w procesie sprzedaży, a to już zahacza o technologie analityczne, które też powinny pozwalać na to, by całość zadziałała. Oczywiście zastosowane technologie muszą działać w chmurze, a klienci mieć możliwość tworzenia elektronicznych społeczności. W ten sposób dochodzimy do sedna, które Gartner nazwał Nexus of Forces splot sił mobilności, informacji, chmury i zjawisk społecznościowych. Te cztery elementy przeplatają się nam jak żywioły u Heraklita i trudno dziś rozstrzygnąć, kto zaczął i które zjawisko napędza które. Wciąż jednak pozostaje pole dla zwykłej ludzkiej przedsiębiorczości, bo żadna technologia nie tworzy sama efektywnych modeli biznesowych. W jaki konkretny sposób mobilność w sensie technologicznym wpływa na firmy w różnych branżach w jakich branżach ma największe znaczenie? Niedawno przeczytałem złośliwy komentarz pod artykułem o premierze nowego modelu telefonu, z nowym lepszym aparatem i większą kartą pamięci i czymś tam jeszcze o, kolejny telefon dla likwidatorów szkód. Komentarz bez wątpienia przesadzony, ale faktycznie mamy do czynienia z sytuacją w której możliwości szukają potrzeb, a nie odwrotnie. Polska jest liderem bankowości mobilnej, płatności mobilnych, płatności zbliżeniowych. Wyniki badań preferencji klientów zdają się jednak przeczyć wyobrażeniu firm o tym, czego ludzie oczekują od swoich telefonów. Najbardziej pożądanymi, i co więcej wykonywanymi czynnościami na telefonach, jest odnajdywanie lokalizacji sklepów, opisów produktów oraz porównywanie cen. W połowie 2012 roku płatności mobilne znalazły się dopiero na 14. miejscu na liście życzeń klientów. Strona sprzedażowa prezentuje podobny rozdźwięk wśród cech mobilnych systemów CRM, które są potrzebne sprzedawcom, na pierwszym miejscu wymieniana jest możliwość uzyskiwania 4
Foto: Robert Jesionek szybkich akceptacji warunków dyskutowanych z klientem. W tym czasie producenci systemów rozwijają wszystko inne, włącznie z mobilnym fakturowaniem, ale mechanizmy akceptacji niekoniecznie. Te wzajemne poszukiwania potrwają jeszcze dość długo i będziemy świadkami coraz to nowych zastosowań mobilności, z czego tylko niewielka część przetrwa próbę wyniku finansowego. Wśród zastosowań dojrzałych z pewnością należy wymienić mobilne punkty sprzedaży, czyli sprzedawców, którzy chodzą wśród klientów zamiast stać za ladą i na bieżąco przyjmują zamówienia, a sami też zamawiają nowe towary. Na jakie dobre praktyki warto zwrócić uwagę? Wykorzystanie mobilności nie powinno zaczynać się od przenoszenia aplikacji znanych z komputera na telefon, ale od projektu procesu biznesowego, który w innych warunkach nie byłby możliwy. Jeśli mamy pomysł na coś opartego na znajomości fizycznej lokalizacji klienta czy pracownika, to jesteśmy blisko idei mobilności. Wiedza o lokalizacji może służyć albo do skutecznego, kontekstowego oferowania, albo do obniżenia ryzyk fraudów, gromadzenia dodatkowych informacji, czy zarządzania personelem. Myśląc o możliwościach technologicznych w kategorii splotu zjawisk, warto zadać sobie pytanie jaką rolę dane zjawisko, czy technologia ma odegrać w moim (!) innowacyjnym modelu biznesowym. Wszelkie rozważania na temat zwrotu z inwestycji w Cloud, mobilność, czy dowolny inny modny termin są z gruntu nietrafione. Zwrot z inwestycji w samą technologię owszem jest osiągalny, ale dla dostawców tych technologii. Czy dostawcy technologii mobilnych spełniają oczekiwania rynku? W jakim zakresie tak, a w jakim nie? O jakich faktach w tej kwestii słuchać na rynku? 5
Są przykłady zarówno wielkie, jak i mizerne. Najciekawsze są te z gatunku light, kiedy w miejsce mozolnego tworzenia monstrualnych systemów coś z czymś sprytnie połączono, wykorzystano publicznie dostępne dane, zachęcono społeczność do współpracy i osiągnięto lepszy efekt przy minimalnych środkach. Z krajów rozwiniętych bardziej niż Polska dochodzą inspirujące doniesienia o podnoszeniu bezpieczeństwa publicznego z wykorzystaniem aplikacji mobilnych, optymalizacji służb naprawiających drogi, obniżeniu kosztów wywozu śmieci, czy dynamicznie wycenianych usługach. To właściwie nie są systemy w klasycznym znaczeniu, czyli oparte na stabilnych bazach danych, formularzach do wprowadzania i aplikacjach do analizowania, często są to pomysły integracyjne, posługujące się niedoskonałymi algorytmami kojarzenia zdarzeń, bez zadęcia i aspiracji do uporządkowania całego świata, ale perfekcyjnie potrafiące trafić w samo serce problemu czy potrzeby we właściwym miejscu i czasie. To zupełnie inne podejście niż tradycyjne segmentacje klientów, oceny rynków, kampanie i programy. Wydaje się to szokujące, ale taka oparta na emocjach gospodarka w wielu miejscach udowadnia swoją wartość. W Polsce też mamy ciekawe przykłady firm, które znalazły swoje miejsce w Nexus of Forces, ale że wszystkich wymienić nie sposób, a wyróżniać mi pod szyldem Gartnera nie wolno, wspomnę tylko o inicjatywach takich jak inteligentne miasta, gdzie mobilność, chmura, big data i społeczność, to fundamenty postępu. Miasta w Polsce mamy znacznie inteligentniejsze niż państwo, ale może to dobra kolejność, bo w mniejszej skali łatwiej o sukces. W jakim stopniu trend mobilności będzie wpływał na firmy/branże w najbliższych latach? Z czym muszą się liczyć CIO w najbliższych latach z jakimi inwestycjami, wydatkami, zmianami w zakresie technologii mobilnych? W strategiach informatycznych przedsiębiorstw trzeba się przestawiać na myślenie o większej elastyczności. Czas życia rozwiązań bardzo się skrócił i coraz mniej jest pewników na których można budować plany. Obserwujemy wiele zmian, o jakich nam się nie śniło jeszcze kilka lat temu firmy tradycyjnie polskie inwestują za granicą, największe przedsiębiorstwa zmieniają nagle siedzibę lub zmieniają branżę, Polska stała się potentatem w obszarach, o które nikt jej wcześniej nie podejrzewał, jak np. ośrodki badawczo-rozwojowe, czy centra logistyczne, podczas gdy inne gałęzie bankrutują. IT w tej sytuacji musi uczyć się elastyczności, nie inwestować zbyt długoterminowo, uważnie obserwować otoczenie biznesowe i technologiczne oraz rozwijać zdolność szybkiego reagowania. To czego nauczyliśmy się przez ostatnie 10 lat nie wystarczy przez kolejne. Dlaczego trend mobilności nie dotyka wszystkich firm? Dlaczego część z nich nie jest do niego entuzjastycznie nastawiona? I dlaczego nie warto dać się w tej kwestii zwariować? Bo świat to nie tylko technologia informatyczna, a postęp nie dokonuje się skokowo. Jeśli informatyka jest traktowana jako narzędzie biznesu, to w wielu przypadkach właśnie zachowanie pierwotnej formy działalności jest najsłuszniejsza decyzją. Musimy pamiętać, że biznesowym obowiązkiem wielu managerów jest wydoić krowę, to znaczy eksploatować istniejący model biznesowy tak długo, jak wytwarza on zysk, bez ponoszenia nadmiernych inwestycji. Jedno z wielkich polskich przedsiębiorstw niedawno wymieniło 8-10 letnie komputery na nowe, a zdaniem krytyków zrobiło to przedwcześnie, bo na nowych komputerach robi dokładnie to samo co na starych. To zjawisko nie dotyczy tylko informatyki. Działające, tradycyjne modele biznesu będą współistniały z nowymi. Kilkanaście lat temu byliśmy przekonani, że sklepy 6
internetowe spowodują upadek tradycyjnych, tymczasem te dwa światy nauczyły się fantastycznego współistnienia, a wręcz nakręcania się nawzajem. Czy zatem biec za trendem, czy też mu się opierać? Odpowiem w sposób w jaki podobno najczęściej odpowiadają doradcy to zależy. Od czego? Od sytuacji biznesowej każdej konkretnej firmy, ale to jest temat na dłuższą rozmowę i żadne generalne rady nie mają tu prawa istnieć. Leszek Maśniak Jest Executive Partnerem Gartner w Polsce i kieruje programem doradczym adresowanym do największych firm i osób odpowiedzialnych za decyzje dotyczące wykorzystania technologii i efektywność biznesu. 7
11-krotny wzrost globalnego ruchu w sieciach mobilnych do 2018 roku Według prognoz zawartych w raporcie Cisco Mobile Visual Networking Index (VNI), w latach 2013-2018 globalny ruch w sieciach mobilnych wzrośnie 11-krotnie i w 2018 r. będzie wynosił 190 eksabajtów* rocznie. Prognozowany w najnowszym raporcie Cisco 11-krotny wzrost ruchu w sieciach mobilnych w latach 2013-2018 będzie w głównej mierze wynikiem utrzymującego się dynamicznego wzrostu liczby mobilnych połączeń z Internetem, czy to z poziomu urządzeń osobistych, czy też połączeń M2M (machine-to-machine). Prognozowana liczba tych połączeń w roku 2018 przekroczy 10 miliardów i będzie o 40% większa niż populacja świata, która w tym samym roku ma według szacunków Organizacji Narodów Zjednoczonych wynosić 7,6 miliarda. Raport Cisco Mobile VNI przewiduje, że globalny roczny ruch w sieciach mobilnych będzie w 2018 roku 190 razy większy niż cały ruch w sieciach IP (przewodowy i bezprzewodowy) w 2000 roku, i wyniesie 190 eksabajtów, czyli mniej więcej tyle, ile zajęłyby 42 biliony zdjęć zamieszczonych na Instagramie (czyli 15 zdjęć zamieszczanych codziennie przez cały rok przez każdego mieszkańca globu) lub 4 biliony filmów zamieszczanych w serwisie YouTube (czyli 1 film zamieszczany codziennie przez cały rok przez każdego mieszkańca globu). Główne czynniki globalnego wzrostu ruchu w sieciach mobilnych: Cisco przewiduje, że w latach 2013-2018 wzrost ruchu w sieciach mobilnych będzie trzy razy szybszy niż wzrost ruchu w sieciach stacjonarnych. Wzrost ten napędzają następujące trendy: Coraz więcej użytkowników urządzeń mobilnych. W roku 2018 będzie na świecie 4,9 mld użytkowników urządzeń mobilnych. W 2013 r. było ich 4,1 mld. Coraz więcej urządzeń i połączeń mobilnych. W roku 2018 liczba mobilnych urządzeń połączonych z siecią przekroczy 10 miliardów, w tym 8 miliardów będą stanowić urządzenia osobiste, a 2 miliardy połączenia typu M2M (machine-to-machine). W roku 2013 liczba mobilnych urządzeń połączonych z siecią (osobistych i M2M) wynosiła 7 miliardów. Coraz szybszy transfer danych w sieciach mobilnych. Średnia szybkość transmisji danych w ujęciu globalnym wzrośnie niemal 2-krotnie: z 1,4 Mb/s w roku 2013 do 2,5 Mb/s w roku 2017. Coraz więcej transmisji wideo. W roku 2018 ruch wideo będzie stanowił 69% globalnego ruchu w sieciach mobilnych (wzrost z 53% w roku 2013). Coraz więcej inteligentnych urządzeń 54% mobilnych połączeń w roku 2018 będą stanowiły tzw. połączenia inteligentne, w porównaniu z 21% w roku 2013. Inteligentne urządzenia i połączenia oferują zaawansowane możliwości multimedialne, wysoką moc obliczeniową i wydajność oraz łączność w standardzie 3G lub wyższym. 8
Smartfony, tablety i laptopy bedą w 2018 r. generować 94% ruchu mobilnego, zaś połączenia M2M 5%. Ruch mobilny w chmurze wzrośnie 12-krotnie w latach 2013-2018, przy średnim rocznym wzroście wynoszącym 64%. Wpływ połączeń Machine-to-Machine (oraz tzw. wearable devices) na wzrost ruchu w sieciach mobilnych Określenie M2M odnosi się do rozwiązań, które umożliwiają maszynom, czujnikom i innym urządzeniom przewodową i bezprzewodową komunikację bez ingerencji człowieka. Rozwiązania M2M są wykorzystywane m.in. w nawigacji GPS, inteligentnych licznikach, pomagają też np. w śledzeniu towarów w łańcuchu dostaw. Do M2M zalicza się także nową kategorię rozwiązań tzw. wearable devices, czyli urządzenia elektroniczne noszone na ciele, takie jak inteligentne zegarki, okulary, urządzenia monitorujące stan zdrowia i kondycję fizyczną, które mają możliwość łączenia się z siecią, czy to bezpośrednio poprzez wbudowane łącza komórkowe, czy też za pośrednictwem innego urządzenia, np. smartfona, przez WiFi czy Bluetooth. W 2013 r. połączenia M2M stanowiły niemal 5% wszystkich połączeń z sieciami mobilnymi i generowały 1% globalnego mobilnego ruchu w sieci. W 2018 r. połączenia M2M stanowić będą niemal 20% wszystkich połączeń z sieciami mobilnymi i bedą generować niemal 6% globalnego mobilnego ruchu w sieci. W 2013 r. na świecie było 21,7 miliona urządzeń typu wearable, w roku 2018 będzie ich 177 milionów, przy średnim rocznym wzroście wynoszącym 52%. 4G a wzrost ruchu w sieciach mobilnych Wielu dostawców usług telekomunikacyjnych na świecie wdraża technologię 4G, aby wyjść naprzeciw oczekiwaniom klientów biznesowych i indywidualnych, dotyczących coraz lepszej jakości usług bezprzewodowych. Na wielu wschodzących rynkach dostawcy usług budują nową infrastrukturę 4G. Z kolei na dojrzałych rynkach uzupełniają lub zastępują istniejącą infrastrukturę i rozwiązania 2G i 3G technologiami 4G. W 2018 roku 4G będzie wspierać 15% wszystkich połączeń, w porównaniu do 2,9% w roku 2013. W 2018 roku 4G będzie wspierać 51% całkowitego ruchu w sieciach mobilnych, w porównaniu z 30% w roku 2013. W 2018 roku połączenia 4G będą przesyłać 8 eksabajtów danych miesięcznie, w porównaniu z 450 petabajtami w roku 2013. Ruch 4G wzrośnie 18-krotnie w latach 2013-2018, w tempie 78% rocznie. Ruch przenoszony do sieci WiFi (tzw. offloading) będzie większy niż ruch w sieciach komórkowych Termin offload odnosi się do ruchu generowanego przez urządzenia mogące działać w dwóch trybach sieciowych: komórkowym i WiFi/ small cell. Offloading polega na zmianie trybu łączenia się z siecią z komórkowego na WiFi i small cell. Prognoza dotycząca przenoszenia ruchu do sieci WiFi zawarta w raporcie Cisco VNI (2013-2018) obejmuje ruch z publicznych hot spotów oraz domowych sieci WiFi. W 2018 r. więcej ruchu w sieciach mobilnych będzie przenoszone do WiFi (17,3 eksabajta miesięcznie) niż pozostanie w sieciach komórkowych (15,9 eksabajtów miesięcznie). 9
W 2018 r. 52% globalnego ruchu w sieciach mobilnych będzie przenoszone do sieci WiFi/ small cell, w porównaniu z 45% w roku 2013. Aplikacje mobilne: wideo na czele Ruch generowany przez aplikacje wideo wzrośnie 14-krotnie w latach 2013-2018 i bedzie to największy współczynnik wzrostu pośród wszystkich kategorii aplikacji mobilnych. W 2018 r. ruch wideo będzie stanowił 69% całego ruchu w sieciach mobilnych (wzrost z 53% w roku 2013). W 2018 r. aplikacje webowe będą odpowiadały za 17% ruchu w sieciach mobilnych (spadek z 28% w roku 2013). W 2018 r. streaming muzyki będzie stanowił 11% ruchu w sieciach mobilnych (spadek z 14% w roku 2013). W 2018 r. współdzielenie plików będzie odpowiadać za 3% ruchu w sieciach mobilnych (spadek z 4% w roku 2013). Trendy w Polsce 10-krotny wzrost ruchu w sieciach mobilnych w latach 2013-2018. Wzrost ten będzie 4-krotnie szybszy niż prognozowany wzrost ruchu w przewodowych sieciach IP w tym samym okresie. Ruch wideo w sieciach mobilnych wzrośnie 14-krotnie w latach 2013-2018, stanowiąc w 2018 roku 66% całego ruchu w sieciach mobilnych (w porównaniu do 51% na koniec roku 2013). W latach 2013-2018 ruch generowany przez smartfony wzrośnie 13-krotnie i w roku 2018 stanowił będzie 75% całego ruchu w sieciach mobilnych. W latach 2013-2018 ruch generowany przez tablety wzrośnie 30-krotnie i w roku 2018 stanowił będzie 11% całego ruchu w sieciach mobilnych (w 2013 r. 0,4%). W latach 2013-2018 ruch generowany przez połączenia M2M wzrośnie 46-krotnie i w roku 2018 stanowił będzie 5% całego ruchu w sieciach mobilnych (w 2013 r. 1%). Ruch 4G będzie w roku 2018 stanowił 33% całego ruchu w sieciach mobilnych, rosnąc w latach 2013-2018 o ponad 400% rocznie. Aplikacje chmurowe będą w roku 2018 generować 88% ruchu w sieciach mobilnych, w porównaniu z 79% w roku 2013. Średnia szybkość transmisji danych wzrośnie 2-krotnie: z 1 Mb/s w roku 2013 do 2 Mb/s w roku 2018. * Eksabajt to miliard gigabajtów. 10
Business Intelligence Człowiek w IT Mądrość i piękno informacji Bezpieczeństwo IT 1 1 1 Raporty i ich omówienia na portalu it-manager.pl 11
Strategie mobilne Citrix przeprowadził dwa niezależne badania, które miały na celu zbadanie mobilnych strategii firm na świecie oraz porównanie ich z wynikami badania przeprowadzonego w Polsce. Respondentów zapytano o korzyści i trudności związane z wdrażaniem inicjatyw mobilnych, bieżącą politykę wobec urządzeń mobilnych oraz o wpływ konsumeryzacji IT i trendu BYOD na ich działalność biznesową. Porównawcze badanie w Polsce zostało przeprowadzone przez firmę PMR Research i obejmowało respondentów z 300 dużych i średnich firm w Polsce z różnych branż. Wyniki obydwu badań i rzucają światło na postrzeganie mobilności, jej znaczenie dla firm oraz jej wpływ na zwiększanie elastyczności i produktywności. Najważniejsze priorytety mobilne Spośród zagranicznych organizacji, które wzięły udział w badaniu kilka inicjatyw wspierających mobilność jest uznawane za najbardziej priorytetowe dla ich działalności. Wśród nich najważniejsze to: rozwój i wzrost wykorzystania aplikacji mobilnych 45%, wzrost zastosowania rozwiązań do udostępniania plików oraz do współpracy 44%, poprawa wydajności i dostępności sieci 43%, większe zastosowanie technologii do zarządzania urządzeniami mobilnymi (rozwiązania MDM) 42% oraz aplikacjami mobilnymi (rozwiązania MAM) 39%, większe zastosowanie aplikacji SaaS/Web umożliwiających dostęp do zasobów przy pomocy urządzeń mobilnych 38%, lepsze bezpieczeństwo poprzez usprawnienie wdrażania aktualizacji oprogramowania zabezpieczającego oraz potrzebnych łatek 37%. Z kolei polskie firmy za najbardziej priorytetowe uznają: lepsze bezpieczeństwo poprzez usprawnienie wdrażania aktualizacji oprogramowania zabezpieczającego oraz potrzebnych łatek 52%, poprawę wydajności i dostępności sieci 47%, zapewnienie odpowiedniego wsparcia technicznego dla urządzeń mobilnych 40%, wzrost zastosowania rozwiązań do udostępniania plików oraz do współpracy 35%, utworzenie polityki firmy dotyczącej pracy zdalnej / elastycznego czasu pracy 30%, stworzenie polityki dotyczącej własności urządzeń/ odpowiedzialności za nie 29%, rozwój i wzrost wykorzystania aplikacji mobilnych 28%, większe zastosowanie technologii do zarządzania aplikacjami mobilnymi (rozwiązania MAM) 25% oraz urządzeniami mobilnymi (rozwiązania MDM) 22%. Określenie priorytetów przekłada się na postrzeganie odpowiednich korzyści z zastosowania mobilnych rozwiązań przez pracowników firm i pracy w bardziej mobilnej organizacji. Wśród najważniejszych z nich zagraniczni respondenci wymieniają: większą produktywność (54%), większą elastyczność pracy (52%), możliwość spędzania większej ilości czasu z klientami i szybsze reagowanie na ich potrzeby (46%), lepszą równowagę pomiędzy pracą a życiem prywatnym oraz większą satysfakcję zawodową (obydwie wartości po 43%), a także zredukowanie czasu poświęcanego na dojazd do pracy (41%). Z kolei polscy pracownicy za najważniejsze korzyści postrzegają: większą elastyczność pracy (80%), większą produktywność (55%), możliwość spędzania większej ilości czasu z klientami 12
i szybsze reagowanie na ich potrzeby (50%), większą satysfakcję zawodową (44%), brak konieczności pracy w określonych godzinach (40%) oraz redukcję czasu poświęcanego na dojazd do niej (34%). Wykorzystywanie urządzeń osobistych do celów zawodowych (Bring Your Own Device) oraz formalne strategie w zakresie BYOD Wśród zagranicznych firm BYOD staje się coraz bardziej popularne już teraz 38% firm pozwala na korzystanie z prywatnych urządzeń mobilnych do celów zawodowych w ramach oficjalnej polityki IT firmy, 20% zatwierdzi ją w ciągu najbliższych 12 miesięcy a 18% w przeciągu lub za ponad dwa lata. Z kolei wśród 11% firm trwają rozmowy na ten temat, a 3% nie ma na ten temat wiedzy. Zaledwie 12% z przebadanych firm twierdzi, że tego rodzaju strategia nie zostanie nigdy w niej zatwierdzona. W przypadku polskich firm wynik ten jest nieco niższy 13% firm już teraz pozwala na stosowanie tego rodzaju urządzeń w ramach oficjalnej strategii BYOD, kolejne 4% umożliwi ją w swojej organizacji w przeciągu roku, a następne 2% w przeciągu lub za ponad 2 lata. 31% wśród przebadanych respondentów twierdzi, że w ich organizacjach tego typu oficjalna polityka nigdy nie zostanie wprowadzona, 9% nie wie kiedy to nastąpi a kolejne 32 ma obiekcje czy w ogóle. Wśród 2% przebadanych organizacji trwają rozmowy na ten temat, a 7% nie ma na ten temat wiedzy. Platformy mobilne Badania ujawniły, że zarówno polskie jak i zagraniczne firmy wspierają różnorodne platformy mobilne. Według zagranicznych respondentów najpopularniejszy jest Android 72% twierdzi, że wspiera albo planuje wspierać tę platformę. Apple ios wciąż cieszy się popularnością wśród 54% firm. Z kolei system Microsoft Windows 8 stał się popularniejszy niż Windows Mobile 46% firm wspiera lub planuje wspierać pełny system operacyjny, a 32% wersję mobilną. BlackBerry jest wskazywany przez 35% firm. Wśród polskich przedsiębiorstw Android to także platforma, ciesząca się największą popularnością aż 68% firm wspiera lub planuje wspierać ten system. Na drugim miejscu jest Microsoft Windows 8 z 57-procentowym wynikiem, z kolei jego wersja mobilna jest stosowana wśród 37% firm. Apple ios znajduje się na trzecim miejscu i jest lub będzie w najbliższym czasie wspierany przez 39% przedsiębiorstw. Na dalszych miejscach znajdują się takie platformy jak: BlackBerry z wynikiem 25% czy Symbian 23%. Przeszkody w mobilności Badania ujawniły również przeszkody, z jakimi zmagają się organizacje podczas wdrażania inicjatyw mobilnych. Zagraniczne organizacje wskazywały średnio trzy główne bariery. Najczęściej były to: brak zabezpieczeń dla nowych urządzeń i programów klienckich (38%), tradycyjne systemy, które nie nadają się do celów mobilnych (37%) oraz trudności związane ze wspieraniem wielu mobilnych systemów operacyjnych (36%). Z kolei polskie przedsiębiorstwa najczęściej wskazują na występowanie innych priorytetów, z którymi muszą się zmagać (49%), drugim powodem są koszty wdrożenia (47%), a także problemy związane ze wspieraniem wielu mobilnych systemów operacyjnych (36%). Polskie firmy wskazały również inne problemy (ogółem 37%), wśród których warto wymienić zbyt niską prędkość Internetu, kwestie związane z ochroną danych, wysokie koszty samych rozwiązań mobilnych, opór ze strony kadry kierowniczej czy też bariery wynikające z określonej specyfiki firmy. 13
Ogólne ustalenia Z obydwu badań wynika, że dla wielu firm mobilność stała się ważnym elementem ich funkcjonowania. Wiele organizacji rozpoznało jej biznesowe zalety i nauczyło się je wykorzystywać w swoich realiach biznesowych. Polskie firmy choć nadal zmagają się z innymi priorytetami również zdają sobie sprawę z wagi mobilności wiedząc, że jest ona coraz bardziej istotna nie tylko dla organizacji jako ogółu, ale także dla samych pracowników. To oni doceniają swobodę pracy w dowolnym miejscu i na każdym urządzeniu, co z kolei przekłada się na ich większą produktywność i satysfakcję 14
Mobilność w polskich firmach. Mobilność firmy: 87% Mobilne Największe bariery mobilności 47% 36% 33% 29% 47% Koszty 36% Trudności związane ze wsparciem wielu systemów operacyjnych urządzeń mobilnych 33% Brak odpowiedniej kontroli bezpieczeństwa 29% Trudności związane ze wsparciem namnażających się rodzajów urządzeń Wykorzystanie mobilnych systemów operacyjnych. 63% 44% 36% 32% 22% Android Windows 8 Apple ios Windows Mobile BlackBerry Korzyści z mobilności dostrzegane przez pracowników. Większa elastyczność pracy Większa produktywność Możliwość spędzania większej ilości czasu z klientami oraz szybsza odpowiedź na ich potrzeby Większa satysfakcja zawodowa 80% 55% 50% 44% 40% 34% 28% Brak konieczności pracy w określonych godzinach Redukcja czasu poświęconego na dojazd do pracy Lepsza równowaga pomiędzy pracą a życiem prywatnym
10 najważniejszych technologii mobilnych wg Gartnera Nick Jones wiceprezes i analityk z firmy badawczej Gartner wskazuje 10 mobilnych technologii, najważniejszych w 2015 i 2016 roku oraz umiejętności, które organizacje będą musiały w najbliższych latach doskonalić, by w pełni wykorzystać możliwości, jakie otwiera przed nimi mobilność 1. Multiplatfrmy/multiarchitektura i narzędzia deweloperskie Większość organizacji będzie potrzebowała narzędzi deweloperskich do wsparcia trzech kluczowych platform (Android, ios i Windows) i trzech architektur (lokalnych, hybrydowych i webowych). Wybór odpowiednich narzędzi będzie zależny od wielu, zarówno technicznych, jak i nietechnicznych kwestii. Duże organizacje będą potrzebowały portfolio składającego się z co najmniej kilku narzędzi do obsługi i rozwoju wykorzystywanych platform. 2. HTML5 W miarę jak dojrzewać będzie HTML5 i jego narzędzia deweloperskie, popularność aplikacji webowych i hybrydowych będzie rosnąć, HTML5 stanie się podstawową technologią dla organizacji dostarczających aplikacje dla wielu różnorodnych platform. Obecnie wciąż jeszcze stwarza on wiele ryzyk wdrożeniowych i związanych z bezpieczeństwem z powodu swojej niedojrzałości. 3. Projektowanie dla zaawansowanego użytkownika mobilnego Wiodące aplikacje ustanawiają wysokie standardy w projektowaniu interfejsu użytkownika i dlatego organizacje muszą opanować nowe umiejętności i pracować z nowymi partnerami, by sprostać oczekiwaniom odbiorców. Osiągną to poprzez zastosowanie szeregu nowych technologii i metod, jak np. rozszerzona rzeczywistość. 4. Lokalizowanie z dużą precyzją Posiadanie wiedzy na temat lokalizacji z dokładnością do kilku metrów jest kluczowe dla umożliwienia dostarczania odpowiedniej informacji kontekstowej i usług. Aby precyzyjnie ustalić lokalizację, aplikacje używają obecnie takich technologii jak Wi-Fi, komunikacja bezprzewodowa krótkiego zasięgu, czy geolokalizacja. W 2014 roku Gartner oczekuje wzrostu użytkowania transmisji bezprzewodowej krótkiego zasięgu w związku z nowym standardem Bluetooth Smart. Precyzyjne lokalizowanie, powiązane z mobile apps, umożliwi stworzenie nowej generacji niezwykle spersonalizowanych usług i informacji. 5. Urządzenia do noszenia Smartfony staną się centrum personalnej sieci, składającej się z gadgetów do noszenia, takich jak czujniki medyczne, inteligentna biżuteria, inteligentne zegarki, urządzenia wyświetlające, jak Google Glass i różnorodne czujniki wbudowane w buty i ubrania. Te gadgety będą komunikować się z mobilnymi aplikacjami i pozwolą na stworzenie szerokiej gamy nowych produktów i usług w takich dziedzinach jak: sport, fitness, moda, hobby i ochrona zdrowia. 16
6. Nowe standardy Wi-Fi Wprowadzenie nowych standardów Wi-Fi jak 802.11ac (fale 1 i 2), 11ad, 11aq i 11ah podnosi poziom wydajności sieci bezprzewodowych, co będzie istotne dla takich aplikacji jak telemetria i umożliwi stworzenie wielu nowych usług. Możliwości pojawiające się w związku z nowym standardem wymagają od wielu organizacji odnowienia lub zmiany swojej infrastruktury Wi-Fi. 7. Enterprise Mobile Management EEM jest terminem, który opisuje konwergencję kilku technologii związanych z zarządzaniem urządzeniami mobilnymi oraz ich zabezpieczaniem. Pod tą nazwą tą kryje się mobile device management, mobile application management oraz elementy synchronizacji i dzielenia plików. Narzędzia te będą dojrzewać, rozwijać się i będą obejmowały szeroką gamę rozwiązań w zakresie mobilnego zarządzania smartfonami, tabletami i PC wyposażonymi w popularne systemy operacyjne. 8. Mobilnie połączone inteligentne obiekty Do 2020 roku każde przeciętne gospodarstwo domowe na rozwiniętych rynkach będzie posiadało kilkaset inteligentnych obiektów, takich jak: ledowe żarówki, zabawki, urządzenia domowe, sprzęt sportowy, urządzenia medyczne. Te domowe inteligentne obiekty będą częścią Internetu Rzeczy i większość z nich będzie posiadała możliwość komunikowania się z aplikacjami na smartfonach czy tabletach. Smartfony i tablety będą wykonywać wiele funkcji, włączając w to zdalne sterowanie, wyświetlanie i analizę informacji oraz połączenia z social networks do śledzenia i wysyłania treści, zrealizują opłaty za subskrypcję usług, zamówią towary konsumpcyjne i samodzielnie zaktualizują oprogramowanie. 9. LTE i LTE-A Long Term Evolution (LTE) i jego następca LTE Advanced (LTE-A) są technologiami komórkowymi, które zwiększają wydajność sieci komórkowej do prędkości przesyłu danych powyżej 1 Gbps redukując opóźnienia. Wszyscy mobilni użytkownicy odniosą korzyści z poprawy przesyłu danych w sieciach szerokopasmowych i nadzwyczajnej wydajności osiąganej dzięki kombinacji wielu nowych standardów jak np. LTE Broadcast, które pozwolą operatorom na oferowanie nowych usług 10. Narzędzia pomiaru i monitorowania Różnorodność urządzeń mobilnych sprawia, że testowanie wszystkich aplikacji jest niemożliwe. Mobilne narzędzia pomiaru i monitorowania często znane jako application performance monitoring (APM) mogą tu być pomocne, gdyż dostarczają wizualizacje dotyczące zachowania się aplikacji, statystyki na temat urządzeń i zastosowanych na nich systemów operacyjnych, oraz monitorują zachowania użytkownika, aby uzyskać wiedzę, które funkcje aplikacji są najczęściej wykorzystywane. Opr. Barbara Mejssner; źródło: Gartner: Top 10 Mobile Technologies and Capabilities for 2015 and 2016. 17
Mobilność zabezpieczona Według Gartnera, do 2017 roku 75 proc. naruszeń bezpieczeństwa będzie rezultatem niewłaściwego korzystania z aplikacji mobilnych. W czerwcu 2014 r roku na konferencjach Gartnera, które odbyły się w Berlinie oraz w Orlando, szeroko dyskutowano o problemach związanych z bezpieczeństwem mobilnym oraz zagrożeniami jakie niesie ze sobą korzystanie z urządzeń przenośnych. Wraz ze zwiększającą się liczbą smartfonów i tabletów (w 2014 roku użytkownicy końcowi zakupili ich 2,2 mld) i zmniejszającą się liczbą komputerów PC ataki na urządzenia mobilne nasilają się. Mobilne naruszenia bezpieczeństwa są i będą, jak twierdzi Dionisio Zumerle, analityk Gartnera, rezultatem niewłaściwego używania aplikacji znacznie częściej, niż atakami wymierzonymi wprost w urządzenia przenośne. Można spodziewać się, że 75 proc. naruszeń bezpieczeństwa mobilnego do 2017 roku będzie mięć właśnie takie podłoże. Klasycznym przykładem jest dostęp do danych w chmurze prywatnej poprzez aplikacje znajdujące się na smartfonach i tabletach. Kiedy używamy ich do korzystania z danych przedsiębiorstwa, aplikacje te mogą prowadzić do wycieku danych. Nie otwierajmy drzwi cyberprzestępcom Aby wyrządzić w mobilnym świecie znaczące szkody, złośliwe kody potrzebują urządzeń, które będą słabo zabezpieczone z powodu przejęcia przez użytkownika funkcji administracyjnych. Najbardziej narażonymi platformami są: ios z powodu tzw. jailbreakingu i Android z powodu rootingu. Wymienione działania powiększają uprawnienia użytkownika na urządzeniach i w efekcie zmieniają go w administratora. Jailbreak systemu ios, to proces usuwania ograniczeń narzuconych przez Apple na urządzenia działające pod tym systemem poprzez używanie własnych jąder systemu. Jailbreak umożliwia uzyskanie pełnego dostępu do urządzenia oraz wgrywanie aplikacji i rozszerzeń, które nie są dostępne poprzez oficjalne źródła dystrybucji Apple App Store. Z kolei rooting urządzeń z Androidem, to proces pozwalający użytkownikom na przejęcie kontroli nad systemem w urządzeniu. Chociaż metody te pozwalają użytkownikom na dostęp do zasobów urządzenia, który normalnie jest niemożliwy (w większości przypadków są one dokonywane rozmyślnie przez użytkowników), to stwarzają niebezpieczeństwo dla danych, ponieważ usuwają specyficzne dla aplikacji narzędzia ochronne i otwierają je na działania różnego rodzaju wirusów i robaków internetowych, co prowadzić może do utraty danych przedsiębiorstwa. Rooting i Jailbreaking w urządzeniach mobilnych mogą umożliwić również ataki na hasła dostępu. Ochronny parasol dla urządzeń mobilnych Najlepszą obroną przed zagrożeniami jest kompleksowa ochrona urządzeń przenośnych i ustanowienie polityki zarządzania nimi (MDM) uzupełnionej o oprogramowanie chroniące ważne dane. Gartner radzi, by specjaliści od bezpieczeństwa IT wprowadzali MDM (mobile Device Management), zwłaszcza dla urządzeń Android i Apple. Oto ważne punkty polityki ochronnej: Zaproponujcie politykę użytkowania w firmie urządzeń przenośnych i przygotujcie się do unieważnienia dostępu do danych w przypadku jakichkolwiek niedostosowania się do reguł. Użytkownicy którzy nie podporządkują się 18
nakazom, nie otrzymają dostępu do danych lub otrzymają dostęp limitowany. Wymagajcie haseł dostępu do urządzeń o odpowiedniej długości i złożoności oraz określcie standardowy czas sesji. Określcie minimalną i maksymalną ilość wersji platform i systemów operacyjnych. Zakwestionujcie modele, które nie mogą być aktualizowane i wspierane. Wprowadzajcie reguły no jailbreaking/ no rooting i nie zezwalajcie na używanie nie zatwierdzonych app store firm trzecich. Urządzenia naruszające zasady powinny być odcięte od sieci firmowej. Wymagajcie zatwierdzonych aplikacji i certyfikatów do dostępu do firmowej poczty, takich jak VPN i ochronne aplikacje. Ponadto eksperci od bezpieczeństwa IT powinni stosować szczególną kontrolę dostępu do połączeń z siecią przedsiębiorstwa dla urządzeń, które wykazują potencjalnie podejrzaną aktywność. Gartner radzi także, by korzystać z usług sprawdzających reputacje aplikacji i ustanowić kontrolę antywirusową kontentu zanim zostanie on dostarczony na mobilne urządzenie. Opr. Barbara Mejssner; źródło: Gartner 19
Dane z mobilnych aplikacji wymagają integracji Aplikacje mobilne będą mieć znaczący wpływ na infrastrukturę informatyczną firm. Danych z tych aplikacji przybywa, dlatego niezbędna staje się polityka zarządzania nimi oraz ich integracja ze wszystkimi danymi generowanymi w obrębie organizacji. Jak stwierdza firma badawcza Gartner w raporcie Adapt Your Information Infrastructure in the Age of Consumer-Centric Mobile Apps, danych z aplikacji mobilnych wciąż przybywa i coraz częściej pochodzą one nie z tradycyjnych tabletów, smartfonów, czy phabletów, a z urządzeń do noszenia takich jak smartwatches, czy smartglasses, które w 2017 roku będą odpowiedzialne za generowanie 50 proc. wszystkich informacji z przenośnych urządzeń. Jednak wciąż jeszcze wielu liderów IT nie zauważa, jak głęboki wpływ mobilne aplikacje mają na całą informatyczną infrastrukturę ich firm. Aplikacje zbierają dane Konsumenckie aplikacje mobilne zaczynają odgrywać ogromną rolę w świecie biznesu Gartner prognozuje, że do 2015 r. większość mobilnego oprogramowania będzie gromadzić i analizować różnorodne dane na temat klientów np.: grup społecznych z jakich pochodzą, płci, czy też grup wiekowych. Linia pomiędzy akceptowalnym i nieakceptowanym użyciem danych klientów jest bardzo cienka i staje się tym cieńsza, im gromadzone dane są bardziej osobiste i szczegółowe. Przykładowo: organizacje zbierające dane biometryczne poprzez aplikacje mobilne, przypisane np. do urządzeń do noszenia mogą potencjalnie odnieść znaczne korzyści finansowe poprzez odsprzedanie ich innym podmiotom, np. firmom ubezpieczeniowym. Roxane Edjlali dyrektor ds. badań w firmie Gartner uważa, że nawet jeśli dane biometryczne są anonimowe, mogą one mieć zasadniczy wpływ na możliwości związane z ubezpieczeniem zdrowotnym poprzez zidentyfikowanie danej osoby jako pochodzącej z grupy ryzyka. Dlatego organizacje muszą mieć świadomość wagi informacji zbieranych z mobilnych urządzeń, a to wymaga przemyślenia od nowa polityki zarządzania danymi. Organizacje powinny przede wszystkim: zarządzać danymi zbieranymi z aplikacji mobilnych, monitorować i kontrolować dostęp do tych danych, czyli poprzez odpowiednią politykę zarządzania informacją w firmie zagwarantować bezpieczeństwo, anonimowość i odpowiednie prawa dostępu do danych zbieranych poprzez aplikacje mobilne, kontrolować współdzielenie danych oraz ich ewentualne powtórne użycie dla innych celów. Mobilne silosy to nie do przyjęcia Informacje z aplikacji mobilnych są bardzo ważne dla przedsiębiorstwa, jednak organizacje nie zawsze potrafią to dostrzec. Dane dotyczące użytkowników aplikacji mobilnych są często zbierane dodatkowo, w tle i nie są rozpatrywane jako wartość dla całej organizacji, nie są zarządzane jako integralna część informatycznej infrastruktury przedsiębiorstwa i często są odizolowane. Utrzymywanie ich jako oddzielnych repozytoriów nie jest już dłużej realne. Organizacje powinny planować zarządzanie całością 20