XXVI Ogólnopolski Konkurs Chmiczny Politchniki Śląskij dla młodziży szkół śrdnich Wydział Chmiczny, Polski Towarzystwo Chmiczn Gliwic, 3 marca 2018 Nazwisko... Imię... Szkoła (płna nazwa, mijscowość):......klasa... Imię i nazwisko nauczycila...... Numr startowy Część pismna Sponsorzy Tala liczy punktów 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Suma Uwaga! W razi raku rozwiązania jakigoś zadania, wpisz 0 w odpowidnij ruryc talki znajdującj się powyżj. Na rozwiązani wszystkich zadań masz 120 minut i moższ w tym czasi zdoyć 100 punktów.
Zadani 1 (8 pkt.) autor: Nikodm Kuźnik Kwas rozmarynowy jst jdnym z związków, który nadaj charaktrystyczny zapach roślini, od którj irz nazwę. Ocń czy poniższ stwirdznia są prawdzi czy tż fałszyw otaczając kółkim odpowidni okrślni "Prawda" lu "Fałsz". Kwas rozmarynowy jst tż fnolm Prawda Fałsz Jst to związk achiralny Prawda Fałsz Ma wiązani podwójn o konfiguracji cis Prawda Fałsz Każda jgo cząstczka ma 16 atomów tlnu Prawda Fałsz Jst zarazm strm, a jgo hydroliza prowadzi do dwóch produktów, któr tż są kwasami karoksylowymi Prawda Fałsz Moż przyłączyć co najmnij dwa atomy romu Prawda Fałsz Ni moż ulgać rakcji nitrowania Prawda Fałsz Moż tworzyć wiązania wodorow Prawda Fałsz Zadani 2 (12 pkt.) autor: Mariusz Zalwski Bnzn jst jdnym z najważnijszych rozpuszczalników oraz surowcm do syntzy chmicznj. Na podstawi przdstawionych informacji podaj wzory strukturaln sustancji a-h. 1) Produkt c jst ktonm, natomiast używa się m.in. do produkcji kwasu actylosalicylowgo i żywic. Jgo wodny roztwór ył stosowany jst jako środk odkażający. 2) Związk d jst pochodną kwasu niorganiczngo oraz używa się go do produkcji dtrgntów. 3) Do produkcji oraz polimru wytwarzango w największj ilości na świci używa się tgo samgo sustratu (h), 4) Z związku f wytwarza się polimr używany do produkcji styropianu, 5) Produkt g ma charaktr zasadowy oraz cimnij na powitrzu.
Zadani 3 (10 pkt.) autor: Piotr Latos Procs Clausa jst końcowym tapm szroko stosowanym w typowych mtodach oczyszczania zasiarczonych surowców chmicznych i paliw. Polga on na utlnianiu siarkowodoru do wolnj siarki. W procsi tym wyróżnia się dwa tapy. Pirwszy z nich to procs trmiczngo spalania gazu ogatgo w H 2 S (>60% oj.) w powitrzu przigający w tmpraturz 1000-1400 C. W tym tapi przragowuj wyłączni 1/3 siarkowodoru do tlnku siarki(iv). W koljnym tapi niprzragowany siarkowodór raguj z tlnkim siarki(iv) tworząc siarkę. Napisz równania rakcji zachodzących procsów oraz olicz il otrzyma się surowj siarki w ciągu 2 godzin oczyszczania gazu koksowniczgo jżli wiadomo, ż zawartość masowa siarki w gazi koksowniczym przd oczyszcznim wynosi 1% (masowych) przpływ ojętościowy gazu wynosi 700 m 3 /h (gęstość gazu 0,5 kg/m 3 ), stopiń usunięcia siarki wynosi 99% a czystość otrzymanj siarki wynosi 99,5%. Zadani 4 (10 pkt.) autor: Agata Jakóik-Kolon Młody chmik postanowił przygotować kilka roztworów potrznych mu do doświadczń w związku z tym: 1. rozpuścił 250 mg chlorku aru w 100 g wody; 2. rozpuścił 0,250 g azotanu(v) sodu w koli na 100 ml po czym dopłnił wodą dminralizowaną do krski 3. rozpuścił 0,01 mola azotanu(v) midzi(ii) w 200 ml 0,1 M azotanu sodu 4. rozpuścił 43,0 g siarczanu potasu w koli na 1 l po czym dopłnił wodą dminralizowaną do krski 5. Z 0,1M roztworu chlorku kadmu odpiptował 15 ml roztworu po czym zmiszał z 15 ml roztworu nr 1 i dodał 220 g wody dminralizowanj. Plany chmika ulgły jdnak zmianom i zmuszony ył zutylizować przygotowan roztwory. Czy po zlaniu roztworów do koly na 5 l, uzupłniniu jj do krski a następni przsączniu i 10 krotnym rozcińczniu można lgalni wylać roztwór do ścików? Jżli ni, podaj pirwiastki lu jony, których stężni zostani przkroczon. Rozporządzni Ministra Środowiska z dnia 28 stycznia 2009 r. zminiając rozporządzni w sprawi warunków, jaki nalży spłnić przy wprowadzaniu ścików do wód lu do zimi, oraz w sprawi sustancji szczgólni szkodliwych dla środowiska wodngo, podaj następując dopuszczaln limity: Ba 2 mg/l, Cl - 1000 mg/l, NO 3-30 mg/l (w przliczniu na azot) Na 800 mg/l, K 80 mg/l, Cu 0,5 mg/l, SO 4 2-500 mg/l, Cd 0,2 mg/l M Ba = 137; M Cl = 35,5; M N = 14; M O = 16; M Na = 23; M Cu = 63,5; M S = 32; M Cd = 112,4; M K = 39; [g/mol] Zadani 5 (9 pkt.) autor: Tomasz Krawczyk Spktroskopia magntyczngo rzonansu jądrowgo wodoru ( 1 H NMR) jst jdną z tchnik szroko stosowanych w chmii organicznj. Pozwala ona m.in. na rozróżnini jądr wodoru oraz okrślni ich względnj zawartości w próc. W clu okrślnia wydajności procsu pokazango na poniższym schmaci zarjstrowano widmo 1 H NMR miszaniny porakcyjnj. Stwirdzono, ż stosunk liczy atomów wodoru H***:H**:H* wynosi 0,2 : 1,58 : 0,35. Zakładając, ż w miszanini ni ma innych produktów uocznych olicz: 1) Wydajność syntzy tlnku styrnu z styrnu 2) Wydajność syntzy węglanu styrnu z tlnku styrnu 3) Wydajność syntzy węglanu styrnu z styrnu Wydajność = stosunk ilości sustratu jaka przragowała do dango produktu do początkowj ilości tgo sustratu.
Zadani 6 (12 pkt.) autor: Macij Gont Oliczyć ph 0,1 M roztworu węglanu sodu, przz który przpuszczano siarkowodór aż do momntu, gdy całkowit stężni siarczków wyniosło 0,02 M. Można przyjąć, ż ojętość roztworu ni ulgła zmiani oraz ż z roztworu ni uwalniał się dwutlnk węgla. Stał dysocjacji kwasu węglowgo: 2 [ HCO3 ][H ] 6,35 [CO3 ][H ] 10,33 10 10 2 3 CO2( aq) ] [HCO3 ] [H CO Stał dysocjacji kwasu siarkowodorowgo: 2 [ HS ][H ] 7,02 [S ][H ] 18 10 10 [H2S( aq) ] [HS ] Zadani 7 (12 pkt.) autor: Tomasz Krawczyk Przprowadzono srię rakcji chmicznych zgodni z poniższym schmatm. Po każdym tapi wydzilono główny produkt i wykonano różnorodn analizy spktroskopow, pozwalając na uzyskani informacji o masi cząstczkowj i grupach funkcyjnych, jaki posiadają powstając produkty. Na podstawi podanych informacji zidntyfikuj poszczgóln sustancj A-D. M H =1; M C =12; M N =14; M O =16; M Br =79,9 [g/mol]. Sustancja A jst alknm trminalnym (wiązani podwójn położon w krańcowj pozycji) i zawira następując ugrupowania: CH 2 =CH-, dwi różn CH 3, CH 2, CH. Sustancja B zwira jdn atom romu i ma masę molową około 165 g/mol. Sustancja C jst alifatycznym kwasm karoksylowym. Sustancja D zawira dwi grupy CH 3, dwa różn trzciorzędow atomy węgla (jdn połączony z atomm tlnu), jdną grupę C=O oraz sidm grup CH 2 (w tym dwi pary idntycznych chmiczni). Jdna z grup CH 2 jst połączona z atomm węgla grupy C=O. A B C D
Zadani 8 (10 pkt.) (za każdą sustancję 1 pkt, za stchiomtrię rakcji 1 pkt) autor: Tomasz Krawczyk Na schmaci pokazano 5 równań stchiomtrycznych rakcji, zachodzących w trakci otrzymywania jdngo z najważnijszych surowców w syntzi chmicznj (d). Zidntyfikuj sustancj a-g oraz doirz współczynniki stchiomtryczn widząc, ż: a jst surowcm kopalnym, d, f są pirwiastkami, rakcja odwrotna do 1 służy do usunięcia rsztk c, który stanowi truciznę wilu katalizatorów, rakcja 4 jst rakcją dysproporcjonowania i ni jst pożądana w tym procsi, rakcja 5 służy do oczyszczania struminia produktu d mtodą asorpcji. 1 1 a a c c g 1 1 1 1 c 1 d (1) d (2) d (3) f (4) 2 KHCO 3 (5)
Zadani 9 (8 pkt.) (1 pkt za każd 3 hasła 1 pkt za hasło główn 1 pkt za dfinicję1 za wszystki 8 hasł) Rozwiąż krzyżówkę i podaj dfinicję hasła główngo autor: Anna Szlwicka 1. Zalicza się do nich m.in. glukoza, ryoza lu mannoza. 2. Posiada zawsz tą samą liczę protonów, różni się liczą nutronów w jądrz. 3. Związki chmiczn pirwiastków 17 grupy układu okrsowgo. 4. Jdna z rodzajów izomrii, w którj stosowan oznacznia pochodzą z języka nimickigo. 5. Związk chmiczny o wzorz Na 2 B 4 O 7. 6. Np. wytworzni się patyny na powłoc midzianj. 7. Tmpratura. tmpratura, w którj napięci powirzchniow ciczy dąży do zra. 8. Sustrat do polimryzacji. 9. Jdn z najprostszych przyrządów w kształci naczynia do wyznaczania gęstości ciczy. 10. Produkt witrznia glinokrzmianów, składnik kaolinów, podstawowy surowic przmysłu cramiki szlachtnj. 11. Miara asorpcji prominiowania, powiązana z prawm Lamrta-Bra. 12. Matriał węglowy, jgo struktura przypomina nanoplastr miodu o jdnoatomowj gruości. 13. Jdn z lantanowców, jgo łacińską nazwę można tłumaczyć jako nowy liźniak. 14... optyczna zdolność niktórych cząstczk do skręcania płaszczyzny polaryzacji światła spolaryzowango. 15. Ccha cząstczki wynikająca z asymtrii udowy i różnic w lktroujmności tworzących ją pirwiastków. 11 14 15 1. 2 3. 4.. 5 6.. 7 8. 9 10. 12 13 HASŁO:.. polga na... Zadani 10 (9 pkt.) autor: Nikodm Kuźnik Tchnika rzonansu magntyczngo (MRI) polga na analizi atomów wodoru 1 H ocnych w organizmach żywych. a) Podaj przykłady dwóch związków chmicznych zawartych w organizmach, w których można znalźć tn atom... ) Jaki siln pol wykorzystują tomografy MRI?.