POJĘCIE PRAWA BANKOWEGO

Transkrypt

1 PRAWO BANKOWE

2 POJĘCIE PRAWA BANKOWEGO ogół norm regulujących organizację i funkcjonowanie banków (banku centralnego i banków operacyjnych), a także organów działających obok nich (np. Komisja Nadzoru Finansowego) oraz specjalnych podmiotów niebędących bankami (Bankowy Fundusz Gwarancyjny), które tworzą zorganizowaną strukturę, zwaną systemem bankowym. Prawo bankowe stanowi więc ogół norm regulujących funkcjonowanie i organizację systemu bankowego; dział prawa o charakterze kompleksowym; nakładanie się metod regulacji: administracyjnoprawnej, cywilnoprawnej oraz karnoprawnej; dział prawa o charakterze interdyscyplinarnym metody regulacji prawnej nakładają się na siebie w tym samym obszarze poddanych regulacji stosunków społecznych.

3 PRAWO BANKOWE Publiczne metoda administracyjnoprawna; reguluje organizację systemu bankowego, tj. tworzy ramy instytucjonalne dla świadczenia usług finansowych typu bankowego; normuje nadzór bankowy oraz system gwarantowania depozytów; reguluje także organizacje i funkcjonowanie banku centralnego. Prywatne metoda cywilnoprawna; normuje funkcjonowanie banków na rynku usług finansowych, czyli wykonywanie czynności bankowych; odnosi się do stosunków między bankami oraz pomiędzy bankami a klientami.

4 ŹRÓDŁA PRAWA BANKOWEGO Źródła prawa bankowego Źródła prawa krajowego Źródła prawa unijnego Źródła prawa międzynarodowego

5 1. Konstytucja RP: ŹRÓDŁA PRAWA BANKOWEGO W UJĘCIU KRAJOWYM art. 220 ust. 2 Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa.; art Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza. 2. Organami Narodowego Banku Polskiego są: Prezes Narodowego Banku Polskiego, Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd Narodowego Banku Polskiego. 3. Prezes Narodowego Banku Polskiego jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej na 6 lat. 4. Prezes Narodowego Banku Polskiego nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu. 5. W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą Prezes Narodowego Banku Polskiego jako przewodniczący oraz osoby wyróżniające się wiedzą z zakresu finansów, powoływane na 6 lat, w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejm i Senat. 6. Rada Polityki Pieniężnej ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada Polityki Pieniężnej, w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego, składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej. 7. Organizację i zasady działania Narodowego Banku Polskiego oraz szczegółowe zasady powoływania i odwoływania jego organów określa ustawa.

6 2. Ustawy: ŹRÓDŁA PRAWA BANKOWEGO W UJĘCIU KRAJOWYM C. D. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 908 ze zm.); Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.); Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1771); Ustawa z dnia 7 grudnia 200 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1826); Ustawa z dnia 21 lipca 2006 roku o nadzorze nad rynkiem finansowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 174 ze zm.); Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz.U. z 2016 r. poz. 996 ze zm.).

7 ŹRÓDŁA PRAWA BANKOWEGO W UJĘCIU KRAJOWYM C. D. 3. Rozporządzenia, np.: art. 14 ust. 1 Pr. Bank. Bank państwowy może być utworzony przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. W tym samym trybie następuje likwidacja banku państwowego.

8 ŹRÓDŁA PRAWA BANKOWEGO W UJĘCIU UNIJNYM W płaszczyźnie prawa unijnego nie unormowano w sposób jednolity prawa bankowego. Działania podejmowane w Unii Europejskiej mają jedynie na celu harmonizację i ujednolicenie prawodawstw poszczególnych państw członkowskich w zakresie prawa bankowego. 1. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej swoboda przepływu usług i kapitału, Europejski Bank Centralny: art. 56 TFUE W ramach poniższych postanowień ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są zakazane w odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w Państwie Członkowskim innym niż państwo odbiorcy świadczenia. art. 63 TFUE 1. W ramach postanowień niniejszego rozdziału zakazane są wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału między Państwami Członkowskimi oraz między Państwami Członkowskimi a państwami trzecimi. 2. W ramach postanowień niniejszego rozdziału zakazane są wszelkie ograniczenia w płatnościach między Państwami Członkowskimi oraz między Państwami Członkowskimi a państwami trzecimi.

9 ŹRÓDŁA PRAWA BANKOWEGO W UJĘCIU UNIJNYM C. D. art. 282 TFUE 1. Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne stanowią Europejski System Banków Centralnych (ESBC). Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne Państw Członkowskich, których walutą jest euro, tworzące Eurosystem, prowadzą politykę pieniężną Unii. 2. ESBC jest kierowany przez organy decyzyjne Europejskiego Banku Centralnego. Głównym celem ESBC jest utrzymywanie stabilności cen. Bez uszczerbku dla tego celu, wspiera on ogólne polityki gospodarcze w Unii, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Unii. 3. Europejski Bank Centralny ma osobowość prawną. Ma wyłączne prawo do upoważniania do emisji euro. Jest niezależny w wykonywaniu swoich uprawnień oraz w zarządzaniu swoimi finansami. Instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii oraz rządy Państw Członkowskich szanują tę niezależność. 4. Europejski Bank Centralny przyjmuje środki niezbędne do wykonywania swoich zadań zgodnie z artykułami , artykułem 138 oraz warunkami przewidzianymi w Statucie ESBC i EBC. Zgodnie z tymi artykułami Państwa Członkowskie, których walutą nie jest euro, a także ich banki centralne zachowują swoje kompetencje w kwestiach pieniężnych. 5. W zakresie swoich uprawnień Europejski Bank Centralny jest konsultowany w sprawie każdego projektu aktu Unii i każdego projektu regulacji na poziomie krajowym oraz może wydawać opinie.

10 2. Dyrektywy: ŹRÓDŁA PRAWA BANKOWEGO W UJĘCIU UNIJNYM C. D. Dyrektywa 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (Dz.Urz.UE.L 2005 Nr 309, str. 15 ze zm.); Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylająca dyrektywę 2000/46/WE (Dz.Urz.UE.L 2009 Nr 267, str. 7); Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.Urz.UE.L 2013 Nr 176, str. 338 ze zm.) dyrektywa CRD; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów (wersja przekształcona) (Dz.Urz.UE.L 2014 Nr 173, str. 149) dyrektywa DGSD.

11 ŹRÓDŁA PRAWA BANKOWEGO W UJĘCIU UNIJNYM C. D. 3. Rozporządzenia: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.Urz.UE.L 2013 Nr 176, str. 1) rozporządzenie CRR.

12 PAKIET CRR/CRD IV Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.Urz.UE.L 2013 Nr 176, str. 338 ze zm.) dyrektywa CRD Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.Urz.UE.L 2013 Nr 176, str. 1) rozporządzenie CRR.

13 UNIA BANKOWA unia bankowa jest to unijny system nadzoru banków oraz ich restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji funkcjonujący na podstawie przepisów ustanowionych przez instytucje UE; ma na celu zapewnienie, że sektor bankowy w strefie euro i w całej UE będzie bezpieczny i wiarygodny, a niewypłacalne banki zostaną zrestrukturyzowane lub zlikwidowane bez pieniędzy podatników i z minimalnym skutkiem dla realnej gospodarki; należą do niej wszystkie państwa strefy euro oraz państwa UE spoza strefy, które wyraziły taką chęć; państwa członkowskie UE, które przyjmą euro jako walutę z automatu stają się członkami unii bankowej. bodźcem do jej stworzenia był kryzys finansowy w latach

14 ŹRÓDŁA PRAWA BAKOWEGO W UJĘCIU MIĘDZYNARODOWYM Umowa o utworzeniu Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju Gospodarczego, zawarta w Bretton Woods dnia 22 lipca 1944 roku (Dz.U Nr 40, poz. 292); Umowa o utworzeniu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju z dnia 29 maja 1990 roku (Dz.U Nr 100, poz. 483 ze zm.).

15 SYSTEM BANKOWY jest to zorganizowana według pewnych zasad całość, której elementami są działające w danym kraju i w danym czasie banki oraz te organy i podmioty, które powołane zostały wyłącznie do działania na rzecz banków i ich klientów. E. Fojcik Mastalska, [w:] Prawo bankowe, red. E. Fojcik Mastalska, Wrocław 2010, s. 23.; pomiędzy poziomem bankowości centralnej a poziomem bankowości operacyjnej istnieją związki o charakterze funkcjonalnym.

16 STRUKTURA SYSTEMU BANKOWEGO Poziom bankowości centralnej Zadania natury emisyjnej, prowadzenie polityki pieniężnej w celu zapewnienia stabilności pieniądza. Poziom bankowości operacyjnej Zadanie polegające na świadczeniu usług bankowych na rzecz klientów.

17 PODMIOTY WYKONUJĄCE ZADANIA WOBEC BANKÓW NIEBANKOWE ELEMENTY SYSTEMU BANKOWEGO istnieją podmioty oraz organy, które wykonują przewidziane przepisami prawa zadania na rzecz banków; wykonywanie nadzoru funkcjonalnego nad instytucjami rynku finansowego, w tym banków Komisja Nadzoru Finansowego; zapewnienie klientom banku wypłaty depozytów w przypadku upadłości banku Bankowy Fundusz Gwarancyjny; wykonywanie pośrednictwa rozliczeniowego Krajowa Izba Rozliczeniowa S. A.

18 SIEC BEZPIECZEŃSTWA FINANSOWEGO (FINANCIAL SAFETY NET) W SEKTORZE BANKOWYM sieć bezpieczeństwa finansowego tworzą instytucja nadzoru nad rynkiem finansowym (Financial Services Authority), bank centralny jako pożyczkodawca ostatniej instancji (Lender of Last Resort) i system gwarantowania depozytów (Deposit Insurance Scheme); w Polsce sieć bezpieczeństwa finansowego instytucjonalne tworzą: NBP, BFG, KNF; nad stabilnością systemu finansowego w Polsce czuwa także Komitet Stabilności Finansowej.

19 KOMITET STABILNOŚCI FINANSOWEJ ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (Dz.U. z 2015 r. poz ze zm.), dalej jako u. n. m.; art. 1 u. n. m. 1. Nadzór makroostrożnościowy nad systemem finansowym, zwany dalej nadzorem makroostrożnościowym, obejmuje identyfikację, ocenę i monitorowanie ryzyka systemowego powstającego w systemie finansowym lub jego otoczeniu oraz działanie na rzecz wyeliminowania lub ograniczania tego ryzyka z wykorzystaniem instrumentów makroostrożnościowych. 2. Celem nadzoru makroostrożnościowego jest w szczególności wzmacnianie odporności systemu finansowego na wypadek materializacji ryzyka systemowego i wspieranie przez to długookresowego, zrównoważonego wzrostu gospodarczego kraju.

20 KOMITET STABILNOŚCI FINANSOWEJ C. D. art. 2 u. n. m. 1. Zarządzanie kryzysowe w systemie finansowym, zwane dalej zarządzaniem kryzysowym, obejmuje działanie na rzecz utrzymania lub przywrócenia stabilności systemu finansowego w przypadku bezpośredniego zagrożenia tej stabilności. 2. Celem zarządzania kryzysowego jest w szczególności efektywna współpraca członków Komitetu Stabilności Finansowej, zwanego dalej Komitetem, w tym koordynacja działań podmiotów reprezentowanych przez tych członków, na rzecz utrzymania lub przywrócenia stabilności systemu finansowego oraz wymiana informacji, opinii i ocen. art. 3 u. n. m. 1. Organem właściwym w zakresie nadzoru makroostrożnościowego i zarządzania kryzysowego jest Komitet. 2. Organem wyznaczonym w rozumieniu art. 458 ust. 1 rozporządzenia 575/2013 jest Komitet, a w zakresie stosowania środków krajowych, o których mowa w art. 458 ust. 2 lit. d, ust. 5 i 10 rozporządzenia 575/ Minister Finansów.

21 KOMITET STABILNOŚCI FINANSOWEJ C. D. art. 5 u. n. m. Do zadań Komitetu w zakresie nadzoru makroostrożnościowego należy: 1) stosowanie instrumentów makroostrożnościowych, w tym przedstawianie stanowisk, oraz wydawanie rekomendacji; 2) identyfikowanie instytucji finansowych stwarzających istotne ryzyko dla systemu finansowego; 3) współpraca z Europejską Radą do spraw Ryzyka Systemowego, innymi organami Unii Europejskiej, organami nadzoru makroostrożnościowego z państw członkowskich lub państw trzecich, a także instytucjami międzynarodowymi; 4) zapewnienie właściwego obiegu informacji pomiędzy członkami Komitetu służących realizacji jego zadań.

22 KOMITET STABILNOŚCI FINANSOWEJ C. D. art. 6 u. n. m. 1. Do zadań Komitetu w zakresie zarządzania kryzysowego należy: 1) opracowywanie i przyjmowanie procedur współdziałania na wypadek wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla stabilności systemu finansowego; 2) koordynowanie działań członków Komitetu w przypadku bezpośredniego zagrożenia dla stabilności systemu finansowego lub zidentyfikowania instytucji finansowej, której obecna lub prognozowana sytuacja finansowa może stanowić zagrożenie dla dalszego funkcjonowania tej instytucji; 3) zapewnienie właściwego obiegu informacji pomiędzy członkami Komitetu służących realizacji jego zadań.

23 KOMITET STABILNOŚCI FINANSOWEJ C. D. art. 7 u. n. m. 1. Członkami Komitetu są: 1) Minister Finansów; 2) Prezes Narodowego Banku Polskiego; 3) Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego; 4) Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. 2. Przewodniczącym Komitetu jest: 1) Prezes Narodowego Banku Polskiego - w zakresie realizacji zadań określonych w art. 5; 2) Minister Finansów - w zakresie realizacji zadań określonych w art. 6 ust. 1.

24 POZIOM BANKOWOŚCI CENTRALNEJ

25 BANK CENTRALNY NARODOWY BANK POLSKI art. 227 ust. 1 Konstytucji RP 1. Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza. art. 1 ustawy o NBP Narodowy Bank Polski, zwany dalej "NBP", jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej. art. 2 ustawy o NBP 1. NBP posiada osobowość prawną i prawo używania pieczęci z godłem państwowym. 2. NBP nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych. 3. Działalność NBP jest prowadzona na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. 4. Siedzibą NBP jest Warszawa.

26 FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO - NBP Funkcje NBP funkcja emisyjna funkcja banku banków funkcja centralnego banku państwa

27 FUNKCJA EMISYJNA NBP NBP posiada wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce; NBP określa wielkość emisji znaków pieniężnych oraz moment wprowadzenia ich do obiegu; organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu; realizacja ten funkcji odbywa się przy wykorzystaniu instrumentów polityki pieniężnej; art. 4 ustawy o NBP NBP przysługuje wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej.

28 FUNKCJA BANKU BANKÓW NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego; organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym.; NBP jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego; nadzoruje systemy płatności w Polsce.

29 FUNKCJA CENTRALNEGO BANKU PAŃSTWA art. 51 ustawy o NBP 1. NBP prowadzi rachunki: 1) banków; 2) budżetu państwa; 3) Bankowego Funduszu Gwarancyjnego; 3a) Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej; 4) innych osób prawnych, za zgodą Prezesa NBP. 2. Zarząd NBP określa, w drodze uchwały, warunki otwierania i prowadzenia rachunków banków.

30 art. 3 ustawy o NBP CELE NBP 1. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. 2. Do zadań NBP należy także: 1) organizowanie rozliczeń pieniężnych; 2) prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi; 3) prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami; 4) prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa; 5) regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie; 6) kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego; 6a) działanie na rzecz stabilności systemu finansowego w zakresie instytucji finansowej w rozumieniu art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (Dz.U. poz. 1513); 6b) działanie na rzecz wyeliminowania lub ograniczania ryzyka systemowego, o którym mowa w art. 4 pkt 15 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym; 7) opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej; 8) wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

31 ORGANY NBP Organy NBP Prezes NBP Zarząd NBP Rada Polityki Pieniężnej

32 art. 9 ustawy o NBP PREZES NBP 1. Prezes NBP jest powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Kadencja Prezesa NBP wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. art. 11 ustawy o NBP 1. Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników NBP. Prawa i obowiązki pracowników NBP określa Kodeks pracy i pragmatyka służbowa określona odrębną ustawą. 2. Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP oraz reprezentuje NBP na zewnątrz. 3. Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych. 4. Prezes NBP przy wydawaniu zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji administracyjnych ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym. 5. Prezes NBP: 1) ustala, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, zasady przechowywania wartości pieniężnych w bankach i przedsiębiorstwach produkujących znaki pieniężne oraz transportowania tych wartości przez banki i te przedsiębiorstwa; 2) realizuje zadania wynikające z przepisów o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

33 art. 17 ustawy o NBP 1. Działalnością NBP kieruje Zarząd. ZARZĄD NBP 2. W skład Zarządu NBP wchodzą: Prezes NBP - jako przewodniczący oraz 6-8 członków Zarządu, w tym 2 wiceprezesów NBP. 2a. Członków Zarządu NBP powołuje i odwołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Prezesa NBP. 2b. Członkowie Zarządu NBP są powoływani na okres 6 lat. Przepisy art. 9 ust. 2, art. 13 ust. 3 i ust. 5-7 stosuje się odpowiednio. 3. Zarząd NBP: 1) realizuje uchwały Rady; 2) podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.

34 art. 12 ustawy o NBP RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ 1. Rada Polityki Pieniężnej, zwana dalej "Radą", ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego. 2. Kierując się założeniami polityki pieniężnej Rada w szczególności: 1) ustala wysokość stóp procentowych NBP; 2) ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i wysokość jej oprocentowania; 3) określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych; 4) zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP; 5) przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP; 6) ustala zasady operacji otwartego rynku. 3. Rada dokonuje ocen działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej.

35 RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ C. D. art. 13 ustawy o NBP 1. W skład Rady wchodzą: 1) Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP; 2) 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm i Senat, spośród specjalistów z zakresu finansów. 2. Kadencja członka Rady wynosi 6 lat. Funkcję członka Rady można pełnić tylko jedną kadencję. 3. Powołanie nowych członków Rady powinno nastąpić najpóźniej do dnia wygaśnięcia kadencji poprzednich.

36 INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ Instrumenty polityki pieniężnej to instrumenty, jakimi posługują się banki centralne w celu kontroli podaży pieniądza i krótkoterminowej stopy procentowej; można podzielić je na: instrumenty ekonomiczne (pośrednie) oddziałują na płynność bankową, czyli podaż i koszt kredytów. Banki centralne czynią to za pomocą trzech klasycznych instrumentów: - polityka dyskontowa zmiana oficjalnej stopy redyskontowej, - operacje otwartego rynku sprzedaż lub skup papierów wartościowych z rynku, - kontrola rezerw obowiązkowych regulacja poziomu rezerw obligatoryjnie gromadzonych przez banki, instrumenty typu administracyjnego związane z bezpośrednią kontrolą banku centralnego nad systemem bankowym np. racjonowanie kredytów.

37 REZERWY OBOWIĄZKOWE rezerwa, jaką instytucje kredytowe są zobowiązane utrzymywać w banku centralnym w wartości odpowiedniej (w procentach) do wysokości wkładów klientów, zdeponowanych w danym podmiocie; art. 38 ustawy o NBP 1. W celu kształtowania podaży pieniądza i działalności kredytowej NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej. 2. Rezerwę obowiązkową banków stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków: 1) przyjętych od innego banku krajowego, spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej; 2) przyjętych od banku zagranicznego na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy; 3) pozyskanych z zagranicy co najmniej na 2 lata; 4) pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych oraz pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego; 5) uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych zabezpieczonych hipotecznie o okresie wykupu powyżej pięciu lat oraz ze sprzedaży listów zastawnych o okresie wykupu powyżej pięciu lat.

38 REZERWY OBOWIĄZKOWE C. D. 3. Rezerwę obowiązkową spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo- Kredytowej, środków uzyskanych z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz innych środków podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innej spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz od banku krajowego. 4. Banki spółdzielcze utrzymują rezerwy obowiązkowe w banku zrzeszającym, z którym są zrzeszone. Bank zrzeszający utrzymuje rezerwę obowiązkową zrzeszonych banków spółdzielczych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym zrzeszonych w nim banków i własnym rezerwom obowiązkowym. 5. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe utrzymują rezerwy obowiązkowe w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej. Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa utrzymuje rezerwę obowiązkową spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej.

39 OPERACJE OTWARTEGO RYNKU polegają na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych oraz bonów pieniężnych emitowanych na własny rachunek przez bank centralny. Poprzez ich sprzedawanie i kupowanie bank centralny wpływa na płynność i zdolności emisyjne banków komercyjnych, wysokość stóp procentowych oraz efektywność funkcjonowania rynku pieniężnego; służą do regulowania podaży pieniądza; ze względu na cel podejmowania przez bank centralny działań ingerujących w stan płynności sektora bankowego wyróżnia się następujące typy operacji otwartego rynku: podstawowe operacje otwartego rynku obejmują transakcje realizowane w celu osiągnięcia założeń polityki pieniężnej. Odbywają się one regularnie, a przy ich przeprowadzaniu wykorzystuje się krótkoterminowe papiery wartościowe, których rentowność wyznacza stopa referencyjna. operacje dostrajające podejmowane są przez bank centralny w przypadku pojawienia się nieoczekiwanych zakłóceń w płynności sektora bankowego i niepożądanych z punktu widzenia polityki pieniężnej zmian wysokości rynkowych stóp procentowych. operacje strukturalne służą wywoływaniu długoterminowych zmian w stanie płynności sektora bankowego, np. emisja obligacji, sprzedaż papierów wartościowych na rynku wtórnym.

40 POLITYKA DYSKONTOWA rzadko stosowany instrument oddziaływania na podaż pieniądza na rynku przez bank centralny; celem tej polityki jest określanie przez bank centralny poziomu stopy dyskontowej, której wysokość ma ścisły związek z oprocentowaniem kredytów udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym oraz służy do określania wielkości tych kredytów.

41 STOPY PROCENTOWE NBP stopa referencyjna - wyznacza minimalną rentowność operacji otwartego rynku, odnosi się do operacji na rynku międzybankowym; stopa depozytowa - jej wartość stopy wyznacza poziom oprocentowania jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym; stopa lombardowa - wyznacza po jakiej cenie (oprocentowaniu) bank centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych; stopa redyskontowa weksli - wyznacza cenę (oprocentowanie) po jakiej bank centralny udziela pożyczek bankom komercyjnym odkupując od nich weksle.

42 WYSOKOŚC STÓP PROCENTOWYCH NBP Zob. szerzej: me.aspx?f=/dzienne/ stopy.htm

43 ZALECANA LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA Prawo bankowe, red. E. Fojcik Mastalska, Wrocław 2010; E. Chojna Duch, Podstawy finansów publicznych i prawa finansowego, Warszawa 2010; Polityka pieniężna, red. A. Sławiński, Warszawa 2011; Bankowość, red. M. Zaleska, Warszawa 2013; Prawo rynku finansowego. Doktryna, instytucje, praktyka; red. A. Jurkowska Zeidler, M. Olszak, Warszawa 2015.