Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu obrębu geodezyjnego Silno, gm. Chojnice Raport z warsztatu 1 Opracował: Dr Bartłomiej Kołsut ŚWIADCZENIE USŁUGI DORADZTWA EKSPERCKIEGO PRZY SPORZĄDZANIU GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI BR.271.1.16.216
1. Plan i cel warsztatów Partycypacja społeczna w procesach planowania przestrzennego, w tym szczególnie w konstruowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, odgrywa współcześnie coraz większą rolę. Gminy zdają sobie sprawę, że podejmowanie ustaleń planistycznych wiąże się z regułami tzw. gry o przestrzeń, w której swój udział mają zarówno mieszkańcy, jak i przedsiębiorcy, zarządcy nieruchomości oraz różnego rodzaju podmioty publiczne związane z systemem administracji samorządowej lub rządowej. Również w gminie Chojnice dostrzeżono ten problem i zdecydowano się przystąpić do projektu Nowa jakość konsultacji społecznych w planowaniu przestrzennym, który stwarza szansę szerszego włączenia różnych grup społecznych w proces podejmowania decyzji planistycznych o charakterze aktów prawa miejscowego. Celem warsztatów organizowanych przez gminę Chojnice było wypracowanie wspólnej koncepcji zagospodarowania terenu objętego projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu obrębu geodezyjnego Silno, gm. Chojnice. Koncepcja ta zmierzać ma z kolei do realizacji następujących celów szczegółowych: (1) uporządkowania sytuacji własnościowej (podziały geodezyjne), w tym własności dróg i działek Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, (2) lokalizacji dróg i miejsc parkingowych, (3) możliwości i formy zabudowy na terenach ogródków działkowych (dopuszczenie altan do 35m2), (4) lokalizacji i formy zabudowy na terenach wokół bloków garaże, budynki gospodarcze, (5) lokalizacji i zagospodarowania przestrzeni wspólnych. Diagnoza problemów i potrzeb Formułowanie alternatywnych pomysłów Wybór koncepcji planu miejscowego Rycina 1. Konceptualizacja procesu wypracowania rozwiązań w ramach spotkań warsztatowych Dla tak sformułowanych celów przyjęto koncepcję organizacyjną spotkań warsztatowych. Ostatecznie zdecydowano o organizacji trzech takich spotkań, które prowadziły uczestników od (zob. ryc. 1) (1) procesu diagnozy stanu istniejącego (oceny problemów przestrzennych, identyfikacji potrzeb i rozstrzygnięcia kluczowych dylematów zagospodarowania przestrzennego tego obszaru), przez (2) formułowanie pomysłów alternatywnych i (3) wybór ostatecznej, rekomendowanej do realizacji koncepcji planu miejscowego. Każdy z warsztatów realizował zadania związane z jednym z trzech ww. etapów. Etapy te zostały skonstruowane w taki sposób, by każdy kolejny nawiązywał do wyników poprzedniego. Szczegółowa treść i plan warsztatów przedstawiał się w następujący sposób: Plan warsztatu:
czas trwania: 6.9.218 r. 16:3-19:3 cel główny: identyfikacja głównych problemów przestrzennych na obszarze planu i potrzeb artykułowanych przez mieszkańców szczegółowy program: 16:3-16:4 otwarcie spotkania i przywitanie mieszkańców (Wójt Gminy Chojnice lub osoba przez niego wyznaczona) 16:4-17: prezentacja głównych uwarunkowań opracowania planu miejscowego, w tym status aktu prawa miejscowego i wynikające z niego konsekwencje, uwarunkowania wynikające ze studium, sytuacja własnościowa i podziały geodezyjne, istniejące funkcje itp. (prowadzący warsztat) 17:-17:1 przedstawienie celu warsztatów i ich przebiegu oraz podział na grupy robocze (w pracy wzięły udział 3 grupy robocze) 17:1-18:1 określenie głównych problemów przestrzennych na obszarze opracowania oraz głównych potrzeb mieszkańców związanych z przyszłym zagospodarowaniem każda grupa określiła 3-5 głównych problemów oraz 3-4 głównych potrzeb w zakresie przyszłego zagospodarowania przestrzennego; ponadto każda z grup odniosła się do czterech zasadniczych dylematów planistycznych dotyczących obszaru opracowania: (1) Czy Państwa zdaniem pas między drogą a blokami powinien być zadrzewiony tak jak jest to obecnie? (2) Czy Państwa zdaniem tereny garaży i budynków gospodarczych za blokami powinny zostać zachowane w obecnym kształcie? Jeżeli nie, to jak powinien się ten teren zmienić? (3) Czy Państwa zdaniem tereny ogródków powinny w dalszej przyszłości zmienić się na tereny budowlane, pozostał ogródkami, czy przyjąć jeszcze jakieś inne funkcje? (4) Czy władze powinny starać się o zagospodarowanie wolnego terenu obok bloków i ogródków działkowych na cele sportowo-rekreacyjne? 18:1-18:3 prezentacja głównych problemów i potrzeb zidentyfikowanych przez mieszkańców (każda grupa, poprzez swojego przedstawiciela, zaprezentowała wyniki swoich prac) 18:3-18:45 rangowanie wyodrębnionych problemów i potrzeb każdy z uczestników warsztatu miał możliwość wyboru głównych problemów i głównych potrzeb wyodrębnionych podczas wcześniejszych etapów przez pozostałe grupy (czyli te grupy, w których pracach nie uczestniczył) 18:45-19:3 wyjście w teren i pokazanie przez poszczególne grupy wyodrębnionych wcześniej problemów oraz potrzeb; podczas prezentacji w terenie poruszone zostały główne dylematy planistyczne obszaru opracowania; wartością tego etapu było także zaistnienie warsztatów w lokalnej przestrzeni publicznej i zwrócenie uwagi na problem planu miejscowego pozostałe części społeczności lokalnej wykorzystane materiały i urządzenia: stoliki i krzesła dla czterech grup roboczych (ok. 6 osobowych)
mapa ewidencyjna terenu w formacie A2 (1 sztuka na każdy stolik) ortofotomapa, zdjęcie lotnicze w formacie A2 (1 sztuka na każdy stolik) matryca (ryc. 2), na której były wpisywane problemy i potrzeby (1 sztuka na każdy stolik) pisaki dwóch lub trzech kolorów (czerwony, zielony, czarny) po jednym na grupę Rycina 2. Matryca problemów, potrzeb i dylematów planistycznych wykorzystana podczas warsztatu 1
Wyniki warsztatu 1 Podczas pierwszego warsztatu skoncentrowano uwagę uczestników na identyfikacji głównych problemów przestrzennych oraz potrzeb miejscowej społeczności. Ponadto, podjęto próbę wypracowania zdania na temat kluczowych dylematów planistycznych obszaru opracowania. W pierwszej części prac diagnostycznych każda z grup miała za zadanie wyodrębnić pięć głównych problemów obszarów opracowania. Jak już wcześniej wspomniano podczas warsztatów pracowały trzy grupy, które tworzyło w sumie 2 osób (fot. 1). Fotografia 1. Grupy robocze podczas warsztatu 1 Problemy sformułowane przez trzy grupy robocze zebrano w tabeli 1. Zamieszczono także w tabeli liczbę punktów przyznanych danemu problemowi przez uczestników. Pierwszym, najczęściej dostrzeganym problemem był układ drogowy obszaru opracowania. Mieszkańcy terenu wskazywali na istnienie nieformalnych dróg, których sytuację należałoby uporządkować. Podnoszono także stan techniczny istniejącej infrastruktury i konieczność jej modernizacji. Kolejnym podnoszonym problemem było zagospodarowanie pasa zieleni między blokami a drogą wojewódzką. Jedną z propozycji, która spotkała się dużym pozytywnym odzewem było stworzenie lokalnej przestrzeni publicznej zawierającej altanę, wiatę oraz miejsca do siedzenia. Innym podnoszonym problemem była sytuacja parkingowa terenu, w tym
zarówno dotycząca parkingów otwartych jak i garaży (kolejny przykład nieuregulowanej kwestii w sensie prawnym pomiędzy osobami fizycznymi właścicielami mieszkań oraz właścicielem terenu, na którym stoi część garaży, tj. Agencją Nieruchomości Rolnych). Część osób wskazywała także konieczność budowy nowych garaży. Jako problem zostały także wskazane tzw. dostawki do istniejących garaży, które pełnią różnego rodzaju funkcje. Można je zbiorczo określić mianem obiektów gospodarczych. Tabela 1. Problemy sformułowane przez trzy grupy robocze podczas warsztatu 1. Liczba przyznanych Problem punktów Uporządkować pod względem urbanistycznym istniejącą infrastrukturę drogową i poprawić stan techniczny dróg wewnętrznych i osiedlowych Stworzyć miejsce rekreacji altana, wiata w pasie zieleni przed blokami 6 8 Brak zorganizowanych miejsc parkingowych 4 Dostawki do budynków gospodarczych/garażowych 4 Przeznaczenie terenu działki rolnej na dom seniora (potrzeby osób starszych) 3 Uporządkować miejsca na garaże szeregowe ujednolicone 3 Teren objęty działką 26/2 przeznaczyć na budownictwo wielorodzinne z usługami nieuciążliwymi Poprawić zagospodarowanie terenu zieleni pomiędzy DW a blokami. Układ parkowy (siłownia) Teren istniejących garaży - umożliwić przejęcie istniejącym użytkownikom oraz umożliwić ich przebudowę lub remont Poprawić zabudowę istniejącego terenu pałacowo-parkowego i poprawa istniejącego drzewostanu (selekcja) 2 2 1 1 Brak możliwości realizacji zabudowy na terenach ogródków działkowych 1 Potrzeba budowy kolejnych garaży 1 Umożliwić realizację zabudowy o funkcji mieszkaniowo-rekreacyjnej na działkach pełniących dotychczas funkcję działek ogródkowych Brak terenów dla młodzieży
Inne wskazane problemy dotyczyły zagospodarowania wolnej przestrzeni (obecnie użytkowanej rolniczo) obok bloków, która aktualnie należy do Agencji Nieruchomości Rolnych. Padały przy tym propozycje wprowadzenia na ten obszar konkretnych funkcji (dom seniora, budownictwo wielorodzinne z usługami nieuciążliwymi, zabudowa o funkcji mieszkanioworekreacyjnej). Jednym ze wskazanych problemów był także brak przestrzeni dla młodzieży. Zagadnieniem poruszonym podczas pierwszego warsztatu był także teren ogródków działkowych. Wskazano, jako problem, brak możliwości lokalizacji zabudowy w tym terenie. Tabela 2. Stosunek poszczególnych grup warsztatowych do czterech kluczowych dylematów obszaru opracowania Pytanie Grupa 1 1. Czy Państwa zdaniem pas między drogą a blokami powinien być zadrzewiony tak jak jest to obecnie? Poprawić zadrzewienie aby stanowiło ekran dźwiękochłonny przy drodze wojewódzkiej 2. Czy Państwa zdaniem tereny garaży i budynków gospodarczych za blokami powinny zostać zachowane w obecnym kształcie? Jeżeli nie, to jak powinien się ten teren zmienić? Teren pod garaże umożliwić przekazanie dotychczasowym użytkownikom z jednoczesną poprawą wyglądu architektonicznego 3. Czy Państwa zdaniem tereny ogródków powinny w dalszej przyszłości zmienić się na tereny budowlane, pozostać ogródkami, czy przyjąć jeszcze jakieś inne funkcje? Winny zmienić się na tereny zabudowy z jednoczesną możliwą zabudową rekreacyjno-mieszkaniową 4. Czy władze powinny starać się o zagospodarowanie wolnego terenu obok bloków i ogródków działkowych na cele sportowo-rekreacyjne? Tak, lecz pod budownictwo wielorodzinne 2 Tak, wycisza hałas drogi wojewódzkiej Należy uporządkować tereny Powinny zostać ogródkami Tak, powinny 3 Funkcja parku Nie, ujednolicona zabudowa Pozostać ogródkami Blok mieszkalny i dom dziennego pobytu Kolejnym zadaniem każdej z grup roboczych była odpowiedź na cztery pytania stanowiące kluczowe dylematy przestrzenne obszaru opracowania. Odpowiedzi grup przedstawiono w tabeli 2. Ich podsumowanie można określić w następujący sposób: 1. Czy Państwa zdaniem pas między drogą a blokami powinien być zadrzewiony tak jak jest to obecnie? Na to pytanie mieszkańcy udzielili w zasadzie bez wyjątku odpowiedzi pozytywnej. Padły jednak propozycje, by obszar ten urozmaicić wprowadzając dodatkowe funkcje o charakterze rekreacyjnym lub możliwość lokalizacji na tym terenie małej przestrzeni publicznej. Funkcja parkowa, wskazana przez grupę trzecią, także zakładała status przestrzeni publicznej dla tego terenu (alejki, możliwość spacerów). Wszelkie, inne niż przyrodnicze funkcje
tego obszaru muszą jednak zakładać wprowadzenie zwartej, wysokiej zieleni izolacyjnej od strony drogi wojewódzkiej. 2. Czy Państwa zdaniem tereny garaży i budynków gospodarczych za blokami powinny zostać zachowane w obecnym kształcie? Jeżeli nie, to jak powinien się ten teren zmienić? W przypadku terenu garaży opinia jest bardziej zróżnicowania. Opinie są różne w zależności od tego, do którego konkretnie fragmentu przestrzeni mieszkańcy się ustosunkowują. Nie ma raczej wątpliwości co do garaży zlokalizowanych na działce 38/16, tzn. mieszkańcy nie dość zgodnie widzą konieczność ich pozostawienia (a nawet rozbudowy) jedynym problemem wymagającym rozwiązania jest sytuacja własnościowa tego terenu (jest on aktualnie własnością Agencji Nieruchomości Rolnych). Nieco bardziej zróżnicowany pogląd dotyczy pozostałych zabudowań gospodarczych. Część mieszkańców widzi konieczność uporządkowania tego terenu, inni z kolei takiej konieczności nie widzą. Raczej zupełnie nieobecnym pomysłem jest likwidacji zabudowań gospodarczych za blokami mieszkalnymi. 3. Czy Państwa zdaniem tereny ogródków powinny w dalszej przyszłości zmienić się na tereny budowlane, pozostać ogródkami, czy przyjąć jeszcze jakieś inne funkcje? W przypadku ogródków działkowych dwie grupy opowiedziały się jednoznacznie za pozostawieniem na tym terenie funkcji ogródków działkowych. Jedna grupa bardziej śmiało artykułowała pomysł wprowadzenia na ten obszar zabudowy. 4. Czy władze powinny starać się o zagospodarowanie wolnego terenu obok bloków i ogródków działkowych na cele sportowo-rekreacyjne? W tym przypadku odpowiedź jest dość zgodna, tzn. wszystkie grupy pozytywnie ustosunkowały się do możliwości przejęcia przez gminę działki nr 26/2, która jest obecnie własnością Agencji Nieruchomości Rolnych, a może stanowić potencjał dla rozwoju tego terenu. Poszczególne grupy i mieszkańcy je tworzący różnią się jednak co do funkcji, jaką ten teren może pełnić. Padały podczas warsztatów propozycje zabudowy mieszkaniowej, przestrzeni rekreacyjnej oraz usługowej. Temat ten wymaga zatem dalszych uzgodnień i konsultacji. W ostatniej części matrycy każda z grup wyodrębniała potrzeby miejscowej społeczności, które mogłyby zostać przynajmniej w części zaspokojone poprzez uchwalenie i realizację ustaleń planistycznych. Wskazane potrzeby, wraz z nadaną przez uczestników warsztatu rangą, zawarto w tabeli 3. Widać w niej wyraźnie, że ponownie często wskazaną potrzebą jest brak miejsc parkingowych. Mieszkańcy korzystają w większości z parkingów otwartych przed blokiem, artykułowana była przez nich konieczność rozbudowy i zwiększenia liczby garaży. Potrzebą wskazywaną przez mieszkańców jest także lokalizacja na obszarze zagospodarowanej i dobrze zaaranżowanej przestrzeni publicznej. Podczas prac wspomniano o
altanie, miejscu na ognisko, ławkach, stołach. Miejsce to mogłoby być zlokalizowane pomiędzy blokami a drogą wojewódzką. Podczas warsztatu pojawiła się także potrzeba wprowadzenia na ten teren funkcji usługowej (sklepu, małego dyskontu). Tego rodzaju funkcje komercyjne muszą mieć pokrycie w zainteresowaniu inwestorów, warto jednak przemyśleć rezerwę terenu na funkcję handlową z uwagi na sąsiedztwo dość ruchliwej drogi wojewódzkiej. Jedną z potrzeb, które były wskazywane jest także poprawa bezpieczeństwa na przejściu dla pieszych przez drogę wojewódzką. Część osób powtórzyła także wspomniany wcześniej problem układu drogowego na terenie opracowania i konieczność uporządkowania sytuacji geodezyjnej i własnościowej w tej kwestii. Padła także propozycja wprowadzenia możliwości scalania nieruchomości, szczególnie tych, które mają niewielkie rozmiary. Tabela 3. Potrzeby miejscowej społeczności zidentyfikowane przez trzy grupy robocze podczas warsztatu 1. Potrzeby Ranga Miejsce na parkingi samochodowe na terenie osiedla mieszkaniowego 11 Organizacja strefy integracyjnej (altana, ognisko, ławy, stoły) 9 Mały dyskont (Dino, ABC) 4 Potrzeba poprawy bezpieczeństwa (przejście dla pieszych przez DW) 3 Brakuje zorganizowanego układu komunikacyjnego 2 Tereny ogólnodostępne dla dzieci, młodzieży, dorosłych 1 Możliwość scalania i dzielenia działek ogródkowych 1 Garaże jako funkcja uzupełniająca do zabudowy wielorodzinnej na działce 26/2 Umożliwić przekształcenie budynków gospodarczych na budynki garażowe z możliwością przebudowy (powiększenia) z zachowaniem barier architektonicznych Na terenie zadrzewionym przed budynkami wyznaczyć miejsce na rekreację Zaplecze sanitarne na potrzeby działek ogródkowych i terenów rekreacyjnych Blok mieszkalny mieszkanie +