Jedni głodują, inni marnują

Transkrypt

1 Dr hab. Krystyna Rejman Zakład Wyżywienia Ludności Katedra Organizacji i Ekonomiki Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa: Jedni głodują, inni marnują Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

2 Prawo do wyżywienia Żywność jest niezbędna do istnienia i funkcjonowania człowieka, jest fundamentalną ludzką potrzebą Zgromadzenie Ogólne ONZ, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, art. 25: każdy człowiek ma prawo do standardu życia właściwego dla zdrowia i dobrego samopoczucia jego i jego rodziny, włączając żywność Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

3 Prawo do właściwego wyżywienia Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ, Ogólne Postanowienia nr 12: Każdy człowiek zawsze musi mieć zapewniony fizyczny i ekonomiczny dostęp do żywności (lub środków jej pozyskiwania), wolnej od szkodliwych substancji i akceptowalnej w jego kulturze, wystarczającej pod względem jakości, ilości i różnorodności, aby zaspokoić swoje potrzeby wyżywienia. Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

4 Cele FAO polepszanie wytwarzania, wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa poprawa wyżywienia narodów polepszenie warunków życia ludności wiejskiej: zapewnienie niezbędnego kredytu rolnego, popieranie zawierania porozumień w sprawie międzynarodowego handlu produktami rolnymi udzielanie pomocy technicznej Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

5 Światowy Dzień Żywności Proklamowany w 1979 r. na Konferencji Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) Cele: spotęgować świadomość społeczną w zakresie problemu wyżywienia świata wzmocnić solidarność w walce przeciwko głodowi, niedożywieniu i biedzie 1980 Zgromadzenie Ogólne ONZ poparło obchody WFD Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

6 Konieczność ograniczenia skali głodu Światowy Szczyt Żywnościowy Rzym, 1996: do 2015 r. zredukować o połowę liczbę głodujących Milenijne Cele Rozwoju, szczyt ONZ 2000: Nr 1. do 2015 r. wyeliminować skrajne ubóstwo i głód 2 zobowiązania: zmniejszyć o połowę liczbę ludności o dziennym dochodzie nie przekraczającym 1 $ zmniejszyć o połowę liczbę ludności cierpiącej głód. Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

7 WFD 2011 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

8 Liczba głodujących zmniejszyła się, ale wciąż jest nieakceptowalnie zbyt duża! 925 mln głodujących Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

9 Pierwszy cel milenijny jest ciągle nieosiągalny! Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

10 Zmiana liczby głodujących od 1990 r. AZJA AMERYKA ŁACIŃSKA AFRYKA SUBSAHARYJSKA Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

11 Sytuacja w krajach UE Europejska Sieć Przeciwdziałania Ubóstwu EAPN 78 mln osób = 21% populacji UE-15 żyje w ubóstwie lub na granicy ryzyka Występowanie biedy zależy m.in. od rodzaju zatrudnienia i wysokości dochodu bezrobotni zatrudnieni praca na własny rachunek 6,3 mln 7,8 mln 3,1 mln poprzemysłowe obszary miejskie terenem rosnącej biedy i społecznej marginalizacji Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

12 Wzrost populacji świata w perspektywie 2050 r. wg różnych wariantów płodności 1950 r. 2,5 mld 2000 r. 6,1 mld 2050 r. 9,1, mld (średni wskaźnik) obecny wskaźnik wysoki średni niski W 2050 r. potrzeba będzie więcej żywności o 70% Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

13 Niezbędne są działania na rzecz biednych ograniczające głód oraz uświadamiające sytym, że problem głodu jest ciągle problemem XXI wieku! Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

14 Europejski Dzień Meczów Przeciw Głodowi Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

15 Nie marnuj jedzenia! Inni go potrzebują! Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Wszechnica Żywieniowa XXXII Światowy Dzień Żywności 16 października 2012

16 FEDERACJA POLSKICH BANKÓW ŻYWNOŚCI Maria Gosiewska, r.

17 Misja Banków Żywności Przeciwdziałanie marnowaniu żywności oraz zmniejszanie obszarów niedożywienia w Polsce.

18 Banki Żywności - zapobiegają marnowaniu - Banki Żywności - są to organizacje pozarządowe, które pozyskują żywność wśród producentów i dystrybutorów zapobiegając jej niepotrzebnej utylizacji. - Otrzymana żywność przekazywana jest organizacjom społecznym zajmującym się dożywianiem osób najbardziej potrzebujących.

19 Banki Żywności schemat i skala działania - 69 tys. ton żywości/rok - 28 banków żywności lokalnych organizacji - 1,7 mln potrzebujących

20 Żywność jest surowcem naturalnym, odnawialnym, przeznaczonym do spożycia przez człowieka. Definicja strat i marnowania żywności Pod pojęciem strat i marnowania żywności rozumie się wszelkie produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone przeznaczone do spożycia przez ludzi, lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać, które pomimo ich wytworzenia nie zostały przez ludzi spożyte. Nie zostały więc one wykorzystane zgodnie z ich przeznaczeniem. Dotyczy to każdego etapu łańcucha żywnościowego, od produkcji pierwotnej, przez przetwórstwo i dystrybucję do konsumpcji. Rada ds. Racjonalnego Wykorzystywania Żywności przy Federacji Polskich Banków Żywności Grupa ds. Badań

21 Marnowanie i straty żywności ujmują ubytki naturalne - zmniejszenie masy jadalnej żywności w wyniku zmian fizycznych i biochemicznych (jak np. wysychanie), związanych z warunkami przechowywania, straty - zmniejszenie masy jadalnej żywności wynikające z niegospodarności, błędów i nieprawidłowości w przebiegu procesów np. w produkcji rolniczej, podczas zbiorów, w przetwórstwie, transporcie czy magazynowaniu, marnotrawstwo - zmniejszenie masy jadalnej żywności wynikające z nieprawidłowej dystrybucji żywności, transportu, przechowywania i przygotowywania jej na potrzeby konsumpcji w gospodarstwach domowych i w zakładach gastronomicznych. Rada ds. Racjonalnego Wykorzystywania Żywności przy Federacji Polskich Banków Żywności Grupa ds. Badań

22 Marnotrawstwo żywności zakłada uświadomione i celowe działanie niespożytkowania żywności zgodnie z jej pierwotnym przeznaczeniem na każdym etapie łańcucha żywnościowego. W ilości strat i marnowania żywności ujmuje się surowce spożywcze, które zostały wytworzone na potrzeby konsumpcji, ale ostatecznie zostały wykorzystane w innym celu, np. na kompost, paszę lub bioenergię. Wielkość ubytków, strat i marnowania żywności jest określana w rocznym horyzoncie czasowym związanym z cyklem produkcji żywności na obszarze Polski i odnosi się do typowych warunków produkcyjnych. Nie uwzględnia się zatem wpływu czynników losowych na rozmiary strat i marnowania żywności. Nie uwzględnia się zatem wpływu czynników losowych na rozmiary strat i marnowania żywności. Rada ds. Racjonalnego Wykorzystywania Żywności przy Federacji Polskich Banków Żywności Grupa ds. Badań

23 Partnerstwo dla racjonalnego wykorzystywania żywności partnerstwo publiczno prywatno - społeczne Rada ds. Racjonalnego Wykorzystywania Żywności Honorowy Patronat Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

24 Ile żywności się marnuje? -Na świecie, co roku wyrzucamy 1.3 mld ton jedzenia. Stanowi to 1/3 ilości produkowanej żywności, nadającej się do spożycia (Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)). -W Europie marnuje się 89 mln ton żywności ( r., Komisja Europejska). Do kosza wyrzuca się 20-30% kupionego jedzenia, 2/3 nadawałoby się jeszcze do spożycia. -W Polsce marnuje się blisko 9 mln ton żywności (Eurostat 2006 r.). -30% konsumentów przyznaje się do marnowania jedzenia (Millward Brown SMG/KRC, r.).

25 Straty żywności, a marnotrawstwo wg. FAO W raporcie Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) zostaje podjęte rozróżnienie pomiędzy stratami żywności, a marnotrawstwem. 1. Pojęcie straty żywności odnosi się do krajów rozwijających się, gdzie głównymi przyczynami marnowania żywności jest brak wiedzy na temat właściwego przechowywania, braki w infrastrukturze, psucie się żywności i trudniejsze warunki klimatyczne. Do strat żywności dochodzi głównie na etapie produkcji, natomiast straty są zdecydowanie mniejsze na poziomie konsumpcji. Produkcja i jej nieodpowiednie przechowywanie generują około 40% strat. 1. Natomiast marnotrawstwo żywności to problem krajów wysokorozwiniętych, odnosi się głównie do konsumentów i sprzedawców żywności, kiedy zdatne do spożycia produkty są wyrzucane do kosza. Średnio w Europie i Ameryce Północnej przeciętna osoba wyrzuca od kg jedzenia rocznie. Dla porównania w krajach Afryki Subsaharysjkiej wynosi odpowiednio 6-11 kg. W krajach rozwiniętych spożywa się rocznie około 900 kg żywności rocznie na osobę, natomiast w krajach rozwijających się ta ilość jest mniejsza o połowę i wynosi około 460 kg. Źródło: FAO, r.

26 Wyrzucanie żywności W OGÓLE Czy zdarza się Panu(i) wyrzucać żywność? OSTATNIO Czy zdarzyło się Panu(i) ciągu ostatniego miesiąca wyrzucić żywność? nie wiem / nie pamiętam 1% nie 70% tak 30% tak 70% nie 24% nie wiem / nie pamiętam 6% Podstawa wszyscy respondenci N=500 Podstawa respondenci, którym zdarza się wyrzucać niespożytą żywność N=149 Źródło: Badania zrealizowane przez MillwardBrown SMG/KRC wrzesień 2012 r. na zlecenie Federacji Polskich Banków Żywności.

27 Powody wyrzucania żywności Z jakich powodów zdarza się Panu(i) wyrzucać żywność? Proszę wskazać nie więcej niż 2 najczęstsze przyczyny wyrzucania żywności. przegapienie terminu przydatności do spożycia 51% niewłaściwe przechowywanie żywności 31% zakup złego jakościowo produktu 26% zbyt duże porcje posiłków 25% zbyt duże zakupy 22% brak pomysłów na wykorzystanie składników do różnych dań 5% inne 1% nie zastanawiam się nad tym 1% różnice istotne statystycznie pomiędzy kolejnymi wynikami Źródło: Badania zrealizowane przez MillwardBrown SMG/KRC wrzesień 2012 r. na zlecenie Federacji Polskich Banków Żywności.

28 Najczęściej wyrzucane produkty Jakie produkty najczęściej zdarza się Panu(i) wyrzucać? Proszę wskazać nie więcej niż 3 produkty. pieczywo 50% warzywa wędliny ziemniaki owoce 33% 33% 29% 26% jogurty dania gotowe (typu pizza, garmażeryjne itp.) ser 14% 12% 11% mięso mleko ryby jaja inne produkty żadne z powyższych 5% 4% 1% 1% 3% 1% różnice istotne statystycznie pomiędzy kolejnymi wynikami Źródło: Badania zrealizowane przez MillwardBrown SMG/KRC wrzesień 2012 r. na zlecenie Federacji Polskich Banków Żywności.

29 Instytucje, które powinny podjąć działania ograniczające marnowanie żywności Kto Pana(i) zdaniem powinien podjąć działania ograniczające marnowanie żywności w Polsce? Proszę wskazać nie więcej niż 3 instytucje. konsumenci 57% sieci handlowe i sklepikarze (handel) producenci żywności 35% 34% rząd / samorząd 29% organizacje społeczne 21% restauratorzy 15% rolnicy 4% instytucje naukowe i badawcze 4% różnice istotne statystycznie pomiędzy kolejnymi wynikami organizacje branżowe 4% nie wiem / trudno powiedzieć 7% Źródło: Badania zrealizowane przez MillwardBrown SMG/KRC wrzesień 2012 r. na zlecenie Federacji Polskich Banków Żywności.

30 Kto jest odpowiedzialny za marnowanie żywności? Eurostat 2006 r. Restauracje/catering 14% Dystrybucja 5% Konsumenci indyw idualni 42% Produkcja żyw ności 39%

31 Skutki marnowania żywności SPOŁECZNE EKONOMICZNE EKOLOGICZNE

32 Marnowanie żywności to problem ekologiczny Żywność jest surowcem, którego wyprodukowanie jest wysoce kosztowne dla środowiska. Wytworzenie np. 1 kg wołowiny wymaga do 50 tys. litrów wody. Produkcja, transport i przechowywanie żywności generuje ok. 20% ilości emitowanych gazów cieplarnianych. Metan pochodzący z gnijącej żywności jest gazem cieplarnianym 20-krotnie groźniejszym dla środowiska niż dwutlenek węgla. 60% wyrzucanej żywności wciąż nadaje się do spożycia, a kolejne 20% można by zaoszczędzić dzięki odpowiedniemu przechowywaniu i niedopuszczeniu do jej zepsucia.

33 Jak uniknąć marnotrawienia żywności: strategie na rzecz poprawy wydajności łańcucha żywnościowego w UE. EDUKACJA: wzywa Komisję i państwa członkowskie do zachęcania do wymiany najlepszych praktyk i propagowania działań uświadamiających społeczeństwo w zakresie wartości żywności i produktów rolniczych, przyczyn i konsekwencji marnotrawienia żywności oraz ograniczania tej negatywnej praktyki ; REDYSTRYBUCJA: wzywa się do zbadania, czy wydane dotychczas rozporządzenia nie zawierają zbędnych przepisów, które zmuszają supermarkety i sklepy do wyrzucania żywności w pełni nadającej się do spożycia; Parlament Europejski,

34 Kampania edukacyjno-informacyjna na rzecz ograniczania marnowania i ochronę środowiska naturalnego Nie marnuj jedzenia myśl ekologicznie

35 Kampania edukacyjno-informacyjna na rzecz ograniczania marnowania żywności

36 Strona radzi, jak nie marnować

37 Grzegorz Łapanowski - kucharz Jan Kuroń - kucharz Marika - wokalistka Projekt Warszawiak - wokaliści Popierają ograniczanie marnowania jedzenia!

38 Światowy Dzień Żywności, STRAJKI ŻYWNOŚCI

39 Jak ograniczać marnowanie? Zmniejszyć straty Użyć ponownie Recykling - Lepiej planować - Lepiej przechowywać - Świadomie konsumować, planować zakupy, liczyć porcje - Inteligentne opakowania, urządzenia - Przepisy z resztek - Zabieranie z restauracji do domu - Przekazać organizacjom społecznym - Kompostowanie - Segregacja odpadów Źródło: Nie marnując żywności dbamy o środowisko i walczymy z niedożywieniem, 2010, prof. dr hab. Lidia Wądołowska, U W-M w Olsztynie Dane FPBŻ 24

40