Możliwość osiągnięcia Celów Zrównoważonego Rozwoju nr 2 i 12 dr Maria Kowalewska Federacja Polskich Banków Żywności Warszawa, 17.05.2018
Wyzwania zrównoważonego rozwoju W UE marnuje się 88 mln ton żywności rocznie Produkcja i utylizacja odpadów spożywczych UE odpowiada za emisję 170 mln ton CO2 55 mln osób, czyli 9,6 % ludności 28 państw członkowskich UE, nie stać na dobrej jakości posiłek co drugi dzień 1 EUR wydane na zapobieganie marnotrawstwu żywności pozwala uniknąć powstania 265 kg odpadów spożywczych o wartości 535 EUR Ilość zmarnowanej wraz z żywnością wody w ujęciu dla całego świata wynosi ok. 250 km3 rocznie Źródło: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 maja 2017 r. w sprawie inicjatywy dotyczącej efektywnego gospodarowania zasobami: ograniczenie marnotrawienia i zwiększenie bezpieczeństwa żywności (2016/2223(INI)).
Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR) Cel szczegółowy I Trwały wzrost gospodarczy oparty coraz silniej o wiedzę, dane i doskonałość organizacyjną Cel szczegółowy II Rozwój społecznie wrażliwy Cel szczegółowy III Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu
www.un.org.pl
Cel 2: Wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i lepsze odżywianie oraz promować zrównoważone rolnictwo
795 MLN LUDZI KŁADZIE SIĘ SPAĆ BĘDĄC GŁODNYM GŁÓD NA ŚWIECIE GŁÓD I NIEDOŻYWIENIE TO JEDEN Z NAJWIĘKSZYCH WYZWAŃ NASZYCH CZASÓW SŁABE ODŻYWIANIE JEST PRZYCZYNĄ 45% ŚMIERCI PONIŻEJ PIĄTEGO ROKU ŻYCIA JEGO SKUTKI TO NIE TYLKO ODCZUWANIE NIEDOSYTU, ALE GORSZE ZDROWIE, EDUKACJA I ZATRUDNIENIE
UBÓSTWO W POLSCE ZAGROŻENIE SKRAJNYM UBÓSTWEM - 4.9% (2016) GUS
Wybrane zadania do 2030 Wyeliminować głód i zapewnić dostęp do bezpiecznej, pożywnej żywności w wystarczającej ilości przez cały rok Podwoić wydajność rolnictwa i dochody drobnych producentów żywności, w szczególności kobiet, ludności rdzennej, rodzin utrzymujących się z rolnictwa, pasterzy i rybaków. Zapewnić bezpieczny i równy dostępu do ziemi oraz innych zasobów. Utworzyć systemy zrównoważonej produkcji żywności Zapewnić różnorodność genetyczną nasion, roślin uprawnych, zwierząt hodowlanych Wprowadzić mechanizmy zapewniające prawidłowe funkcjonowanie rynków towarów żywnościowych i ich pochodnych oraz ułatwić dostęp do aktualnych informacji rynkowych, w tym do informacji o rezerwach żywnościowych, by ograniczyć ekstremalną niestabilność cen żywności
Cel 12: Zapewnić wzorce zrównoważonej konsumpcji i produkcji
Woda Człowiek zanieczyszcza wodę szybciej niż przyroda jest w stanie ją oczyścić w drodze recyklingu, w rzekach i jeziorach. Ponad 1 miliard ludzi na świecie nadal nie ma dostępu do wody pitnej. Energia Gospodarstwa domowe pochłaniają 29% globalnej energii i przyczyniają się do emitowania 21% dwutlenku węgla. W 2013 roku źródła odnawialne wytworzyły jedną piątą zużytej energii na świecie.
Żywność Nie tylko produkowanie żywności wywiera duży wpływ na środowisko (rolnictwo, przetwarzanie żywności). Również gospodarstwa domowe, poprzez wybór produktów żywnościowych, sposobu odżywiania się i przyzwyczajenia wpływają na swoje otoczenie, ilość konsumowanej energii i marnotrawionej żywności. Każdego roku marnotrawi się 1,3 miliardy żywności, podczas gdy na świecie 1 miliard ludzi cierpi z powodu niedożywienia, a kolejny miliard głoduje. 2 miliardy ludzi na świecie ma nadwagę lub cierpi na otyłość. W skali globalnej sektor żywnościowy pochłania 30% skonsumowanej energii i odpowiada za 22% całkowitej emisji gazów cieplarnianych.
Wybrane zadania do 2030: Zapewnić zrównoważone zarządzanie i efektywne zużycie zasobów naturalnych. Zmniejszyć o połowę globalną ilość marnowanej żywności. Istotnie obniżyć poziom generowania odpadów poprzez prewencję, redukcję, recykling i ponowne użycie. Zapewnić dostęp do informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju i stylu życia w zgodzie z naturą.
(Robert Clark, National Geographic)
Czym jest marnowanie? Zmarnowana żywność, to taka, która została wytworzona w celu konsumpcyjnym, ale nie została spożyta przez człowieka Nie zaliczymy tu żywności produkowanej na pasze, elementy biokomponentów czy bioenergii oraz surowców służących do produkcji opakowań itp. Produkcja Transport Energia, woda Magazynowanie Opakowanie PRODUKT SPOŻYWCZY Ludzka praca
Definicja marnotrawstwa żywności Marnotrawstwo żywności Do uniknięcia (np. kromki chleba, jabłka, mięso) Możliwe do uniknięcia (czerstwy chleb, obierki itp.) Nie do uniknięcia (kości, skorupki jaj, ogryzki itp.) BIO Intelligence Service 2010 TAKING COOPERATION FORWARD
Marnotrawstwo Żywności (EU28 2012) Sektor Marnotrawstwo żywności (mln ton) 95% C.I. Marnotrawstwo żywności (kg per osoba) 95% C.I. Produkcja pierwotna 9,1 ± 1,5 18 ± 3 Przetwórstwo 16,9 ± 12,7 33 ± 25 Dystrybucja 4,6 ± 1,2 9 ± 2 Gastronomia 10,5 ± 1,5 21 ± 3 Gospodarstwa domowe 46,5 ± 4,4 92 ± 9 Total 87,6 ± 13,7 173 ± 27 FUSIONS 2016 TAKING COOPERATION FORWARD
Marnotrawstwo żywności (EU28) FUSIONS 2016 TAKING COOPERATION FORWARD
Jakość danych na temat marnotrawstwa żywności (PROJEKT FP7 FUSIONS) Niewystarczająca jakość Wysoka jakość danych TAKING COOPERATION FORWARD
Marnotrawstwo żywności w Polsce (2010) Sektor Marnotrawstwo żywności (mln ton) 95% C.I. Marnotrawstwo żywności (kg per osoba) 95% C.I. Produkcja 6,6 174 Dystrybucja 0,35 9 Gospodarstwa domowe 2,0 53 Total 9,0 173 ± 27 FPBZ, Eurostat 2010 TAKING COOPERATION FORWARD
MARNOWANIE PO POLSKU Ponad 1/3 Polaków przyznaje się, że zdarza im się wyrzucać żywność Szacuje się, że każdy Polak wyrzuca około 52 kg żywności rocznie TAKING COOPERATION FORWARD 26
Czy zdarzyło Ci się wyrzucić żywność w ostatnich 7 dniach? 7% Tak, często 74% Nie 19% Tak, sporadycznie CBOS, 2016 TAKING COOPERATION FORWARD
Jak często zdarzać Ci się wyrzucać żywność? Chleb Posiłki Warzywa i owoce Mięso i wędliny Nabiał Przetworzone produkty np. konserwy Inne produkty 4 13 34 49 4 12 30 54 2 15 41 42 3 7 32 58 26 31 61 15 33 61 26 29 61 % Często Czasami Rzadko Nigdy TAKING COOPERATION FORWARD
31
Zarządzamy żywnością tak, by błyskawicznie dotarła tam, gdzie jest najbardziej potrzebna
Efektywny program racjonalizacji strat i ograniczania marnotrawstwa żywności - PROM Określenie odpowiedzialności instytucji publicznych Określenie celów i wskaźników strategii krajowej Budowanie partnerstwa społecznego KRAJOWY PROGRAM PROM Ocena skuteczności dotychczasowych działań Szczegółowa analiza wyników badań i opracowań fazy badawczej
Ustawodawstwo polskie Projekt ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności Każdy ze sklepów o powierzchni powyżej 250 metrów kw2 w Polsce, byłby zobowiązany do zawarcia umowy z organizacją społeczną
38
niemarnuje.pl
41
Jadłodzielnie w Warszawie 43
45
50