Wykład 8 Bank centralny i jego oddziaływanie

Podobne dokumenty
Narodowy Bank Polski. Wykład nr 5

Sveriges Riksbank

Katedra Prawa Finansowego Wydział Prawa i Administracji UMCS USTALANIE WYSOKOŚCI STÓP PROCENTOWYCH PRZEZ NARODOOWY BANK POLSKI

WIBOR Stawka referencyjna Polonia Stopa referencyjna Stopa depozytowa Stopa lombardowa

Narodowy Bank. Polski, NBP

Narodowy Bank Polski jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej.

(4) Narodowy Bank Polski

Polityka monetarna państwa

NARODOWY BANK POLSKI

Podstawowe informacje na temat NBP:

Banki komercyjne utrzymują rezerwę obowiązkową na rachunkach bieżących w NBP albo na specjalnych rachunkach rezerwy obowiązkowej.

Podstawy prawa w gospodarce (PPwG) Finanse publiczne

POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO

Pieniądz. Polityka monetarna

SYSTEM BANKOWY. Finanse

Warszawa, dnia 26 października 2017 r. Poz. 21 ZARZĄDZENIE NR 30/2017 PREZESA NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO. z dnia 26 października 2017 r.

System bankowy i tworzenie wkładów

Bankowość Zajęcia nr 1

Scenariusz lekcji z przedmiotu : finanse i bankowość w agrobiznesie. TEMAT LEKCJI : Jak bank centralny wpływa na banki komercyjne?

Polityka pieniężna i fiskalna

Niezależność NBP, a władza państwowa. Natalia Świątek Sylwia Surman

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ NBP W KONTEKŚCIE DOSTOSOWAŃ DO WYMOGÓW ESBC

Budowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym. Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski

MIROSŁAWA CAPIGA. m #

DŁUG PUBLICZNY W SEKTORZE FINANSÓW PUBLICZNYCH

PUBLICZNE PRAWO BANKOWE. dr Teresa Augustyniak-Górna 1

18. Zasady działania banków zapewniające bezpieczeństwo wkładów określa:

POJĘCIE PRAWA BANKOWEGO

POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA - pojęcia podstawowe:

USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Rozdział 1 Przepisy ogólne

Warszawa, dnia 24 maja 2013 r. Poz. 9

System Bankowy. Wykład 2. Rola Banku Centralnego

ZAŁOŻENIA POLITYKI PIENIĘŻNEJ NA ROK 2000

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 6. Polityka pieniężna. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Rozdział 1 Przepisy ogólne

Warszawa, dnia 9 sierpnia 2013 r. Poz. 908 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. z dnia 28 czerwca 2013 r.

Pieniądz i rynek pieniężny (część druga) dr Krzysztof Kołodziejczyk

USTAWA. z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 2013 r. poz. 908, z późn. zm. 1 ) (tekst ujednolicony) Rozdział 1

ZARZĄDZENIE NR 6/2004 Prezesa Narodowego Banku Polskiego. z dnia 20 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobu przeprowadzania rozrachunków międzybankowych.

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 7. Polityka pieniężna. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

Organy NBP. Organami Narodowego Banku Polskiego są: Prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej Zarząd NBP.

[AMARA GALBARCZYK JOANNA ŚWIDERSKA

System finansowy gospodarki

System rezerwy obowiązkowej w NBP

T. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii

USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Rozdział 1 Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r.

MAKROEKONOMIA Blok IV. Pieniądz i polityka monetarna

Raport Roczny Płynność sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP

Polityka monetarna. Wykład 11 WNE UW Jerzy Wilkin. J. Wilkin - Ekonomia

Prawo bankowe. Prawa finansowe

Księgarnia PWN: Zbigniew Dobosiewicz - Wprowadzenie do finansów i bankowości. Spis treści

Raport Roczny Płynność sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP

Rola banku centralnego w systemach informacyjnych państwa

Plan finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa i jego uwarunkowania

Rynek kapitałowopieniężny. Wykład 1 Istota i podział rynku finansowego

z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim Rozdział 1 Przepisy ogólne

Spis treści: Wprowadzenie. Rozdział 1. System bankowy w Polsce Joanna Świderska

Czym zajmuje się NBP poza polityką pieniężną? Julia Szymczak Hanna Urbanowicz

Integracja walutowa. Wykład 7: Podaż pieniądza, instrumenty, kanały transmisji

Prawo bankowe. doc. dr Marek Grzybowski. październik Katedra Prawa Finansowego

Podstawy ekonomii SYSTEM BANKOWY I POLITYKA MONETARNA. Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz

System finansowy gospodarki. Zajęcia nr 2 Pieniądz, Kreacja pieniądza

Dz.U Nr 108 poz z dnia 17 lipca 1998 r. o pożyczkach i kredytach studenckich

Poz Uchwała Nr 5/2017 Rady Polityki Pieniężnej. z dnia 19 września 2017 r. w sprawie ustalenia założeń polityki pieniężnej na rok 2018

Unia bankowa skutki dla UE, strefy euro i dla Polski. Warszawa, 29 listopada 2012 r.

FINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz

Raport Roczny Płynność sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu

Pieniądz; polityka pieniężna. Joanna Siwińska-Gorzelak

Makroekonomia gospodarki otwartej. Temat 9: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej

INFORMACJA O ROZLICZENIACH PIENIĘŻNYCH I ROZRACHUNKACH MIĘDZYBANKOWYCH W IV KWARTALE 2011 R.

zbiór rozwiązań prawnych i instytucjonalnych chroniących system finansowy przed destabilizacją; instytucjonalnie sieć bezpieczeństwa finansowego

Bezpieczeństwo biznesu - Wykład 8

Objaśnienia wartości przyjętych w wieloletniej prognozie finansowej Województwa Małopolskiego na lata

11. Emisja bonów skarbowych oznacza pożyczkę zaciągniętą przez: a) gospodarstwo domowe b) bank komercyjny c) sektor publiczny d) firmę prywatną

Raport Roczny Płynność sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP

II sfera działania banku: pośrednictwo w rozliczeniach

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 7. Polityka pieniężna. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

OGŁOSZENIE Z DNIA 23 GRUDNIA 2015 r. O ZMIANIE STATUTU UNIFUNDUSZE SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO

Ogłoszenie z dnia 21 grudnia 2018 roku o zmianach Statutu Superfund Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty

INFORMACJA O ROZLICZENIACH PIENIĘŻNYCH I ROZRACHUNKACH MIĘDZYBANKOWYCH W I KWARTALE 2012 R.

USTAWA z dnia 5 grudnia 2002 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej. Rozdział 1 Przepisy ogólne

Pieniądz w regulacjach prawnych. dr Jarosław Wierzbicki

ĆWICZENIA NR 3 DŁUG PUBLICZNY W SEKTORZE FINANSÓW PUBLICZNYCH

Wykład: PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Warszawa, dnia 13 lipca 2017 r. Poz. 1373

Kancelaria Sejmu s. 1/5

Narodowy Bank Polski

Operacje refinansowe NBP. Kredyt lombardowy Kredyt techniczny Kredyt redyskontowy

USTAWA z dnia 5 grudnia 2002 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej. Rozdział 1 Przepisy ogólne

Metodyka opracowywania szeregów czasowych w nowym układzie sprawozdawczym

Raport półroczny 1998

Zygmunt Miętki. Rachunkowość bankowa. drugie, poprawione. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu

Formularz SAB-Q II/2003 (kwartał/rok)

Raport Roczny Płynność sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP

Dz.U Nr 108 poz. 685 USTAWA. z dnia 17 lipca 1998 r. o pożyczkach i kredytach studenckich

Gospodarka naturalna Wymiana barterowa Pieniądz towarowy Pieniądz symboliczny

Międzybankowy rynek pieniężny. okresie kwiecień 09 styczeń 10

Transkrypt:

BANKOWOŚĆ dr Adam Nosowski/Katedra Bankowości/UE Wrocław 09 Wykład 8 Bank centralny i jego oddziaływanie. Bank centralny czym jest. NBP jako bank centralny cele, funkcje, zadania, struktura. Rola NBP w polityce pieniężnej 4. Rola NBP w sektorze bankowym 5. Kwestie zaliczeniowe Plan wykładu

Bank emisyjny BC ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym. BC określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu. Bank banków BC pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Centralny bank państwa BC prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze. 4 funkcje banku centralnego instytucjonalna BC nie może przyjmować instrukcji ani nawet zwracać się o nie do innych podmiotów, organów czy instytucji funkcjonalna BC posiada wyłączne kompetencje w zakresie prowadzenia polityki pieniężnej personalna osoby wchodzące w skład organów BC mają długoterminową kadencję i praktycznie nie mogą zostać odwołane ze swoich stanowisk przed ich upływem finansowa BC posiada autonomię finansową i swobodę zarządzania własnymi środkami 5 niezależność banku centralnego Narodowy Bank Polski (NBP) jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej. Wypełnia zadania określone w Konstytucji RP, ustawie o Narodowym Banku Polskim i ustawie Prawo bankowe. Wymienione akty prawne gwarantują niezależność NBP od innych organów państwa. Do głównych obszarów działalności NBP należą: prowadzenie polityki pieniężnej, działania na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego, działalność emisyjna, rozwój systemu płatniczego, zarządzanie rezerwami dewizowymi Polski, obsługa Skarbu Państwa, działalność edukacyjna i informacyjna. 6 NBP

Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na 6-letnią kadencję. Jest odpowiedzialny za organizację i funkcjonowanie Narodowego Banku Polskiego. Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż dwie kadencje. Prezes NBP: jest przełożonym wszystkich pracowników NBP, przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, reprezentuje NBP na zewnątrz. reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych, Prezes NBP przy wydawaniu zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji administracyjnych ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym. Prezes Narodowego Banku Polskiego: Adam Glapiński 7 Organy NBP Prezes zadania Działalnością Narodowego Banku Polskiego kieruje Zarząd. W jego skład wchodzą: prezes NBP, jako przewodniczący, oraz od 6 do 8 członków Zarządu, w tym dwóch wiceprezesów NBP. Zarząd NBP realizuje uchwały Rady Polityki Pieniężnej oraz podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP. 8 Organy NBP Prezes zadania Zadanie Rady Polityki Pieniężnej: ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej, składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego, ustala wysokość stóp procentowych NBP, ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków, określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych, zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP, przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP, ustala zasady operacji otwartego rynku. 9 Organy NBP Rada Polityki Pieniężnej zadania

Art.. Znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monetyopiewające na złote i grosze. Art.. Znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Art... Wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę i masę monet oraz wielkość emisji znaków pieniężnych, jak również terminy wprowadzenia ich do obiegu ustala Prezes NBP w drodze zarządzenia.. Prezes NBP może wycofywać z obiegu określone znaki pieniężne. Po upływie terminu określonego przez Prezesa NBP znaki te przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i podlegają wymianie w wyznaczonych przez Prezesa NBP bankach. Art. 4.. Znaki pieniężne, nieodpowiadające wskutek zużycia lub uszkodzenia warunkom ustalonym przez Prezesa NBP, przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i podlegają wymianie.. Prezes NBP określa, w drodze zarządzenia, szczegółowe zasady i tryb wymiany znaków pieniężnych, o których mowa w ust.. 0 funkcja emisyjna NBP Art. 5.. Fałszywe znaki pieniężne podlegają zatrzymaniu, bez prawa do zwrotu ich równowartości.. Przepis ust. stosuje się odpowiednio do fałszywych banknotów i monet opiewających na waluty obce.. Prezes NBP określa, w drodze zarządzenia, zasady i tryb postępowania przy zatrzymywaniu znaków pieniężnych (podejrzanych co do autentyczności) oraz postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi. Zarządzenie wymaga uzgodnienia z Ministrem Sprawiedliwości i ministrem właściwym do spraw wewnętrznych. Art. 6. NBP może prowadzić w kraju i za granicą sprzedaż monet, banknotów i numizmatów przeznaczonych na cele kolekcjonerskie oraz na inne cele, na warunkach i według zasad ustalonych przez Zarząd NBP w drodze uchwały. Art. 7. NBP organizuje gospodarkę znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej. funkcja emisyjna NBP Narodowy Bank Polski realizuje obsługę bankową budżetu państwa w zakresie określonym w ustawie o finansach publicznych. NBP prowadzi, m.in. centralny rachunek bieżący budżetu państwa oraz rachunki bieżące państwowych jednostek budżetowych, w tym urzędów obsługujących organy podatkowe i państwowych funduszy celowych zarządzanych przez ZUS i Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Ponadto, NBP prowadzi, za zgodą prezesa NBP, rachunki innych osób prawnych na podstawie art. 5 ust. pkt 4 ustawy o Narodowym Banku Polskim, a także rachunki innych podmiotów, posiadających ustawowe upoważnienie do otwierania rachunków w NBP. NBP obsługa Skarbu Państwa 4

polityka pieniężna (inaczej polityka monetarna) systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji. Polityka restrykcyjna (twarda) podwyższanie stóp procentowych banku centralnego podwyższanie stopy rezerwy obowiązkowej sprzedaż papierów wartościowych w ramach operacji otwartego rynku Polityka ekspansywna (miękka) obniżanie stóp procentowych banku centralnego obniżanie stopy rezerwy obowiązkowej skup papierów wartościowych w ramach operacji otwartego rynku polityka pieniężna czym jest Kryterium klasyfikacji Skala oddziaływania Rodzaje celów makroekonomiczne Mikroekonomiczne Przykładowe cele Wzrost gospodarczy, stabilność cen, wysokie zatrudnienie, stabilność rynków finansowych, stabilność stóp procentowych Wywoływanie pożądanych reakcji podmiotów gospodarczych Przedmiotowe Podmiotowe Pieniężne Kształtowanie siły nabywczej pieniądza i sprawności jego obiegu, relacje kursowe ogólnogospodarcze Restrukturyzacja gałęzi gospodarki, polityka zatrudnienia, stymulowanie rozwoju gospodarczego Własne cele banku centralnego Kształtowanie emisji pieniądza, rezerw walutowych, stóp procentowych BC Cele całego systemu Kształtowanie polityki depozytowo-kredytowej banków bankowego komercyjnych, usprawnianie systemu rozliczeń międzybankowych, zasad funkcjonowania rachunków banków 4 Cele banku centralnego ogólna klasyfikacja Kryterium klasyfikacji Horyzont czasowy Horyzont czasowy Sposób określenia i realizacji polityki 5 Rodzaje celów aktualne przyszłe krótkookresowe strategiczne (wieloletnie) ujęcie tradycyjne (triada celów) ujęcie nowoczesne, wieloparametryczne Przykładowe cele Wynikające z pilnego, bieżącego zapewnienia potrzeb gospodarki od strony pieniężnej Związane z ryzykiem i niepewnością co do przyszłych zdarzeń wewnętrznych i zewnętrznych, mających związek z bezpieczeństwem obiegu Bieżący poziom stóp procentowych, kursu walutowego Stabilizacja siły nabywczej pieniądza, konsolidacja systemu bankowego, kreowanie stosownej polityki informacyjnej i stosunków z organami władzy i mediami Cele finalne, pośrednie, operacyjne Bezpośredni cel inflacyjny, brak konkretyzacji celów polityki pieniężnej Cele banku centralnego ogólna klasyfikacja 5

Cel finalny instrumenty polityki pieniężnej Cele pośrednie Cele operacyjne 6 Bank centralny triada celów polityki pieniężnej cel finalny (główny i nadrzędny) cel ogólnogospodarczy wynikający z realizacji polityki ekonomicznej danego kraju. W Polsce celem finalnym NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to realizacji tego celu (Ustawa o NBP z 997 r.). cel pośredni określona kategoria ekonomiczna, która pozostaje w stabilnej relacji z celem finalnym, która stawiana jest do realizacji jako cel roczny (np. kształtowanie podaży pieniądza na określonym poziomie w okresie rocznym). cele operacyjne, które zależą od celu finalnego i powinny wpływać na cel pośredni: kontrola stóp procentowych kontrola przyrostu podaży pieniądza stabilizowanie poziomu kursu walutowego kształtowanie masy pieniądza rezerwowego kształtowanie poziomu stóp procentowych 7 Cele polityki pieniężnej bezpośredni cel inflacyjny (BCI) strategia polityki pieniężnej, w której bank centralny państwa wyznacza poziom inflacji na dany okres i za priorytet stawia sobie osiągnięcie tego poziomu. Strategia ta winna zawierać następujące elementy: uznanie stabilności cen za nadrzędny cel polityki pieniężnej, publiczne ogłoszenie numerycznego celu inflacyjnego, uwzględnianie wielu wskaźników ekonomicznych, w tym prognoz inflacji, w procesie podejmowania decyzji, przejrzystość (komunikacja z otoczeniem), kontrola demokratyczna (ang. accountability) banków centralnych, umożliwiającą rozliczenie banku centralnego z realizacji założonych celów. W ramach strategii bezpośredniego celu inflacyjnego stopa procentowa jest głównym instrumentem polityki pieniężnej, za pomoc którego NBP oddziałuje na sfer realną. 8 Cele polityki pieniężnej 6

Podstawowym celem polityki pieniężnej jest utrzymanie stabilności cen. Realizacja tego celu jest jednak utrudniona z następujących przyczyn: po pierwsze oddziaływanie banku centralnego ma charakter pośredni; poprzez impulsy pieniężne mają być wzbudzone reakcje w zachowaniach podmiotów gospodarczych, a to z kolei pozwala oczekiwać wsparcia celów ogólnogospodarczych; po drugie na cele ogólnogospodarcze oddziałuje nie tylko polityka pieniężna, ale także polityka fiskalna, socjalna, płacowa i inne; po trzecie, sformułowanie celów ogólnogospodarczych nie jest zbyt precyzyjne, dotyczy to także podstawowego celu działania polityki pieniężnej stabilności cen. 9 Cele polityki pieniężnej uwarunkowania celu podstawowego M0 to pieniądz banku centralnego. Obejmuje emisję pieniądza gotówkowego, czyli pieniądz gotówkowy w obiegu wraz z tym w kasach banków, a także środki utrzymywane przez banki na rachunkach bieżących i rachunkach rezerwy obowiązkowej w banku centralnym. Pieniądz banku centralnego nazywany jest bazą monetarną (monetary base). 0 Cele pośrednie miary pieniądza/agregaty monetarne Najszerszą, podstawową z punktu widzenia analiz makroekonomicznych, miarą pieniądza jest miara M, którą odpowiada podaży pieniądza w gospodarce czy ogółowi pieniądza w kraju. M związana jest już częściowo z inną funkcją pieniądza przechowywania wartości. M powiększono o środki znacznie mniej płynne, których motywem deponowania jest chęć powiększenia ich wartości o należne odsetki. M to pieniądz transakcyjny służy do bieżącego regulowania zobowiązań finansowych wynikających z zawartych transakcji. Jest dostępny w każdej chwili bez ograniczeń Bank centralny miary pieniądza/agregaty monetarne 7

Bezpośrednie (nakazowe) rezerwa obowiązkowa ograniczenie wielkości kosztów pieniężnych oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców* obowiązek utrzymania nieoprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystywanych przez banki* Pośrednie (rynkowe) stopy procentowe operacje otwartego rynku operacje depozytowo-kredytowe swapy kredytowe interwencje walutowe * instrumenty które można wprowadzić w razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej instrumenty polityki pieniężnej rezerwa obowiązkowa to środki pieniężne jakie banki komercyjne utrzymują na swoich rachunkach w banku centralnym (NBP). Ilość tych środków ustalana jest proporcjonalnie do ilości zebranych przez banki depozytów i określona jest przez stopę rezerw obowiązkowych* (obecnie,5%). Rezerwa obowiązkowa to instrument polityki pieniężnej, wykorzystywany przez bank centralny m.in. do regulowania płynności w sektorze bankowym i ograniczania w ten sposób zmienności krótkoterminowych stóp procentowych. Obowiązek utrzymywania rezerwy jest także elementem zarządzania płynnością w bankach. *od środków złotowych i środków w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, od środków uzyskanych z tytułu emisji papierów wartościowych rezerwa obowiązkowa czym jest stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 0% bank posiada 00 mln złotych zgromadzonych na lokatach oprocentowanie depozytów 5%, kredytów 0% stopa rezerwy obowiązkowej wzrasta do 0% dochód z kredytów spada do 8 mln złotych roczny koszt odsetek wypłacanych przez bank to 5 mln złotych dochód z kredytów 9 mln złotych 0 mln złotych jest zdeponowane na rezerwie obowiązkowej, zysk z odsetek wyniesie zatem 4 mln złotych bank podniesie stopę procentową do,5% aby utrzymać dochód na poziomie 9 mln zł 4 rezerwa obowiązkowa jak to działa 8

kreacja pieniądza przez banki komercyjne wynika z faktu, iż przyjęcie pieniędzy w depozyt przez bank umożliwia udzielenie kredytu przez ten bank. Wiadomo, iż duża część depozytów to depozyty terminowe, co oznacza, że depozytariusz zgłosi potrzebę wypłacenia pieniędzy dopiero w pewnym momencie w przyszłości. Ponadto, część depozytów jest rolowana, tzn. depozytariusze przedłużają okres utrzymywania depozytu. Właśnie to stwarza możliwość kreowania pieniądza przez banki. 5 kreacja pieniądza stopa lombardowa (kredyt lombardowy) określa cenę, po której bank centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych. Kwota kredytu nie może przekroczyć równowartości 80% papierów wartościowych obciążonych zastawem. Służy do ograniczania pasma wahań stopy O/N (ang. overnight) od góry, wyznaczając koszt pieniądza oferowanego przez bank centralny. stopa referencyjna wyznacza bieżący kierunek polityki pieniężnej określa minimalną rentowność podstawowych operacji NBP, wpływając równocześnie na poziom oprocentowania depozytów na rynku międzybankowym o porównywalnym terminie zapadalności. Stopa referencyjna to obecnie minimalna rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych emitowanych przez NBP. Określa minimalną rentowność operacji otwartego rynku. Ta stopa wpływa na poziom WIBOR-u, który z kolei stanowi podstawę oprocentowania kapitału obcego. 6 instrumenty polityki pieniężnej stopy procentowe stopa depozytowa określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Ogranicza wahania stopy O/N (ang. overnight) od dołu, określając rentowność depozytu na koniec dnia oferowanego bankom przez NBP. stopa redyskonta weksli służy do obliczania ceny, po jakiej bank centralny przyjmuje do redyskonta spełniające określone warunki weksle od banków komercyjnych. Ze względu na małą popularność weksli w Polsce stopa redyskontowa ma małe znaczenie w polityce pieniężnej NBP. Jest natomiast stosowana także do innych celów, np. do określania odsetek spłacanych razem z kredytem studenckim 7 instrumenty polityki pieniężnej stopy procentowe 9

operacje bezwarunkowe operacje bezwarunkowe operacje warunkowe 8 Stopa kredytu refinansowego (),50 Stopa redyskontowa weksli (),75 Stopa kredytu lombardowego (),50 Stopa depozytowa () 0,50 Stopa rezerwy obowiązkowej: - od środków złotowych i środków w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, od środków uzyskanych z tytułu emisji,50 papierów wartościowych () Oprocentowanie środków rezerwy obowiązkowej (5) 0,50 Stopa referencyjna (rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych) (6),50 Stopy procentowe (a także stopa rentowności) prezentowane są w ujęciu rocznym. Zmiany wysokości stóp procentowych obowiązują od: () Obowiązuje od dnia 5 marca 05 r. () Obowiązuje od dnia 4 lipca 0 r. () Obowiązuje od dnia grudnia 00 r. (5) Obowiązuje od dnia stycznia 08 r. (6) Obowiązuje od dnia 5 marca 05 r. Polityka pieniężna stopy procentowe NBP styczeń 09 sprzedaż (emisja)przez BC papierów wartościowych reverse REPO zakup (wcześniejszy wykup) przez BC papierów wartościowych REPO 9 instrumenty polityki pieniężnej operacje otwartego rynku sprzedaż (emisja)przez BC papierów wartościowych zakup (wcześniejszy wykup) przez BC papierów wartościowych operacje bezwarunkowe są najprostszą formą operacji otwartego rynku, w trakcie których bank centralny kupuje (polityka ekspansywna) od banków lub sprzedaje bankom papiery wartościowe (polityka restrykcyjna) najczęściej są to papiery skarbowe. 0 instrumenty polityki pieniężnej operacje otwartego rynku operacje bezwarunkowe 0

operacje warunkowe operacje warunkowej sprzedaży reverse repo polegają na tym, że bank centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym, zobowiązując je do ich odsprzedaży po określonej cenie i w określonym terminie. Operacje te są zatem odpowiednikiem oprocentowanych lokat przyjmowanych przez bank centralny, a przewłaszczenie papierów wartościowych stanowi gwarancję zwrotu pozyskanych od banków środków. reverse REPO operacje warunkowego zakupu repo polegają na tym, że bank centralny kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych, zobowiązując je do ich odkupienia po określonej cenie i w określonym terminie. Zatem, operacje warunkowego zakupu repo są odpowiednikiem kredytów udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym, których zabezpieczeniem jest czasowe przewłaszczenie określonych papierów wartościowych. Banki zwracają pożyczone środki w momencie, w którym odkupują od banku centralnego sprzedane mu wcześniej papiery wartościowe. REPO instrumenty polityki pieniężnej operacje otwartego rynku operacje warunkowe Klasyczna koncepcja banku centralnego jako pożyczkodawcy ostatniej szansy wymaga aby: bank komercyjny ubiegający się o wsparcie był wypłacalny, wsparcie było zabezpieczone zabezpieczeniami o wysokiej jakości, oprocentowanie udzielonego wsparcia przewyższało oprocentowanie rynkowe. Mechanizmy dostępne w ramach funkcji pożyczkodawcy ostatniej instancji: kredyt techniczny w ciągu dnia operacyjnego Kredyt techniczny wykorzystany i spłacony w tym samym dniu operacyjnym nie podlega oprocentowaniu. Spłacony w następnym dniu operacyjnym po dniu jego wykorzystania jest oprocentowany według stopy kredytu lombardowego, kredyt refinansowy na uzupełnienie zasobów pieniężnych, na wdrożenie planu naprawy (oprocentowanie kredytu refinansowego, innego niż kredyt lombardowy, jest wyższej o pkt % niż oprocentowanie kredytu lombardowego), kredyt redyskontowy. NBP pożyczkodawca ostatniej instancji Narodowy Bank Polski zapewnia sprawne działanie systemu płatniczego, umożliwiającego szybki bezpieczny przepływ pieniędzy zarówno pomiędzy ludźmi jak i podmiotami gospodarczymi. Zadania Narodowego Banku Polskiego w tym zakresie polegają m.in. na: organizowaniu i prowadzeniu podstawowych rozliczeń pieniężnych, nadzorze nad innymi systemami rozliczeń, działaniach regulacyjnych. NBP prowadzi systemy płatności o nazwie SORBNET (który w 0 r. zastąpił działający od 996 r. system SORBNET) oraz TARGET-NBP (od 008 r.), obsługujące rachunki bieżące banków odpowiednio w złotych i euro. NBP system płatniczy

System SORBNET jest najważniejszym polskim systemem płatności, w którym rozliczane są operacje polityki pieniężnej, transakcje międzybankowe z rynku finansowego i wysokokwotowe zlecenia klientowskie, a także odbywa się rozrachunek innych systemów płatności. System SORBNET jest systemem typu RTGS (ang. Real Time Gross Settlement), w którym zlecenia płatnicze realizowane są zgodnie z zasadą rozrachunku brutto (przetwarzanie zleceń pojedynczo, tj. bez ich wzajemnego kompensowania) oraz zasadą rozrachunku w czasie rzeczywistym (przetwarzanie zleceń na bieżąco w ciągu dnia, a nie w wyznaczonych momentach dnia). W 08 roku w systemie SORBNET zrealizowano ogółem 4 58 40 zlecenia (6 898 średnio dziennie) o łącznej wartości 77,9 bln zł (średnio dziennie 09, mld zł). Średnia wartość pojedynczego zlecenia wyniosła 8, mln 4 NBP system płatności SORBNET sprawozdawczość banków na potrzeby bilansu płatniczego Bilans płatniczy jest statystycznym zestawieniem obrotów z zagranicą, który w odniesieniu do określonego czasu w usystematyzowany sposób prezentuje transakcje gospodarcze zrealizowane przez Polskę z resztą świata (tzn. między rezydentami a nierezydentami). sprawozdawczość banków na potrzeby statystyki obrotu gotówkowego sprawozdawczość banków na potrzeby statystyki inwestycji w papiery wartościowe sprawozdawczość na potrzeby statystyki monetarnej sprawozdawczość ostrożnościowa 5 NBP sprawozdawczość bankowa W wykonaniu swoich zadań NBP współdziała z właściwymi organami państwa w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa, dążąc przy tym do zapewnienia należytej realizacji założeń polityki pieniężnej, a w szczególności: przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz informacje dotyczące realizacji polityki pieniężnej i sytuacji w systemie bankowym; współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów finansowych państwa; opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej; opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących działalności banków i mających znaczenie dla systemu bankowego. 6 NBP a władze państwowe

dr Adam Nosowski Katedra Bankowości/UE Wrocław 09 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ BANKOWOŚĆ