Dane i algorytmy obliczeń

D O D A T E K B Dane i algorytmy obliczeń Dowiesz się o: Sposobie wykorzystywania w programie wprowadzonych danych Metodach obliczania umorzeń Szczególnych przypadkach w aktualizacji wartości Zastosowanych ograniczeniach podatkowych Sposobie uwzględniania ulg inwestycyjnych

194 Dodatek B Firma W czasie wykorzystywania programu ŚRODKI TRWAŁE należy zdawać sobie sprawę, że wprowadzone dane mają wpływ na działanie programu. W tej części podręcznika przedstawione zostaną ogólne informacje dotyczące wykorzystywania przez program wprowadzonych danych. W czasie zakładania i modyfikacji danych firmy wprowadzonych zostaje wiele danych informacyjnych jednoznacznie identyfikujących firmę. Są one wykorzystywane przy tworzeniu dokumentów w programie, dla wypełnienia w nich pozycji opisujących Twoją firmę. W języku raportów wykorzystywanym do tworzenia raportów, w strukturze zagregowanej InfoFirma znajduje się rekord Firma przechowujący informację o aktualnie wybranej firmie. Jeżeli posiadasz umiejętności pozwalające na samodzielne tworzenie raportów, więcej informacji znajdziesz w pliku pomocy do języka raportów, dostarczonym wraz z programem. Pamiętaj, że informacje wprowadzane przy zakładaniu firmy i modyfikacji jej danych znajdą się na wydrukach dokumentów tworzonych w programie. Środek trwały Wprowadzając do ewidencji środek trwały, wypełniasz pola, które w czasie wykonywania kolejnych operacji w programie wykorzystywane są do identyfikacji środka oraz wykonywania obliczeń dokumentujących proces jego użytkowania. Scharakteryzujemy teraz znaczenie niektórych istotnych pól wypełnianych przy wprowadzaniu danych kolejnego środka, znajdujących się w oknie Szybkie wprowadzanie i kolejnych panelach okna Środek trwały. Daty Data wprowadzona w polu Data zakupu określa na potrzeby programu moment zakupu środka trwałego. W programie data ta jest wykorzystywana podczas aktualizacji wartości środków trwałych, umożliwiając automatyzację doboru współczynnika aktualizacji na podstawie tabel. Elementem uzupełniającym tę informację jest część panelu Konta, w oknie Środek trwały, zatytułowana DOKUMENTY ZAKUPU, w której możliwe jest ewidencjonowanie dokumentów związanych ze środkiem trwałym. Wprowadzone w tym miejscu daty i nazwy dokumentów nie są wykorzystywane do obliczeń, ale mogą ułatwić analizowanie zdarzeń związanych ze środkiem. Data w polu Data przyjęcia do użytkowania określa, kiedy środek został przyjęty do wykorzystywania w działalności firmy. W programie data ta określa, że od początku następnego miesiąca powinien rozpocząć się proces amortyzacji środka (tylko dla środków, które podlegają amortyzacji według jednej z dostępnych w programie metod obliczeń).

Dane i algorytmy obliczeń 195 Data wprowadzana w polu Data rozpoczęcia amortyzacji środka w programie panelu Historia ma zastosowanie wyłącznie do środków trwałych, które były wcześniej amortyzowane w firmie poza programem ŚRODKI TRWAŁE. Data ta określa moment rozpoczęcia obliczeń odpisów amortyzacyjnych z wykorzystaniem programu. Pole Data rozpoczęcia amortyzacji środka w programie i następujące po niej pola panelu Historia należy wypełniać wyłącznie w przypadku wprowadzanego do programu środka, którego wcześniejsza amortyzacja w firmie była dokumentowana przy pomocy innych rodzajów ewidencji. Wartości środka W polu Wartość początkowa panelu Stawki opisu środka, wprowadzona powinna być podana cena zakupu środka. Program automatycznie podpowiada tę samą liczbę w polu Wartość po przeszacowaniach. Jeżeli jest ona nieprawdziwa, np. po podwyższeniu wartości środka przed rozpoczęciem procesu użytkowania, należy zmienić wartość w polu Wartość po przeszacowaniach. Wprowadzona w polu Wartość po przeszacowaniach liczba odpowiada wartości początkowej środka na dzień rozpoczęcia obliczeń w programie, tzn. z uwzględnieniem wszystkich dokonanych wcześniej aktualizacji i zmian wartości tego środka. Dla środka nowo zakupionego jest ona równa wartości początkowej. Jeżeli z jakichkolwiek powodów część wartości środka nie powinna podlegać umarzaniu, należy tę kwotę wpisać w polu Kwota nie amortyzowana. Po wpisaniu jakiejkolwiek wartości w tym polu uaktywni się znajdujące się poniżej pole wyboru...nie zmniejsza um. rocznego. Zaznaczenie tego pola wyboru zmienia sposób naliczania wartości kolejnych kwot umorzeń. Jeżeli pole wyboru...nie zmniejsza um. rocznego nie jest zaznaczone program przyjmuje do obliczeń kolejnych kwot umorzeń różnicę między liczbami z pól Wartość po przeszacowaniach oraz Kwota nie amortyzowana. W przeciwnym przypadku kwoty umorzeń są liczone od zawartości pola Wartość po przeszacowaniach. Przyjęte w ten sposób kwoty stanowiące podstawę do obliczeń oznaczają, że zaznaczenie pola wyboru...nie zmniejsza um. rocznego skraca czas amortyzacji środka i jest ona dokonywana wyższymi kwotami miesięcznych umorzeń. W przeciwnym przypadku amortyzacja jest dokonywana niższymi kwotami umorzeń miesięcznym przez dłuższy czas. Oczywiście sumy kwot umorzeń za cały okres są w obu przypadkach takie same. Parametry procesu amortyzacji Metodę obliczeń, która powinna być zastosowana w procesie amortyzacji środka trwałego, należy wybrać z opuszczanego pola listy Typ amortyzacji. Dostępne są następujące metody obliczeń:

196 Dodatek B Liniowa Degresywna Jednorazowa Indywidualna Dodatkowo w tym polu możliwy jest wybór pozycji Nie podlega amortyzacji dla środków, które podlegają tylko ewidencji w programie bez obliczania umorzeń. Kolejnymi parametrami definiującymi proces amortyzacji są wartość rocznej stawki amortyzacyjnej wprowadzana w polu Stopa procentowa oraz wartość mnożnika wprowadzana w polu Współczynnik modyfikujący. Wartości wprowadzane w tych polach i zakres ich zmian powinny być zgodne z rozporządzenia Ministra Finansów. Wartości w tych polach powinny być również zgodne, w ramach określonych powyższymi przepisami, z zaplanowanym w firmie sposobem użytkowania środka. Mają one sens tylko do obliczeń metodą liniową i degresywną, gdy kolejne kwoty umorzeń są wyliczane w programie. Do obliczeń w programie przyjmowana jest rzeczywista wartość stawki amortyzacyjnej, stanowiąca iloczyn wartości z pól Stopa procentowa i Współczynnik modyfikujący. Jeżeli środek trwały ma odmienną amortyzację podatkową, pola te należy wypełnić oddzielnie dla każdej z części panelu Stawki podzielonego przyciskiem polecenia Oddzielna amortyzacja podatkowa. Jeżeli środek trwały jest użytkowany sezonowo, należy w panelu Amortyzacja wybrać przycisk polecenia Pokaż miesiące i w otwartej ramce Środek jest używany w następujących miesiącach zaznaczyć pola wyboru z numerami miesięcy, w których ma być przeprowadzona amortyzacja. Po wprowadzeniu środka program zaznacza wszystkie miesiące roku kalendarzowego. Operacja ta powinna być przeprowadzona przed dokonaniem pierwszego umorzenia środka trwałego w programie. Jeżeli wartość środka trwałego jest mniejsza od określonej w aktualnych przepisach, należy zaznaczyć pole wyboru Wyposażenie (środek niskocenowy) panelu Nazwa. Środek ten może być umorzony jednorazowo po wybraniu z opuszczanego pola listy Typ amortyzacji pozycji Jednorazowa, w przeciwnym wypadku będzie podlegał procesowi amortyzacji zgodnie ze zdefiniowanymi parametrami. Miesiąc przeprowadzenia takiej jednorazowej amortyzacji środka powinien być ustawiony w panelu Umorzenia jednorazowe gałęzi Parametry globalne ustawień programu. Określenie sposobu księgowań W panelu Konta okna Środek trwały możliwie jest określenie informacji definiujących strukturę sposobu księgowania środka i jego umorzeń oraz przesyłania informacji do programu FINANSE I KSIĘGOWOŚĆ.

Dane i algorytmy obliczeń 197 W polu Konto środka trwałego można wybrać spośród zdefiniowanych na Liście kont w ustawieniach programu numer konta, na którym jest zaksięgowany środek trwały. Numer ten nie musi być zgodny z wykorzystywanym w programie finansowoksięgowym, ale przy współpracy z tego typu programem należy używać zgodnych numerów kont lub zdefiniować mechanizm konwersji. Standardowo są to konta z grupy 010 x. W polu Konto umorzeń można wybrać spośród zdefiniowanych na Liście kont w ustawieniach programu numer konta, na którym będzie księgowana kwota umorzeń. Numer ten nie musi być zgodny z wykorzystywanym w programie finansowoksięgowym, ale przy współpracy z tego typu programem należy używać zgodnych numerów kont lub zdefiniować mechanizm konwersji. Standardowo są to konta z grupy 070 x. Jeżeli w ustawieniach programu zostały zdefiniowane dla firmy wzorce księgowań, to z opuszczanego pola listy Wzorzec księgowania można wybrać wzorzec księgowania definiujący dokładnie sposób rozksięgowania umorzeń na konta przeciwstawne. Jeżeli środek trwały ma odmienną amortyzację podatkową, to w panelu Konta dostępne są pola kont dla amortyzacji podatkowej. W polu Konto umorzeń można wybrać spośród zdefiniowanych na Liście kont w ustawieniach programu numer konta, na którym będzie księgowana kwota umorzeń podatkowych. Numer ten nie musi być zgodny z wykorzystywanym w programie finansowo-księgowym, ale przy współpracy z tego typu programem należy używać zgodnych numerów kont lub zdefiniować mechanizm konwersji. Natomiast w polu Konto różnicy można wybrać spośród zdefiniowanych na Liście kont w ustawieniach programu numer konta, na którym będzie księgowana kwota różnicy pomiędzy umorzenie podatkowym i bilansowym. Oczywiście w tym przypadku nie należy wskazywać numeru konta umorzeń bilansowych. Natomiast w polu Um. poza kosztami można wybrać spośród zdefiniowanych na Liście kont w ustawieniach programu numer konta, na którym będą księgowane kwoty ulg inwestycyjnych i refundacji. Informacje porządkowe Wpisanie w polu KŚT numeru z Klasyfikacji Środków Trwałych, ułatwi w czasie wykorzystywania programu automatyzację wyboru odpowiednich wartości do wykonywania operacji, jeżeli kryterium wyboru do tworzenia raportów, aktualizacji, itp. będzie numer w KŚT. Możliwe jest wybranie numeru z istniejącej w bazie programu tabeli KŚT. Wybranie numeru KŚT lub wpisanie w polu numeru spowoduje, że program będzie podpowiadał wartość stopy procentowej dla wprowadzanego środka.

198 Dodatek B Wprowadzanie środków trwałych będących w trakcie amortyzacji Program ŚRODKI TRWAŁE posiada możliwość ewidencjonowania procesu dalszego użytkowania środków trwałych amortyzowanych w firmie przed rozpoczęciem pracy z programem. Aby można było włączyć do programu środki trwałe zamortyzowane tylko w pewnej części, należy wypełnić wartościami pola panelu Historia. Wypełnij ten panel tylko wtedy, gdy posiadasz środki trwałe, które były umarzane przed ich wprowadzeniem do programu ŚRODKI TRWAŁE. Wprowadzane dane powinny być zgodne ze stanem na dzień wprowadzony w polu Data rozpoczęcia amortyzacji środka w programie. Pola dotyczące kwot umorzeń degresywnych należy wypełniać tylko dla środków trwałych amortyzowanych metodą degresywną. Po wprowadzeniu danych w panelu Historia, program rozpocznie dalsze obliczenia z uwzględnieniem wyników dotychczasowych obliczeń poza programem. Metody wyliczania umorzeń w programie Program ŚRODKI TRWAŁE umożliwia: ewidencjonowanie środka trwałego bez amortyzowania jednorazowe umorzenie środka trwałego naliczanie kwot umorzeń metodą liniową naliczanie kwot umorzeń metodą degresywną ręczne wpisywanie kwot umorzeń miesięcznych. Program umożliwia również naliczanie umorzeń dla środków trwałych używanych tylko sezonowo. Ponadto możliwe jest dołączanie środków wcześniej amortyzowanych i określanie kont umorzeń. Ustawa o rachunkowości wymaga prowadzenia amortyzacji w sposób umożliwiający zestawianie sprawozdań finansowych dla potrzeb podatkowych i finansowych przedsiębiorstwa. W programie prowadzone jest więc równoczesne naliczanie kwot umorzeń dla amortyzacji podatkowej i bilansowej oraz różnicy pomiędzy nimi. Ewidencjonowanie środka trwałego bez amortyzowania Jeżeli środek trwały ma być jedynie ewidencjonowany w programie, bez późniejszego prowadzenia jego amortyzacji, należy w czasie wprowadzania jego danych wybrać z opuszczanego pola listy Typ amortyzacji pozycję Nie podlega amortyzacji.

Dane i algorytmy obliczeń 199 Jednorazowe wprowadzenie środka trwałego w koszty Jeżeli wprowadzany do ewidencji środek trwały spełnia warunki określone w przepisach, możesz go wprowadzić jednorazowo w koszty, przez wybranie z opuszczanego pola listy Typ amortyzacji pozycji Jednorazowo w koszty. Określenie miesiąca, w którym wartość środka trwałego jest wprowadzana w koszty działalności firmy, następuje przez wybranie odpowiedniej opcji w ustawieniach programu (panel Umorzenia jednorazowe). Naliczanie kwot umorzeń metodą liniową Dokonując wyboru metody liniowej przyjmujesz założenie, że dany środek trwały w czasie jego eksploatacji będzie zużywał się równomiernie. Stawki odpisów podatkowych będą tu więc stałe, niezmienne w czasie. Decyzję o wybraniu tej metody naliczenia umorzeń dla wprowadzanego do ewidencji środka trwałego podejmujesz, wybierając w panelu Stawki okna formularza środka trwałego pozycję Liniowa z opuszczanego pola listy Typ amortyzacji. Naliczanie kwot umorzeń metodą degresywna Amortyzacja degresywna umożliwia nierównomierne rozłożenie kwot stawki amortyzacyjnej wybranego środka trwałego w czasie jego eksploatacji. W pierwszych latach używania naliczane są wyższe stawki, a w miarę upływu czasu odpisy amortyzacyjne maleją. Począwszy od roku, kiedy kwota amortyzacji degresywnej zrówna się z kwotą amortyzacji liniowej lub roku następnego - zależnie od ustawień w panelu Amortyzacja degresywna - program rozpoczyna naliczanie odpisów według metody liniowej. Pojęcie granicy między latami dla potrzeb tej metody umarzania wartości środka trwałego możesz zdefiniować w ustawieniach programu ŚRODKI TRWAŁE (panel Amortyzacja degresywna): na początek roku podatkowego po upływie kolejnego roku od daty rozpoczęcia użytkowania. Jeśli stosujesz amortyzację typu degresywnego, wówczas musisz przeprowadzać amortyzację co miesiąc. Jeżeli nie wykonasz tej operacji, program może naliczyć kwotę mniejszą niż dopuszczona przez przepisy. Kwoty umorzeń w metodzie indywidualnej Amortyzacja metodą indywidualną polega na tym, że zamiast automatycznego wyznaczenia planu amortyzacji, użytkownik uzyskuje możliwość wprowadzenia dowolnych kwot umorzeń w kolejnych miesiącach roku.

200 Dodatek B Zaokrąglenia powstające przy wyliczaniu umorzeń Przykład W programie ŚRODKI TRWAŁE dostępne są dwie metody doliczania zaokrągleń kwot umorzeń. Wyznaczając kwotę umorzenia miesięcznego, zmuszeni jesteśmy do dokonania zaokrąglenia tej kwoty w przypadku, gdy kwota umorzenia rocznego nie dzieli się dokładnie przez ilość miesięcy. Wybór metody jest możliwy w panelu Zaokrąglenia w planie amortyzacji ustawień programu. Jeżeli zostanie wybrana opcja jednorazowego doliczenia to różnica między wyliczoną kwotą umorzenia rocznego a kwotą odpisów amortyzacyjnych za cały rok, dokonywanych według zaokrąglonej kwoty umorzenia miesięcznego, zostaje uwzględniona w ostatnim miesiącu amortyzacji. Wybranie opcji doliczania na bieżąco powoduje zastosowanie nietypowego rozwiązanie dla obliczenia kwot umorzeń. Nietypowość polega na sposobie naliczania zaokrągleń, jakie powstają w wyniku dzielenia kwoty umorzenia rocznego przez ilość odpisów amortyzacyjnych w roku. Program ŚRODKI TRWAŁE uwzględnia te zaokrąglenia na bieżąco. W takim przypadku kwoty umorzeń za kolejne miesiące różnią się nieznacznie między sobą, ale za to w dowolnym okresie amortyzacji kwota rzeczywistego umorzenia jest zgodna z kwotą planowaną z dokładnością do jednego grosza. Przykład poniżej dotyczy tego wariantu obliczeń. Załóżmy, że przeprowadzamy metodą liniową amortyzację środka trwałego, którego wartość umorzenia rocznego wynosi 145 zł. Licząc tradycyjnie umorzenie miesięczne (145 12 = 12,083333...), zmuszeni jesteśmy do zaokrąglenia otrzymanej kwoty i odpisywania co miesiąc 12,08 zł. Brakującą kwotę 0,04 zł. doliczamy do wartości umorzenia grudniowego. Ten sposób postępowania obrazuje wiersz oznaczony symbolem T w tabeli przedstawiającej roczną amortyzację środka trwałego. W programie ŚRODKI TRWAŁE, kwoty comiesięcznych odpisów amortyzacyjnych będą się nieznacznie zmieniały w ciągu roku. Program uwzględnia w ten sposób na bieżąco różnicę, którą w metodzie tradycyjnej dodano w całości do umorzenia za grudzień. W tabeli przedstawione są kwoty umorzeń miesięcznych wyliczone metodą tradycyjną (T) oraz z wykorzystaniem programu ŚRODKI TRWAŁE (P). I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII T 12,08 12,08 12,08 12,08 12,08 12,08 12,08 12,08 12,08 12,08 12,08 12,12 P 12,08 12,09 12,08 12,08 12,09 12,08 12,08 12,08 12,09 12,08 12,08 12,09 Proszę zwrócić uwagę na fakt, że kwota umorzeń za pierwsze pięć miesięcy, która powinna wynosić 145 * 5 12 = 60,41666, dla metody tradycyjnej wynosi 60,40 zł, a dla obliczeń w programie 60,42 zł. Widać więc, że metoda uwzględniania zaokrągleń, stosowana przez program ŚRODKI TRWAŁE, zapewnia większą dokładność bieżącego naliczania umorzeń niż metoda tradycyjna.

Dane i algorytmy obliczeń 201 Aktualizowanie wartości środka trwałego umarzanego metodą degresywną z ograniczeniami podatkowymi Przykład Wyjaśnienia wymaga sposób dokonywania aktualizacji środków amortyzowanych metodą degresywną, w przypadku, gdy zmiana kwoty umorzenia rocznego następuje po upływie kolejnego roku od daty przyjęcia do eksploatacji. Jeśli taki środek został przyjęty do użytkowania w trakcie 1994 roku, wówczas w przypadku aktualizowania wartości takiego środka trwałego na początek 1995 roku program może tylko szacunkowo wyliczyć jego przeszacowaną wartość. Aby możliwe było prawidłowe wyliczenie wartość po przeszacowaniu, najpierw należy powrócić do wartości początkowej, takiej jaka była w momencie przyjęcia środka do użytkowania. Oznacza to, że do aktualnej wartości należy dodać wszystkie wyliczone do tego momentu umorzenia. Dopiero tak wyliczoną wartość początkową należy uaktualnić i od tak wyliczonej wartości naliczyć ponownie stawki amortyzacyjne. Wyliczone w ten sposób stawki amortyzacyjne będą obowiązywały tylko od początku 1995 roku. Takie problemy nie występują, jeśli zmiana kwoty umorzenia rocznego następuje po upływie kolejnego roku podatkowego. Aktualizacja środków trwałych, umarzanych metodą liniową, polega głównie na zaktualizowaniu kwoty początkowej środka i jego dotychczasowych umorzeń. Należy też wyznaczyć nową wartość umorzenia rocznego, która będzie obowiązywała od dnia aktualizacji. Program wylicza również wartość korekty umorzeń za okres od dnia aktualizacji do dnia przeprowadzenia tejże aktualizacji w programie W przypadku, gdy dokonujemy aktualizacji środka trwałego umarzanego metodą degresywną, stajemy w obliczu kilku problemów. Po pierwsze, trzeba wyliczyć nową kwotę umorzenia rocznego, która będzie obowiązywała od dnia aktualizacji. W przypadku, gdy na zaktualizowaną kwotę nałożono ograniczenia podatkowe, należy zdecydować, w jaki sposób uwzględnić ten przepis. Załóżmy, że posiadamy środek trwały amortyzowany metodą degresywną, który został przyjęty do użytkowania 11 września 1994 roku. Jego wartość początkowa wynosiła 20.000 zł, a stopa procentowa amortyzacji rocznej jest równa 10%. Do kwietnia 1995 roku umorzona została kwota 2.333,33 zł. Dnia 9 kwietnia 1995 roku zdecydowaliśmy się przeprowadzić aktualizację tego środka na dzień 1 stycznia 1995 roku ze współczynnikiem 1,5. Tak więc od dnia 1 stycznia 1995 roku wartość początkowa środka wzrasta do 30.000. Należy więc wyliczyć nową kwotę umorzenia rocznego i miesięcznego, która będzie obowiązywała od 1 stycznia 1995 roku. W przykładzie przyjęto, że nowe stawki będą wyznaczane po roku od momentu przyjęcia do użytkowania, biorąc pod uwagę bieżącą wartość środka, a więc uwzględniając jego dotychczasowe umorzenie. Zgodnie z tym, aby wyliczyć nową wartość odpisu rocznego, który będzie obowiązywał po aktualizacji, należy cofnąć się do poprzedniego momentu, w którym wyznaczaliśmy wartość umorzenia rocznego i obliczyć nową kwotę. W ten sposób nie zostaną uwzględnione umorzenia, jakich dokonaliśmy w czasie bieżącego roku degresywnego (w naszym przykładzie jest to niemała suma 2.333,33 zł.).

202 Dodatek B W przedstawionym przykładzie, w czasie dokonywania aktualizacji 9 kwietnia 1995 roku na dzień 1 stycznia 1995 roku ze współczynnikiem 1,5, program w celu obliczenia nowej stawki umorzenia rocznego cofnie się do 1 października 1994 roku, kiedy to wyznaczyliśmy obowiązującą stawkę umorzenia rocznego. Bieżąca kwota środka w tym dniu jest równa 20.000 zł, a więc po uwzględnieniu współczynnika aktualizacji 1,5 wzrośnie ona do 30.000. Od tej kwoty obliczana jest wartość umorzenia, która będzie obowiązywała od 1 stycznia 1995 roku. W trakcie dokonywania aktualizacji program wyznacza też korektę kwoty umorzeń za okres od daty aktualizacji (w naszym przykładzie 1 stycznia 1995) do dnia, w którym aktualizacja została przeprowadzona (9 kwietnia 1995). Wyliczona różnica pomiędzy wartością, która powinna zostać umorzona, a wartością, która rzeczywiście została odpisana od wartości środka, zostanie doliczona w bieżącym miesiącu jako korekta umorzeń. Od tego momentu kolejne umorzenia będą już realizowane w wysokości zgodnej ze stawką obliczoną na podstawie zaktualizowanej kwoty. W przypadku, gdy z aktualizacją związane są ograniczenia podatkowe, program uwzględnia przepisy, tak dobierając kwoty umorzeń miesięcznych, aby nie przekroczyły wyznaczonego limitu. O ile jednak sytuacja jest jasna w przypadku środków trwałych amortyzowanych metodą liniową, to w przypadku metody degresywnej sposób, w jaki należy przestrzegać tego ograniczenia, nie jest już tak oczywisty. Program został napisany tak, aby w ciągu roku kalendarzowego nie został przekroczony wyznaczony przepisami limit. Oprócz tego kwota, którą można odpisać, zostaje proporcjonalnie podzielona między dwie części roku kalendarzowego: od początku roku do zmiany kwoty umorzenia rocznego i od tego momentu do końca roku kalendarzowego. W ten sposób zostaje zachowana ta właściwość amortyzacji degresywnej, że kwota umorzenia rocznego w każdym kolejnym roku degresywnym maleje. Ograniczenia podatkowe Program ŚRODKI TRWAŁE zgodnie z 10 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 stycznia 1995 roku umożliwia wykorzystywanie dwóch rodzajów ograniczeń podatkowych przy umarzaniu przeszacowanych środków trwałych. Dla każdego środka trwałego, dla którego w roku 1995 dokonano przeszacowania, program ŚRODKI TRWAŁE może skorygować kwotę umorzenia naliczoną dla roku 1995 do wartości 124% kwoty umorzenia tego środka trwałego w 1994 roku. Zgodnie z przepisami, wielkość ta stanowi maksymalną wartość odpisu amortyzacyjnego na 1995 rok. W latach 1996-97 sposób ustalania maksymalnej kwoty umorzenia jest jeszcze bardziej skomplikowany. Należy wziąć pod uwagę nie tylko kwotę odpisu amortyzacyjnego za 1994 rok, ale również kwotę umorzenia bilansowego i podatkowego za rok 1995. Przyrost kwoty umorzenia dla każdego roku oddzielnie w stosunku do roku 1994 nie może być większy niż 50% różnicy pomiędzy amortyzacją bilansową a podatkową za rok 1995. Dla potrzeb zastosowania tego przepisu, jeśli środek trwały był umarzany jedynie częściowo w roku 1994, program naliczy szacunkową wartość całorocznej sumy odliczeń za 1994 rok.

Dane i algorytmy obliczeń 203 Przepis ten został zachowany w zmienionym rozporządzeniu z 17.01.1997 roku. W zależności od wybranej metody amortyzacji możliwe są dwa sposoby wykorzystywania ograniczenia: ograniczenia zastosowane przy wyborze amortyzacji liniowej ograniczenia zastosowane przy wyborze amortyzacji degresywnej. Dalsze rozważania na temat ograniczeń podatkowych są prawdziwe pod warunkiem poprawnego zdefiniowania w programie ograniczeń podatkowych dla lat 1995, 1996 i 1997, w sposób opisany w Rozdziale 3 Przygotowanie programu do pracy. Ograniczenia podatkowe w amortyzacji liniowej Jeśli przyjąłeś do użytkowania środek trwały np. w połowie roku 1994, to po to, aby możliwe było wyliczenie maksymalnej wartości kwoty umorzenia w roku 1995, program wyliczy szacunkową wartość umorzenia za 1994 rok w taki sposób, jakby środek był używany przez cały 1994 rok. Ograniczenia podatkowe w amortyzacji degresywnej Za rok degresywny przyjmujemy, w zależności od sposobu naliczania amortyzacji degresywnej, albo dwanaście kolejnych miesięcy, liczonych od miesiąca następnego po dacie przyjęcia środka w użytkowanie, albo rok podatkowy. Podobnie jak to miało miejsce w przypadku amortyzacji liniowej jeśli przyjąłeś do użytkowania środek trwały w połowie roku 1994, program może ograniczyć kwotę umorzenia zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dla potrzeb naliczenia maksymalnej wartości kwoty umorzenia w 1995 roku program oszacuje wartość umorzenia tego środka trwałego w 1994, tak jakby środek był użytkowany przez cały 1994 rok. Przesunięty zostanie wówczas hipotetyczny początek roku użytkowania na początek kalendarzowego roku 1994 i zgodnie ze stawkami amortyzacji degresywnej przeliczona zostanie szacunkowa wartość umorzenia, tak jakby środek był umarzany w ciągu całego roku kalendarzowego. Po wyliczeniu maksymalnej kwoty umorzenia dla roku 1995 program naliczać będzie stawki amortyzacji degresywnej w typowy sposób i ograniczy naliczoną w ten sposób kwotę umorzenia za 1995 rok tylko w przypadku, gdy przekroczy ona wyliczoną poprzednio szacunkową wartość maksymalną dla tego roku. W przypadku wyliczania dalszego umorzenia środka, obejmującego rok 1996 i 1997, program bierze pod uwagę amortyzację wykonaną w 1994 roku i 50% różnicy pomiędzy amortyzacją bilansową i podatkową za rok 1995. Dla naliczenia maksymalnej kwoty umorzenia dla roku 1996 i 1997 punktem wyjścia do obliczeń będzie amortyzacja za rok 1994. Zgodnie z przepisami podatkowymi, maksymalny przyrost kwoty odpisów za te lata to połowa różnicy między kwotą przyrostu amortyzacji bilansowej w 1995 roku (czyli takiej, jaka wynika z wartości środka i przyjętej stopy procentowej) a kwotą przyrostu faktycz-

204 Dodatek B nego odpisu amortyzacyjnego w 1995 roku (czyli po uwzględnieniu ograniczenia Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 stycznia 1995 r., którego 10 określa wysokość maksymalnych odpisów amortyzacyjnych w latach 1995-1997). Jest to równoznaczne wyznaczeniu wartości połowy różnicy pomiędzy kwotą amortyzacji bilansowej w 1995 roku a kwotą faktycznego odpisu amortyzacyjnego za ten rok. Korekta umorzeń Programu ŚRODKI TRWAŁE umożliwia dokonywanie korekt kwot umorzeń, zarówno wykonanych, jak i planowanych. Korekta polega na zmianie kwoty umorzenia środka trwałego dla wybranego miesiąca. W wyniku tej operacji wskazana kwota umorzenia zostanie zmieniona o podaną w czasie przeprowadzania korekty kwotę lub do podanej kwoty. Podczas korekty kwoty umorzeń planowanych możliwe jest skorygowanie wszystkich miesięcznych kwot umorzeń do końca roku obrachunkowego. Uwzględnianie ulg inwestycyjnych w obliczeniach Przykład Programu ŚRODKI TRWAŁE umożliwia odliczanie ulg inwestycyjnych w kolejnych latach działalności, w których użytkowane są środki trwałe. W celu uruchomienia tego mechanizmu niezbędne jest przed rozpoczęciem naliczania kwot umorzeń w kolejnym roku działalności wprowadzenie do ustawień programu kwoty ulgi inwestycyjnej, przeznaczonej do odliczenia w danym roku działalności. Następnie dla środków trwałych objętych ulgami inwestycyjnymi należy określić kwotę ulgi w danym roku podatkowym. W programie ŚRODKI TRWAŁE możliwe jest zastosowanie jednego z dwóch sposobów rozliczania ulg inwestycyjnych: Sposób 1 umorzenia są najpierw wpisywane w koszty, aż do zrównania z wartością nie objętą ulgą, pozostałe umorzenia są wpisywane na konto rozliczania ulgi. Sposób 2 kwota umorzenia jest rozpisywana pomiędzy koszty i kwotę ulgi, proporcjonalnie do stosunku wartości środka do wartości środka objętej ulgą. Rozpoczęcie amortyzacji środka objętego ulgą może nastąpić: W roku przyjęciu środka do użytkowania W roku następnym po przyjęciu środka do użytkowania. Poniżej przedstawiony jest przykład pokazujący dwa sposoby rozliczania ulg inwestycyjnych w sytuacji, gdy rozpoczęcie amortyzacji nastąpi w roku następnym po przyjęciu środka do użytkowania. W roku 1997 nabyty został środek trwały o wartości 10.000 zł objęty ulgą inwestycyjną. Wydatek ten odliczony został od podstawy opodatkowania w kwocie 6.000 zł, tj. 60% kosztu nabycia. Od stycznia 1998 r. środek powinien być amortyzowany, ze stawką amortyzacyjną wynoszącą 20%. Podział kwoty umorzeń w kolejnych latach,

Dane i algorytmy obliczeń 205 w zależności od przyjętego sposobu rozliczania ulg inwestycyjnych, przedstawiony został w poniższej tabeli: Rok Kwota umorzeń Koszty Rozliczenie ulgi Sposób 1 Sposób 2 Koszty Rozliczenie ulgi 1998 2000 2000 0 800 1200 1999 2000 2000 0 800 1200 2000 2000 0 2000 800 1200 2001 2000 0 2000 800 1200 2002 2000 0 2000 800 1200 Rozliczanie refundacji Jeżeli zakup środka trwałego został w jakikolwiek sposób zrefundowany, to możliwe jest rozliczanie kwoty refundacji. Rozliczanie prowadzone jest taką samą metodą, jak w pierwszym sposobie rozliczania ulg inwestycyjnych, opisanym powyżej. G